Welkom bij de workshop. Highlights Omgevingswet en Invoeringswet. Chantal van Mil

Transcriptie

1 Welkom bij de workshop Highlights Omgevingswet en Invoeringswet Chantal van Mil

2 1. Highlights Omgevingswet en Invoeringswet Stelling: Met de Omgevingswet kunnen projecten sneller en eenvoudiger worden gerealiseerd.

3 2. Omgevingswet (I) De Omgevingswet bundelt een groot aantal (26) bestaande wetten op het gebied van onder meer bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur. Integratie gebiedsgerichte onderdelen huidige wetten in één wet, met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Fysieke leefomgeving staat centraal. Definitie in art. 1.2, lid 2, Ow. De fysieke leefomgeving omvat in ieder geval: bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed, werelderfgoed.

4 2. Omgevingswet (II) OW verder uitgewerkt in vier AMvB s: 1. Omgevingsbesluit 2. Besluit bouwwerken leefomgeving 3. Besluit activiteiten leefomgeving 4. Besluit kwaliteit leefomgeving Daarnaast vier aanvullingswetten in procedure bodem, geluid, natuur en grondeigendom.

5 3. Verhouding Invoeringswet Omgevingswet (Iow) en Ow Wat regelt de Iow? - Aanvullingen en wijzigingen Ow; - Wijziging en intrekking andere wetten; - Overgangsrecht.

6 3.1 Aanvullingen en wijzigingen OW (i) Aanvullingen: - Regeling voor nadeelcompensatie (Iow voegt afdeling 15.1 in Ow in) - Bestuurlijke boete (Iow voegt paragraaf in Ow in); - Wet verbetering vergunningverlening, toezicht en handhaving (Iow voegt afdeling 18.3 in Ow in); - Digitaal stelsel Omgevingswet (Iow voegt paragraaf t/m in Ow in.

7 3.1 Aanvullingen en wijzigingen Ow (II) Wijzigingen: - Mogelijkheid opnemen expliciet vergunningenstelsel in omgevingsplan; - Nieuwe regeling voorbereidingsbescherming omgevingsplan; - Splitsing vergunningsplicht voor de bouwactiviteit.

8 3.2 Wijziging en intrekking andere wetten - 13 wetten worden ingetrokken, waaronder bijvoorbeeld de Wabo en de Wro (zie art. 8.1 Iow). - Van andere wetten vervallen grote onderdelen waaronder bijvoorbeeld de Waterwet, Woningwet en Wm (zie afdeling 8.2 Iow). - Juridisch technische aanpassingen in diverse wetten.

9 3.3 Overgangsrecht Twee soorten regels: - Regels die alleen werken op het moment dat de oude wetten vervallen en de Ow in werking treedt; - Regels voor de overgangsfase (nadat de Ow in werking is getreden).

10 4. Belangrijke instrumenten gemeente onder Ow: Omgevingsvisie Omgevingsplan Omgevingsvergunning

11 4.1 Omgevingsvisie Nu: Gemeentelijke structuurvisie en aparte strategische plannen op gebied milieu, natuur, verkeer, vervoer en water Onder Ow: Gemeentelijke omgevingsvisie Bereik is veel breder integrale visie voor de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving voor de lange termijn. Dit vergt cultuurverandering (m.n. bij gemeenten) integraal denken in plaats van sectoraal denken.

12 4.2 Omgevingsplan (I) Nu: Bestemmingsplan Onder Ow: Omgevingsplan Reikwijdte omgevingsplan veel ruimer dan bestemmingsplan regels over de fysieke leefomgeving Twee hoofdgroepen regels: a. Algemene regels (art. 4.1 lid 1 Ow) b. Regels voor functies op locaties (art. 4.2 lid 1 Ow)

13 4.2 Omgevingsplan (II) a. Algemene regels Regels over activiteiten die gevlgen hebben of kunnen heben voor de fysieke leefomgeving. Deze regels staan nu in: gemeentelijke verordeningen die betrekking (of mede betrekking) hebben op de fysieke leefomgeving. bijvoorbeeld ligplaatsverordening, kapverordening etc. b. Regels voor functies op locaties Evenwichtige toedeling functies aan locaties en andere regels die met oog daarop nodig zijn. Dat betekent concreet: Functie toekennen aan locaties en bepalen op welke wijze en onder welke voorwaarden functies ter plaatse worden uitgeoefend.

