Human Dynamics bouwt aan respect voor verschillen Traject Human Dynamics Montessorischool De Schakel in Hoogvliet Rotterdam.

Transcriptie

1 Human Dynamics bouwt aan respect voor verschillen Traject Human Dynamics Montessorischool De Schakel in Hoogvliet Rotterdam. Marijke Markus en Elise Werkman Vier jaar geleden begon Annette de Deken als directeur van Montessorischool De Schakel. Toen ik begon, was mijn opdracht een kwalitatief goede Montessorischool neerzetten. Ik pakte dit op door vooral in de groepen aan de slag te gaan. Gaandeweg kwam ik er achter dat een professionele cultuur als voorwaarde voor succes veel belangrijker is. Ik zag in dat de kwaliteit van het onderwijs afhankelijk is van de ontwikkeling van een professionele organisatie. In een professionele organisatie ben je samen verantwoordelijk voor de hele school en alle kinderen. Daar is onlosmakelijk het bespreken van gedrag aan verbonden. Daarom hebben wij als directie voor Human Dynamics gekozen. Annette heeft de ontwikkeling van een professionele organisatie ingezet vanuit een visie op onderwijs en organisatie. Haar manier van leidinggeven kenmerkt zich door steeds vanuit deze visie te handelen en te communiceren. Het teamleren is gericht op de Montessoriaanse werkwijze. Human Dynamics vult dit aan met inzicht in bestaande verschillen en een gemeenschappelijke taal om gedrag op een veilige manier bespreekbaar te maken. De Human Dynamics-trainingen leren je eerst veel over jezelf en dan over de anderen. Het is een voortdurend proces van elkaar leren kennen en elkaar leren respecteren. Tijdens dit proces wordt gebouwd aan openheid en veiligheid binnen het team en er wordt gewerkt aan een sfeer waarin iedereen bereid is over het eigen gedrag te praten. Human Dynamics draait om drie principes: het mentale, het emotionele en het fysieke principe. Iedereen heeft deze drie principes in zich. De interactie tussen de principes bepaalt welke persoonlijkheidsdynamiek je hebt en zegt iets over je fundamentele kenmerken en behoeften. Elke persoonlijkheidsdynamiek heeft eigen unieke kenmerken die het innerlijk proces bij communicatie, informatieverwerking en leren verduidelijken. Daardoor ontstaat er meer begrip en ruimte om met elkaar rekening te houden en op elkaar af te stemmen. Communicatie- en leerprocessen verlopen hierdoor effectiever.

2 Gedurende drie jaar is De Schakel begeleid bij het werken met Human Dynamics, in eerste instantie gericht op een betere samenwerking en communicatie binnen het team, later ook op het beter aansluiten bij de behoeften van kinderen. Wat zijn nu de merkbare effecten van Human Dynamics binnen het team, op de werkvloer en in de klas? De professionele organisatie heeft zich vertaald in gedrag naar de werkvloer. Er heeft een cultuuromslag plaatsgevonden. Er kan onderling gepraat worden over gedrag, teamleden nemen ook de verantwoordelijkheid voor hun eigen gedrag. Ook de directie kan makkelijker zaken bespreekbaar maken en sturen op het nemen van eigen verantwoordelijkheid, aldus Annette. Op de werkvloer maken collega s gebruik van elkaars kwaliteiten. Er is veel meer begrip voor collega s die zich anders gedragen. Omdat de organisatie in zijn geheel is veranderd, nemen nieuwe leerkrachten de cultuur over zonder iets van Human Dynamics te weten. Als je weet waar je op moet letten, dan zie je het pas (Johan Cruijff) individuele kind om de maximale ontwikkeling te realiseren. Human Dynamics helpt bij het waarnemen en begrijpen van de onderwijsbehoeften van elk kind. Annette: Je weet nu dat sommige kinderen eerst moeten rondlopen en praatjes moeten maken, voordat ze aan het werk gaan; dat dit een vorm van contact maken is die noodzakelijk is om daarna de taak goed uit te kunnen voeren. Of dat sommige kinderen het moeilijk vinden om keuzes te maken en dat je die kinderen moet helpen bij het zelf kiezen. Op De Schakel wordt waar mogelijk het handelingsgericht werken op groepsniveau toegepast. Amber is einde groep 3 bij ons in groep 4 gekomen. In groep 4 is zij rond de kerst acht weken naar het buitenland geweest. Nu is zij weer enkele weken terug, maar voelt zich nog niet fijn binnen de groep. Zij komt hierdoor niet goed tot werken en loopt veel door de klas. Telkens vind ik haar terug kletsend met vriendinnetjes. De kinderen die bij haar in het groepje zitten, sluiten niet direct bij haar aan. Tijdens een gesprekje hierover met haar vraagt ze mij of Mirre (haar vriendinnetje) bij haar in het groepje mag, omdat ze ook graag wil samenwerken met haar. Na dit gesprek overdacht te hebben, heb ik gehoor gegeven aan haar verzoek. Het is voor haar belangrijk dat ze een gezellige, veilige omgeving heeft waar interactie en samenwerking kunnen plaatsvinden. En in de klas Uitgangspunt bij het Montessorionderwijs is dat naar elk individueel kind goed gekeken wordt en er gestuurd wordt op de behoeften van het kind. In die zin sluiten Human Dynamics en Montessori naadloos op elkaar aan. In het moderne Montessorionderwijs gaat het erom dat elke leerkracht weet welke leerstrategie het beste past bij het

