Startnotitie Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn De gemeenteraad aan zet.

Transcriptie

1 Startnotitie Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn De gemeenteraad aan zet. Apeldoorn, 23 september 2013

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aanleiding 4 3. Doelen en resultaten van het IVA Mogelijke scenario s in de totstandkoming van het IVA De rol van de gemeenteraad en de te volgen processtappen 8 (inclusief planning) 6. Van Buiten naar Binnen 9 7. Financiële paragraaf 9 8. Kansen en risico s 9 Bijlagen 1. Wat wordt verstaan onder (integrale) veiligheid? 2. Kaders landelijk/regionaal/lokaal 3. Ontwikkelingen op het terrein van veiligheid en aanverwante beleidsterreinen 4. Het IVA en de evaluatie van de totstandkoming en inhoud hiervan 2

3 1. Inleiding Dit is de startnotitie voor het opstellen van een nieuw Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn (IVA ). Het integraal veiligheidsplan bevat in ieder geval de doelen die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft en de resultaten die binnen de looptijd van het plan worden beoogd. Door middel van deze startnotitie heeft de raad invloed op de wijze waarop het proces wordt uitgevoerd en maakt een keuze uit alternatieven. Zodra de gemeenteraad een keuze heeft gemaakt uit de verschillende scenario s uit de startnotitie, start het proces van de opstelling van het besluitvormingsdocument, het IVA Opstellen besluitvormingsdocument binnen afgesproken uitgangspunten Uitvoering door college binnen beleidskaders Startnotitie Besluitvormingsdocument Hoofdstuk twee staat stil bij de aanleiding. Waarom is het Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn nuttig en noodzakelijk? In hoofdstuk drie komen de doelen en resultaten van het IVA aan bod. In hoofdstuk vier staan de verschillende scenario s voor de totstandkoming van het IVA De scenario s zijn uitgewerkt op basis van de vraag over de breedte en de integraliteit van het IVA. Welke informatiebronnen worden gebruikt om de veiligheidssituatie in Apeldoorn te beoordelen en welke partners worden betrokken bij de totstandkoming van het IVA. Hoofdstuk vijf staat stil bij de rol van de gemeenteraad en de te nemen stappen. Hoofdstuk zes gaat over het van buiten naar binnen halen. We willen weten wat er buiten speelt. Vandaar dat we het IVA niet willen schrijven achter ons bureau maar uit de samenleving willen halen wat er leeft en wat er speelt op het gebied van veiligheid. Hoofdstuk zeven is de financiële paragraaf. Welk bedrag is beschikbaar voor het IVA en wat kost het om het IVA op te stellen. De startnotitie sluit af met een hoofdstuk over kansen en risico s. In de bijlagen staat achtergrondinformatie voor de geïnteresseerde lezer. In bijlage één wordt uitgelegd wat onder (integrale) veiligheid wordt verstaan. Bijlage twee bevat de kaders, zowel landelijk, regionaal als lokaal. In de bijlage daarna wordt stilgestaan bij het huidige IVA en de evaluatie van de totstandkoming en de inhoud van het IVA De volgende onderwerpen komen hier onder andere aan bod: integraliteit van het IVA, de betrokkenheid van interne en externe partners, politiek bestuurlijke betrokkenheid en draagvlak en betrokkenheid van bewoners. 3

4 2. Aanleiding Het Integraal Veiligheidsplan loopt eind 2014 af. We willen nu toewerken naar een nieuw Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn (IVA) De nieuwe Politiewet (artikel 38b) bepaalt dat gemeenten minimaal eens in de vier jaar de doelen vaststelt die de gemeente op het terrein van veiligheid nastreeft. Het Integraal Veiligheidsplan is het sturingsinstrument van de gemeente als het gaat om lokale veiligheid. De gemeente heeft de regie over het lokale integrale veiligheidsbeleid. De regierol kan als volgt worden beschreven: het zodanig sturen, interveniëren en in stand houden van allerlei randvoorwaarden dat de diverse betrokken partijen op het terrein van veiligheid op een effectieve manier blijven samenwerken en met elkaar een aanvaardbaar niveau van veiligheid en leefbaarheid weten te consolideren (Kernbeleid Veiligheid, p. 83). Samen met andere veiligheidspartners zoals de politie en het Openbaar Ministerie, is de gemeente verantwoordelijk voor een goed integraal veiligheidsbeleid. Dit vergt veel coördinatie zowel binnen de eigen gemeentelijke organisatie als daarbuiten met andere organisaties en instellingen. Raadsleden kunnen invloed uitoefenen op de manier waarop deze partijen hun werk uitvoeren via het door hen vastgestelde integrale veiligheidsplan. Hierin staan de kaders, de prioriteiten en de doelen die binnen een bepaalde tijd gehaald moeten worden. Invloed op Toezicht en handhaving Invloed op politie Invloed op. Invloed op Veiligheids partners Invloed op OM Het uiteindelijke doel van het IVA is kaderstelling en het stellen van prioriteiten. Het IVA vormt de basis voor de aanpak van de veiligheidproblematiek. 4