14 4.3 Omgevingsvergunning (I) Kern regeling: Kern van de regeling in art. 5.1 Ow: het is verboden zonder omgevingsvergunning de volgende activiteiten te verrichten ( )

15 4.3 Omgevingsvergunning (II) Enkele belangrijke wijzigingen ten opzichte van huidige omgevingsvergunning (procedure) Flexibiliteit bij aanvraag. Initiatiefnemer bepaalt zelf voor welke activiteiten hij een vergunning aanvraagt en wanneer hij dat doet. Vereiste van onlosmakelijke samenhang vervalt.

16 4.3 Omgevingsvergunning (III) Enkele belangrijke wijzigingen ten opzichte van huidige omgevingsvergunning (bevoegd gezag) College van B&W beslist op de aanvraag om omgevingsvergunning die betrekking heeft op één activiteit, tenzij op grond art. 5.9, 5.10 of 5.11 een ander bestuursorgaan is aangewezen (uitgewerkt in Omgevingsbesluit). Indien aanvraag betrekking heeft op meer activiteiten: bevoegd gezag is altijd één van de bestuursorganen die zou hebben beslist indien losse aanvragen zouden zijn ingediend. Hoofdregel is ook hier: college van B&W bevoegd gezag, tenzij..

17 5. Enkele belangrijke aanpassingen Ow (door IOw) (I) 5.1 Mogelijkheid opnemen expliciet vergunningenstelsel in omgevingsplan Oorspronkelijke systematiek Ow bezwaarlijk en onduidelijk. Daarom nu: opnemen vergunningenstelsel in omgevingsplan mogelijk (grondslag in (gewijzigd) art. 4.4 Ow). Geldt voor alle met het oog op de doelen van de wet gestelde regels in het omgevingsplan (dus: niet beperkt tot toedeling functies aan locaties). Voordeel: zelfstandige leesbaarheid omgevingsplan verbetert.

18 5. Enkele belangrijke aanpassingen Ow (door IOw) (II) 5.1 Mogelijkheid opnemen expliciet vergunningenstelsel in omgevingsplan Beoordeling aanvraag vergunning omgevingsplanactiviteit Als vergunning op basis binnenplanse regels moet verleend kan deze niet geweigerd in die zin: limitatief-imperatief stelsel (art lid 2, sub a Ow, zoals gewijzigd met Iow). Mogelijkheid verlenen vergunning voor activiteiten die afwijken van omgevingsplan. Onder Ow: omgevingsplanactiviteit. Twee situaties: - Activiteiten waarvoor vergunning op basis binnenplanse beoordelingsregels moet geweigerd; - Activiteiten die het omgevingsplan in absolute zin verbiedt.

19 5. Enkele belangrijke aanpassingen Ow (door Iow) (III) 5.1 Mogelijkheid opnemen expliciet vergunningenstelsel in omgevingsplan Kader verlenen vergunning in afwijking omgevingsplan (art lid 2 sub b Ow, zoals gewijzigd met Iow): - Evenwichtige toedeling van functies aan locaties; - Beoordelingsregels die Rijk en provincie in verband hiermee hebben gesteld. Dus: Als aan voorwaarden wordt voldaan dan kunnen vergunningen buiten omgevingsplan om worden verleend voor initiatieven in strijd met het omgevingsplan.

20

21 5.2 Let op: inwerkingtreding omgevingsvergunning aangepast (I) Hoe is het nu in Wabo geregeld? - Inwerkingtreding dag na bekendmaking omgevingsvergunning, tenzij - Onomkeerbare activiteiten en bij toepassing uov omgevingsvergunning treedt na afloop van de bezwaar-/beroepstermijn in werking Oorspronkelijk in Ow: omgevingsvergunning treedt in werking 2 weken na bekendmaking besluit (art Ow (oud)). Motie Eerste Kamer: onomkeerbare besluiten termijn van 4 weken. Iow (aanpassing art Ow): inwerkingtreding dag na bekendmaking, tenzij: bij AMvB aangewezen activiteit.

22 5.2 Let op: inwerkingtreding omgevingsvergunning aangepast (II) Voor deze aanwezen activiteiten geldt een termijn van 4 weken. Activiteiten zo geformuleerd dat hieronder in ieder geval slopen en kappen vallen. Indien voorlopige voorziening binnen deze termijn van 4 weken: omgevingsvergunning treedt niet in werking voordat op verzoek is beslist (dus: automatische schorsing).

