Over-activiteit en stress
|
|
- Femke Kuiper
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Over-activiteit en stress Lic. Dany Spooren (Klinisch psycholoog/gedragstherapeut) Lic. Dr. Ann De Rick (Klinisch psychologe/ Psychoanalytisch therapeut/emdr-therapeut) Lic. Stefanie Eggermont (Klinisch psychologe/gedragstherapeute) Dienst Algemene Inwendige, entiteit SOLK (somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten)
2 Doelen van de workshop Verduidelijking begrippen overactiviteit en stress Vermoeidheid als veel voorkomende klacht: Methodiek ter hantering: activiteitenmanagement Illustratie aan de hand van casusmateriaal en valkuilen Toepasbaarheid: hindernissen
3 Overactiviteit en stress: klinisch stress model
4 Stresssignalen Stressgerelateerde klachten Lichamelijke verschijnselen (vb vermoeidheid) Emotionele klachten (vb prikkelbaarheid) Cognitieve verschijnselen (vb verwardheid) Gedragsmatige veranderingen (vb sociale isolatie) Vermoeidheid: veel voorkomende klacht
5 Belangrijkste instandhoudende factor Het zaagtandprofiel als typisch hanteringsgedrag: = afwisselend overmatig rusten bij vermoeidheid of proberen voortdoen op hun vroeger niveau Verklaringsmodel voor dit gedrag : het cognitiefetiologisch model van Suraway Ondersteund door recent persoonlijkheidsonderzoek met TCI: hoge persistence en harm avoidance (Fukuda,S, Kuratsunec, et al., Comprehensive Psychiatry, 51 (2010)
6 Theoretisch cognitief etiologisch model abnormale moeheid Dysfunctionele assumpties Om goed genoeg te zijn voor mezelf en voor anderen moet ik: 1. Hoge normen bereiken in mijn prestaties en mijn verantwoordelijkheden. 2. Mijn emoties controleren en geen zwakheid tonen. Gedrag voor begin van de klachten Altijd het maximum eisen. Niet klagen of geen zwakheid tonen. Je eigen behoeften negeren *Suraway, Hackman, Hawton, Sharpe, BRT, 33/5
7 Theoretisch cognitief etiologisch model abnormale moeheid Stresserende gebeurtenis Overdreven belasting (bvb. langdurige werkstress) of een verminderd vermogen om aan de eisen tegemoet te komen (vb; emotionele gevolgen van bepaalde gebeurtenissen, virale infectie) leidt tot falen om aan de hoge normen te beantwoorden Gedrag Emotie Symptomen Gedachten Harder proberen Frustratie Moeheid Waarom lukt het me niet? Niet klagen Onlust Autonome arousal Ik moet fysiek ziek zijn. *Suraway, Hackman, Hawton, Sharpe, BRT, 33/5
8 Ontstaan van cognitief instandhoudende lus* Gedachten Gedrag Ik maak mezelf ziek Ik moet rusten om beter te worden. Activiteiten vermijden Ik deed vroeger meer Ik moet meer mijn best doen Overactiviteit Consequenties Reductie symptomen MAAR Falen tov normen Een zekere prestatie MAAR Toename symptomen en zwakkere prestatie *Suraway, Hackman, Hawton, Sharpe, BRT, 33/5
9 Deel I Activiteitenmanagement: stabilisatiefase 1ste stap: periode van zelfobservatie: (activiteiten/ rustmomenten, tijdstip van opstaan-slapen, graad van moeheid (en evt. pijn) Doel: 1. In kaart brengen van huidig gedragspatroon leren opsporen van regelmaten (of afwezigheid van ). Opsporen van samenhang tussen klachten en gedrag. 2. Patiënt leert moeheid zien als een variabel verschijnsel. 3. Komen tot de ontwikkeling van weekschema om terug regelmaat te installeren (= basis voor herstel). Dagschommelingen controleren 4. Normaliseren van slaap/waakritme
10 Schema opmaken: stap 2 1. Bepalen van moment van opstaan en naar bed gaan. Gelijk voor alle dagen 2. Bepalen van totale rust overdag 3. Spreiden van de rust: vaste momenten (niet klachtafhankelijk). Kenmerken van een goed basisniveau er zijn geen pieken van activiteit en extreme vermoeidheid meer. het basisniveau moet wat reserve bieden. (Onverwachte gebeurtenissen of activiteiten )
11 Categoriseren van activiteiten: stap 3 Uitgangspunten Niet alle activiteiten zijn even zwaar Zwaarte v.e. activiteit is individueel verschillend Doelen: Beter doseren en spreiden van energie overdag Gemakkelijker om regelmatig te werken Maakt de weerslag achteraf (iets meer) voorspelbaar Alert worden voor effect van inspanning LET OOK OP AANWEZIGHEID VAN PLEZIERIGE ACTIVITEITEN
12 Categoriseren van activiteiten: gebruik van dagboek Uur Activiteit Rust Moe 9u Opstaan + ontbijt (1) 5 10 u 15 Opruimen (2) 7 11u45 Stoel buiten 7 12u30 Eten + afruimen (1) 6 13u Zetel living 6 14u TV kijken (2) 6 15u30 Wandelen met de hond (3) 7 16u Eten voorbereiden (3) 8 17u30 Maaltijd + afruimen (2) 8 18u45 Bezig met de kinderen (3) 8 Activiteitenmanagement
13 Categoriseren van activiteiten: voorbeeld van een lijst Niveau 1: - wassen - lezen - tafel dekken - opruimen - was inladen +ophangen - afstoffen - afwassen Niveau 2: - haar wassen Niveau 3: - strijken - een artikel lezen - 30 administratie - kleine wandeling - kleine boodschappen doen - vegen - stofzuigen - dweilen - grote boodschappen doen - ramen wassen - bioscoop bezoek - gras afrijden - daguitstap met kinderen