5 3. Doelen en resultaten van het IVA De gemeente Apeldoorn wil een comfortabele stad zijn waar het goed wonen, werken en recreëren is. Dit kan Apeldoorn alleen bereiken met behoud van veiligheid. In het Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn staan de kaders, de prioriteiten en de doelen die binnen een bepaalde periode gehaald moeten worden. Waarom een Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn voldoen aan wettelijke verplichting; - versterken van de regierol van de gemeente in het kader van de lokale veiligheid; - sturen op prioriteiten waarbij samenwerken en slagvaardigheid kernbegrippen zijn; - invloed op de veiligheidspartners; - actueel en informatiegestuurd (ruimte voor herzien van prioriteiten). Waar moet het eindresultaat aan voldoen: - Een door de gemeenteraad vastgesteld Integraal Veiligheidsplan waarover draagvlak bestaat bij de strategische partners; - het integraal veiligheidsplan bevat meetbare doelen; - er geldt een maximum van drie tot vijf prioriteiten bij meer prioriteiten komt het prioritaire karakter in gevaar. 4. Mogelijke scenario s in de totstandkoming van het IVA In dit hoofdstuk staan mogelijke scenario s geschetst voor de gemeenteraad hoe het nieuwe IVA eruit kan komen te zien en hoe dit nieuwe IVA tot stand kan komen. De exacte planning is afhankelijk van de te maken keuzes. De scenario s zijn gebaseerd op de vraag hoe breed / integraal het volgende IVA vormgegeven moet worden. Hoe breed / integraal moet het volgende IVA vormgegeven worden? Veiligheid is te verdelen in sociale en fysieke veiligheid: Sociale veiligheid verwijst naar de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed door misdrijven, overtredingen en overlast door anderen (Stol, W. ea, p. 40). Fysieke veiligheid is de mate waarin mensen beschermd zijn en zich beschermd voelen tegen persoonlijk leed door ongevallen en onheil van niet-menselijke oorsprong (bijvoorbeeld natuurrampen, door falende machines, ontploffingen, verkeersongelukken, leed door epidemieën) (Stol, W.ea, p. 41)

6 De gemeenteraad kan voor het op te stellen IVA kiezen uit vier scenario s: Scenario 1: een smal IVA op sociale veiligheid In dit scenario ligt een sterkte focus op de inhoud en aanpak van de gekozen geprioriteerde thema s in de sociale veiligheid. Overige thema s worden niet in het IVA beschreven. Het huidige IVA valt in dit scenario. Scenario 2: een smal IVA op sociale en fysieke veiligheid Ook in dit scenario worden alleen de geprioriteerde thema s beschreven en niet de overige reguliere thema s. De thema s liggen echter op het terrein van zowel de sociale als de fysieke veiligheid. Scenario 3: een breed IVA op sociale veiligheid Niet alleen de geprioriteerde thema s worden in dit scenario beschreven, ook de reguliere thema s. De thema s liggen op het terrein van sociale veiligheid. Scenario 4: een breed IVA op sociale en fysieke veiligheid Niet alleen de geprioriteerde thema s worden beschreven, ook de reguliere thema s. De thema s liggen zowel op het terrein van sociale als de fysieke veiligheid. Smal IVA (alleen beschrijving geprioriteerde thema s) Breed IVA (beschrijving geprioriteerde thema s en overige thema s) Sociale veiligheid Sociale en Fysieke Veiligheid Scenario 1 Scenario 2 Scenario 3 Scenario 4 Er zitten uiteraard voor- en nadelen aan elk scenario. Hieronder staan enkele voor- en nadelen: Smal IVA Voordeel: overzichtelijk en het IVA kan kort en bondig worden weergegeven Nadeel: geen totaal overzicht wat er gebeurt binnen Apeldoorn op het gebied van (sociale) veiligheid. Breed IVA: Voordeel: een totaal overzicht wat er gebeurt binnen Apeldoorn op het gebied van (sociale) veiligheid. Nadeel: aangezien het om veel thema s gaat zal het IVA uitgebreider en veel meer tekst bevatten. Dit kan op gespannen voet komen te staan met de wens van de gemeenteraad om de rapportages van het IVA kort en bondig te houden. Sociale Veiligheid Voordeel: sluit aan bij de regionale Veiligheidsstrategie Deze regionale Veiligheidsstrategie bevat strategische kaders voor sociale veiligheidsproblemen. Nadeel: geen integraal overzicht van veiligheid in Apeldoorn. Sociale en Fysieke Veiligheid Voordeel: geeft een integraal overzicht van veiligheid in Apeldoorn. Nadeel: het IVA is breder dan de Regionale Veiligheidsstrategie