23 5.2 Let op: inwerkingtreding omgevingsvergunning aangepast (III) Hoe zit het bij inwerkingtreding omgevingsplannen? Hoe is het nu in Wro geregeld? - Bestemmingsplan treedt in werking miv dag na die waarop beroepstermijn afloopt (tenzij reactieve aanwijzing); - Indien gedurende beroepstermijn verzoek om vovo automatische schorsing bestemmingsplan (art. 8.4 Wro). Onder Ow: - Omgevingsplan treedt in werking vier weken na bekendmaking (art Ow); - Indiening vovo schorst inwerkingtreding niet (dus géén automatische schorsing).

24 5.3 Nieuwe regeling voorbereidingsbescherming omgevingsplan en omgevingsverordening (I) Regeling voorbescherming in Iow vereenvoudigd t.o.v. Ow. Wijziging houdt in: zelfstandig werkend voorbereidingsbesluit verdwijnt voorbeschermingsregels in omgevingsplan zèlf opnemen. Dus: door opnemen voorbeschermingsregels wordt omgevingsplan gewijzigd. Winst: burger hoeft maar in één document te kijken of activiteit toelaatbaar is.

25 5.3 Nieuwe regeling voorbereidingsbescherming omgevingsplan en omgevingsverordening (II) Systematiek: Vaststelling door orgaan dat wijziging omgevingsplan voorbereidt. Totstandkoming zonder voorbereidingsprocedure. Voorbeschermingsregels kunnen inhouden: - Toevoegen van nieuwe regels; - Buiten werking stellen van een regel. Bestaand gebruik en bestaande bouwwerken moeten worden geëerbiedigd. Mogelijkheid tot verlenen omgevingsvergunning in afwijking van de voorbeschermingsregels regels buitenplanse omgevingsvergunning gelden. Voordeel: optimale flexibiliteit blijft behouden.

26 5.3 Nieuwe regeling voorbereidingsbescherming omgevingsplan en omgevingsverordening (III) Voorbeschermingsregels vervallen na anderhalf jaar (of eerder indien het in voorbereiding zijnde besluit in werking treedt). En verder: aanhoudingsplicht vervalt voor beslissing op aanvragen omgevingsvergunning voor bouwactiviteiten. Daarvoor in de plaats voor activiteiten die door omgevingsplan kunnen worden gereguleerd: voorbereidingsregels stellen.

27 5.4 Splitsing vergunningplicht (I) Wijziging huidige systematiek. Splitsing vergunning voor bouwactiviteit in: Technische vergunning en vergunning voor omgevingsplanactiviteit Indien beide vergunningen zijn vereist: keuze om vergunningen gelijktijdig of na elkaar aan te vragen. Voordeel: Aanvrager kan eerst duidelijkheid verkrijgen of bouwplan op grond omgevingsplan is toegestaan vlg. vroegere bouwvergunning eerste/tweede fase.

28 5.4 Splitsing vergunningplicht (II) Technische vergunning Regels voor technische bouwkwaliteit in Bbl dus: technische eisen in algemene regels. In Bbl worden ook bouwactiviteiten aangewezen waarvoor vergunning is vereist. Zal gaan om bouwwerken met zwaarder risicoprofiel. Bijvoorbeeld bouwwerken met meerdere bouwlagen en verdiepingsvloeren of verbouwingen met wijziging in brandcompartimentering.

29 5.4 Splitsing vergunningplicht (III) Vergunning voor omgevingsplanactiviteit Nogmaals: vergunningsplicht voor bouwwerken niet langer op wetsniveau bepaald, maar in omgevingsplan gemeente. Dat betekent: gemeente bepaalt zelf in omgevingsplan of vergunning is vereist voor bouwen of in stand houden bouwwerk. Concrete heldere regels versus open normen in omgevingsplan. Landelijke uniforme categorie van vergunningvrije bouwwerken volgt nog. Doel splitsing: - Voorkomen dat onnodig aan regels wordt getoetst; - Beperken aantal vergunningplichtige activiteiten.

30 6. Overgangsrecht 6.1 Overgangsrecht en omgevingsvisie (I) Wanneer moet omgevingsvisie uiterlijk zijn vastgesteld? Bij kb te bepalen tijdstip (art lid 1 Iow) - Vaststelling tijdstip na overleg met VNG (p. 61 MvT); - Genoemd wordt termijn van 5 jaar (p. 276 MvT). Dus: gemeenten hoeven bij inwerkingtreding Ow nog niet te beschikken over omgevingsvisie die voldoet aan vereisten Ow.