14 Activiteitenmanagement: leren effectief rusten Rust op vaste momenten (tijdscontingent ipv klachtencontingent) Rust is ontspannend (tot rust komen, kunnen los laten) Leren rusten (wat brengt mij tot rust?, hoe recupereer ik?) Vermijden van overvloedige rust / slaap
15 Deel II Activiteitenmanagement Opbouwfase Activiteiten stapsgewijs verzwaren Rust afbouwen Starten met specifieke doelen Activiteitenmanagement
16 Deel II Activiteitenmanagement Opbouwfase Doelen Gewenste toestand (doel): Welke activiteit wil ik (terug) kunnen uitvoeren, waardoor ik mezelf als hersteld kan beschouwen? Huidige toestand: Wat kan ik op dit moment zonder dat mijn klachten verergeren? Opbouw in stappen: hoe kan ik die activiteit opbouwen zonder dat mijn klachten verergeren? Rekening houden met : Hulpbronnen: wat heb je ervoor nodig? Hindernissen: wat weerhoudt je? Activiteitenmanagement
17 Deel II Activiteitenmanagement Opbouwfase Doelen Op verschillende domeinen: sociaal, fysiek, persoonlijk, Worden onderverdeeld in subdoelen Heel concreet Positief geformuleerd Toetsbaar Niet afhankelijk van anderen Activiteitenmanagement
18 Werken met (sub)doelen en Voorbeeld Complex doel: Met de kinderen kunnen gaan zwemmen in een waterpretpark Subdoelen: De verplaatsing kunnen maken (tot. 60 km) 1 uur in het zwembad kunnen blijven Lawaai aankunnen Trappen op kunnen gaan (glijbaan) Activiteitenmanagement
19 Werken met (sub)doelen en Voorbeeld De verplaatsing kunnen maken Stappenplan: Deze week gaan we op bezoek bij mijn zus en ik ga zelf rijden. (In totaal 20km) We gaan zaterdag met de kinderen naar het pretpark en ik ga rijden op de heenweg. Op de terugweg rijdt mijn man. Terwijl de kinderen spelen, blijven mijn man en ik in het cafetaria.
20 Activiteitenmanagement in de praktijk Enkele casestudies
21 Protocolbehandeling Case: sofie Vrouw 33j Context: gehuwd, opgeleid als notaris, man werkt bij bank, er zijn geen kinderen (wegens de beperkingen) maar er is wel een kinderwens Historiek: Geen problemen als kind. Tweede dochter in gezin van vier. Ook moeheid bij moeder en oudere zus. Vanwege vader hoge eisen, plichtsbewust. Moeder emotioneel ( gaat eronder door als ik niet beter word ). In 1998 eerste vermoeidheidsklachten (toen nog rechtenstudent + cultuur-verantwoordelijke). Onderzoeken ok R: negeren klachten. 2003, nieuwe periode van moeheidsklachten waarbij ze moet stoppen als bedrijfsjuriste (stressor:slechte relatie, -breuk) krijgt AD via HA en volgt psychotherapie (6m). Start studies notariaat reis naar Turkije infectie vermoeidheid neemt toe. Nadien werken in notariskabinet van haar vader met graduele toename vermoeidheid. Werkverlet: nov 2005 mei Dan halftijds hervatten (adv geneesheer). Sinds jan 2007 opnieuw ziekteverlof. Juni 2007 onderzoek en diagnostiek UZG: bevestiging diagnose CVS zonder comorbiditeit advies voor CBT
22 Sofie: start activiteitenmanagement Aanmelding: in september 2012 komt ze terug met vraag voor therapie. Ze is ondertussen in behandeling geweest bij drie artsen die somatische therapieën aanhangen, heeft mindfulness gedaan (3*8weken) en is bij een ervaringsdeskundige geweest (pacing). Inmiddels werkt ze reeds meer dan 5j niet meer. Gedrag bij start therapie: Opstaan: 6u30 -- Naar bed: 22u Rustmomenten: 8u30 9u30 / 12u30-13u30 / 16u30-17u30 3 uur Dus: wel regelmaat MAAR/ altijd in bed! korte rustmomenten ontbreken AANPAK 1. Hernemen van observaties + noteren van emoties en spanning Vaststellingen: Bezig zijn met ziekte geeft spanning Gaat gepaard met negatieve gedachten ( Hoe ga ik het volhouden?, veel moetens ) Slechte periodes (hoge vermoeidheidsscores) zijn: vacantie / Begrafenis van nonkel van man / Weekends als ze naar huis gaat
23 Sofie / activiteitenmanagement - vervolg 2. Maken gedragscontractje met man: man belt niet meer op om te vragen hoe het gaat met haar (= babbelen over probleem)/ wel samen een lichte activiteit op zaterdag / terug moment voor intimiteit voorzien. 3. Vastleggen van doelen (Behavior activation) Sociaal: etentjes geven, zonder bang te zijn voor vermoeidheid Professioneel: cursus herborist / tuinontwerp volgen (nood aan tussenstappen!) Hobby: werken in de tuin Fysiek: starten met wandelen (3X, start met 10, opbouwen met 2 ) Mentaal: terug lezen - starten met weekblad/ De Standaard Psychologisch: vat krijgen op zenuwachtigheid - (exploratie toonde wat fobische klachten (claustrofobie) met ook hyperventilatiekenmerken) Huishouden: kunnen afremmen zeggen ik doe het niet! afspreken met man