7 De veiligheidsanalyse De veiligheidsanalyse wordt uitgevoerd op basis van de politiecijfers, cijfers van het team THOR (Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte), Steunpunt huiselijk geweld en het Veiligheidspanel Apeldoorn 1 en een sessie met de wijkagenten en de stadsdeelmanagers over de prioriteiten in Apeldoorn op het gebied van veiligheid. Aan elk stadsdeelplatform wordt gevraagd om drie tot maximaal vijf prioriteiten aan te geven. Dit doen zij door beelden (digitale foto s, collage, etc) te maken van situaties in Apeldoorn waarvan zij vinden dat dit prioriteit heeft op het gebied van veiligheid in Apeldoorn (inclusief paar regels toelichting). De samenstelling van het stadsdeelplatform kan per stadsdeel verschillen. Structurele deelnemers aan het platform zijn: welzijnsorganisatie Wisselwerk, de woningbouwcorporaties, politie en dorps- en wijkraden. Deze kernpartners worden aangevuld met andere wijkspecifieke organisaties, verenigingen, kerken, ondernemersverenigingen en scholen. Daarnaast worden er interviews gehouden met de belangrijkste externe partijen. Welke partijen dat zijn is afhankelijk van de keuze hoe integraal het IVA wordt opgepakt (zie de keuze uit de verschillende scenario s). o Op het moment dat alleen gekozen wordt voor sociale veiligheid: teamchef politie Apeldoorn, officier van Justitie OM, Manager NOGVeiligerhuis, directeuren van woningbouwcorporaties o Op het moment dat gekozen wordt voor sociale en fysieke veiligheid: teamchef politie Apeldoorn, officier van Justitie OM, brandweercommandant cluster EVA, Directeur GHOR/Directeur Publieke Gezondheid Regio Noord- en Oost-Gelderland en Manager NOGVeiligerhuis, coördinerend gemeentesecretaris, directeuren van woningbouwcorporaties, Directeur van de Omgevingsdienst Veluwe IJssel De analyse wordt gedaan door een werkgroep met vertegenwoordiging van interne en externe partijen. Welke partijen dat zijn is afhankelijk van de keuze hoe integraal het IVA wordt opgepakt. Sociale Veiligheid Interne partners Externe partners Eenheid Strategie en Regie Politie Eenheid Jeugd, Zorg en Welzijn OM 2 Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken Veiligheidshuis Eenheid Veiligheid en Recht RIEC 3 1 Met het Veiligheidspanel krijgen we actueel inzicht in de veiligheidsbeleving van de bewoners in de wijken en dorpen. Het Veiligheidspanel bestaat uit een vaste groep bewoners van 14 jaar en ouder die jaarlijks via het internet een beperkt aantal vragen over veiligheid voorgelegd krijgen. 2 OM = openbaar ministerie 3 Regionale Informatie- en Expertisecentrum 7

8 Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving Eenheid Personeel en Communicatie Eenheid Beheer en onderhoud Eenheid Vastgoed en grond Eenheid Financiën en Control Sociale en fysieke veiligheid Interne partners Externe partners Eenheid Strategie en Regie Politie Eenheid Jeugd, Zorg en Welzijn OM Eenheid Publiek, Ondernemen en Wijken Brandweer Eenheid Veiligheid en Recht GHOR 4 Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving RUD 5 Eenheid Personeel en Communicatie Veiligheidsregio Eenheid Beheer en onderhoud Veiligheidshuis Eenheid Vastgoed en grond RIEC Eenheid Financiën en Control 5. De rol van de gemeenteraad en de te volgen processtappen (inclusief planning) De gemeenteraad bespreekt de startnotitie en kiest voor een scenario. Daarna wordt volgens het gekozen scenario de veiligheidsanalyse uitgevoerd. De rapportage veiligheidsanalyse, inclusief een advies voor de te kiezen prioriteiten, komt daarna terug naar de gemeenteraad. De gemeenteraad kan aan de hand van deze rapportage de prioriteiten bepalen. Nadat de raad de prioriteiten heeft bepaald wordt het IVA samen met de betrokken partners opgesteld. Daarna zal het IVA naar de gemeenteraad gaan ter vaststelling. Samenvattend zien de te volgen processtappen er als volgt uit: Stap 1: bespreken van de startnotitie en het maken van de keuze voor een scenario door de gemeenteraad (november 2013) Stap 2: veiligheidsanalyse volgens het gekozen scenario Stap 3: prioritering door de gemeenteraad (juni 2014) Stap 4: opstellen Integraal Veiligheidsplan Apeldoorn Stap 5: het vaststellen van het Integraal Veiligheidsplan door de gemeenteraad (december 2014) Deze planning is zodanig opgesteld dat het nog mogelijk is om de prioriteiten van Apeldoorn mee te geven voor de Veiligheidsstrategie regio Oost (zie ook bijlage 2 Kaders). De Veiligheidsstrategie wordt rond de zomer in 2014 als concept aangeboden aan de partijen. De nieuw gekozen lokale bestuurders kunnen dan wensen, zoals specifieke veiligheidsproblemen en lokale ambities kenbaar maken. Vervolgens kunnen tot en met het 4 de kwartaal in 2014 aanpassingen worden gedaan. 4 GHOR = geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen 5 RUD = een regionale uitvoeringsdienst dat is belast met uitvoeringstaken op het terrein van het omgevingsrecht. 8

