RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Roncalli Scholengemeenschap Afdelingen vmbo-t, havo en atheneum

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Roncalli Scholengemeenschap Afdelingen vmbo-t, havo en atheneum Plaats: Bergen op Zoom BRIN-nummer: 14SW HBnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 20 november 2012 Conceptrapport verzonden op: 3 december 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 28 januari 2013 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 20 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum van de Roncalli Scholengemeenschap te Bergen op Zoom, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Op 14 juni 2012 constateerde de inspectie met het bevoegd gezag van de Roncalli Scholengemeenschap dat de Roncalli Scholengemeenschap onvoldoende opbrengsten realiseerde in de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum. De zorg voor de kwaliteit van het onderwijs werd gedeeld door het bevoegd gezag en de schoolleiding. Gelukkig kon vastgesteld worden dat de examenresultaten stijgen. Daarnaast werd geconstateerd dat de doorstroom en plaatsing van onderbouwleerlingen nader moet worden berekend en beoordeeld omdat in 2010 en 2011 het onderbouw rendement beoordeeld is op een verkeerde ILT- code, namelijk vergelijkingsgroep met alleen havo en vwo. Mogelijk daardoor daalde de afgelopen drie jaar het oordeel over het rendement onderbouw. Voor een juister oordeel dan tot op heden wordt een herberekening afgewacht. De noodzaak echter om een extra inspanning te leveren om betere resultaten te behalen werd door het bevoegd gezag en de schoolleiding gedeeld met de inspectie. Tijdens het bestuursgesprek op 14 juni 2012 was echter niet duidelijk welke speerpunten in de schoolontwikkeling de meeste kans op verbetering zouden geven. Wel werd een verbetering in het verschil tussen de gemiddelde cijfers van het schoolexamen en het centraal eindexamen geconstateerd. Helaas moest ook vastgesteld worden dat vooral de afdeling atheneum nu al jaren onvoldoende resultaten realiseert. Een gepland onderzoek kwaliteitsverbetering zou nu ook niet leiden tot voldoende oordelen en een basisarrangement. Dat betekent dat geïntensiveerd toezicht wordt voortgezet. Om bovenstaande redenen is afgesproken een kwaliteitsonderzoek op alle drie de afdelingen te doen op normindicatoren in het najaar van Daarbij worden ook de indicatoren onderwijstijd en differentiatie betrokken omdat het specifieke Roncalliconcept het zoeken impliceert naar een goede balans tussen contacttijd (vaklessen) en zelfstandig werken. Onderzoeksopzet De inspectie heeft de (kern)indicatoren onderzocht op de aspecten: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. - Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd en tijdens het schoolbezoek heeft overhandigd. - Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met het management. - Er zijn gesprekken gevoerd met leraren, leerlingen en met zorgfunctionarissen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met het managementteam. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader vo In het jaarwerkplan verantwoordt de inspectie welke wettelijke aspecten zijn onderzocht. Deze documenten zijn te vinden op H Pagina 2 van 10

3 Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H Pagina 3 van 10

4 2. BEVINDINGEN 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. Het gaat om de normindicatoren. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw vmbo-t, havo en atheneum het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleidingen vmbo-t, havo en atheneum. 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-t behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht 1.3* De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht 1.3* De leerlingen van de opleiding atheneum behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht 1.4* Bij de opleiding vmbo-t zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4* Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. 1.4* Bij de opleiding atheneum zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 5 H Pagina 4 van 10

5 Onderwijstijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. Zorg 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.3 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. 9.7 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit 9.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met H Pagina 5 van 10

