Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve"

Transcriptie

1 Themabundel Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds

2 Voorwoord Deze themabundel is bedoeld als werkboek voor de deelnemer. Wij hopen dat alle deelnemers er met gemak en plezier mee kunnen werken. Eindhoven '08 auteur Gerry Zuidhof Bewerking: Ton Bouwens illustraties StapStudio projectleider Corik Geurts eindredactie Janneke Hopman Helicon Opleidingen Niets uit deze opgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, microfilm, fotokopie, of op welke wijze ook, zonder schriftelijke toestemming van Helicon Opleidingen. HELICON themabundel samen werken samenwerken 2

3 Inleiding Deze themabundel hoort bij het thema Samen werken = samenwerken. Dit is een thema binnen de opleiding Assistent Medewerker. Na dit thema kun je: goed naar een ander luisteren; goed naar een ander kijken; iets verbaal (met woorden) aan een ander duidelijk maken iets non-verbaal (zonder woorden) aan een ander duidelijk maken; vragen stellen; een gesprek beter laten verlopen door gespreksregels toe te passen; opkomen voor zichzelf; je ideeën en mening delen met collega's en leidinggevenden; je problemen uitleggen aan collega's en leidinggevenden. en deelnemen aan een werkoverleg; aangeven wat er in een werkoverleg besproken kan worden; aangeven wat het doel van een werkoverleg is; het belang van een goede werksfeer uitleggen; meewerken aan een goede sfeer op het werk; kritiek geven; complimenten geven; kritiek ontvangen; complimenten ontvangen. opdrachten Themabundels bevatten instapvragen, werkbladen en oefenkaarten. De instapvragen worden aan het begin van een themabijeenkomst gemaakt. De werkbladen gebruik je tijdens de themabijeenkomst. De handelingen op de oefenkaart oefen je na de themabijeenkomsten. HELICON themabundel samen werken samenwerken 3

4 programmaoverzicht thema 1 aanvang instapvragen werkblad 1: Horen, zien en zeggen pauze werkblad 2: Opkomen voor jezelf introductie oefenkaart afsluiting thema 2 aanvang instapvragen werkblad 3: Werkoverleg en sfeer pauze werkblad 4: Kritiek en waardering introductie oefenkaart afsluiting HELICON themabundel samen werken samenwerken 4

5 Inhoud Voorwoord 1 Inleiding 2 Inhoud 4 Pictogrammen 5 Instapvragen 6 Werkblad 1: Horen, zien en zeggen 7 Werkblad 2: Opkomen voor jezelf 11 Oefenkaart 16 Instapvragen 17 Werkblad 3: Werkoverleg en sfeer 18 Werkblad 4: Kritiek en waardering 21 Oefenkaart 25 HELICON themabundel samen werken samenwerken 5

6 Pictogrammen De pictogrammen die voor de opdrachten staan, laten zien om welke soort opdracht het gaat. Hieronder staat wat de pictogrammen betekenen. denken oefenen tijdens het werk kunnen lezen spreken luisteren kijken schrijven computeropdracht foto-opdracht instapvragen thuisoefening HELICON themabundel samen werken samenwerken 6

7 Instapvragen Samen werken = samenwerken Geef aan of de stelling juist of onjuist is. Motiveer je antwoord. 1. Je mag altijd alles zeggen wat je wilt. 2. Het is belangrijk tijdens je werk rekening te houden met anderen. 3. Je kunt een ander alleen laten weten wat je bedoelt door te praten. 4. Het maakt vaak niet uit wat je zegt, het gaat er meestal om hoe je iets zegt. 5. In een lawaaierige ruimte kun je ook goed met elkaar praten. 6. Tegen de directeur van een bedrijf praat je anders dan tegen je vrienden. HELICON themabundel samen werken samenwerken 7

8 Werkblad 1 Horen, zien en zeggen doel Je kunt: goed naar een ander luisteren; goed naar een ander kijken; iets verbaal en non-verbaal aan een ander duidelijk maken; vragen stellen; een gesprek beter laten verlopen door gespreksregels toe te passen. leerstof communiceren Bij goed samenwerken en overleggen hoort goed communiceren. Communiceren is het overbrengen van informatie naar een ander. Daar zijn minstens 2 personen voor nodig. 1 2 zender ontvanger Communiceren doe je de hele dag. Bewust, maar soms ook zonder dat je het in de gaten hebt. Communiceren doe je door verbale communicatie(met woorden) en non-verbale (zonder woorden) communicatie. verbale communicatie Verbale communicatie betekent informatie overbrengen met woorden. Dit kan door praten of schrijven. non-verbale communicatie Je kunt ook informatie overbrengen zonder woorden. Dat heet non-verbale communicatie. Als er veel herrie is, kun je een collega toch iets duidelijk maken, ook zonder dat deze jou kan horen. Dit kan bijvoorbeeld door je lichaamshouding, gezichtsuitdrukking of gebaren. Je lichaam zendt de hele dag signalen uit naar anderen. Ook zonder dat je het in de gaten hebt. Je houding en je gezichtuitdrukking vertellen wat je voelt of bedoelt. HELICON themabundel samen werken samenwerken 8