3 Het kind moest als het ware in het jasje van de leerkracht passen en mag nu veel meer vanuit het eigen jasje, vanuit de eigen leerbehoefte het leerproces aanpakken. ik word gezien, ik word begrepen, ik mag er zijn! Leerkrachten leren daarbij om de cyclus van waarnemen, begrijpen, plannen en realiseren toe te passen in de klas bij individuele leerlingen. Human Dynamics helpt hen het gedrag van leerlingen waar te nemen, te begrijpen en van daaruit na te denken over het afstemmen van het leerproces op de natuurlijke behoefte van het kind. Leerkrachten op De Schakel ervaren dat afstemmen op de behoefte van het kind in kleine dingen kan zitten. Vaak gaat het om het bijstellen van verwachtingen. In de hogere groepen kunnen de kinderen zeer nauw bij dit proces worden betrokken. Dit leert ze veel over hen zelf: hun manier van contact maken, hun manier van leren, hun manier van samenwerken Essentiële inzichten voor het zelfstandig werken in het voortgezet onderwijs en voor hun verdere loopbaan. Voorheen wisten de leer-krachten wat voor gedrag zij van een kind verwachtten. Nu hebben zij geleerd dat het gedrag dat zij van kinderen verwachtten, aansloot bij hun eigen manier van leren en hun eigen beelden en uitgangspunten. De verwachtingen van het kind werden meer vanuit kenmerken van de eigen persoonlijkheidsdynamiek beredeneerd dan vanuit de persoonlijkheidsdynamiek van het kind. Hanny van der Kley is docent in de middenbouw van De Schakel en zeer enthousiast over Human Dynamics. Ik lees nog veel in de boeken over Human Dynamics. Dit helpt mij mijzelf te verbeteren en de persoonlijkheidsdynamieken bij kinderen te ontdekken. Belangrijk is dat je steeds opnieuw open en met respect blijft kijken. Voorzichtig aan zijn ze op school met het invoeren van Human Dynamics in de klas begonnen, bijvoorbeeld met het kijken tijdens groepslesjes welk kind Hugo houdt erg van structuur en planning. Als er veranderingen zijn kan hij (vooral thuis) erg boos worden. Op school uit zich dat in huilbuien. Hierover zijn al veel gesprekjes gevoerd. Hij leert nu dat hij beter over zijn problemen kan praten om tot een oplossing te komen. In de klas is de afspraak dat we via pictogrammen de dagplanning op het bord hangen. Ook beginnen we de dag met de namenlijst en de overblijflijst. Marjolijn, mijn duocollega, houdt zich hier stipt aan. Ik vergeet het meestal omdat ik alweer met andere dingen bezig ben. Dennis komt sinds kort elke ochtend mij vertellen dat ik de planning nog moet ophangen en de lijsten niet moet vergeten. Voor mijn kennismaking met Human Dynamics zou ik dit vervelend hebben gevonden. Nu bedank ik hem voor de tip en vraag hem van tijd tot tijd om hulp bij het onthouden van dingen. Zo vergeet ik niet meer om bv. briefjes uit te delen. Zo kun je als leerkracht ook gebruik maken van de kwaliteiten van de dynamiek van één van je leerlingen.