6 Kwaliteitszorg de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). nee ja H Pagina 6 van 10

7 2.2 Beoordeling Algemeen beeld De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum van de Roncalli Scholengemeenschap te Bergen op Zoom als zwak. Daar plaatst de inspectie onderstaande kanttekeningen bij die van invloed kunnen zijn op bovenstaand oordeel. Het oordeel van de inspectie is gebaseerd op de volgende overwegingen: De opbrengsten op de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum zijn, afgemeten aan de prestaties van de leerlingen over de afgelopen drie jaar, onvoldoende. Er vindt in het schooljaar een herberekening en herbeoordeling plaats van het rendement onderbouw (de doorstroom en plaatsing van leerlingen) met een gerede kans dat het oordeel hierover positief wordt bijgesteld en daardoor het eindoordeel voor de afdeling vmbo-t positief wordt. Naar het oordeel van de inspectie is het onderwijsproces op hoofdlijnen van voldoende kwaliteit. Het onderwijsproces vertoont wel enkele tekortkomingen, met name op de punten van taalbeleid, efficiënt onderwijstijdgebruik en taakgericht sturen en aspecten van de leerlingenzorg. De kwaliteitszorg is van voldoende kwaliteit in haar analyse en planvorming. Aandacht vraagt de inspectie voor meer duidelijkheid in de structuur en de procesgang van het onderwijs en de resultaatgerichte aansturing op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. De school leeft de onderzochte wet- en regelgeving na. Toelichting Het bovenstaande algemene oordeel van de inspectie wordt hieronder toegelicht. Daarbij komen voor zover van toepassing achtereenvolgens de in de inleiding genoemde aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces, de kwaliteitszorg en de wet- en regelgeving. Opbrengsten De opbrengsten van de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum zijn gemiddeld over de laatste drie jaren 2009, 2010 en 2011 onvoldoende. Ook over het jaar zijn de opbrengsten naar verwachting onvoldoende. Het rendement onderbouw is onvoldoende doordat te veel leerlingen doubleren of op een te laag niveau geplaatst zijn in het derde leerjaar. Dat geldt specifiek voor het derde jaar vmbo-t. Er vindt een herberekening van het onderbouwrendement plaats. Mocht het onderbouwrendement alsnog positief worden beoordeeld, dan zijn de opbrengsten voor de vmbo-t voldoende. Ook het bovenbouwrendement van de afdelingen vmbo-t, havo en atheneum is onvoldoende. Dit betekent dat te veel leerlingen doubleren in de bovenbouw, vertraagd doorlopen of ongediplomeerd de school verlaten. Verder heeft de afdeling havo een onvoldoende gemiddeld cijfer voor het centraal examen (CE), gemeten over de laatste drie jaren. Enkele specifieke vakken beïnvloedden het gemiddelde CEcijfer negatief. Dat betrof bijvoorbeeld de vakken Nederlands, Frans, geschiedenis en wiskunde A. Gelukkig heeft de afdeling havo in het schooljaar met 6,6 een beduidend beter gemiddeld CE- cijfer behaald. De afdeling atheneum behaalde een onvoldoende resultaat voor het verschil tussen het gemiddeld cijfer voor het CE en dat voor het schoolexamen (SE). Het gemiddeld verschil, steeds gerekend over drie jaren ligt met 0,61 boven de norm van 0,5. Ook voor dit gemiddeld verschil geldt dat sommige vakken hiertoe negatief bijdragen. In negatieve zin beïnvloedden de vakken Nederlands, Duits, Engels, geschiedenis en wiskunde het gemiddeld verschil tussen de cijfers van het SE en CE. De afdeling atheneum heeft in het schooljaar met een gemiddeld verschil tussen de cijfers van het SE en CE van 0,21 een beduidend beter resultaat behaald. Verder heeft de school het beeld dat de leerlingen het goed doen in het vervolgonderwijs. Niet duidelijk is hoe stevig dit beeld is omdat de school deze opbrengsten niet systematisch in beeld heeft gebracht. H Pagina 7 van 10

8 Het onderwijsproces Het onderwijsproces voldoet op hoofdlijnen aan de gestelde kwaliteitsnorm. De afdelingen vmbo-t, havo en atheneum van de Roncalli Scholengemeenschap presteren voldoende. Enkele indicatoren zijn onvoldoende. Dat betreft het Nederlands taalbeleid, het efficiënt gebruik van onderwijstijd en taakgerichte sturing door leraren en de effectiviteit van de leerlingenzorg. Op basis van 19 lesobservaties constateert de inspectie dat de kwaliteit van het pedagogischdidactisch handelen in algemene zin voldoende is. De sfeer in de school is goed. Door een sterk pedagogisch handelen weten de leraren een veilig klimaat van respectvolle wederzijdse omgang te creëren. Leerlingen en leraren met wie de inspectie sprak geven de school hiervoor een zeer ruime voldoende. Het Roncalli- onderwijsconcept is vooral gericht op de individuele leerling. Dat vraagt heel veel van elke leraar en komt in de les tot uiting in gerichte differentiatie in instructie en verwerking. Er wordt duidelijk uitleg gegeven. Het onderwijsaanbod is geordend weergegeven in de Roncalli- planner, de werkeenheidkaarten (w-kaarten) en studieplanners. In perioden van zes weken kan een leerling in eigen tempo door de w-kaarten heen. Daardoor ontstaan er verschillende stroomgroepen, groepen leerlingen die met verschillende weekkaarten bezig zijn en om verschillende instructie vragen in een en hetzelfde lesuur. De differentiatie weet de school voldoende uit te voeren. Tegelijk wordt daardoor een groot, soms een te groot beroep gedaan op de zelfstandigheid van leerlingen. Gedurende de instructie aan een stroomgroep en gedurende ten minste de helft van een les, moeten leerlingen voor zichzelf werken. In de praktijk observeerde de inspectie dat leerlingen met een komend proefwerk bezig zijn, huiswerk maken, een boek lezen of zelfs niets doen. De taaksturing door de leraar schiet hier tekort, de onderwijstijd wordt onvoldoende efficiënt gebruikt. Nog moeilijker wordt de taak van de leraar wanneer leerlingen meer keren toetsen mogen herkansen en dat nog wel terwijl de lessen gewoon doorgaan. Dat betekent voor de leraar een intensieve voorbereiding van een les, de beschikking en inzicht hebben in verschillende toetsen en de instructie gereed hebben behorende bij de verschillende w-kaarten. Een zware opgave die vraagt om voldoende ondersteuning door de schoolorganisatie en sturing op proces en resultaat. Er is een begin gemaakt met de ontwikkeling van taalbeleid en de uitvoering daarvan in alle lessen. Deze ontwikkeling is recent ingezet. De schoolleiding verwacht de invoering van taalbeleid in het komende schooljaar te kunnen realiseren. In de geobserveerde lessen besteedden de verschillende vakleraren nog weinig aandacht aan de Nederlandse taal. Naar eigen zeggen letten leraren wel op het gebruik van de Nederlandse taal. Het systeem van de leerlingenzorg voldoet aan de norm. De school verantwoordt zich daarover te beperkt. Er is geen actueel zorgplan voor de Roncalli Scholengemeenschap. De extra hulp die leerlingen nodig hebben bij leerachterstanden kan gerichter en planmatiger worden ingevuld dan nu het geval is door consequent op individueel en op groepsniveau leerachterstanden in onder- en bovenbouw in beeld te brengen. In de eerste drie leerjaren is hiervan overigens wel sprake. Daartoe helpen de genormeerde toetsen die de school systematisch inzet. De gegevens van deze toetsen kunnen na analyse nog concreter worden omgezet in meetbare doelen voor de ontwikkeling van leerlingen: de specifieke hulpvraag van de leerling. Er zijn wel voldoende handelingsplannen voor zorggeïndiceerde leerlingen. De kwaliteit van de bestaande handelingsplannen kan nog toenemen wanneer de aanpak van leerachterstanden en van gedragsproblemen in één handelingsplan samen worden gebracht. Wanneer de school dan de specifieke hulpvraag van leerlingen weet te vertalen naar meetbare doelen dan kan de school ook de effecten meten van de leerlingenzorg, zowel op individueel als op schoolniveau. H Pagina 8 van 10

