Zwemwaterprofiel. Stroombroek. Braamt

Transcriptie

1

2 2

3 Titel rapport Onderwerp : : Zwemwater Versie : 1 Status : Eindrapport Datum : 24 juni 2010 Projectnummer : - Opgesteld door : Waterschap Rijn en IJssel, ing. M.L. Lammertink 3

4 4

5 Inhoudsopgave 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Wat is een zwemwaterprofiel? Doel Leeswijzer 7 2. AANPAK 2.1. Opstellen zwemwaterprofiel Ligging en begrenzing zwemwaterzone Historie Inrichting en voorzieningen Beheer en onderhoud Hydromorfologische beschrijving Historische waterkwaliteit Veldbezoek Invullen ZWEMPROF RESULTATEN 3.1. Ligging en begrenzing zwemwaterzone Historie Inrichting en voorzieningen Beheer en onderhoud Hydromorfologische beschrijving Historische waterkwaliteit Colibacteriën Veldparameters Blauwalgen 25 INTERMEZZO Gezondheidsklachten Veldbezoek Waarnemingen algemeen Waarnemingen flora & fauna Waarnemingen derden Beïnvloedingsfactoren Invullen ZWEMPROF CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 4.1. Conclusies Aanbevelingen Actualisatie CONTACTGEGEVENS 33 LITERATUURLIJST & BRONNEN 35 Bijlagen Bijlage I Model Zwemprof 5

6 6

7 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding In maart 2006 is de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) van kracht geworden. Het doel van deze richtlijn is: het behoud, de bescherming en de verbetering van de milieukwaliteit van een zwemwater en de bescherming van de gezondheid van de mens. Om dit doel te bereiken is naast het monitoren en beoordelen van de zwemwaterkwaliteit het nemen van verschillende beheersmaatregelen een belangrijke bepaling in de nieuwe richtlijn. Het vaststellen en actualiseren van een zwemwaterprofiel is een van deze maatregelen. Landelijk is afgesproken dat de zwemwaterprofielen worden opgesteld door de waterkwaliteitsbeheerders, in overleg met betrokkenen. De provincies hebben een coördinerende rol. Waterschap Rijn en IJssel stelt dertien zwemwaterprofielen op Wat is een zwemwaterprofiel? Een zwemwaterprofiel geeft inzicht in alle fysische, geografische en hydro(morfo)logische kenmerken van een zwemwater, de historische waterkwaliteit en (mogelijke) verontreinigingbronnen die van invloed zijn op de waterkwaliteit. Daarnaast is een zwemwaterprofiel een middel om de communicatie over een zwemwater te verbeteren tussen de (waterkwaliteit)beheerder en burgers Doel Het doel van het opstellen van een zwemwaterprofiel is het in beeld brengen van knelpunten die een goede zwemwaterkwaliteit in de weg staan en de functie zwemwater in gevaar brengen Leeswijzer Na de inleiding in het eerste hoofdstuk wordt in hoofdstuk 2 de aanpak van het opstellen van een zwemwaterprofiel beschreven. In het derde hoofdstuk wordt het ontstaan, de inrichting, het beheer, de hydrologie en de historische waterkwaliteit beschreven. Deze resultaten samen met het veldbezoek geeft inzicht in mogelijke verontreinigingbronnen van een zwemwater. In het vierde hoofdstuk staan conclusies en aanbevelingen en in hoofdstuk 5 staan contactgegevens van betrokken instanties. Tot slot is er een literatuur- en bronnenlijst toegevoegd en is een aantal bijlagen opgenomen. 7