9 niet begrepen Non-verbale communicatie is vaak belangrijker dan de woorden die gezegd worden. Ga maar eens na: als iemand heel boos en hard naar jou roept dat je je werk goed hebt gedaan, dan voelt dat toch niet echt prettig. De non-verbale communicatie moet kloppen met de verbale communicatie. Je geeft een complimentje; dan moet je daar niet boos bij kijken. Ja, dat gaat goed zo! de non-verbale communicatie is vaak belangrijker dan de woorden Soms lukt het niet een ander goed duidelijk te maken wat jij bedoelt. Je gebruikt dan niet de juiste woorden of je gezichtsuitdrukking past niet bij wat je zegt. Maar het kan natuurlijk ook komen doordat de ander niet goed luistert. Daarnaast kan de omgeving hinderen. In de volgende tabel staat een aantal regels. Deze kunnen zorgen dat een gesprek beter verloopt. HELICON themabundel samen werken samenwerken 9

10 probeer je in de ander te verplaatsen kies een geschikt moment zorg voor een rustige omgeving denk na over wat en hoe je iets wilt zeggen praat duidelijk en niet te snel neem een goede luisterhouding aan: - luister goed - kijk elkaar aan - toon interesse - sta open voor wat de ander zegt - laat elkaar uitpraten durf voor jezelf op te komen en stel vragen als iets onduidelijk is zeker niet roddelen of voor andere mensen praten De communicatie is pas geslaagd als de boodschap goed en prettig bij de ander overkomt. Door duidelijk te communiceren, voorkom je een heleboel misverstanden en onbegrip. basishouding Hoe je iets zegt hangt af van de situatie waarin je je bevindt en tegen wie je het zegt. Thuis gedraag je je meestal anders dan op je werk. En tegen een collega praat je misschien anders dan tegen de directeur. Je houding zal steeds verschillend zijn. Toch heeft ieder een basishouding. Je basishouding is de manier van gedragen die bij je hoort. Iemand kan bijvoorbeeld van nature heel behulpzaam, gastvrij, brutaal of verlegen zijn. Je karakter, opvoeding en ervaringen vormen je basishouding. Het is niet makkelijk om je basishouding aan te passen. Soms is het toch goed je houding aan de situatie aan te passen. HELICON themabundel samen werken samenwerken 10

11 opdrachten opdracht 1 a. Iemand beschrijft een figuur. Teken dit figuur op een blad. Je mag geen vragen stellen en niet bij anderen kijken. b. Iemand beschrijft een figuur. Teken dit figuur op een blad. Je mag wel vragen stellen en bij anderen kijken. c. Iemand laat een figuur zien en beschrijft het nauwkeurig. Teken het figuur na op een blad. Je mag vragen stellen en kijken naar het voorbeeld HELICON themabundel samen werken samenwerken 11

12 Werkblad 2 Opkomen voor jezelf doel Je kunt: opkomen voor jezelf; jouw ideeën en jouw mening delen met collega's en leidinggevenden; jouw problemen uitleggen aan collega's en leidinggevenden. leerstof verandering Iedereen wil met plezier werken en zich fijn voelen op het werk. Maar misschien gebeurt er soms toch iets dat niet zo leuk is. Als je daar niks van zegt, weet niemand wat er aan de hand is. Er zal dan niets aan de vervelende situatie veranderen. Je moet dus opkomen voor jezelf. Door te zeggen wat je vindt, weet de ander het ook. Je moet er eerst op een gewone manier met je collega s over praten. Wanneer het probleem groter is, kun je er met de leiding over praten. Er kan pas iets veranderen als je je mening hebt toegelicht en anderen je hebben begrepen. Het is niet altijd mogelijk dat er iets verandert, ook dan moet je toch door kunnen werken. vragen en 'nee' zeggen Opkomen voor jezelf kan op verschillende manieren. Je kunt iets vragen aan een ander. Je kunt tegen een ander nee zeggen als dat nodig is. In werksituaties is het belangrijk om op te komen voor jezelf. Soms lukt je iets niet en heb je een ander nodig om je te helpen. Je zult dit dan moeten vragen aan die ander. Het kan soms moeilijk zijn om iets te vragen. De kunst is om op een goede manier iets te vragen en niet kwaad te worden als niet lukt wat jij wilt. Als je kwaad wordt kun je niet goed meer naar de ander luisteren. Je mist zo de reden waarom iets niet kan. In de volgende tabel staat een aantal regels voor het stellen van vragen op het werk. HELICON themabundel samen werken samenwerken 12