24 Evolutie na eerste 2 à 3 maanden: Na 3 weken:geleerd: Door niet meer in bed te gaan rusten en door rust meer op te splitsen slaapt ze niet meer overdag positief effect: beter slapen s nachts In haar schema zien we meer blokken van activiteit (= teken van regelmaat) pate rapporteert ook minder klachten (minder grieperig gevoel, minder vlug flauw worden) Relationeel gaat het beter (terug intimiteit, man doet zaterdag iets extra, ze doen samen de grote boodschappen, er komt terug wat meer sociale activiteit) Mentaal: patiënte is terug gestart met kortverhalen (nederlands) Fysiek: naast het wandelen wordt ook fietsen geïntroduceerd
25 Problematische cases De nonchalante patiënt (functie van gedrag? afkeer van schema s, context, aandacht, ) De sterk controlerende patiënt: het te goed willen doen (= willen vermijden van herval) Complexe problematiek (naast chronische vermoeidheid en pijn ook andere problemen/stoornissen die werken als onderhoudende factoren)
26 Case Patricia: chronische pijn en moeheid bij multiprobleempatiënte Vrouw 45j, gehuwd, 3kinderen / werkte als lerares LO, sedert 2j ziekteuitkering Klachten: moeheid, pijn (primair), slaap, concentratie : Fukuda voldaan Actuele stressoren: werk, gezin (echtgenoot, zoon), agressieve broer Historiek: traumatische voorgeschiedenis (misbruiksituatie op 6j, verlies vriendin op 14j (CO-vergiftiging)) Hantering: doorgaan op wilskracht, subassertief (voldoen aan anderen), geen zelfexpressie, ontstaan van klachtafhankelijk rusten, problematische spanningshantering AANPAK: start activiteitenmanagement + werken aan zelfexpressie
27 Samenhang: bio-psycho-sociaal model Kwetsbaarheden - onveilige gezinsomgeving (home: ruzies, vechtpartijen,..) slecht slapen - seksueel misbruik - verlies van beste vriendin 14j - bedreigende broer Uitlokkende factoren - overbelasting werk (fysiek LO, emotioneel, relatie directie) - stressoren binnen het gezin (vko echtgenoot, sportongeval oudste zoon depressie) // gedrag broer Onderhoudende factoren Fysiek: artrose Psychologisch: subassertiviteit, gebrek aan zelfexpressie, angst voor beoordeling, blijvende over-activiteit, aanhoudende emotionele stress (relatie ouders, broer) Sociaal: druk op werkhervatting (maatschappelijk, maar ook interpersoonlijk), negatieve reactie op diagnose (FM, CVS)
28 Gebruik van zelfobservatie Bespreek met je patiënt de observatieopdracht OBSERVATIES: Opsporen van patronen Gedetailleerd bekijken Vb. Effect van strijken Letten op outliers! -> tijd in bed + rust overdag Zoeken naar positieve elementen! - afbouwen van slaap overdag - toepassen van geleerde technieken (rode draad, toepassen van piekstop-oefening) Hoeveel uur rust je gemiddeld op een dag? Hoe ga je dat verdelen? Hoeveel uur ben je gemiddeld nog actief op een dag? Hoe ga je dat verdelen? -voldoende evenwicht tussen taken en ontspannende, niet doelgerichte activiteiten
29 Fragment zelfobservatie Patricia
30 Zelfobservatie 2 Patricia
31 Samenvatting observatie activiteiten/rust
32
33 Start schema: enkel noteren van rustmomenten Week 1 SCHEMA: Opstaan: 7u Slapengaan: 21u Totale rust: 2u30 Spreiding: 10u: 30 / 13u: 60 / 16u30: 30 / 19u30: 30
34 Categoriseren van activiteiten Lijst Patricia
35 Volledig schema: noteren van rustmomenten en activiteiten Week 3
36 Gevolgenmodel: cirkel rond niet accepteren: Patricia Lichamelijke klacht: Toegenomen moeheid, pijn CER-: gejaagd, onrust, spanning R: Overactief werken in huishouden IK mag niet zwak zijn = Ik moet kunnen werken tegen september R: zoet eten, krassen CER-: spanning daalt tijdelijk, maar schuldgevoel neemt toe R: covert ik mag niets tonen : blijven glimlachen
37 Hindernissen: 1. Vakantie: forceert zich voor gezin (+ onderliggend angst voor werkhervatting: meer onrust) 2. Werkhervatting zelfde school / andere job duobaan met collega met slechte reputatie / lukt niet in overleg Effect: moe en pijn nemen toe (samen met over- activiteit) ook ander probleemgedrag neemt toe (snoepen) / relationele spanningen Bij problemen: maken van functionele analyses
38 Bij problemen: belang van FA ses S-R leren : Operante conditionering: Sd: innerlijke onrust R1: overactiviteit Moeheid neemt toe R2: eetbuien R1: weer doen zoals vroeger: Overactiviteit -S-: vermijden van emoties -S-: vermijden van conflicten met anderen +S+: anderen zijn tevreden Hoe veranderen? Belonen van alternatief gedrag: sparen voor leuke activiteit met man en kinderen Voor R2: samen zoeken naar incompatibel gedrag - gedachten verzetten wandelen in de tuin - vertellen aan man dat je drang voelt - response preventie: 30 op bed gaan liggen - stimuluscontrole: huis koekjesvrij maken