9 6. Van buiten naar binnen. Het nieuwe IVA wordt opgesteld door de buiten wereld meer naar binnen te halen. Hoe ver we hierin gaan bepaalt de gemeenteraad aan de hand van het te kiezen scenario. Het nieuwe IVA wordt in ieder geval samen met de belangrijkste veiligheidspartners, zowel intern als extern, opgesteld. De bewoners worden via het Veiligheidspanel Apeldoorn geraadpleegd over de prioriteiten in Apeldoorn. Ook de wijk- en dorpsraden worden sowieso betrokken in het proces Uiteindelijk is het de gemeenteraad die de prioriteiten en het nieuwe IVA vaststelt. 7. Financiële paragraaf In de begroting staat structureel opgenomen voor het IVA. Van deze middelen wordt het Veiligheidspanel uitgevoerd en enkele veiligheidsprojecten. Interne en externe partners worden gestimuleerd om inzet of middelen te investeren in de veiligheid in Apeldoorn. Er staan dus ook maatregelen in het IVA opgenomen die vanuit ander gemeentelijk beleid of door externen gefinancierd worden. In de totstandkoming van het IVA zitten voornamelijk ambtelijke uren. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de urenbesteding van de regisseur integrale veiligheid, de secretaris integrale veiligheid en de overige partners. De verwachte urenbesteding ziet er als volgt uit: regisseur integrale veiligheid: 300 uur, secretaris 230 uur en de overige partners 60 uur. 8. Kansen en risico s Het realiseren van een Integraal Veiligheidsplan zoals voorgesteld kent kansen en risico s. Kansen: - kiezen voor prioriteiten binnen een complex gebied; - sturing op de prioriteiten - goede afspraken met interne en externe partners; - bestuurlijk en ambtelijk draagvlak voor het veiligheidsplan; - meetbare doelstellingen; - voldoen aan en waarmaken van de nieuwe regierol van de gemeente; - flexibiliteit; - actualiteit. Risico s: - het kiezen van teveel prioriteiten; - geen politiek-bestuurlijk draagvlak voor prioritering; - externe partners die hun eigen lijn kiezen; - de veiligheidsanalyse en de prioritering kan niet goed slagen op het moment dat de politiecijfers en de analyse hiervan niet op tijd of van slechte kwaliteit zijn; - te weinig middelen en te veel wensen; - hoeveelheid rapportages en tekst. 9

10 Bijlage 1: Wat wordt verstaan onder (integrale) veiligheid Veiligheid betekent dat mensen effectief beschermd zijn tegen persoonlijk leed (Stol, e.a. (2011), p: 43). Het veiligheidsterrein kan volgens Kernbeleid Veiligheid verdeeld worden in vijf veiligheidsvelden en twintig veiligheidsthema s. Kernbeleid Veiligheid is een methode voor het ontwikkelen van een integraal veiligheidsbeleid (Kernbeleid Veiligheid, p. 49). Omdat in de gemeente Apeldoorn loverboys en jeugdprostitutie momenteel een belangrijk thema is, hebben we dit thema expliciet opgenomen. VEILIGHEIDSVELD veilige woon- en leefomgeving Veiligheidsthema's sociale kwaliteit (o.m. woonoverlast, overlast zwervers en verslaafden) fysieke kwaliteit (o.m. vernieling, graffiti, zwerfvuil) objectieve veiligheid/veelvoorkomende criminaliteit (o.m. woninginbraak, fietsendiefstal, geweldsdelicten) subjectieve veiligheid/veiligheidsgevoel bedrijvigheid en veiligheid veilig winkelgebied veilige bedrijventerreinen veilig uitgaan veilige evenementen veilig toerisme jeugd en veiligheid overlastgevende jeugd criminele jeugdgroepen/individuele probleemjongeren loverboys en jeugdprostitutie 6 jeugd, alcohol en drugs veilig in en om de school Fysieke veiligheid verkeersveiligheid brandveiligheid externe veiligheid voorbereiding op de rampenbestrijding integriteit en veiligheid polarisatie en radicalisering georganiseerde criminaliteit ambtelijke en bestuurlijke integriteit 6 Dit is een lokaal toegevoegd thema. Dit thema wordt niet expliciet benoemd in Kernbeleid Veiligheid. 10