13 vragen stellen 1 kies het juiste moment 2 zeg duidelijk dat je iets wil vragen 3 let goed op je houding 4 vertel waarom je het vraagt 5 luister goed naar het antwoord van de ander 6 vertel wat je van het antwoord vindt 7 geef het niet meteen op als de ander nee zegt nee zeggen Met nee zeggen geef je te kennen dat je iets niet wilt. Nee zeggen op een goede manier zonder de ander te kwetsen is niet altijd makkelijk. In werksituaties is het belangrijk dat je op een goede manier nee kunt zeggen als je echt iets niet wilt of kunt. Bijvoorbeeld wanneer je last hebt van je rug waardoor je bepaalde werkzaamheden niet kunt uitvoeren. Als je leidinggevende toch aan jou vraagt om mee te helpen kun je wel ja zeggen maar zit je daarna zelf met nog meer rugpijn. Altijd ja zeggen is niet goed. Er kunnen dan dingen met je gebeuren die je eigenlijk niet wilt. Altijd nee zeggen is ook niet goed omdat er dan moeilijk met je samen te werken is. Daarom moet je altijd eerst goed nadenken als er iets aan je gevraagd wordt. Als je nee zegt tegen een ander, denk dan aan de regels in de volgende tabel. HELICON themabundel samen werken samenwerken 13

14 'nee' zeggen 1 gebruik geen smoesjes 2 noem in je antwoord geen andere mensen 3 zeg rustig en duidelijk nee 4 vertel waarom je nee zegt 5 laat zien dat je het meent 6 zeg bij aandringen nog eens duidelijk nee mening toelichten Wat moet je doen als je het ergens niet mee eens bent? Het is belangrijk je mening toe te lichten. Zo kun je anderen duidelijk maken waarom je er zo over denkt. Hierdoor begrijp je elkaar beter. Je moet uitleggen waarom je het niet eens bent met de ander. Praat altijd eerst met de persoon waar het om gaat. Of praat met een begeleider die jou met het probleem kan helpen. Probeer daarbij nooit iemand te kwetsen. Je moet respect hebben voor elkaar. De meeste problemen kun je samen oplossen door erover te praten. Probeer op een rustige manier je mening toe te lichten. Misschien is de ander niet zo rustig. Dan moet jij toch het goede voorbeeld geven. Je moet laten zien hoe je op een goede en vreedzame manier met elkaar omgaat. Luister naar elkaar. Soms lukt het niet een meningsverschil over een onderwerp samen op te lossen. Dan kun je misschien beter even ergens anders over praten of gewoon doorgaan met het werk. HELICON themabundel samen werken samenwerken 14

15 opdrachten opdracht 1 Beantwoord de vragen. 1. Wat vind jij op je werk het moeilijkst om te vragen? Waarom vind jij dit zo moeilijk? 2. Waartegen zeg jij op je werk het moeilijkst 'nee'? Waarom vind jij dit zo moeilijk? 3. Zeg je makkelijker nee tegen een collega dan tegen een leidinggevende? HELICON themabundel samen werken samenwerken 15

16 opdracht 2 Lees de situaties door. situatie 1 Er is gisteren hard gewerkt, zodat er vandaag wat tijd over is om de opdrachten voor de opleiding te maken. Een werknemer van de Belvertshoeve (deelnemer aan de opleiding) vraagt aan de praktijkopleider of deze met collega's aan een opdracht voor de opleiding mag werken. De praktijkopleider zegt ja, maar alleen als het op een goede manier gevraagd en uitgelegd wordt. situatie 2 Een werknemer gaat aan de praktijkopleider vertellen dat hij het niet eens is met een collega. De collega wil steeds hetzelfde werk doen, terwijl hijzelf graag wil wisselen. De praktijkopleider wil weten waarom. De praktijkopleider wil helpen zoeken naar een goede oplossing. Maar alleen als het op een goede manier gevraagd en uitgelegd wordt. situatie 3 Een werknemer is erg boos en gaat naar de praktijkopleider. Hij komt ziedend binnen en wil meteen zijn verhaal kwijt. Als de werknemer niet rustig is, wil de praktijkopleider niet met hem praten. Hij moet dus nu rustig worden of terug komen als hij weer kalm is. Vorm 3 groepen. Verdeel de rollen in jullie groep. rollen: 1 praktijkopleider (leidinggevende) 1 werknemer van de Belvertshoeve (deelnemer aan de opleiding) 1 kijker Speel de situaties na. Wissel steeds van rol: je bent 1 praktijkopleider (leidinggevende),1 werknemer, 1 kijker. Geef elkaar na afloop tips. Wat gaat goed en wat kan beter? Hoe zou je het de volgende keer beter aan kunnen pakken? HELICON themabundel samen werken samenwerken 16