39 Evaluatie Professioneel: stopt terug met lesgeven (confrontatie met familie) gaat zich bezinnen over professionele toekomst. loopbaanbegeleiding opgestart Therapie: terug richten op activiteitenmanagement, maar meer ruimte voor ontspannende helende activiteiten kiest voor lappenbeeldjes + aanpak van angst ( voor mensen ) die zorgt voor voortdurende arousal
40 Helende beeldjes
41 CASE: Marie Mevrouw: 41j gehuwd 3 kinderen (2 meisjes, één zoon) Context: leeft op boerderij, met man en ouders en kinderen. Haar vader en man werken op de boerderij / goede relatie, sterke betrokkenheid op elkaar Klachten: vermoeidheid sedert vier jaar, voordien meerdere kortere episodes / pijnklachten (rug en nek) / migraine (niet onder controle) meer gevoelig voor stress stressoren? Koeien die kalveren / kinderen Hantering? Ik heb het leren aanvaarden = klachtafhankelijk rusten Therapie voordien: volgde relaxatie bij een psychologe, ervaarde het als niet helpend Afspraak: het behandelprogramma bekijken en zien welke elementen bruikbaar kunnen zijn in haar situatie (probleem van nood aan flexibiliteit op de boerderij). Problemen: houdt observaties niet bij, vergeet teksten te lezen, voert opdrachten niet of onvolledig uit
42 Individuele beïnvloedende factoren bij Marie Individu gebonden niet tot rust kunnen komen constant piekeren Schuldgevoel (over eigen gedachten) Context Er moet gewerkt worden (zelfstandig bedrijf zware leningen) Papieren zijn ballast Negatieve perceptie van boerin zijn
43 Mbt rusten : contextualiseren -HT/ twee types of patronen van rust 1. Doordoen tot ze niet meer kan. Dan zonder iets te zeggen naar bed gaan en slapen. 2. Uitzonderlijk: rusten in de zetel. - Voorstel: meer korte rustpauzes evt. gebruik van A- oefeningen (had reeds 10 sessies gedaan) LUKT NIET - Exploratie/ Wat brengt je tot rust? (imaginatieoefening) S: in de zetel zitten "Als het werk gedaan is!" Anders heb ik geen rust: "Ik moet het verdienen!" Ingaan op de vraag Hoe verdien je de rust? / Wie kan je rust gunnen?: vader en man : zij organiseren het werk moeder: = minder betrokken, zij houdt zich bezig met het huishouden, vindt alles goed OPDRACHT/ organisatie met man en vader bespreken
44 Verdere evolutie Nadat rusten aanvaardbaar wordt slaagt ze erin schema bij te houden en meer regelmaat op te bouwen met positief effect op de migraine. Rust blijft soms nog versnipperd, vaak nog zware activiteiten s avonds (verschuiving) Meer aandacht voor gezinsproblemen in dagboek Stressoren Sd- Raakt opnieuw betrokken in werkongeval op de boerderij redelijk herstel meer pijnklachten Boerderij wordt geconfronteerd met onteigening (windmolenpark) Reactie: meer piekeren, schema minder goed bijhouden Evaluatie Moeheidsklachten zijn beter / pijnklachten weinig evolutie Weinig verandering in relatie met man en kinderen ATTRIB: ik zeg te weinig over de therapie COGN: noh steeds negatieve zelfperceptie ( ik ben een last voor de anderen )
45 Toepasbaarheid: hindernissen
46 Reacties van patiënten Gemakkelijker gezegd dan gedaan Mooi in theorie, maar de praktijk is wel complexer Ik weet wat ik moet doen maar ik kan het niet, dat past niet bij mijn karakter Nu zal dit wel lukken, maar wat als ik weer moet gaan werken? Gaat dit nu mijn probleem oplossen?
47 Reacties van patiënten Motivatie Waar situeert de patiënt zich in het leerproces?
48 Veranderen is een leerproces leerstadia van Maslov
49 Hindernissen: opdrachten niet uitvoeren EXPLOREREN Wat heeft je weerhouden? Wat deed dat met jou? (gedachten, gevoelens) Herken je dat ook in andere situaties? MOTIVATIE Motivationele gesprekstechnieken Verandertaal ontlokken Door reflectie tot zelfconfrontatie komen PSYCHO-EDUCATIE (Belang van opdracht) begrepen? Wijzen op een leerproces THERAPEUTISCHE RELATIE OPBOUWEN
50 Hindernissen : rusten is problematisch Contextuele factoren Leefomstandigheden vb gezin met kleine kinderen Negatieve reacties vanuit de omgeving Partnerrelatieproblemen Wegnemen van copingstrategie of stressregulatie Overactiviteit als coping Confrontatie met fysiologische, cognitieve, emotionele arousal Botsen op onderliggend perfectionisme: Hoge normen voor zichzelf (het moet zo) Willen voldoen aan het verlangen van de ander
51
52 Hindernissen: therapeutische relatie Opstand: schema wordt ervaren als een moeten Goed willen doen voor de therapeut
53 Hindernissen Herval wordt gezien als een falen Van zichzelf Van de therapeut Opbouwen verloopt niet snel genoeg voor patiënt Motivationele gesprekstechnieken: positieve bekrachtigen: wat heb je wel al bereikt? werken met metaforen
54 Hindernissen: rigide hantering Activiteitenmanagement als veilige ingangspoort om onderliggende problemen/emoties bespreekbaar te stellen Gevaar voor rigide hantering van het schema Klachten worden enkel binnen het schema gesitueerd Er is geen openheid om over onderliggende emoties of andere stressoren te praten