11 Integrale veiligheid betekent dat men een bepaald veiligheidsprobleem in een breder perspectief plaatst langs vier verschillende lijnen (Stol, e.a. (2011), p: 44): 1. tijd Een veiligheidsprobleem is geen momentopname maar een onderdeel van een oorzaak-gevolgketen. De veiligheidsketen ziet er als volgt uit: Proactie is gericht op de inrichting van de maatschappij en de omgeving. Het gaat hierbij om het voorkomen van structurele onveiligheid. Preventie is het nemen van concrete maatregelen tegen gebeurtenissen die kunnen voorkomen en te zorgen dat de schade in dat geval wordt beperkt. Preparatie is het je daadwerkelijk voorbereiden op een gebeurtenis. Repressie is de fase waarin het er echt om gaat, er is namelijk iets gebeurd en er moet opgetreden worden. Nazorg heeft betrekking op alle activiteiten die zich richten op de terugkeer naar de normale situatie. 2. ruimte Veiligheidsproblemen zijn zelden een lokale aangelegenheid. Een veiligheidsprobleem overschrijdt bijvoorbeeld al snel buurt-, wijk- en gemeentegrenzen maar ook provincie- of landsgrenzen. Ook dient rekening gehouden te worden met verplaatsingseffecten. 3. sociale netwerken Een veiligheidsprobleem strekt zich breder uit dan een enkele persoon of een enkele organisatie. Veiligheidsproblemen moeten daarom worden aangepakt door samenwerkende personen en organisaties. 4. kennisgebied Een integrale benadering houdt ook in dat een veiligheidsprobleem wordt bekeken vanuit verschillende kennisgebieden of disciplines. Een multidisciplinaire aanpak (een aanpak vanuit meerdere vakgebieden) is vereist bij een veiligheidsprobleem. (Stol, e.a. (2011), p ; 57 60) 11

12 Bijlage 2. Kaders landelijk / regionaal / lokaal Landelijk - Politiewet 2012, artikel 38b 1. De gemeenteraad stelt ten minste eenmaal in de vier jaar de doelen vast die de gemeente op het terrein van de veiligheid nastreeft door de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening door de politie. 2. Voorafgaand aan de vaststelling van het beleidsplan, bedoeld in artikel 39, eerste lid, hoort de burgemeester van een gemeente in het gebied waarin de regionale eenheid de politietaak uitvoert, de gemeenteraad van die gemeente over het ontwerpbeleidsplan. - Wijziging gemeentewet in verband met de versteviging van de regierol van de gemeente ten aanzien van het lokaal veiligheidsbeleid (nr ) Het wetsvoorstel is ingediend op 13 augustus 2010, en had als kern de verplichting voor gemeenteraden om ten minste eenmaal in de vier jaar een integraal veiligheidsplan vast te stellen. Nu inmiddels 90% van de gemeenten over een integraal veiligheidsplan beschikt, acht de minister van Veiligheid en Justitie het evenwel niet noodzakelijk om het vaststellen als een wettelijke verplichting vast te leggen. De minister van Veiligheid en Justitie heeft de Kamer bij brief van 4 juni 2013 geïnformeerd over het voornemen om dit voorstel in te trekken Regionaal Veiligheidsstrategie regionale politie-eenheid Oost De bestuurlijke nota bevat strategische kaders om sociale veiligheidsproblemen (handhaving, openbare orde en criminaliteit) voor de periode 2015 tot en met 2018 aan te pakken. Deze kaders verwoorden de wensen en mogelijkheden van de betrokken partijen. De kaders hebben tenminste betrekking op inhoudelijke thema s, de mate van dienstverlening, innovatie en de organisatie van de partners. De verdeling van de beschikbare politiesterkte, waaronder de beschikbare wijkagenten, wordt hierin onder andere opgenomen. Een conceptnota wordt opgesteld in de eerste helft van De Veiligheidsstrategie wordt rond de zomer in 2014 als concept aangeboden aan de partijen. De nieuw gekozen lokale bestuurders kunnen dan wensen, zoals specifieke veiligheidsproblemen en lokale ambities kenbaar maken. Vervolgens kunnen tot en met het 4 de kwartaal in 2014 aanpassingen worden gedaan. Lokaal De identiteit van Apeldoorn wordt als volgt omschreven: Een dorpskarakter met stedelijke allure gelegen in het koninklijk groen. De gemeente Apeldoorn heeft de volgende strategische doelen: - Apeldoorn versterken als comfortabele (gezins)stad. Veiligheid is één van de subdoelstellingen binnen dit strategische doel. - Het versterken van de positie als toeristisch toplandschap - Het stimuleren van innovatie in onze veelzijdige economie 12