8 8

9 2. AANPAK 2.1. Opstellen zwemwaterprofielen Voor het opstellen van een zwemwaterprofiel geldt als leidraad de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Deze handreiking is in opdracht van Directoraatgeneraal Water (dg Water) opgesteld. In deze handreiking staat de werkwijze voor het opstellen van een zwemwaterprofiel en de overwegingen die een rol kunnen spelen. Beschrijving gebied Hydromorfologie Veldbezoek Historische zwemwaterkwaliteit Lijst met bronnen en routes Invullen gegevens (ZWEMPROF) Beschrijving gebied Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Conclusies en aanbevelingen Bron: Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel Grontmij 2005 Figuur 1: Routekaart voor het opstellen van een zwemwaterprofiel In bovenstaande routekaart staan de stappen die genomen worden om tot een zwemwaterprofiel te komen. In het beheersgebied van Waterschap Rijn en IJssel liggen veertien wateren met de functie zwemwater. Per zwemwater stellen we een zwemwaterprofiel op. In de volgende paragrafen staat op welke manier we informatie voor een zwemwaterprofiel hebben verzameld. Voor vragen aan de beheerder, provincie en andere externen hebben we per post of per mail een vragenlijst verstuurd Ligging en begrenzing zwemwaterzone De ligging van een zwemwater beschrijven we op basis van informatie dat bij de beheerder, provincie, op internet of bij het waterschap zelf aanwezig is en informatie dat we tijdens een veldbezoek hebben verzameld. De zwemwaterzone wordt begrensd op basis van het rapport "Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water" dat is opgesteld door DHV Water BV. Binnen deze zwemwaterzone wordt de waterkwaliteit 9

10 gecontroleerd door het waterschap. Het doel van deze begrenzing is het beschermen van de zwemmers tegen verontreinigingen. Het belangrijkste uitgangspunt bij het kiezen van de zwemwaterzone is dat deze zone het gebied is waar de meerderheid van de zwemmers (95%) zwemt Historie De historie van een zwemwater beschrijven we op basis van informatie dat bij de beheerder, de provincie, op internet of bij het waterschap zelf aanwezig is. De ontstaanswijze en het gebruik van een zwemwater in het verleden kan informatie geven over mogelijke verontreinigingbronnen die van invloed zijn op de huidige waterkwaliteit Inrichting en voorzieningen De inrichting van een zwemwater en de aanwezige voorzieningen beschrijven we aan de hand van informatie van de beheerder, de provincie en een veldbezoek Beheer en onderhoud Informatie over het beheer en onderhoud van een zwemwater vragen we op bij de beheerder. Die kan aangeven welke maatregelen ze nemen, met welke frequentie en wie het uitvoert Hydromorfologische beschrijving De hydromorfologische beschrijving doen we op basis van kaartmateriaal en gegevens over de grond- en oppervlaktewaterstromingen. We kijken naar het ontstaan van het landschap en de bodemsoorten waarin het zwemwater ligt Historische waterkwaliteit De historische waterkwaliteit beschrijven we op basis van de waterkwaliteit van de afgelopen jaren. Het zwemwater heeft officieel de functie, dat door de provincie is toegekend, in overleg met de beheerder en het waterschap. De functie ligt vast in het Provinciale Waterhuishoudingplan en de functie betekent dat het waterschap de waterkwaliteit controleert en dat hierdoor zwemmers beter beschermt zijn. Tot 2009 zijn de zwemwateren gecontroleerd op basis van de oude Europese Zwemwaterrichtlijn: kleur, geur, schuim, olie, doorzicht (veldmeting) buitentemperatuur (veldmeting) watertemperatuur (veldmeting) ph veldmeting (veldmeting) zuurstof (veldmeting) elektrisch geleidingsvermogen (veldmeting) zuurstofverzadiging (labanalyse) Totaalgroep colibacteriën (labanalyse) Thermotolerante bacteriën (labanalyse) nutriënten (labanalyse) macro-ionen (labanalyse) zware metalen (labanalyse) 10

