CT2710 Transport & Planning Keuzen en keuzemodellering

Transcriptie

1 CT2710 Transport & Planning Keuzen en keuzemodellering Rob van Nes, Transport & Planning Delft University of Technology Challenge the future

2 1. Modellering transportsysteem 2

3 Beschrijvend model: verdelen verplaatsingen Den Haag Stadshart 30 min Zwaartekrachtmodel Zone 15 min 5 min Winkelcentrum 3

4 2. Keuzen 4

5 Keuzen bij personenvervoer Welke effecten zijn bijvoorbeeld geconstateerd bij de opening van de Zeeburgertunnel? 5

6 Cirkel van Wegener: uitgebreid Grondgebruik Transport 6

7 Keuzen bij goederenvervoer Activiteiten Integrale logistieke diensten Laadeenheid diensten Vervoereenheid diensten Verkeersmiddel diensten Verkeersdiensten 7

8 Keuzen ruimtelijk en transportsysteem Vestiging Activiteit Periode van de dag Bestemming Vervoerwijze Vertrektijdstip Route Bij goederenvervoer Logistieke vorm Opslag/overslag Laadeenheid 8

9 Keuzen maken is complex Informatie Eigen ervaring Subjectieve verwachting Gewoonte Keuze Soms zijn er wel erg veel alternatieven 9

10 3. Verklarend keuzemodel 10

11 Theorie Keuzegedrag Pretpark: Nm Strand: Nk Z im Z ik IKEA: Nl Woning Z il 11

12 N Z ik Z il Z im N k N l N m N k - Z ik N l - Z il N m -Z im N i = 0 Strand IKEA Pretpark 12

13 Nutsmaximalisatie Hoofdveronderstellingen Mensen maken keuzen Mensen proberen hun nut te maximaliseren (binnen hun randvoorwaarden) Dus niet reistijdminimalisatie! Set van alternatieven met een nut (en disnut) Mensen kiezen alternatief met hoogste nut 13

14 Nut en disnut: Gewogen som van kenmerken Voor routekeuze auto: tijd*vot + kosten Voor routekeuze stedelijk OV: 2,2*T v +1,5*T w +T r +2,3*T wo +5,9*N o +1,1*T n Bij vervoerwijzekeuze: preferentieparameter erbij Bij bestemmingskeuze: attractievariabelen (met parameters) erbij 14

15 Reistijdwaardering ( /uur) Woon-werk Zakelijk Overig Totaal Auto 8,83 28,58 5,69 9,22 Trein 8,31 17,59 5,12 6,55 Bus en tram 7,86 13,44 4,90 5,75 Alle vervoerwijzen 8,20 27,56 5,47 Prijspeil

16 Keuze tussen alternatieven Grote of kleine gevoeligheid voor verschillen tussen alternatieven Randvoorwaarden Budget Tijd Beschikbaarheid vervoerwijzen Fysieke beperkingen 16

17 Effect beperkingen keuzevrijheid OV aandeel 100% Auto captives 0% OV captives Reistijd auto reistijd OV 17

18 4. Logit keuzemodel 18

19 Logitmodel Alternatieven om uit te kiezen: i = 1, 2, 3,... Wat is de kans dat alternatief i wordt gekozen? of: Welk aandeel reizigers kiest alternatief i? 19

20 Logitmodel: principe Elk alternatief heeft meetbare kenmerken (X k,i ) Deze kenmerken worden verschillend gewaardeerd (c i ) Er is sprake van een subjectieve interpretatie (ε) Per alternatief is het (dis-)nut de gewogen som van de kenmerken plus een stoorterm U k =V k +ε=σc i X k,i +ε V k is de nutsfunctie 20

21 Voorbeelden nutsfuncties Voor routekeuze auto: tijd*vot + kosten Voor routekeuze stedelijk OV: 2,2*T v +1,5*T w +T r +2,3*T wo +5,9*N o +1,1*T n Bij vervoerwijzekeuze: preferentieparameter erbij Bij bestemmingskeuze: attractievariabelen (met parameters) erbij 21

22 Logitmodel: Formule p i exp( μv i ) = exp( μv ) j j Logit formulering is gebaseerd op onafhankelijke alternatieven Parameter μ geeft de gevoeligheid voor het nut aan Groot: harde keuze; Klein: gelijkmatig verdeeld V i heeft dimensie, μ dus ook 22

23 Vorm logitfunctie 1 p i logit-model p i = exp( μv ) j i exp( μv j ) 0 V i p i = kans dat alternatief i wordt gekozen 23

24 Voorbeeld: tolheffing route A route B Verlenging A4 Schiedam - Den Haag route A: 20 min. + 2 route B: 35 min. V i (dis)nutsfunctie: = [reistijd + 5 tol] ( μ = 0.1/min) p A = 62% 24

25 Slotopmerkingen Logitmodel Logitmodel is standaardgereedschap Parameters c i en μ zijn situatieafhankelijk Route A is 250 meter en B 200 meter, μ=0,04/meter =>P a =0,12 Wat is P a als de afstanden 2500 en 2000 meter zijn? En bij en meter? 25