13 Veiligheid (het percentage misdrijven) staat in de top drie van bepalende factoren voor de aantrekkelijkheid van steden (Trendstudie, Platform31). Veiligheid is daarnaast een kerntaak van de gemeente Apeldoorn. Deze taak wordt, gezien de financiële situatie van de gemeente Apeldoorn en de budgetten voor veiligheid (zie hoofdstuk financiële paragraaf), sober en doelmatig uitgevoerd. Verdere strategische uitgangspunten zijn: - De doelstellingen voor het IVA worden realistisch geformuleerd met inachtneming van de landelijke en regionale veiligheidsontwikkelingen, de veiligheidsontwikkeling van Apeldoorn in de loop der jaren en de beschikbare financiële budgetten; - Veiligheid wordt bereikt door effectieve samenwerking van alle verantwoordelijke partners; - De gemeente kan weinig afdwingen bij de verschillende partijen (geen doorzettingsmacht) en moet het vooral hebben van overtuigen, betrekken van de partners en coördinatie en procesbewaking. - Veiligheid kan alleen maar groeien in een goede samenwerking met de betrokken partijen, zoals ondernemers, woningcorporaties, zorg- en welzijnsinstellingen, politie, justitie en - niet te vergeten - bewoners. 13

14 Bijlage 3. Ontwikkelingen op het terrein van veiligheid en aanverwante beleidsterreinen De volgende ontwikkelingen hebben direct betrekking op het terrein van veiligheid: De nieuwe politieorganisatie bestaat sinds 1 januari 2013 uit 10 regionale eenheden. De gemeente Apeldoorn valt met nog 80 andere gemeenten in de nieuwe regio Oost-Nederland. De integrale veiligheidsplannen van de 81 gemeenten in de regio Oost-Nederland vormen de basis voor het Meerjarenbeleidsplan voor deze regio. Dit is een beleidsplan waarin onder andere de prioriteiten en doelstellingen voor de regionale eenheid (zowel landelijke als bovenlokale) staan opgenomen (zie ook hoofdstuk vijf Kaders). Veiligheidshuizen: sinds 1 januari 2012 is de regierol op de veiligheidshuizen verschoven van het OM naar de gemeenten. Gemeenten kunnen nog meer dan dat ze al konden de Veiligheidshuizen als instrument gebruiken bij de aanpak van criminelen en risicogroepen. Handhaving en toezicht: de rol van de gemeentelijke handhavers en toezichthouders wordt steeds belangrijker. De politie richt zich steeds meer op haar kerntaken. Niet voor niets worden handhavers en toezichthouders wel omschreven als het lichtblauw op straat. Daarnaast wordt het handhavingsterrein van de gemeente uitgebreid. Zie bijvoorbeeld de Nieuwe drank- en horecawet: sinds 1 januari 2013 zijn gemeenten verantwoordelijk voor het toezicht op de drank- en horecawet. Ook staat een wetswijziging op stapel waarbij de gemeenten verantwoordelijk worden voor het toezicht en handhaving van het prostitutiebeleid. Daarnaast doen op zich op aanverwante beleidsterreinen ontwikkelingen voor die indirect gevolgen hebben voor de veiligheid. De belangrijkste drie zijn: de decentralisatie van de AWBZ, de Jeugdzorg en de Wet Werken naar Vermogen (WWnV). De meest duidelijke link is tussen veiligheid en de decentralisatie van de Jeugdzorg. De aanpak van hinderlijke, overlastgevende en criminele jeugdgroepen is zowel een taak van de politie onder regie van de burgemeester alsmede een taak van de Jeugdzorg (Centrum Jeugd en Gezin) onder regie van de wethouder Jeugd. Naast de vele andere aspecten en soorten zorg die onder de jeugdzorg vallen als de kindertelefoon, de pleegzorg, de jeugdgezondheidszorg etc. Dit zijn actoren die ook in het speelveld aanwezig zijn en niet altijd directe invloed hebben op de veiligheid. 14