11 De parameters nutriënten, macro-ionen en zware metalen worden alleen in april tijdens de nulmeting bemonsterd en geanalyseerd. Sinds 2006 is de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn van kracht en sinds 2009 worden zwemwateren op basis van de parameters uit de nieuwe richtlijn gecontroleerd. Deze parameters zijn Escherichia coli en Intestinale enterococcen. Alle parameters van de oude richtlijn vervallen hierbij, alleen worden de veldmetingen wel uitgevoerd. De veldmetingen en visuele inspectie geven inzicht in mogelijke verontreinigingen en groei van blauwalgen. De bacteriologische parameters worden door Omegam in Amsterdam geanalyseerd en de overige parameters door het laboratorium van Waterschap Regge en Dinkel in Almelo. Colibacteriën Voor de kwaliteit van het zwemwater zijn colibacteriën belangrijke parameters. Bacteriën kunnen in het water komen door uitwerpselen van dieren of mensen, of via riooloverstorten. Als er bacteriën in het water worden aangetroffen, duidt dit op verontreinigd water. Er moet dan onderzocht worden hoe groot de verontreiniging is en waar de verontreiniging door veroorzaakt is. Uitwerpselen van (water)vogels, honden en van zwemmers kunnen voor een verhoging van het aantal bacteriën in het water zorgen. Zwemmers, met name kleine kinderen, kunnen hiervan ziek worden. Daarom is het belangrijk dat deze parameters goed gecontroleerd worden. Veldparameters De veldparameters worden tijdens de monstername in het veld bepaald. De monsternemer kijkt of er afwijkingen zijn aan de kleur, geur, olie, vuil en schuim van het water. De water- en buitentemperatuur, zuurstof, ph en egv worden ook ter plaatse gemeten. Blauwalgen Bij elke monstername wordt een zwemwater visueel geïnspecteerd op blauwalgen. Als er een vermoeden is van blauwalgengroei, worden monsters genomen en het Protocol Blauwalgen van de Stowa gevolgd. Gezondheidsklachten Tijdens het zwemseizoen kunnen bij de provincie gezondheidsklachten worden gemeld, zoals jeuk na het zwemmen. De provincie verzamelt de gegevens en handelt ze af. Het waterschap wordt hiervan op de hoogte gehouden en neemt eventueel maatregelen Veldbezoek Tijdens een veldbezoek kijken we welke invloeden er op het zwemwater aanwezig zijn, zoals (water)vogels, honden, lozingspijpen, afval en of het zwemwater geïsoleerd is of doorstromend. Daarnaast kijken we naar (water)vegetatie, de beplanting op het terrein en de inrichting van het terrein. Een veldbezoek is onmisbaar voor het opstellen van een goed zwemwaterprofiel Invullen ZWEMPROF In deze paragraaf vullen we met alle ingewonnen gegevens het spreadsheetmodel ZWEMPROF in. Dit spreadsheetmodel staat in de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Door eenvoudige berekeningen wordt met dit model aangetoond of het zwemwater onder invloed is van verontreinigingbronnen. Als er sprake is van mogelijke verontreinigingbronnen, kan met behulp van uitgebreidere modellen de invloed exact bepaald worden. Wij geven aan of het nodig is om in de stroomgebiedbeheersplannen van de Kaderrichtlijn Water maatregelen op te nemen, om de waterkwaliteit te verbeteren. 11

12 12

13 3. RESULTATEN 3.1. Ligging en begrenzing zwemwaterzone In het zuiden van het beheersgebied ligt recreatiegebied (figuur 2 en 3). Het 72 hectare grootte terrein ligt tussen en Doetinchem, omgeven door landbouw en grasland. In de nabije omgeving ligt de snelwegen A18 en A12, de rivier de Oude IJssel, watergang de Wijnbergse Loopgraaf en het Bergherbosch (figuur 3). Rondom zijn veel andere activiteiten, zoals wandelen, fietsen, outdoor en een kinderspeeltuin (figuur 6). Naam zwemwater Codenaam OWA STK01 (zie 3.6.) Coördinaten Plaats Gemeente Doetinchem Oppervlakte (ha) 72 hectare Wateroppervlak (ha) 33 hectare Strand- / Ligweide (ha) 15 Hectare Toegang Slagbomen voor auto s: betaald parkeren, overige bezoekers gratis Functietoekenning Zwemwaterfunctie Informatieborden aanwezig ja Beheerder Recreatieschap Achterhoek - Liemers Figuur 2: Het strand van aan de oostzijde van het zwemwater. 13

14 Figuur 3: Ligging van in het beheersgebied van Waterschap Rijn en IJssel. 14

15 De zwemwaterzone van ligt langs het strand, tot de ballenlijn en het zwemvlot. Op onderstaande foto is met groene arcering de zwemwaterzone ingetekend. Tijdens het zwemseizoen wordt in deze zone de waterkwaliteit gecontroleerd. Figuur 4: Luchtfoto van met als groene arcering de zwemwaterzone. Figuur 5 en 6: De omgeving van en de toegangsweg met andere activiteiten in de omgeving Historie is ontstaan tijdens de ruilverkaveling Bevermeer in 1973, door zandwinning. De eerste inrichting van het zwemwater als dagrecreatieterrein was in de periode Voor de inrichting werd al in de plas gezwommen. Het vakantiepark is in 1995 gebouwd. De huidige ligging van is op de historische kaart (figuur 7) aangegeven als een rode cirkel. 15