9 De kwaliteitszorg De kwaliteitszorg is van voldoende niveau. De school heeft recent een kwaliteitszorgmedewerker aangesteld om de gehele kwaliteitszorg in een handboek vast te leggen. De school zelf heeft ook verbeterpunten voor de komende tijd benoemd die in de te beschrijven kwaliteitszorg meegenomen moeten worden. Dat doet de schoolleiding op basis van een analyse van de opbrengsten. De verbeterpunten zijn de determinatie en plaatsing van leerlingen, de doorgaande leerlijnen, resultaatgericht werken op elk niveau, dus ook in de lessen en ten slotte de invoering van het OBIT- model, een systeem om toetsen en didactiek in te richten op verschillende niveaus van reproduceren, toepassen en inzichtelijk werken. Het onderwijsleerproces in de dagelijkse lessen wordt door collega s en door de schoolleiding geobserveerd. Met inbreng van collega s, leerlingen en leidinggevenden beoordeelt elke leraar zichzelf en spreekt daarover met de schoolleiding. Dat geeft openheid over het primaire proces en de gelegenheid om te gaan sturen op de leskwaliteit. Om thuis te geraken in het Roncalli-concept en de kwaliteit van lessen te verbeteren is de Roncalli- academie opgericht. Ook toetsbeleid wordt ontwikkeld. Toetsen moeten OBIT-proof worden (zie hierboven). De afzonderlijke secties zijn betrokken bij de toetsontwikkeling. Dit betreft veel toetsen, doordat de herkansingsmogelijkheden groot zijn. Dit onderzoek maakt duidelijk dat de school enorm veel activiteiten ontplooit en veel vraagt van de leraren. Dat roept de vraag op of de schoolleiding in voldoende mate de verbeteractiviteiten weet te faseren en te prioriteren. Ook de borging van de kwaliteit van de huidige processen staat daardoor onder druk. De inspectie beveelt dan ook aan de structuur en de procesgang van de school en de schoolontwikkeling in beeld te brengen en resultaatgericht te sturen op mensen en hun inbreng. Dat alles tegelijk met bescherming van de leraren en hun zware taak. Verder besteedt de school onvoldoende aandacht aan verantwoording van de gerealiseerde onderwijskwaliteit op het gebied van sociale integratie en actief burgerschap. De school doet veel op dit gebied, maar heeft haar visie hierover niet uitgewerkt in te bereiken doelen, evaluaties en verantwoording. Wet- en regelgeving De school heeft de wettelijk vereiste documenten (de schoolgids, het schoolplan, het Examenreglement, het PTA en het zorgplan) naar de inspectie gestuurd. De geprogrammeerde onderwijstijd voor het schooljaar 2012/2013 komt in alle leerjaren uit boven de wettelijke minimumnormen. H Pagina 9 van 10

10 3. TOEZICHTARRANGEMENT De kwaliteit van het onderwijs op de afdelingen havo en atheneum van de Roncalli Scholengemeenschap vertonen tekortkomingen in de opbrengsten en zijn als zwak beoordeeld. Dat geldt onder voorbehoud van een herberekening van opbrengsten ook voor de afdeling vmbo-t. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan alle afdelingen van de Roncalli Scholengemeenschap een aangepast arrangement toe. De afdelingen vmbo-t, havo en atheneum vallen onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de opbrengsten in september 2013 weer van voldoende niveau zijn. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Bij het onverhoopt uitblijven van tijdige, voldoende opbrengsten loopt de school het risico op het oordeel zeer zwak (artikel 23a1 WVO). Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. H Pagina 10 van 10