15 Bijlage 4. Het IVA en de evaluatie van de totstandkoming en inhoud hiervan Het IVA is in opdracht van de lokale driehoek begin 2013 onderzocht door een extern bureau ( rapport Onderzoek doelstellingen IVA ). Dit rapport is in mei 2013 met de gemeenteraad besproken. Hoewel de focus in dit onderzoek op de doelstellingen van het IVA ligt, is de totstandkoming van het IVA en de inhoud van het IVA ook meegenomen in het onderzoek. Hieronder staan de belangrijkste bevindingen uit dit onderzoek. Het Integrale Veiligheidsplan IVA is in essentie een zeer beknopt document (6 pagina s) waarin de speerpunten van het veiligheidsbeleid worden geïntroduceerd en de beoogde aanpak daarvan toegelicht. Voor elk van de speerpunten is een meetbare doelstelling opgenomen. De speerpunten betreffen: 1. Jeugdoverlast 2. Jeugdprostitutie en loverboys 3. Uitgaansgeweld 4. (woning-)overvallen 5. Actuele buurt- en wijkveiligheid, waaronder veiligheid in het centrum De uitwerking van de aanpak van deze thema s heeft een sterk hoofdlijnenkarakter. Partners die centraal staan in het IVA zijn gemeente, politie en Openbaar Ministerie. Daarnaast worden instellingen, ondernemers en bewoners genoemd. Interne partners (binnen de gemeente) worden niet gespecificeerd, evenmin als flankerend beleid. De focus in het IVA ligt sterk op de inhoud en aanpak van de centrale thema s. Over de werking van het IVA bestond in meerdere opzichten een zekere ontevredenheid: het was te breed, leefde niet echt, interne partners van OOV waren beperkt betrokken en de slagkracht en handelingssnelheid lieten te wensen over. Het nieuwe IVA moest meer gefocust zijn en een solide draagvlak bij interne en met name externe partners (politie en Openbaar Ministerie) hebben. Het proces en de inhoud van het IVA zijn gespiegeld aan de uitgangspunten van de methode Kernbeleid Veiligheid (VNG 2010). Deze methode geldt als standaard op dit terrein in Nederland en is als zodanig veelvuldig toegepast in en getoetst aan de praktijk. Kernbeleid Veiligheid hanteert de volgende hoofdindeling van het proces van de totstandkoming van een integraal veiligheidsplan. 1. Startpunt markeren (startnotitie) 2. Veiligheidsanalyse 3. Prioritering (Raad) 4. Uitwerking van het veiligheidsbeleid In dit gehele proces gelden als belangrijke vereisten: a) Integraliteit van het veiligheidsbeleid (5 veiligheidsvelden) b) Betrokkenheid van de interne en externe partners bij de beleidsontwikkeling (via bijvoorbeeld een werkgroep) c) Politiek-bestuurlijke betrokkenheid en draagvlak 15