17 Oefenkaart Horen, zien en zeggen doel Je kunt: verbaal en non-verbaal met collega s communiceren; naar een ander luisteren en kijken; de communicatieregels toepassen; collega s met respect behandelen. opdracht 1 Kijk op je werkplek naar 2 collega's. Gebruiken zij lichaamstaal? Let op: de verbale communicatie de non-verbale communicatie het verband tussen wat je hoort en wat je ziet de communicatieregels. opdracht 2 Spreek 2 keer een andere collega aan. Let op: je verbale communicatie je non-verbale communicatie het verband tussen wat jij laat horen en wat jij laat zien de communicatieregels. opdracht 3 Bespreek opdracht 1 en 2 met je praktijkopleider. Praat samen over lichaamstaal en respect op de werkvloer. HELICON themabundel samen werken samenwerken 17

18 Instapvragen Samen werken = samenwerken Geef aan of de stelling juist of onjuist is. Motiveer je antwoord. 7. Samenwerken is altijd beter dan in je eentje werken. 8. Als je iemand niet mag kun je niet samenwerken. 9. Het is belangrijk dat collega s elkaar wel eens een complimentje geven. 10. Iedereen vindt het geweldig om een complimentje te krijgen. 11. Als de werksfeer goed is, kun je beter werk leveren. 12. Je moet het zeggen als je ergens mee zit. 13. Het is niet moeilijk om kritiek te geven op een goede manier. HELICON themabundel samen werken samenwerken 18

19 Werkblad 3 Werkoverleg en sfeer doel Je kunt: deelnemen aan een werkoverleg; aangeven wat er in een werkoverleg besproken kan worden; aangeven wat het doel van een werkoverleg is; het belang van een goede werksfeer uitleggen; meewerken aan een goede sfeer op het werk. leerstof werkoverleg Bij De Belvertshoeve heb je regelmatig overleg; onder andere over het werk van die dag. Tijdens een overleg mag je vragen stellen en je mening geven. Sommige mensen vinden het spannend iets te zeggen in een grotere groep. Als je een opmerking wilt maken, moet je dat toch echt proberen. Bedenk dat je met collega s onder elkaar bent met hetzelfde doel. Laat je indien nodig helpen door een collega of de praktijkopleider. doel Door werkoverleg weten iedereen wat we gaan doen. Iedereen hoort wat de afspraken zijn en wat de bedoeling voor de toekomst is. Zo wordt iedereen bij de opleiding bij De Belvertshoeve betrokken. Betrokkenheid en een gezamenlijk doel zorgen voor een band met collega s en De Belvertshoeve. samen werken en samenwerken Bij De Belvertshoeve werk je meestal samen met collega s. Als de samenwerking goed is, gaat het werk veel beter. Als je samenwerkt moet je praten over hoe jullie het werk het beste kunnen doen. Maar je praat natuurlijk ook samen om het werk leuker te maken. werk goed samen; help collega's die zich niet prettig voelen HELICON themabundel samen werken samenwerken 19

20 Als de samenwerking niet goed loopt, moet je daar wat aan doen. Dat is belangrijk voor jezelf, voor je collega s en voor de opleiding bij De Belvertshoeve. Leg je mening duidelijk en respectvol uit aan de juiste persoon. Een goede werksfeer is heel belangrijk. Een slechte sfeer maakt werken minder leuk, daardoor ga je minder snel en minder goed werken. Als de sfeer op je werk goed is, kun je het werk beter aan. De Belvertshoeve vindt het belangrijk dat deelnemers met plezier naar hun werk gaan. Een goede werksfeer maak je samen. opdrachten opdracht 1 Beantwoord de vragen. 1. Hoeveel snoepjes zitten er volgens jou in de pot? 2. Hoeveel snoepjes zitten er volgens jou en je collega in de pot? 3. Hoeveel snoepjes zitten er volgens jouw groepje in de pot? 4. Hoeveel snoepjes zitten er volgens jullie allemaal samen in de pot? 5. Hoe verliep het overleg? HELICON themabundel samen werken samenwerken 20

21 6. Werd er goed naar elkaar geluisterd? 7. Hoe werd uiteindelijk het besluit genomen? 8. Was je het eens met het besluit? 9. Hoe heb je dat laten weten? HELICON themabundel samen werken samenwerken 21

22 Werkblad 4 Kritiek en waardering doel Je kunt: kritiek geven; complimenten geven; kritiek ontvangen; complimenten ontvangen. leerstof goed of niet goed Het kan gebeuren dat een collega iets doet waar je niet tevreden mee bent. Als het voor jou een vervelende situatie geeft mag je er best iets van zeggen. Je kunt kritiek geven omdat je het ergens niet mee eens bent. In werksituaties komt het geven en ontvangen van kritiek veel voor. Iedereen doet wel eens iets niet goed en dat moet door de praktijkopleider en ook door collega's gezegd kunnen worden. Maar dan wel op een goede manier. Het geven en krijgen van complimenten hoort daar ook bij. kritiek en waardering ontvangen Als iemand tegen je zegt dat je iets niet goed gedaan hebt dan heeft deze persoon kritiek. Iedereen vindt wel eens dat een ander iets niet goed doet of dat het beter kan. Als je kritiek krijgt kun je het beste rustig blijven. Misschien kun je samen een oplossing bedenken. Niemand is perfect en iedereen maakt wel eens een fout. Van fouten kun je leren. Als je kritiek of waardering krijgt, denk dan aan de regels in de volgende tabel. kritiek & waardering krijgen 1 luister goed naar wat die ander tegen je zegt 2 blijf rustig 3 vraag als je iets niet begrijpt 4 leg uit hoe jij erover denkt of vertel hoe je het beter gaat doen 5 bedank voor het maken van de opmerking HELICON themabundel samen werken samenwerken 22