55 Bedankt voor uw aandacht!
56 Case sofie: start cognitieve luik Hindernis: CO-: Angst om niet beter te worden Zorgt voor stress Saboteert soms het volhouden Nieuwe interventie: starten met dagboek rond Automatische Gedachten Observaties: 3 thema s negatief zelfbeeld ( ben ik goed genoeg? ) veel denken aan wat ze gaat doen (toekomst) Gaan er consequenties zijn? Veel alles- of niets denken Op vlak van activiteitemanagement: Nieuw project: eigen tuin heraanleggen De tuin wordt gebruikt om te leren in schijfjes te werken: 1 plantgat maken 2 planten aankopen 3 planten
57 Observatie cognities: De 4 of 5 G s vb.1 Gebeurtenis: Gedachten: Gevoel: Gedrag: Gevolg: man heeft voor haar een boek over planten meegebracht van Ierland en hij vraagt haar of ze er al veel in gelezen heeft. Waarom vraagt hij dat? Denkt hij dat ik er niet wil in kijken? Hij vindt dat ik mijn best niet doe. (OBS: vaak Waarom vragen neiging tot piekeren) verdriet, sterk emotioneel begint te wenen man denkt dat ik te moe ben en laat me gerust (= interpretatie pate), zelf blijft ze zitten en nadien gaat ze wat in het boek kijken
58 Observatie-opdracht: vb. 2 dagboek van Sofie Gebeurtenis: Gedachten: Gevoel: Gedrag: Gevolg: Pate kijkt naar het nieuws. Er is een item over CVS waarin men zegt dat er meer onderzoek moet gebeuren. ze denkt terug aan een periode dat ze was opgenomen voor een baxterkuur bij Dr X. Ze ervaart terug het negatieve emotionele klimaat van de medepatiënten toen. Ze begint terug te twijfelen over mogelijkheid van herstel. onzekerheid angstig verdriet ze kijkt nog wat naar andere programma s (maar kan zich moeilijk losmaken van het denken) ze gaat vroeger naar bed dan gewoonlijk. (experiëntiële vermijding)
59 Case Sofie: verder verloop Verdere evolutie S leert bij interpersoonlijke situaties (echtgenoot, familie) communiceren over wat haar bezighoudt Ze leert de schommelingen in haar klachten meer situationeel te interpreteren. (= veranderde ziekteovertuiging) Ze durft ook meer nieuwe situaties aan (gedragsexperimenten) Epiloog: S vertelt in april dat ze in het najaar met haar man naar Ierland vertrekt (werk man). Ze kijkt ernaar met wat onzekerheid, maar denkt vooral ook aan de nieuwe opportuniteiten (werken in en ontwerpen van tuinen in het groene eiland ). Een kaartje uit Ierland 6 maand later bevestigt de verandering!
Principes uit de cognitieve gedragstherapie: nuttig en/of bruikbaar in fysieke revalidatie?
Principes uit de cognitieve gedragstherapie: nuttig en/of bruikbaar in fysieke revalidatie? Daniel Spooren Klinisch psycholoog/ Cognitief gedragstherapeut Dienst Algemeen Inwendige Ziekten UZ Gent Doelen
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieHoe doorbreek je als begeleider de dynamiek : Alsmaar doorgaan ondanks de pijn en/of aanhoudende lichamelijke klachten (overactiviteit)
Hoe doorbreek je als begeleider de dynamiek : Alsmaar doorgaan ondanks de pijn en/of aanhoudende lichamelijke klachten (overactiviteit) Doelstelling - Dynamiek m.b.t. doorzetten (persisteren ondanks pijn,
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieSamen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,
Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot
Nadere informatieOmgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13
Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid
Nadere informatieGeen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018
Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten Joyce Vermeer 21 September 2018 Oefening Ga eens met je blik naar binnen Let op de beweging van je adem. Hoe is het eigenlijk
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieErgotherapie en oncologische revalidatie
1620 november juni 20092011 Ergotherapie en oncologische revalidatie 16 november 2011 Ergotherapeute Margot van Melick 1620 november juni 20092011 Inleiding Inleiding casus Mevr. Janssen Ergotherapie:
Nadere informatieAltijd moe... Jochem Verdonk
Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieKanker is niet voor watjes
Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieOMGAAN MET DE DIAGNOSE EN DE BEHANDELING HOE MOET HET NU VERDER?
OMGAAN MET DE DIAGNOSE EN DE BEHANDELING HOE MOET HET NU VERDER? KANKERCENTRUM UZ GENT Onco_alg_009 INHOUDSTAFEL 01 Inleiding 3 02 Moet ik veel weten over de behandeling? 3 03 Hoe kan ik goed voor mezelf
Nadere informatieHet gevolgenmodel. SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag
Het gevolgenmodel Behandeling van kinderen en jongeren met Somatisch On-(voldoende) verklaarde Lichamelijke Klachten: SOLK Carolien Kruyff, GZ-psycholoog Praktijk Kruyff, Den Haag 6 november 2014 Lichamelijke
Nadere informatieWorkshop Acute NAH. 14 januari 2015 Dr. S.Rasquin
Workshop Acute NAH 14 januari 2015 Dr. S.Rasquin s.rasquin@adelante-zorggroep.nl Doel 1) Leren signaleren 2) Eerste Hulp Bij Onzichtbare gevolgen NAH Cognitie Signaleren WCN-Lijst CLCE-24 EHBOnzichtbare-gevolgen-NAH
Nadere informatieRevalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn. Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog
Revalidatiebehandeling kinderen en jongeren met chronische pijn Bianca Knoester, revalidatiearts Maria Stelma, GZ-psycholoog Inhoud aanbod Reade voorlichtingsmodule samenwerken?!? Doelgroep pijn die langer
Nadere informatieOmgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL
Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons
Nadere informatieRevalidatie voor jongeren met SOLK
Revalidatie voor jongeren met SOLK Klinische avond Antonius Zorggroep, 13 juni 2017 Ingrid de Bruijn, kinderrevalidatiearts Geen (potentiële) belangenverstrengeling SOLK S = Somatisch O = Onvoldoende L
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieGewoon moe of toch niet zo gewoon?
LATER voor LATER Gewoon moe of toch niet zo gewoon? Jacqueline Loonen Guido Haex 31-10-2015 Gewoon moe? Wat is vermoeidheid? Vermoeidheid is een subjectief gevoel. Bij gezonde personen is vermoeidheid
Nadere informatieBijscholing: Mogelijkheden eerste lijn
Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn T R A U M A C E N T R U M B E L G I Ë 3 0 A P R I L 2 0 1 3 C O P Y R I G H T D O R I S D H O O G H E Welke hulp hebben mensen nodig? Studie van Dyregrov & Nordanger,
Nadere informatieHet herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets
Het herstelproces van individuen met burn-out gerelateerde klachten: Een emotionele rollercoaster! Dr. Lotte Smets 1. Diagnosticeren 1.1 Definitie 1.2 Kernsymptomen 1.3 Draaagkracht vs draaglast Agenda
Nadere informatieKanker en Werk Begeleiding en Re-integratie Stap.nu in mogelijkheden
Kanker en Werk Begeleiding en Re-integratie Stap.nu in mogelijkheden Regionaal Genootschap Fysiotherapie Midden Nederland Zelfmanagement bij kanker De realiteit 100.000 nieuwe diagnoses in 2012 Het aantal
Nadere informatieStress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening
Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieVermoeidheid bij CNA. hoe gaan we ermee om?