16 d) Betrokkenheid bewoners Bekijken we eerst de karakteristieken van het proces rond het IVA ten aanzien van de vier laatstgenoemde punten, dan valt het volgende op: a) Integraliteit van het veiligheidsbeleid Het IVA concentreert zich op de genoemde vijf speerpunten voor Apeldoorn. Er wordt wel gerefereerd aan going concern, lopend beleid rond andere veiligheidsthema s maar dit wordt verder nergens geëxpliciteerd of uitgewerkt. Het resulterend IVA kent daardoor een relatief smalle inhoudelijke basis. b) Betrokkenheid van interne en externe partners bij beleidsontwikkeling Er zijn in de loop van beleidsontwikkeling sessies geweest rond hoofdthema s met diverse interne en externe partners. Door met name de interne partners wordt geconstateerd dat deze sessies weliswaar relevant en van belang waren maar dat er geen sprake was van een substantiële betrokkenheid. Resultaat was dat betrokkenen als geheel beperkte affiniteit met het IVA hadden. c) Politiek-bestuurlijke betrokkenheid en draagvlak Centrale actoren in de beleidsontwikkeling waren burgemeester, politiechef en Officier van Justitie. Overige Collegeleden zijn volgens gewone Collegestructuren betrokken en de gemeenteraad via consultatie van de Raadswerkgroep Veiligheid. d) Betrokkenheid bewoners Bewoners zijn hoofdzakelijk indirect betrokken namelijk via analyse en benutting van de Veiligheidsmonitor Apeldoorn 2009, welke immers gebaseerd is op een bewonersenquête en via een gedachtewisseling met de Raad. Daarnaast is het conceptplan voor commentaar naar dorps- en wijkraden gestuurd. Er hebben in de analysefase geen exploratieve consultaties op bijvoorbeeld wijk- of stadsdeelniveau plaatsgevonden. Hierna worden de vier genoemde hoofdstappen in de beleidsontwikkeling elk afzonderlijk kort belicht op hun belangrijkste karakteristieken. 1. Startpunt markeren (startnotitie) De markering van dit startpunt in bijvoorbeeld een startnotitie kan is vrij sober geschied: er zijn aan de voorkant van het proces weinig substantiële afspraken gemaakt over bijvoorbeeld de reikwijdte van het veiligheidsbeleid, de samenwerking tijdens en na de beleidsontwikkeling, de actieve intensieve betrokkenheid van de belangrijkste interne partners en die van de bewoners in de beleidsontwikkeling. Belangrijke coördinaten voor inhoud en proces rond het IVA zijn daardoor onvoldoende concreet geworden. 2. Veiligheidsanalyse De analyse heeft zich sterk toegespitst op de veiligheidsproblematiek en dat op een beperkt aantal veiligheidsthema s ( smalle basis ). Belangrijke cijfermatige bronnen zoals politiecijfers en de Integrale Veiligheidsmonitor zijn geanalyseerd en benut. Daarnaast hebben kwalitatieve oordelen van enkele kernpartners, alsmede de speerpunten in het eigen beleid van deze partners, een belangrijke rol gespeeld. Er is in de analysefase, op weg naar de prioritering, beperkt aandacht geweest voor de inzet maatregelen, instrumenten van de diverse actoren rond de hoofditems. Deze lopende aanpak is niet grondig, in gesprek met de partners, geanalyseerd op essenties en verbeterpunten. 16

17 Als gevolg kon dit in het algemeen cruciale onderdeel van de veiligheidsanalyse ook slechts een beperkte rol spelen in de prioriteringsfase (na de analyse). NB: van belang is het juist in de analysefase de informatiebasis te leggen voor de keuzes ten aanzien van de aanpak alsmede de verdere uitwerking van die aanpak. 3. Prioritering (Raad) In deze stap is de Raadswerkgroep Veiligheid betrokken. Dit heeft geresulteerd in verbreding van 3 naar 5 hoofdthema s/speerpunten. De gedachtewisseling concentreerde zich op de inhoudelijke veiligheidsthema s als zodanig. Fundering in (en relativering vanuit) de lopende en beoogde aanpak rond thema s was beperkt mogelijk op basis van de verrichte analyse. 4. Uitwerking van het veiligheidsbeleid Net als in de eerdere stappen hebben interne partners hierbij (te) beperkt geparticipeerd. Tijdsdruk en agendaproblematiek speelden daarbij een rol. Als gevolg konden de hoofdlijnen van de wenselijke aanpak ook in deze stap niet goed ingekleurd worden. Voor de in deze stap geformuleerde meetbare doelstellingen (effectindicatoren plus streefwaarden) was hiervan het gevolg dat deze niet goed aansloten op het flankerende beleid (zoals jeugdbeleid) en dat het ambitieniveau (de streefwaarden) niet of beperkt herkend werd door interne partners. Het draagvlak voor de doelstellingen was daardoor in algemene zin niet wat het had kunnen zijn. Het gevolg daarvan was ook dat het mobiliserende, triggerende effect van de cijfermatige doelstellingen ook niet optimaal was. Wat betreft het proces rond de meetbare doelstellingen valt daarnaast op: Er is goed gelet op de meetbaarheid van de indicatoren (stuurinformatie) Een belangrijke rol speelden inspiratie en optimisme: er was een zekere drive om de lat hoog te leggen Er is niet of beperkt gekeken naar het veiligheidsniveau van vergelijkbare gemeenten Ook is er geen trendanalyse uitgevoerd om zodoende te bepalen of Apeldoorn op bepaalde indicatoren op dat moment wellicht reeds tegen een optimum aan zat Er is geen rekening gehouden met het opstuwend effect van een intensievere aanpak rond bepaalde thema s op (bijvoorbeeld) het aantal meldingen rond die thema s Als geheel kan gesteld worden dat de resulterende indicatoren weliswaar focus gaven en in principe mobiliserend hadden kunnen werken, maar dat uiteindelijk zowel de analytische basis als de inrichting van het proces beter hadden gekund. De bevindingen uit dit rapport zijn uiteraard ter harte genomen. Het aanbieden van de startnotitie IVA aan de gemeenteraad is hier een eerste stap in. 17