23 Waardering krijgen is erg belangrijk. Waardering heb je net als voedsel nodig om te leven. Complimenten geven je meer zelfvertrouwen en zorgen ervoor dat je beter tegen kritiek kunt. Toch voelen veel mensen zich ongemakkelijk als ze een compliment krijgen en worden er zelfs verlegen van. Dat hoeft niet. Complimenten zijn geschenken. een compliment is een goede zaak kritiek en waardering geven Kritiek geven aan iemand zonder dat deze kwaad of verdrietig wordt is een hele kunst. Als je iemand kritiek geeft heb je een wens. Je wenst dat de ander iets een volgende keer beter of anders doet. Geef ook nooit kritiek als je kwaad bent. Je krijgt dan snel ruzie met elkaar. Als je kritiek of waardering geeft, denk dan aan de regels in de volgende tabel. HELICON themabundel samen werken samenwerken 23

24 kritiek & waardering geven 1 je bent het ergens niet mee eens; bedenk eerst wat jouw wens is 2 vertel op een rustige manier waar je het niet mee eens bent 3 begin met wat de ander wel goed doet 4 luister goed naar wat de ander zegt 5 vraag aan de ander wat die eraan gaat doen Waardering geven is dus erg belangrijk. Meestal zijn wij beter in het geven van kritiek. Als iemand iets goed doet, vinden we dat vaak maar heel gewoon en zeggen er niets van. In werksituaties is waardering nodig om gemotiveerd te blijven. Als je nooit te horen krijgt dat je het goed doet, verlies je langzaam plezier in werken. Dat is niet de bedoeling. Je mag elkaar best eens een schouderklopje geven. positief Je kunt ook plezier in je werk houden door steeds te kijken naar wat goed gaat en niet naar wat fout gaat. Ben optimistisch en positief. HELICON themabundel samen werken samenwerken 24

25 opdrachten opdracht 1 a. Op welke manier reageer je meestal als je kritiek krijgt? Kruis één antwoord aan. Ik word boos. Ik loop weg. Ik ga huilen. Ik word verdrietig. Ik ga schelden. Ik geef die ander ook kritiek. Ik zeg dat ik het de volgende keer beter zal doen. Ik zeg niks meer. Ik ga naar de werkleider. Ik denk eerst na en geef dan pas antwoord. b. Is jouw reactie goed? Hoe ontvang jij de volgende keer kritiek? opdracht 2 a. Speel het kwaliteitenspel. De trainer legt het uit. b. Beantwoord de vragen. Welke kwaliteiten heb jij? Welke kwaliteit zou je zelf ook graag willen hebben of verbeteren? HELICON themabundel samen werken samenwerken 25

26 Oefenkaart Werkoverleg, sfeer, kritiek & waardering doel Je kunt: deelnemen aan een werkoverleg; meewerken aan een goede sfeer op het werk. kritiek geven; complimenten geven; kritiek ontvangen; complimenten ontvangen. opdracht 1 Werk minimaal 3 keer met een andere collega samen. Let op: de taakverdeling de samenwerking de sfeer. opdracht 2 Geef minimaal 2 keer een collega een compliment. Geef minimaal 2 keer een collega kritiek. Let op: je verbale communicatie je non-verbale communicatie de reactie van je collega. opdracht 3 Neem deel aan het werkoverleg. Let op: het formuleren van je mening (kom op voor jezelf) je houding de reacties van collega's en werkleiders. opdracht 4 Bespreek opdracht 1 t/m 3 met je praktijkopleider. Praat samen over de sfeer op de werkvloer en het geven van kritiek en waardering. Kun jij kritiek en waardering goed ontvangen? HELICON themabundel samen werken samenwerken 26

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve

Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Trainersinstructie Samen werken = samenwerken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze trainersinstructie

Nadere informatie

Leren en werken bij De Belvertshoeve

Leren en werken bij De Belvertshoeve Themabundel Leren en werken bij De Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze themabundel is bedoeld als werkboek

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud

Aan de slag blijven. Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Schematisch overzicht van thema s, leerdoelen en inhoud Jezelf presenteren De medewerker moet zichzelf goed presenteren. Bijvoorbeeld door er schoon en verzorgd uit te zien. Zo laat hij/zij een goede indruk

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Luisteren en samenvatten

Luisteren en samenvatten Luisteren en samenvatten Goede communicatie, het voeren van een goed gesprek valt of staat met luisteren. Vaak denk je: Dat doe ik van nature. Maar schijn bedriegt: luisteren is meer dan horen. Vaak luister