4 direct aan het werk wil, welk kind zelf informatie wil vergaren of nog meer instructie wil. Dit is vastgelegd in de weekplanning. De inrichting van de klas is aangepast op de verschillende onderwijsbehoeften. Er is een informatiehoek, een samenwerkingsplek, een knutselhoek en stilteplekken. Door Human Dynamics heeft Hanny veel begrip gekregen voor de verschillende behoeften van de kinderen. Kinderen mogen nu rondlopen en buurten. Vroeger kon zij nog wel eens mopperen op de kinderen: Ga zitten en ga aan het werk. Hanny gaat nu vaker rustig ergens zitten en luistert naar wat de kinderen bespreken. Meestal gaat het dan over het werk. Ook kon ze ongeduldig worden als ze iets had uitgelegd en er kwamen na een tijdje nog vragen van kinderen die al begonnen waren voor de uitleg klaar was. Zij reageerde dan met: Dat heb ik toch al uitgelegd. Zij ging er dan aan voorbij dat deze kinderen experimenteel werken en eerst moeten ontdekken en dan pas met hun vragen komen. Hanny weet nu wat deze kinderen nodig hebben. In de klas werkt zij regelmatig met groepjes waar gedifferentieerd wordt naar aanpak: Kinderen die een half woord nodig hebben en direct aan de slag willen Kinderen die het zelf willen uitzoeken Kinderen die meer tijd en informatie nodig hebben voordat ze aan een taak kunnen beginnen. En het werkt! Hanny had een half jaar geleden veel moeite om aansluiting te vinden bij een van de kinderen in haar klas. Nu de groep anders is ingericht en ze dit kind de ruimte geeft om zelf te ontdekken, vraagt het kind zelf om in de stilte hoek te mogen werken. Human Dynamics bevestigt de kinderen dat ze mogen zijn zoals ze zijn. Deze aanpak werkt positief op het zelfvertrouwen van het kind. Het krijgt eerder de boodschap: ik word gezien, ik word begrepen, ik mag er zijn! Hanny ervaart meer rust in haar eigen groep en heeft de indruk dat dit ook in andere groepen waarneembaar is. Zij denkt dat dit komt omdat de kinderen anders benaderd worden. Er zijn minder kinderen die aan de verwachtingen van de leerkrachten hoeven te voldoen. Met andere ogen Zien en waarderen Leerkrachten zijn coachbaar geworden op hun gedrag door de gezamenlijke Human

5 Dynamics-taal. Dit is ook zichtbaar in de aanpak van de interne begeleidster. Via de taal van Human Dynamics kan zij het gedrag van kinderen begrijpelijk maken en leerkrachten uitnodigen hun gedrag af te stemmen op de leerbehoeften van de kinderen. De leerkrachten hebben geleerd meer te kijken hoe kinderen het willen vanuit hun persoonlijkheidsdynamiek. In de communicatie met kinderen valt er ook nog veel te leren volgens Annette. Leerkrachten kunnen naar gelang de behoeften van de kinderen vragen stellen als: wat denk je, wat voel je, wat doe je, waarom pak je dit zo aan? Of nog meer inspelen op de behoeften, bijvoorbeeld: Dit kind heeft de emotioneel-fysieke dynamiek dus ik werk meer met fantasie bij dit kind. Annette vindt dat er nu binnen het team veel meer geduld voor elkaar is. Ook refereren collega s tijdens teamgesprekken over kinderen en collega s aan de persoonlijkheidsdynamieken. Zij ziet dat veel collega s bij elkaar checken: Ik zie jou dit doen, wat betekent dat? Gedrag is bespreekbaar geworden. In de drie jaren dat De Schakel met Human Dynamics heeft gewerkt, zijn er ook andere cursussen gevolgd. Annette zegt: Ik vind het moeilijk precies aan te geven wat nu door Human Dynamics komt. Als de grote winst van Human Dynamics zie ik het nieuwe kijken. Met andere ogen leren zien en respecteren van verschillen. Beide auteurs zijn facilitator Human Dynamics en verbonden aan de Human Dynamics Academy. Voor meer informatie: of