16 Figuur 7: Historische kaart In de rode cirkel ligt nu Inrichting en voorzieningen is een groot recreatiegebied met een oppervlak van 72 hectare. Het terrein is het hele jaar vrij toegankelijk. Er is een hoofdingang met een toegangsweg voor auto s (figuur 8). Tijdens het zwemseizoen is de parkeerplaats afgesloten met een slagboom, waardoor toegang tot het parkeerterrein is via betaling (figuur 9). Voor fietsers en voetgangers zijn er meerdere ingangen, met ruim voldoende parkeerplek. De toegang voor fietsers en wandelaars is gratis. Fietsen en brommers zijn op een groot deel van het terrein niet toegestaan. Met de bus is bereikbaar via de route Doetinchem Zeddam. Op de plattegrond in figuur 10 staat de inrichting van het terrein. Aan de west- en zuidzijde van de plas liggen zandstranden. Rondom de plas liggen ligweiden van gras en staat beplanting van bomen en struiken. Er zijn meerdere speelmogelijkheden voor kinderen (figuur 11 en 12). Er is ook een peuterbad dat continue vers (grond)water krijgt. 16

17 Figuur 8 en 9: De hoofdingang van en de ruime parkeerplaats. Bron: Figuur 10: Inrichting van recreatiegebied. 17

18 Figuur 11: Het speelkasteel en de boot op het strand. Er zijn meerdere toiletgebouwen op het terrein aanwezig. Afhankelijk van de drukte en het weer zijn ze open. Enkele toiletten zijn een groot deel van het jaar geopend. Er zijn geen kleedkamers en binnendouches. Er zijn meerdere buitendouches met koud water over het terrein verspreid. Aan de noordzijde van de plas ligt een klein beschut naaktstrand, met een douche en toiletgebouw. Er zijn twee kiosken voor verkoop van warme en koude snacks, ijs en drank en een café bij het startpunt van de waterskibaan (figuur 12). Het zwemwater wordt tijdens het zwemseizoen begrensd door het strand en een ballenlijn in het water. De natte zone hoort ook bij de zwemwaterzone. Op zonnige dagen is er EHBO aanwezig. Afhankelijk van het weer en de drukte op is er een beheerder aanwezig. 18

19 Figuur 12: Het après-ski café bij de waterskibaan. Honden zijn buiten het zwemseizoen overal toegestaan. Tijdens het zwemseizoen zijn honden toegestaan op de extensieve plaatsen, mits aangelijnd. Op de plattegronden bij de ingangen staat dit aangegeven. Op het terrein zelf staan geen verbodsborden, alleen een wandelroute voor wandelaars met hond (figuur 13 en 14). Als de beheerder aanwezig is, houdt hij toezicht op de aanwezigheid van honden. Figuur 13 en 14: Wandelroute voor wandelaars met hond. 19

20 In figuur 10 staan op de plattegrond de verhuurmogelijkheden op het terrein. Een belangrijke attractie voor recreanten is de waterskibaan aan de oostzijde van de plas (figuur 17). Deze is van kabels gemaakt en is tijdens het zwemseizoen geopend. Mensen worden door borden gewaarschuwd niet het water in te gaan bij de waterskibaan (figuur 15 en 16). Figuur 15 en 16: Rondom de waterskibaan staan borden om zwemmers te waarschuwen voor de waterskibaan. Figuur 17: De waterskibaan aan de oostzijde van de plas. Aan de noordzijde van de plas is een quadbaan en zijn vuurstookplaatsen. In de directe omgeving van ligt een pretpark, outdoor-terrein en beauty- en saunasalon. 20

21 3.4. Beheer en onderhoud Het onderhoud van het recreatieterrein wordt door het recreatieschap zelf gedaan en door een aannemer. In de wintermaanden wordt groot onderhoud uitgevoerd. In onderstaande tabel staat welk onderhoud wordt gedaan aan, de frequentie en de uitvoerder. Onderhoud Frequentie Uitvoerder Ligweiden maaien 12 x per jaar Aannemer Watervegetatie maaien Afhankelijk van groei Aannemer Snoeien beplanting Volgens schema; 1x per 5 Eigen beheer jaar dunnen en jaarlijks snoeien Schelpenpad bijvullen 1x per 3 tot 5 jaar Eigen beheer Schelpenpad spuiten Liever niet, soms 1x per jaar Eigen beheer Toiletten schoonmaken Dagelijks in seizoen Aannemer Onderhoud aan speeltoestellen Volgens richtlijn en na beschadiging Eigen beheer Vuilnisbakken legen Dagelijks in zwemseizoen en Eigen beheer daarbuiten afh. van gebruik Strand cultiveren 10 x per jaar Aannemer Strand verversen / bijvullen 1 x per 20 jaar Blad en zwerfafval ruimen 1x per jaar blad ruimen, dagelijks zwerfafval ruimen Eigen beheer / aannemer Tijdens het veldbezoek op 4 april 2008 werd door een aannemer aan de oost- en noordzijde van de plas nieuwe beschoeiingen aangelegd (zie figuur 18 en 19). Door het gebruik van de waterskibaan, is er meer golfslag in het water. Hierdoor is een goed oeverbeschoeiing noodzakelijk. Er is gekozen voor beschoeiing van wilgentenen en houten beschoeiing. De houten beschoeiing wordt geplaatst waar de invloed van de golven groot zijn. Figuur 18 en 19: Aanleg van twee soorten beschoeiing aan de oost- en noordzijde van de plas. Ook zijn in de wintermaanden bomen gesnoeid, is wilgenopslag verwijderd, zijn taluds hersteld, zijn nieuwe hekken geplaatst en zijn loopbruggen hersteld (figuur 20 en 21). 21

22 Figuur 20 en 21: Wilgenopslag is verwijderd en taluds zijn hersteld Hydromorfologische beschrijving In het beheersgebied van Waterschap Rijn en IJssel zijn vier landschappelijke eenheden te onderscheiden: het Oost-Nederlands plateau, het dekzandlandschap, de stuwwallen en het rivierenlandschap. ligt in het overgangsgebied tussen het rivierenlandschap en de stuwwal. Ter hoogte van de plas is de dikte van het freatische pakket ongeveer 12 meter. Op onderstaande hoogtekaart is te zien dat de hoogte van het landschap afneemt naar het noord(west)en. Figuur 22: Hoogtekaart van het landschap rondom zwemwater. In de rode cirkel ligt. 22

23 Aan de noordzijde van de plas stroomt de Wijnbergse Loopgraaf. De watergang stroomt naar het noorden en komt uit in de Oude IJssel. Op 15 meter afstand van de plas zit in de Wijnbergse Loopgraaf een schotbalkstuw (figuur 23). De kruinhoogte van de stuw zit op 12,03 m + NAP. Tijdens hoogwater stroomt er water van de Wijnbergse Loopgraaf in. Benedenstrooms van de stuw is de helling van de Wijnbergse Loopgraaf behoorlijk groot, waardoor de stroomsnelheid benedenstrooms van de stuw hoog is. Hierdoor kan er geen water van de Wijnbergse Loopgraaf naar stromen. Figuur 23: Schotbalkstuw in de Wijnbergse Loopgraaf. Op de achtergrond ligt. ligt op een dekzandrug. De plas ligt op een overgang van lager gelegen rivierkleigronden (ten oosten van de plas) en hoger gelegen podzolgronden (ten westen van de plas). Daardoor ligt de plas in een zone met matige kwel, dat afkomstig is van het hoger gelegen Montferland. De plas wordt voornamelijk gevoed door dit diepe grondwater. De GHG (gemiddeld hoogste grondwaterstand) van het gebied rondom de plas zit rond de cm beneden maaiveld. De GLG (gemiddeld laagste grondwaterstand) ligt rond de cm beneden maaiveld Historische waterkwaliteit Het waterschap controleert en beoordeelt de waterkwaliteit van tijdens het zwemseizoen, van 1 mei tot en met 30 september, één keer per maand. Sinds 1990 controleert het waterschap de waterkwaliteit op meetpunt STK01, zie figuur 24. Tot 2009 werd ook bij meetpunt STK02 de waterkwaliteit gecontroleerd. Volgens de nieuwe richtlijn is per zwemwaterzone één representatief meetpunt voldoende. In onderstaande subparagrafen wordt de waterkwaliteit van het zwemwater beschreven. 23