Nadere informatie

Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn)

Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn) Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn) Laat de ander merken dat je echt luistert door je houding en ogen. Laat merken dat je aandacht op hem/haar gericht is. Stel zoveel mogelijk

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

Competentiescan Klant exemplaar

Competentiescan Klant exemplaar Naam klant: Geboortedatum: Datum rapportage: Naam begeleider: Competentiescan Klant exemplaar Dit project wordt mede gefinancierd door het Europees Sociaal Fonds www.werkeenzorgminder.nl Instructie invullen

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Prettige en niet prettige aanrakingen

Prettige en niet prettige aanrakingen Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,

Nadere informatie

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel. 4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,

Nadere informatie

5 Assertiviteit. 1 Inleiding

5 Assertiviteit. 1 Inleiding DC 5 Assertiviteit 1 Inleiding Als SAW er zul je regelmatig in situaties terecht komen waarin je duidelijk moeten maken wat je wel of niet wilt. Bijvoorbeeld omdat een cliënt op een activiteitenafdeling

Nadere informatie

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen

Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Feedback Project Ergonomisch Ontwerpen Competenties Sociaal en communicatief functioneren (P9) Initiatief (P10) Reflectie (P11) Afgelopen module heb je met een groepje gewerkt aan je project. In week 7

Nadere informatie

Het functioneringsgesprek

Het functioneringsgesprek Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Werknemer Het functioneringsgesprek Gewoon betrokken Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wat is een functioneringsgesprek?... 7 Waarom is een functioneringsgesprek

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik

voorwoord VOORBEELDPAGINA S Bestelnr De ander en ik voorwoord Dit werkboek gaat over de omgang met andere mensen. We bespreken hoe jij met anderen kunt omgaan. Bijvoorbeeld hoe je problemen oplost, omgaat met pesten, gevoelens en vriendschappen en hoe je

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Communicatie op de werkvloer

Communicatie op de werkvloer Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo

Nadere informatie

In gesprek met medewerkers over verzuim

In gesprek met medewerkers over verzuim TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. In gesprek met medewerkers over verzuim Inhoud 1. verzuim bespreken met medewerkers Het is belangrijk

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Accuraat communiceren

Accuraat communiceren Accuraat communiceren Erna Pluym Senior Trainer Consultant/ Business Development Manager erna.pluym@acerta.be 0472 92 11 66 Communicatie, waarom zo belangrijk? Communicatie, waarom zo belangrijk? Had ik

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

LESBRIEF BIJ STAGE LOPEN

LESBRIEF BIJ STAGE LOPEN LESBRIEF BIJ STAGE LOPEN WAAROM DIT BOEKJE? 1. Denk jij, na het lezen van deze bladzijde dat dit boekje nuttig voor jou kan zijn? a. Ja,.. b. Nee, want c. Dat weet ik nog niet, omdat 2. Wat hoop jij na

Nadere informatie

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen.

Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Als je ouders uit elkaar gaan, zit je met heel wat vragen. Kan ik kiezen bij wie ik ga wonen? Is het mijn schuld? Ben ik verplicht om op bezoek te gaan bij papa of mama? Waarom hebben mijn ouders elk een

Nadere informatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie

Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie 1. De meeste mensen zijn primair: A. visueel ingesteld. B. kinesthetisch ingesteld. C. socialistisch ingesteld. D. auditief ingesteld. 2. Wat is het belangrijkste

Nadere informatie

Feedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk

Feedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk 2 12 Feedback geven Feedback is een boodschap over het gedrag of de prestaties van een ander. Feedback is onmisbaar als je met anderen samenwerkt. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen dat het werk van de

Nadere informatie

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding

Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Samenwerken. Samenwerken. Samenwerken. Samenwerken. Dit kan ik al goed... Dit kan ik al goed... Hier moet ik nog aan werken...

Samenwerken. Samenwerken. Samenwerken. Samenwerken. Dit kan ik al goed... Dit kan ik al goed... Hier moet ik nog aan werken... Kiezen: wanneer wil ik samenwerken? Soms kom je echt verder door samen te werken maar soms heb je de rust nodig iets juist alleen voor jezelf te doen. Ik kan uitleggen waarom ik kies voor samenwerken.

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule

Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Een klacht is een kans. Wanneer een klant de moeite neemt om zijn onvrede te laten blijken, biedt dat je de mogelijkheid de klant alsnog tevreden te stellen

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress

Verantwoordelijkheid ontwikkelen. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress Verantwoordelijkheid ontwikkelen Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress 1 Inhoud Inleiding 3 A Verantwoordelijkheid nemen voor jezelf 4 - Goede afspraken maken - Stel

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen;

Vertel aan je kind dat het nodig is de school in te lichten om het pesten te laten stoppen; Pesten op school Veel gestelde vragen Wat doe je als je kind gepest wordt? Maak voldoende tijd voor een gesprek; laat je kind vertellen wat er zich afspeelt en hoe het zich voelt; Neem het verhaal van

Nadere informatie

Veilig en verstandig werken bij de Belvertshoeve

Veilig en verstandig werken bij de Belvertshoeve Themabundel Veilig en verstandig werken bij de Belvertshoeve Assistent medewerker Dit project is mede mogelijk gemaakt met een bijdrage van het Europees Sociaal Fonds Voorwoord Deze themabundel is bedoeld

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Leven in een groep. Hoe gaat dat en wat vinden jongeren?

