Vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid:

Transcriptie

1 Vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid: een ongelukkig huwelijk Nationaal congres GGZ-Verpleegkunde Bert Stavenuiter 28 juni 2017

2 Handelingsverlegenheid

3 Herkent u dit? Het is vaak hollen of stilstaan in de hulpverlening. Ook onbedoeld. Doorhollen terwijl je de zorg kritisch bezien alweer uit handen had kunnen geven. Of juist stilstaan op momenten dat actie is gewenst

4 Handelingsverlegenheid

5 U bent niet de enige Het is vaak hollen of stilstaan voor de familie. Ook onbedoeld. Afgehaakt zijn op momenten dat de hulpverlener om zich heenkijkt waar de familie is gebleven. Of doorhollen tot je erbij neervalt.

6 Vraagverlegenheid

7 De spannende vraag van vandaag Wat is dat eigenlijk, vraagverlegenheid? Hangen vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid met elkaar samen? En hoe zou het moeten?

8 Vraagverlegenheid

9 Waarom hebben we het erover? Niemand blijft na een ingreep nog weken in het ziekenhuis In de GGZ is dat niet anders: Herstellen doe je thuis is nu de heersende opvatting.

10 Waar zit het hiaat? Vaak is het de familie die te hulp schiet Dat is vanzelfsprekend, maar ook noodzakelijk Maar wat als de helper zelf in de problemen komt? Op wie kan hij dan terugvallen?

11 Wat staat er op het spel? Een sterke, ondersteunde omgeving vermindert de kans op terugval Een zwak steunsysteem zorgt voor eerdere terugval, maar ook voor nieuwe patiënten als de mantelzorgers zelf uitvallen Nu al staan mantelzorgers er vaak alleen voor en voelen ze zich bovengemiddeld zwaar belast. Y. Wittenberg, M.H. Kwekkeboom (2012)

12 Linders dilemma 1 Als vrijwilligers het overnemen van professionals dan kan de kwaliteit van de hulp of zorg in gevaar komen Als professionals geen taken doorschuiven naar vrijwilligers dan wordt de zorg onbetaalbaar Moeten professionals het accepteren dat mantelzorgers het van ze overnemen?

13 De mantelzorger

14 Mantelzorgen maakt eenzaam Europees onderzoek laat zien dat mantelzorg bij GGZproblematiek een eenzame klus is. Bijna de helft heeft nooit (!) geen moment dat ze de mantelzorg kan laten liggen 1 op de 3 voelt zich eenzaam of geïsoleerd. Bij 1 op de 3 breekt de mantelzorg hen echt op. Eufami (2015)

15 Waarom niet delen? Mantelzorgers willen het zelf kunnen blijven doen of hebben geen idee bij wie ze moeten aankloppen. Schaamte of juist boosheid zit in de weg Angst om het vertrouwen van de naaste te verliezen Terughoudendheid om anderen te belasten.

16 Plus het onvoorspelbare karakter van de aandoening: Wie anders begrijpt de problematiek voldoende om adequaat te kunnen handelen? En hoe langer dit duurt, des te kleiner het netwerk: wie heb je überhaupt nog om een beroep op te doen?

17 Een ongelijke wedstrijd Je begint aan een sprint waarvan de finishlijn steeds wordt verlegd tot je een marathon blijkt te lopen. Lilian Linders noemt dit vraagverlegenheid. L. Linders (2010)

18 Linders dilemma 2 Als we vraagverlegenheid doorbreken gaan we voorbij aan de integriteit en autonomie van mensen Als we vraagverlegenheid niet doorbreken dan ontvangen mensen niet de hulp of zorg die ze nodig hebben Tot hoe ver kunnen professionals gaan in het doorbreken van vraagverlegenheid?

19 Waar zit uw rol? Bert u POH-GGZ? Dan bent u cruciaal om de problematiek bij deze groep mantelzorgers tijdig te onderkennen en er wat aan te doen. Tip: Gebruik niet de 4DKL om (mantelzorg)belasting te meten. Neem de CSI of de EDIZ Plus!

20 Voor alle anderen: Werken in de triade helpt niet alleen uw cliënt, maar ook uzelf en de naaste. 4 op de 10 naasten zijn niet tevreden over artsen 1 op de 3 is ontevreden over verpleegkundigen Neem de familie en naasten vanaf de eerste dag mee, zoals de nieuwe kwaliteitsstandaard ook voorschrijft.

21 Handelings- versus vraagverlegenheid

22 De dilemma s van Linders 1. Moeten professionals het accepteren dat mantelzorgers het van ze overnemen? Ja! 2. Tot hoe ver kunnen professionals gaan in het doorbreken van vraagverlegenheid? Verder dan je denkt!

23 Twee smaken De nietsnutters De veelplegers

24 De nietsnut Doet de professional niet wat hij moet doen, dan zit de naaste met de handen in het haar Speelt de naaste niet de rol die hij spelen kan, dan doet de professional meer dan hij doen moet

25 De veelpleger Doet de professional méér dan hij zou hoeven, dan zit de naaste met lege handen Doet de naaste meer dan hij zou hoeven, dan komt de cliënt niet toe aan herstel en krijgt de professional er een patiënt bij

26 Over de schutting gooien U dacht misschien dat dit congres daarover ging. Dat klopt. Maar achter de schutting houden is een minstens zo groot probleem Om de rollen zuiver te houden hebben helper en hulpverlener hier beiden iets in te doen.

27 Want vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid? Is een ongelukkig huwelijk!

28 Dank voor de aandacht!