24 STK01 Figuur 24: Luchtfoto van, met de ligging van de meetpunten zwemwaterkwaliteit (STK01) en de afbakening van het zwemgedeelte door een ballenlijn Colibacteriën Sinds 2000 is er eenmalig een overschrijding geweest van de norm voor thermotolerante bacteriën. Deze overschrijding was op 14 augustus 2006, op het meetpunt STK02. Bij het andere meetpunt waren geen overschrijdingen. Er is sinds 2000 één normoverschrijding geweest van de thermotolerante bacteriegroep. De herbemonstering een paar dagen later was in orde. 24

25 Figuur 25: Uitwerpselen van (water)vogels, zoals van deze knobbelzwanen, kunnen een verhoging van bacteriën veroorzaken Veldparameters Er zijn de afgelopen jaren geen afwijkingen geweest aan de veldparameters Blauwalgen Er zijn geen meldingen geweest van (mogelijke) blauwalgen. 25

26 INTERMEZZO Escherichia coli (E. coli) is een van de meest voorkomende bacteriën in de dikke darm van warmbloedige dieren, zoals de mens. De bacterie is vernoemd naar de Duitse microbioloog Theodor Escherich. De bacterie is nodig voor het verteren van voedsel en het produceert vitamine K. Deze stof is nodig om te helpen bij de bloedstolling en om calcium op de goede plaats in het lichaam te krijgen. E. coli komt in grote hoeveelheden voor in het lichaam, een tekort is alleen mogelijk door bijvoorbeeld langdurig gebruik van antibiotica. Hierdoor kan een tekort van vitamine K optreden, dat kan leiden tot bloedneuzen en andere bloedingen. In de darmen is E. coli een goedaardige bacterie, maar als deze bacterie op de verkeerde plaats in het lichaam komt, kan dit gevaar opleveren, zoals bij een darmperforatie of besmetting van de urinebuis waardoor blaasontsteking ontstaat. Via de ontlasting van de mens, en andere zoogdieren, komen per dag miljarden bacteriën naar buiten. Als er E. coli in het oppervlaktewater wordt aangetroffen, duidt dit erop dat het water vervuild is met uitwerpselen. Door te zwemmen in vervuild water, kunnen de bacteriën op verkeerde plaatsen in het lichaam van de mens terecht komen en kan je ziek worden. Kleine kinderen en mensen met een verminderd afweersysteem kunnen sneller ziek worden. Sinds 2006 is de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn van kracht. Tot 2009 werden zwemwateren volgens de parameters van de oude richtlijn gecontroleerd. De bacteriën van de oude richtlijn zijn: Parameter Eenheid Norm Bacteriën van de coligroep Aantal per 100 ml Thermotolerante bacteriën Aantal per 100 ml 2000 De bacteriën van de oude richtlijn zijn vervangen door twee nieuwe bacteriologische parameters: Intestinale enterococcen en Escherichia coli. In de overgangsjaren mogen beide parameters worden gebruikt, vanaf 2009 gelden alleen de twee nieuwe parameters. Om de overgangsperiode van de oude naar de nieuwe richtlijn te overbruggen, is er alleen voor E. coli een norm (< 2000 kve/ 100ml). Voor de nieuwe richtlijn worden op basis van de gemeten waarden de zwemwateren in klassen ingedeeld: uitstekende, goede, aanvaardbare of slechte kwaliteit. Dit is op basis van 4 meetjaren. Hieronder staan de normen voor de verschillende klassen: Parameter Intestinale enterokokken (kve/100 ml) Escherichia coli (kve/100 ml) * Gebaseerd op een 95-percentiel ** Gebaseerd op een 90-percentiel Uitstekende kwaliteit Goede kwaliteit * Aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethode voor analyse ISO of ISO ISO of ISO De waterkwaliteit valt in de klasse slecht als er niet aan bovenstaande normen wordt voldaan. Tijdens het zwemseizoen wordt de norm voor E. coli gehanteerd. Op basis van die norm kan de provincie maatregelen nemen als niet aan deze norm wordt voldaan, zoals het instellen van een zwemverbod. Het waterschap adviseert hierbij Gezondheidsklachten Al sinds lange tijd zijn er jaarlijks klachten van jeuk na het zwemmen in. De hoeveelheid klachten en tijdstip van de klachten is elk zwemseizoen verschillend. Uit onderzoek blijkt dat er cecariën in het water aanwezig zijn, die voor zwemmersjeuk kunnen zorgen. Deze cecariën zijn van de parasiet Trichobilharzia occelata. Deze cecariën leven in een poelslak, dat in het voorgaande jaar geïnfecteerd is. In de zomer of lente komen de cecariën uit de poelslak, en gaan op zoek naar een watervogel die als 26

27 gastheer fungeert. Als een cecarie een zwemmer tegenkomt, probeert de cecarie door de huid te komen. Dit lukt niet, maar er kan wel een enorme jeuk ontstaan. Figuur 26: Glazen pot met besmette poelslakken. In het water zijn de minuscule cecariën te zien (troebele witte puntjes). In het voorjaar van 2008 heeft het waterschap preventief poelslakken verzameld. Dit met het doel om vooraf vast te stellen of de slakken besmet zijn met de cecariën en om de zwemmers vooraf te kunnen waarschuwen. Onder de microscoop was te zien dat de slakken cecariën van de parasiet Trichobilharzia occelata in zich hadden. In figuur 27 is een cecarie te zien uit een slak op 9 mei

28 Figuur 27: Een cecarie van Trichobilharzia occulata onder de microscoop. Dit is een watermonster uit. Het is niet vooraf te bepalen wanneer de cecariën uit de slakken komen. De watertemperatuur en lichtintensiteit moeten goed zijn. Nadat de slakken onderzocht waren en duidelijk was dat ze besmet waren, heeft de provincie waarschuwingsborden geplaatst bij de ingangen van (figuur 28 en 29). Figuur 28 en 29: Waarschuwingsborden van de Provincie Gelderland voor zwemmersjeuk. Deze staan bij alle ingangen. Jaarlijks zijn er meerdere klachten van jeukende bulten na het zwemmen. Deze jeukende bulten worden veroorzaakt door de cecariën van de parasiet Trichobilharzia occelata. 28

29 3.7. Veldbezoek Waarnemingen algemeen Op 4 april 2008 is bezocht door twee medewerkers van het waterschap. Het was bewolkt, er waren geen zwemmers aanwezig. Wel werd er onderhoud gepleegd aan de beschoeiingen langs het water en werden houten bruggen gerepareerd Waarnemingen flora & fauna Tijdens het veldbezoek waren er veel watervogels aanwezig, zoals meerkoeten, futen, wilde eenden, kuifeenden, meeuwen, waterhoentjes en zwanen (figuur 25 en 30). De uitwerpselen van vogels zorgen voor meer bacteriën in het water. Van deze bacteriën kunnen zwemmers ziek worden. Te veel watervogels zijn daardoor voor de zwemwaterkwaliteit niet goed. Er zijn geen andere dieren waargenomen tijdens het veldbezoek. Langs het water groeien soorten als riet en wilgen. Er zijn geen opmerkelijke waarnemingen gedaan. Figuur 30: Verschillende (water)vogels waren tijdens het veldbezoek op de plas aanwezig Waarnemingen derden Tijdens het veldbezoek zijn geen vissen waargenomen. Duikerslogboeken op het internet vertellen dat er paling, baars, snoek en karper in de plas zwemt. Hoeveel is niet bekend. Te veel vis in de plas en het voeren van de vissen kan nadelig zijn voor de waterkwaliteit Beïnvloedingsfactoren Tijdens het veldbezoek is gekeken of er lozingspijpen of andere invloeden op de waterkwaliteit aanwezig zijn. Lozingen van afvalwater zijn erg slecht voor de waterkwaliteit, vooral voor stilstaand water. Er komen geen lozingspijpen op het water uit. is een geïsoleerde zwemplas met alleen grond- en regenwater als voedingsbron. 29

30 Tijdens het veldbezoek is een kleine hoeveelheid watervogels waargenomen. Volgens informatie van derden leeft er paling, snoek, karper en baars in het water. Er zijn geen lozingen op het zwemwater Invullen Zwemprof In bijlage I staat het model zwemprof voor. Uit de bijlage blijkt dat er geen invloeden op zijn die negatief zijn voor de waterkwaliteit. Uiteraard blijft het altijd mogelijk dat door een incident, zoals bijvoorbeeld heel veel watervogels op de plas, toch de waterkwaliteit negatief beïnvloed wordt. Er zijn geen verontreinigingbronnen aanwezig. 30

31 4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 4.1. Conclusies is een groot zwemwater met veel voorzieningen voor recreanten. De waterkwaliteit van wordt niet beïnvloed door lozingen. Watervogels en hondenpoep kunnen voor een verhoging van het bacteriëngehalte zorgen. Dit geldt ook voor zwemmers tijdens het zwemseizoen. Tot op heden is er één enkele overschrijding van de norm voor thermotolerante bacteriën geweest. Zwemmersjeuk zorgt elk jaar voor een aantal klachten. Dit is een jaarlijks terugkerend probleem, dat regelmatig overleg vergt tussen de beheerder, het waterschap en de provincie. Door onderzoek wordt gekeken of er cecariën in het water terecht kunnen komen en of poelslakken besmet zijn. Zwemmersjeuk is erg lastig om te voorkomen, vooral bij erg grote plassen zoals Aanbevelingen Zwemmersjeuk: De klachten over zwemmersjeuk blijven jaarlijks terugkomen. Hierover moeten goede afspraken met de beheerder, provincie en het waterschap worden gemaakt, zoals preventief onderzoek en het waarschuwen van de zwemmers. Door preventief onderzoek kunnen zwemmers vooraf gewaarschuwd worden, waardoor ze kunnen overwegen niet te gaan zwemmen. Bacterieoverschrijding: Hondenpoep kan zorgen voor een verhoging van de bacteriegehalten in het zwemwater. Goed toezicht van de beheerder op het uitlaten van honden op het strand en de ligweiden tijdens het zwemseizoen helpt om deze invloed te verkleinen. Uitwerpselen van watervogels is lastiger tegen te gaan. Vaak zijn er minder watervogels aanwezig op een mooie zwemdag, als er veel zwemmers aanwezig zijn. Het is wel aan te raden dat de beheerder en het waterschap de hoeveelheid watervogels in de gaten houdt Actualisatie Een zwemwaterprofiel dient volgens de nieuwe richtlijn geactualiseerd te worden, afhankelijk van in welke klasse het zwemwater wordt ingedeeld: Klassen Uitstekend Goed Aanvaardbaar Slecht Actualisatie zwemwaterprofiel Alleen als zwemwater in lagere klasse komt Om de 4 jaar Om de 3 jaar Om de 2 jaar Daarnaast moet het zwemwaterprofiel geactualiseerd worden als er belangrijke veranderingen zijn opgetreden die van invloed zijn op de kwaliteit van het zwemwater. 31

32 32

33 5. CONTACTGEGEVENS 1. Recreatiegebied Het AS BRAAMT 2. Recreatieschap Achterhoek Liemers Spalderskampseweg AG Hummelo Waterschap Rijn en IJssel Liemersweg 2 te Doetinchem Postbus AC DOETINCHEM info@wrij.nl 4. Provincie Gelderland Markt 11 te Arnhem Postbus GX ARNHEM post@gelderland.nl Klachten over zwemwater kunnen gemeld worden bij het Omgevingsloket van de Provincie Gelderland: omgevingsloket@prv.gelderland.nl of

34 34

35 LITERATUURLIJST & BRONNEN Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrrichtlijn Water, DHV Water BV, juni 2005 Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel, Grontmij Europese zwemwaterrichtlijn 2006/7/EG

36 36

37 Bijlage I Model Zwemprof

38

39 Bijdrage bronnen Naam locatie: Datum beoordeling: 15 september 2008 legenda EC legenda IC Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (E.c <200KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit Wezenlijk invloed; Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (E.c >900KVE/100ml) Geen invloed op zwemwaterkwaliteit (IE <100KVE/100ml) Geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit Wezenlijk invloed; Grote invloed bron: maatregelen noodzakelijk (IE >330KVE/100ml) gemiddeld EC zeer druk EC gemiddeld IE zeer druk IE eindoordeel EC eindoordeel EC Zwemmers gemiddeld zeer druk ###### #DEEL/0! Recreatievaart ###### ###### #DEEL/0! ###### RWZI ###### 0 eindscore IC eindscore IC Agrarisch achterland 0 0 gemiddeld zeer druk Riooloverstort ###### #DEEL/0! gemengd stelsel ###### 0 gescheiden stelsel ###### 0 Lozingen slachthuis of mestverwerkend bedrijf ###### 0 Ongezuiverde lozingen ###### 0 Afstromend wegwater ###### 0 Beroepsvaart ###### 0 Jachthavens ###### 0 Watervogels 0 0 Lokale bron (Incidenteel) ###### 0 Lokale bron (continue belasting) ###### 0

40