Leven in een groep. Hoe gaat dat en wat vinden jongeren? Leven in een groep bij DHG Hoe gaat dat en wat vinden jongeren? Jij bent belangrijk! Als je thuis woont, is je opvoeding een taak van je ouders. Woon je bij De Hoenderloo Groep, dan zorgen de groepsleiders

Nadere informatie

Luisteren, doorvragen en feedback geven

Luisteren, doorvragen en feedback geven Luisteren, doorvragen en feedback geven Rogier Guns P-GIS 23 April 2007 Doelstelling presentatie LSD methode Actief Luisteren Doorvragen Feedback geven Let op: Sommige technieken lijken (theoretisch) heel

Nadere informatie

Cursus Omgaan met klachten

Cursus Omgaan met klachten Cursus Omgaan met klachten Aanleg beplantingen en grasvelden AOC Oost Almelo C. ter Steege Doel van deze les Je leert in deze cursus over: - Klachten - Klachten ontvangen - Valkuilen - Emoties opvangen

Nadere informatie

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST

TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST TACTIEKEN BIJ DE STRIJDGEEST Het werkmateriaal is een onderdeel van de website Krachtenspel.nl. Werkmateriaal Sociaal Emotionele Educatie (SEE) Alle informatie is te vinden op de website Jan Ausum en Mieke

Nadere informatie

OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN

OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN Afspraak 1. Maak samen met de kinderen afspraken over wat zelfstandig gedaan mag worden met betrekking tot naar de wc gaan, handen wassen, drinken, eten, de

Nadere informatie

Deze steekkaarten met tips rond competenties:

Deze steekkaarten met tips rond competenties: Deze steekkaarten met tips rond competenties: zijn een onderdeel van de competentietoolkit ter ondersteuning van sociale sportpraktijken gericht op het ontwikkelen van jongeren. hebben tot doel om te werken

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen

Het verkoop-adviesgesprek. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Verkopen Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over verkopen aan en adviseren van gasten in horecabedrijven. Oftewel: het verkoopadviesgeprek. Wat wordt er van je verwacht? Na het bestuderen van deze kaart

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Vrienden kun je leren

Vrienden kun je leren Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Feedback geven en ontvangen

Feedback geven en ontvangen Feedback geven en ontvangen 1 Inleiding In het begeleiden van studenten zul je regelmatig feedback moeten geven en ontvangen: feedback is onmisbaar in de samenwerking. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

3 Pesten is geen lolletje

3 Pesten is geen lolletje Na deze les kun je: het verschil tussen plagen en pesten noemen; jouw ervaringen met pesten vertellen; uitleggen hoe je pesten kunt stoppen; afspraken maken over pesten. 3 Pesten is geen lolletje Pesten

Nadere informatie

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback?

Feedback ontvangen. Feedback ontvangen is moeilijk. Hoe gaan we om met feedback? 2 7 Feedback ontvangen Feedback kun je zien als een cadeau. Je kunt het aannemen, uitpakken en er je voordeel mee doen. Of je neemt het cadeau aan, bedankt de gever en legt het vervolgens in een kast om

Nadere informatie

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af. Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.

Nadere informatie

ogen en oren open! Luister je wel?

ogen en oren open! Luister je wel? ogen en oren open! Luister je wel? 1 Verbale communicatie met jonge spelers Communiceren met jonge spelers is een vaardigheid die je van nature moet hebben. Je kunt het of je kunt het niet. Die uitspraak

Nadere informatie

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W

Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument

Nadere informatie

Basistraining Voorlichting geven Hand-out

Basistraining Voorlichting geven Hand-out Basistraining Voorlichting geven Hand-out Welkom bij de basistraining Voorlichting geven. Leuk dat je je hebt opgegeven om meer te weten te komen over voorlichting geven, voorlichtingen voorbereiden en

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Iedereen heeft een verhaal

Iedereen heeft een verhaal informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals

Nadere informatie

Spreekbeurt, en werkstuk

Spreekbeurt, en werkstuk Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid

Nadere informatie

Het kinderprotocol. Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5.