31 6. Overgangsrecht 6.1 Overgangsrecht en omgevingsvisie (II) Ter voorkoming beleidsvacuüm hoofdzaken huidige gemeentelijke beleid blijven gelden tot omgevingsvisie in werking treedt (art lid 2 Iow). Overigens: veel gemeenten experimenteren al met Omgevingsvisie. art Iow: gelijkstelling onder oude recht gerealiseerde omgevingsvisie met omgevingsvisie 3.10 Ow. Let op: moet wel aan voorwaarden zijn voldaan.

32 6.2 Overgangsrecht omgevingsplan (I) Bij inwerkingtreding Ow: iedere gemeente heeft van rechtswege één omgevingsplan. Bestaat uit 2 onderdelen: 1. Geldende bestemmingsplannen (ook provinciale en rijksinpassingsplannen), wijzigingsplannen, uitwerkingsplannen, beheersverordeningen en exploitatieplannen (art Iow); 2. Regels over activiteiten die de regels vervangen die nu in AMvB s (zoals Activiteitenbesluit milieubeheer) staan en niet terugkomen in het Bal (zie het met de Iow ingevoegde art Ow).

33 6.2 Overgangsrecht omgevingsplan (II) Huidige gemeentelijke verordeningen over fysieke leefomgeving (bv. Kapverordening) maken niet van rechtswege deel uit van omgevingsplan. Op bij kb te bepalen tijdstip moeten deze regels zijn opgenomen in omgevingsplan (zie: met Iow toegevoegde art Ow). Tot die tijd is gemeentelijke verordening nog gewoon van kracht.

34 6.2 Overgangsrecht omgevingsplan (III) Transformatie bestemmingsplan naar omgevingsplan overgangsfase na inwerkingtreding Ow Hoe lang duurt overgangsfase? Art Ow (zoals toegevoegd met Iow) tijdstip wordt bepaald bij kb MvT: overgangsfase mag niet te lang duren. Genoemd wordt termijn van 10 jaar.

35 6.2 Overgangsrecht omgevingsplan (IV) Omzetting naar het nieuwe stelsel: locatiegewijs of themagewijs? Mogelijk maken concrete ontwikkeling die in strijd is met omgevingsplan (feitelijk nog bestemmingsplan) tijdens overgangsfase. Hoe? Functie toedelen aan locatie en stellen regels hierbij alsmede schrappen bestemming en regels, of Verlenen vergunning voor omgevingsplanactiviteit (afwijken omgevingsplan)

36 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (I) Onherroepelijke vergunningen en ontheffingen gelijkgesteld aan nieuwe omgevingsvergunning (art Iow). Lopende procedures uitgangspunt: oude recht blijft van toepassing Afhankelijk van procedure verschillende startmomenten overgangsrecht ( kantelmoment ).

37 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (II) Besluiten op aanvraag: (art Iow) Bepalend: dag waarop de aanvraag is ingediend. Dus: als aanvraag is ingediend (volgens ontvangsttheorie) vóór inwerkingtreding Ow besluit voorbereiden en vaststellen op basis oude recht. Uitzondering: lex silencio positivo buiten toepassing verklaard dus: geen vergunning van rechtswege.

38 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (III) Ambtshalve besluiten met toepassing uov (afd. 3.4 Awb) (art IOw) Bepalend: moment van ter inzage legging ontwerp-besluit.

39 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (IV) Ambtshalve besluiten met toepassing reguliere procedure (titel 4.1 Awb) (art Iow) Bepalend: moment van bekendmaking besluit.

40 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (V) Overgangsrecht geldt tot: - besluit onherroepelijk is (indien tegen besluit beroep openstaat). - besluit van kracht wordt (indien tegen besluit geen beroep openstaat). Van belang voor initiatiefnemers en overheden: vooraf nadenken of zij wensen dat Ow van toepassing is of dat zij liever nog onder het oude recht vallen. Tip: maak tijdig vooraf analyse van de consequenties. Overweging kan bijvoorbeeld zijn: toepasselijke voorbereidingsprocedures (onder Ow hoofdregel reguliere procedure, maar: haalbaar?).

41 6.3 Overgangsrecht omgevingsvergunning (VI) Wat als onder Ow vergunningsplicht ontstaat in geval dat vóór inwerkingtreding Ow niet zo was? art Ow (nieuw) van rechtswege geldt voor twee jaar omgevingsvergunning (aard en omvang moet gelijk blijven).

42 7. Hoofdstuk 15 Ow: Regeling nadeelcompensatie (I) - Nu: afdeling 6.1 Wro, regeling voor tegemoetkoming in schade. - Meest opvallende wijziging: verschuiven van het moment waarop indirecte schade kan worden geclaimd. - Daarnaast wijziging terminologie: nadeelcompensatie onder Ow zowel nadeelcompensatie als planschade zoals nu in huidige wetgeving.

43 7. Hoofdstuk 15 Ow: Regeling nadeelcompensatie (II) - Nu: regels bestemmingsplan (en de inwerkingtreding van dat plan) bepalend voor het ontstaan van een recht op tegemoetkoming in planschade. - Onder Ow: verschuiving schademoment bij omgevingsvergunningplichtige activiteiten van bestemmingsplan naar omgevingsvergunning. - Achtergrond: belemmering voor de totstandkoming van meer globale bestemmingsplanregelingen.

44 7. Hoofdstuk 15 Ow: Regeling nadeelcompensatie (III) - Schaduwschade? Aannemelijk dat koper, als nadeelcompensatie pas kan worden geclaimd n.a.v. omgevingsvergunning i.p.v. omgevingsplan, die tot aankoop overgaat nádat omgevingsplan is vastgesteld maar vóórdat omgevingsvergunning is verleend, nadelige wijziging omgevingsplan verdisconteert in koopprijs. - Voorstel: mitigatie waardedrukkend effect en voorzienbaarheid, bepaling in Ow dat koper dan het risico niet heeft aanvaard. Verder: op te lossen in praktijk (?).

45 7. Hoofdstuk 15 Ow: Regeling nadeelcompensatie (IV) - Mogelijk dat meerdere keren door (opvolgende) eigenaar om nadeelcompensatie wordt verzocht o.b.v. zelfde planologisch regime. - Nu niet mogelijk, omdat in de planvergelijking wordt uitgegaan van de maximale gebruiksmogelijkheden van het nieuwe plan.

46 7. Hoofdstuk 15 Ow: Regeling nadeelcompensatie (V) - Let wel: verschuiven van schademoment van bestemmingsplan naar omgevingsvergunning kan alleen als het vergunningplichtige activiteiten betreft. - Veel activiteiten waarvoor omgevingsplan regels bevat, zijn echter vergunningvrij. Artikel 15.2 OW: voorstel om schademoment dan te verschuiven naar moment waarop activiteit is gemeld of - als geen melding is vereist - zodra met activiteit is begonnen.

47 7. Hoofdstuk 15 OW: Regeling nadeelcompensatie (VI) Let op: art lid 2 Ow, sprake van risicoaanvaarding bij onbenutte mogelijkheden als: a. een functie die aan een locatie is toegedeeld of een andere met het oog daarop gestelde regel wordt gewijzigd in een omgevingsplan of een omgevingsverordening, b. gedurende een periode van drie jaar van de mogelijkheden die de functie biedt, geen gebruik is gemaakt, en c. na het verstrijken van de periode, genoemd onder b, ten minste een jaar voor de bekendmaking van het in onder a bedoelde besluit, gegevens over het voornemen tot wijziging van de regel beschikbaar zijn gesteld in de landelijke voorziening, bedoeld in artikel

48 8. Stand van zaken wet- en regelgeving mbt Ow: (I) Ow: Stb. 2016,156 (let wel: Iow wijzigt deze versie dus op onderdelen). Iow: na verwerking reacties internetconsultatie voor advies naar RvS. Vervolgens: parlementaire behandeling. 4 AMvB s: planning in loop van 2017 voor advies naar RvS.

49 8. Stand van zaken wet- en regelgeving mbt Ow: (II) Aanvullingswetten: - Aanvullingswet Bodem: ter advies bij RvS vervolgens parlementaire behandeling. - Aanvullingswet Geluid: ter advies bij RvS vervolgens parlementaire behandeling. - Aanvullingswet Natuur: planning eerste helft 2017 voor advies naar RvS vervolgens parlementaire behandeling. - Aanvullingswet Grondeigendom: planning eerste helft 2017 voor advies naar RvS vervolgens parlementaire behandeling. Inwerkingtreding voorjaar 2019?

50 Contact Chantal van Mil Advocaat bestuursrecht en omgevingsrecht T M E chantal.vanmil@kienhuishoving.nl Pantheon 25 Postbus AC Enschede T +31(0) F +31(0)