Vermoeidheid bij CNA hoe gaan we ermee om? Inhoud Wat is vermoeidheid? Wat is géén vermoeidheid? Hoe ervaart de cliënt vermoeidheid? Behandeling lichamelijke vermoeidheid Behandeling chronische vermoeidheid
Nadere informatieDe vermoei(en)de puber. Brita de Jong en Tjalling de Vries Kinderarts sociale pediatrie, algemeen kinderarts Medisch Centrum Leeuwarden
De vermoei(en)de puber Brita de Jong en Tjalling de Vries Kinderarts sociale pediatrie, algemeen kinderarts Medisch Centrum Leeuwarden Wij hebben geen financiële belangen geen andere financiële ondersteuning
Nadere informatiewww.dok018.nl info@dok018.nl Carly van Velzen en Gert Dedel
www.dok018.nl info@dok018.nl Do s en Don ts bij funcconele klachten! Welke reacces zijn gewenst bij terugkeer op school. Opdracht Wanneer herken je een jongere met chronische pijn of vermoeidheid? Bedenk
Nadere informatie23/12/15. Waarom belangrijk? Maar ook? Doel Activiteitenmanagement. Met
23/12/15 Medefinanciering door Waarom belangrijk? Hoeveelheid activiteiten die mensen met chronische pijn en/of aanhoudende lichamelijke klachten aankunnen, is vaak minder/lager dan voor de ziekte of het
Nadere informatieZorg voor Jezelf Gids
Zorg voor Jezelf Gids Ontdek welke 3 gewoontes je tegenhouden om een relaxed leven te hebben Wat ga je ontdekken? W e l k e g e w o o n t e s j e i n z e t i n e e n p o g i n g e e n s t r e s s v r i
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieBeter omgaan met STRESS. E-book
Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.
Nadere informatieHOE WERKT FAALANGST? WAT IS FAALANGST?
HOE WERKT FAALANGST? WAT IS FAALANGST? Faalangst kan omschreven worden als de angst om te mislukken in situaties waarin men beoordeeld wordt (of denkt beoordeeld te worden) en de behoefte om mislukkingen
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieNeovida. Evelyne Smeyers
Neovida Evelyne Smeyers Woord kanker dat valt Ontwrichting Angst Zeer veel onzekerheid Verlies Quote Misschien angst en onzekerheid ja, in ieder geval. Niet zozeer angst voor de ingreep, maar toch wel
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatie23/12/15. Doelen. Opdracht: Huidige situatie in beeld. Levensdomeinen. Betekenis van werk. Huidige situatie Belangrijke doelen
Medefinanciering door Doelen Betekenis van werk Nadenken over : Belangrijke doelen persoonlijke betekenis van werk motivatie om terug te gaan werken Zelfbeeld Kwaliteiten en minpunten Vooral een doe-sessie
Nadere informatieDokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica
Dokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica 2 Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen, De moed om te
Nadere informatieDe rol van de psycholoog. Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be
De rol van de psycholoog Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be Chronisch VermoeidheidsSyndroom Fukuda et al., 1994 Natuurlijk verloop 80% Costs 26% 17% 13% 8% 7 days 4 weeks 7 weeks 12 weeks 6
Nadere informatieHelen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker. Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014
Helen Dowling Instituut psychologische zorg bij kanker Landelijke Contactdag Nier- en blaaskanker Amersfoort 5 april 2014 Inhoud Rondleiding Over het HDI (missie, visie en aanbod) Kanker: feiten en cijfers
Nadere informatieDit doe je zelf tegen stress. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress
Dit doe je zelf tegen stress Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress 1 Inhoud Inleiding 3 A Pak stress op tijd aan 4 - Herken eerst wanneer stress ongezond wordt - Tips
Nadere informatieResultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten.
Resultaten van een enquête MediQuality in samenwerking met Omnivit Stress Control over stress bij zorgverstrekkers en patiënten. 94% van de artsen ziet steeds meer gestresseerde patiënten Na de bankencrisis
Nadere informatieStress en burn-out
Stress en burn-out 2017-2018 Wat mogen jullie vandaag verwachten? o o o Wat is stress? Psychische-fysische reacties van het lichaam Wat is B.O.? Hoe aanpakken? Een eerste aanzet Gezonde vs ongezonde stress
Nadere informatieJos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep. Stress en gezondheid
Jos van Erp Hartstichting / De Hart&Vaatgroep Stress en gezondheid Acute stress Het stressmechanisme is een overlevingsmechanisme Stressor Het stressmechanisme: Een fysiologisch systeem dat functioneert
Nadere informatieCVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieMoe en ni goe Kijk eens alles na in mijn bloed! Lenie Jacobs Zo 13/4/2014
Moe en ni goe Kijk eens alles na in mijn bloed! Lenie Jacobs Zo 13/4/2014 Casuïstiek adm: Marie, 35 jaar Beroep: Hoofdverantwoordelijke verkoop Gezin: Echtgenoot huisarts 3 kinderen, (1 ADHD) Hobby: 1x
Nadere informatieChronische pijn. Locatie Arnhem
Chronische pijn Locatie Arnhem Chronische pijn We spreken van chronische pijn als pijnklachten langer dan zes maanden blijven bestaan. De pijn kan in verschillende delen van het lichaam voorkomen. Soms
Nadere informatieU gezondheid, onze uitdaging!
Hertsteltraject Grip- krijgen- op- stress. Een te hoge werkdruk, te veel drukte thuis, ingrijpende gebeurtenissen in ons leven, zorgen, problemen, conflicten of dagelijkse ergernissen kunnen stress opleveren.
Nadere informatieAan de slag met vermoeidheid bij kanker. Hugo Lemmens Coach Ervaringsdeskundige
Aan de slag met vermoeidheid bij kanker Hugo Lemmens Coach Ervaringsdeskundige Doel & onderwerpen Het specifieke van deze vermoeidheid: Kenmerken, feiten Oorzaken, effecten Hoe zit het bij jou? Wat herken
Nadere informatieVermoeidheid bij kanker
Vermoeidheid bij kanker Vermoeidheid bij kanker Vermoeidheid bij kanker is een veel voorkomend probleem. Het heeft met veel verschillende dingen te maken. Door chemotherapie en radiotherapie neemt het
Nadere informatieAngst Stemming Psychose Persoonlijkheid Gebruik middelen Rest
Ad Kaasenbrood, psychiater/psychotherapeut Congres Een te gekke wijk, Bunnik, 8 November 2017 Psychiatrische ziekten Komen vaak voor Zijn ernstig Zijn duur Zijn complex Verhouden zich tot geestelijke gezondheid,
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij autisme
Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme
Nadere informatiePreventie van werkdruk in de bouwsector. Werknemer
Preventie van werkdruk in de bouwsector Werknemer Inhoud Wat is werkdruk/stress? Welke factoren bevorderen stress op het werk? Hoe herken ik stress-symptomen bij mezelf? Signalen van een te hoge werkdruk
Nadere informatieDagbehandeling SOLK (Somatische Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten)
Dagbehandeling SOLK (Somatische Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten) Deze folder geeft u informatie over de dagbehandeling SOLK (Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten). Voor wie?
Nadere informatieProblem-Solving Therapy om het welbevinden van patiënten met kanker te verbeteren
Problem-Solving Therapy om het welbevinden van patiënten met kanker te verbeteren Een gerandomiseerde studie en onderzoek naar de werkingsmechanismen Drs. C. Kleine Döpke - van Scheppingen Prof. dr. R.
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatie1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans
Welzijn 1 1. Project oncologische revalidatie Herstel en Balans 1.1. Wat is Herstel en Balans? Een ingrijpende operatie, vermoeidheid na de bestraling en chemotherapie, weer aan het werk willen maar de
Nadere informatieBEOORDELINGSSCHAAL DEPRESSIEVE SYMPTOMEN 1 (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-C) (in te vullen door behandelaar/onderzoeker)
BEOORDELINGSSCHAAL DEPRESSIEVE SYMPTOMEN 1 (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-C) (in te vullen door behandelaar/onderzoeker) Naam:.. Datum: - - Ingevuld door:... Instructie: De vaststelling van
Nadere informatieGefeliciteerd! 3. Laatste loodjes 6. Tot zover 12
Gefeliciteerd! 3 Waarom dit boek? 3 Hoe gaat dit boek jou helpen? 3 Is er nog iets dat je moet weten voordat je verder leest? 4 Laatste loodjes 6 De agenda 6 Nu jij 9 Tot zover 12 Gefeliciteerd! Als je
Nadere informatieChronische vermoeidheid en SOLK bij jongeren
Chronische vermoeidheid en SOLK bij jongeren mogelijkheden van behandeling door de revalidatiearts. Jongeren Er zijn veel jongeren met langdurige klachten, vaak ook met schoolverzuim! Onderscheid tussen
Nadere informatiePsychomotorische Therapie
Expertisecentrum Psychomotorische Therapie 2 Psychomotorische Therapie (PMT) Voor wie Psychomotorische Therapie (PMT) is een behandelvorm voor mensen met psychische klachten of psychosociale problemen.
Nadere informatieANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger
ANGSTEN OVERWINNEN Een mentale, gedragsmatige en lichamelijke aanpak Vlaams Angstcentrum Bart De Saeger In elk mens schuilt een potentiële moordenaar! Wat als zij straks het schelmes neemt? ANGSTEN OVERWINNEN
Nadere informatieIn te vullen door de onderzoeker:
In te vullen door de onderzoeker: Code : Datum: Studie, het effect van podoposturale therapie zolen op chronische lage rugpijn, al dan niet gepaard gaande met een uitstralende irritatie naar de gluteaalregio
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatieTer Berken. Context: Volgorde: - Eetstoornissen - Vrouwen 15j-40j - Eigen keuze voor opname - Groepstherapie
Ter Berken Context: - Eetstoornissen - Vrouwen 15j-40j - Eigen keuze voor opname - Groepstherapie Volgorde: - Verpleegkundige - Psychologe - Psychomotorisch therapeute Verpleegkundige verzorging - Neutrale
Nadere informatieDe kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien
De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara
Nadere informatieZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt)
ZELFINVULLIJST DEPRESSIEVE SYMPTOMEN (INVENTORY OF DEPRESSIVE SYMPTOMATOLOGY: IDS-SR) 1 (In te vullen door patiënt) Naam:.. Datum: - - Kruis bij elke vraag het antwoord aan dat de afgelopen zeven dagen
Nadere informatieKunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen?
Kunnen we iets leren van CBT-E voor behandeling in het algemeen? Iris van der Meer GZ psycholoog Ondersteuner Specialismegroep voedings- en eetstoornissen Martie de Jong Klinisch psycholoog Specialismeleider
Nadere informatieRelatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs
Relatie en Intimiteit Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Wat hoop je vandaag mee te nemen, te horen en/of te leren? Wat is communicatie Communicatie is een proces tussen zender en ontvanger De boodschap
Nadere informatieVan spierspanning tot spanning. Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC
Van spierspanning tot spanning Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC Spierspanning Nekpijn Spierspanning Verzuring van spieren Spierspanning Nekpijn Spanning Spierspanning Verzuring van spieren
Nadere informatieIndividuele coaching en groepsbijeenkomsten. Volwassenen met AD(H)D
Individuele coaching en groepsbijeenkomsten Volwassenen met AD(H)D Behandeling en coaching Psycho-educatie cliënt en partner Staken alcohol en/of drugs Medicatie Coaching individueel Coaching in de groep
Nadere informatieBespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) 03/02/2019
Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019 Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse
Nadere informatieGraded Activity. Zuyderland Revalidatie
Graded Activity Zuyderland Revalidatie Inleiding In deze folder geven we u informatie over de behandeling van langdurige pijn door graded activity.deze therapie is niet gericht op het verminderen van uw
Nadere informatiePost Intensive Care Syndroom (PICS)
Intensive Care Post Intensive Care Syndroom (PICS) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is het Post Intensive Care Syndroom (PICS)?... 3 Klachten en symptomen PICS... 4 Wat kunt u zelf doen?... 6 Familieleden
Nadere informatieregio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat
Nadere informatieOncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Psycho-educatie Titia Dergent - Klinisch psycholoog ZNA Middelheim Wie ben ik? Definitie specifieke, persoonlijke informatieverstrekking informatief + emotiegericht individueel
Nadere informatieInhoud. Een oppepper voor alle chronisch pijn patiënten en hun partners Wat is PPEP4ALL? dr. Noëlle G.A. Kamminga
0-0-6 Inhoud Wat is PPEPALL? Een oppepper voor alle chronisch pijn patiënten en hun partners dr. Noëlle G.A. Kamminga Definitie zelfmanagement Hoe ziet het eruit? Standaard opbouw Doelstellingen Inhoud
Nadere informatieVerlicht je symptomen van stress!
Verlicht je symptomen van stress! Wat is stress? van de Belgische bevolking lijdt aan stress! Maar stress is niet voor iedereen hetzelfde: Stress is een vorm van spanning die voorkomt bij de mens als reactie
Nadere informatieOnvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Groepsbehandeling bij SOLK
Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten Groepsbehandeling bij SOLK Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U wilt beter leren omgaan met uw klachten van pijn en
Nadere informatieOverzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie
Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt
Nadere informatieKenmerken van werkstress en werkplezier en tips en handreikingen
Kenmerken van werkstress en werkplezier en tips en handreikingen Ten aanzien van de kenmerken van de gevolgen van werkstress werkplezier wordt een viertal categorieën onderscheiden, t.w. 1. emotionele
Nadere informatieEXPOSURE BIJ KINDEREN EN JONGEREN. Eric Heyns
EXPOSURE BIJ KINDEREN EN JONGEREN Eric Heyns Definitie exposure Een klasse van psychotherapeutische behandelingen met als centrale element dat de patiënt wordt blootgesteld aan een situatie die negatieve
Nadere informatieTOOLKIT ROUW EN VERDRIET
TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen Bij u of uw familielid is een depressie vastgesteld. Hoewel relatief veel ouderen last hebben van depressieve klachten, worden deze niet altijd als zodanig herkend. In deze folder
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieSOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut
SOLK anno 2016 What s new? Lisette t Hart-Kerkhoffs, kinder- en jeugdpsychiater Ingeborg Visser, gz-psycholoog i.o. tot specialist /gedragstherapeut Centrum voor Lichamelijk Onverklaarde klachten (CLOK)
Nadere informatieEsther Van De Velde I Wim Schrauwen. Stress om het lijf. Dag van de zorg
Esther Van De Velde I Wim Schrauwen Stress om het lijf Dag van de zorg 17.03.2019 Inhoud 1. Wat is stress? Acute & Chronische stress 2. Stress in het brein 3. Stress & het lichaam 4. Omgaan met stress
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieCVA Vitaliteitscoach. Programma. In beweging ondanks vermoeidheid. Vermoeidheid na CVA. Casuïstiek, patiënt 2. Wat zou je doen?
Programma In beweging ondanks vermoeidheid CVA Vitaliteitscoach Casuïstiek Wat is vermoeidheid na een CVA? Wie behandelt en hoe? De CVA vitaliteitscoach UKON symposium 15 april 2014, Anja Kuperus Casuïstiek,
Nadere informatieRevalidatie-adviezen na operatie aan een hersentumor
Revalidatie-adviezen na operatie aan een hersentumor Herstel na een hersenoperatie U bent geopereerd aan een hersentumor. In deze folder staan adviezen voor de opbouw van activiteiten en uw conditie. Opbouw
Nadere informatieRonald van Assen. Een ervaringsverhaal. 40 dagen, 40 angsten Uitgeverij Tobi Vroegh 1e druk Ronald van Assen ISBN
1 Ronald van Assen 40 dagen, 40 angsten Uitgeverij Tobi Vroegh 1e druk 2014 Ronald van Assen ISBN 978-9-07876-142-6 redactie: Jan Matse correctie: Hella de Groot grafisch ontwerp: Robert Nieman www.tobivroegh.nl
Nadere informatieEen slapeloze scholier, wat kun je ermee? Dr. Sigrid Pillen Kinderarts kinderneuroloog Kempenhaeghe, Heeze
Een slapeloze scholier, wat kun je ermee? Dr. Sigrid Pillen Kinderarts kinderneuroloog Kempenhaeghe, Heeze Stappenplan Hoeveel slaap nodig? Ochtend- of avondmens? Slaaphygiëne? Oorzaak of gevolg? Ontspannen
Nadere informatiePSYCHOSOCIALE RISICO S Nazorg in de praktijk
PSYCHOSOCIALE RISICO S Nazorg in de praktijk 1. Voorstelling 2. Van stress naar burnout (voorbeeld coachee) 3. Aanpak reïntegratie Sven Van der Aa Dr Anne-Marie Frisque en collega s 4. Oplossingsgericht
Nadere informatieSOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten
SOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 92.035 N 20170706 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net 1 Zorgpad Somatisch
Nadere informatieHou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ
Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ 16-06-2017 info@poli-plus.nl Kan ik wel..? De PTSS wel goed diagnosticeren? De EMDR behandeling bij deze patiënt wel doen? (anders?) Juist inschatten
Nadere informatie