Het kinderprotocol. Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5. Het kinderprotocol Inhoud: 1. Inleiding; het kinderprotocol 2. Goed gedrag kun je leren 3. De schoolregels 4. Pesten/ gepest worden 5. Slot 1. Het kinderprotocol: Op de Flamingoschool vinden we het erg

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

Feedback. in hapklare brokken

Feedback. in hapklare brokken Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Help! Verzuim voorkomen

Help! Verzuim voorkomen TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. Help! Verzuim voorkomen Een leidraad voor werkoverleg met medewerkers over verzuim Deze publicatie is

Nadere informatie

Bijlage Checklist werknemersvaardigheden

Bijlage Checklist werknemersvaardigheden Bijlage Checklist werknemersvaardigheden Checklist werknemersvaardigheden 1. Werkmotivatie Definitie: Enthousiast aan een opdracht werken, je best doen om een opdracht goed te doen, extra werk doen. omschrijving

Nadere informatie

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een

Nadere informatie

Les 17 Zo zeg je dat (niet)

Les 17 Zo zeg je dat (niet) Blok 3 We hebben oor voor elkaar les 17 Les 17 Zo zeg je dat (niet) Doel blok 3: Leskern: Woordenschat: Materialen: Leerlingen leren belangrijke communicatieve vaardigheden, zoals verplaatsen in het gezichtspunt

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

gedragsregel in verhaal: pesten

gedragsregel in verhaal: pesten gedragsregel in verhaal: pesten Hallo zwemmers! Zoals jullie weten, is Miep Muis van zwemclub de Spatters nog niet zolang geleden gestopt met zwemmen. Haar trainer heeft mij verteld dat ze niet meer wilde

Nadere informatie

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen

Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Mijn collega (of leidinggevende) hoort mij niet. En de werksfeer zou ook beter kunnen Uitnodiging: focus op het webinar en leer hoe je met goede communicatie bereikt wat je graag wilt. Hoe doe je dat?.

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie

Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie Nota BOPZ eenvoudige versie Zonder toestemming Ben je soms boos? Ben je soms boos en ben je dan wel eens gevaarlijk voor jezelf of anderen? Of doe je wel eens dingen die niet mogen? Soms moeten begeleiders

Nadere informatie

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School

Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Nieuwsbrief 3 De Vreedzame School Blok 3 Blok 3: We hebben oor voor elkaar Blok 3: Algemeen: In dit blok stimuleren we de kinderen om oor voor elkaar te hebben. De lessen gaan over communicatie, over praten

Nadere informatie

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING...

maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... maandag 11 mei inleveren! STAGE BOEK 2015 VAN.AFDELING... 1 Gegevens leerling Naam Adres Postcode Woonplaats Geboortedatum Telefoon Afdeling/leerweg Gegevens school Naam Schoolbegeleider Adres Plaats Telefoon

Nadere informatie

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar

Trainershandleiding Brugklas Bikkels. Inkijkexemplaar Trainershandleiding Brugklas Bikkels versie 2014 Inhoudsopgave Introductie Organiseer je training Praktische tips De werkmap Powerpoint presentatie Ouderbrieven Draaiboek Bijeenkomst 1 Bijeenkomst 2 Bijeenkomst

Nadere informatie

Informatie voor ouders

Informatie voor ouders Weerbaarheid Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en opgroeien, dat is handig!

Nadere informatie

Notitieboekje. Allemaal Taal

Notitieboekje. Allemaal Taal Notitieboekje Allemaal Taal 1 Wie stimuleerde jouw taal? Hoe stimuleer je de taal van de kinderen? 2 Wat hebben de kinderen nodig? Het is soms moeilijk om aan taalstimulering te doen omdat mijn groep zo

Nadere informatie

Gedragscode. Gewoon goed doen

Gedragscode. Gewoon goed doen Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel

Nadere informatie

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk?

Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Introductie in effectief en bewust communiceren. Communicatie; wat is dat eigenlijk? Zodra er twee of meer mensen in 1 ruimte zijn is er sprake van communicatie, ook al wordt er niet gesproken. Het is

Nadere informatie

Het houden van een spreekbeurt

Het houden van een spreekbeurt Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

leven met een chronische ziekte

leven met een chronische ziekte leven met een chronische ziekte Een ont-moet spel, voor jezelf en anderen. Als we een chronische ziekte hebben, is er vooral aandacht voor de bestrijding van symptomen. Wat de ziekte met ons zelfbeeld

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

1. Als iemand mij in een groep onverwacht een vraag stelt, kan ik rustig een antwoord bedenken/geven. Nooit Soms Regelmatig Vaak Altijd

1. Als iemand mij in een groep onverwacht een vraag stelt, kan ik rustig een antwoord bedenken/geven. Nooit Soms Regelmatig Vaak Altijd Assertiviteitstest Kun je duidelijk jouw grenzen aangeven? Vink steeds het antwoord aan dat het best bij je past. 1. Als iemand mij in een groep onverwacht een vraag stelt, kan ik rustig een antwoord bedenken/geven.

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

Groep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen.

Groep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen. Groep 1, 2 1. Hallo, hier ben ik! 2. Prettig kennis te maken Kinderen leren elkaar beter kennen en ontdekken verschillen en overeenkomsten. 3. Samen in de klas Over elkaar helpen, geholpen worden en afspraken

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie