Training. Interactieve vaardigheden

Transcriptie

1 Training Interactieve vaardigheden

2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteur(s): Anne Haselberg Eindredactie: Jo-Anne Schaaf Titel: Interactieve vaardigheden ISBN: Edu Actief b.v Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO ( De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op

3 Inhoudsopgave Over deze training 4 Oriëntatie 8 Basale interactieve vaardigheden toepassen bij kinderen van 0 tot 4 jaar 9 Educatieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 0 tot 4 jaar 19 Basale interactieve vaardigheden toepassen bij kinderen van 4 tot 12 jaar 28 Educatieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 4 tot 12 jaar 37 Reflectie 43 Theoriebron Het kind in jou 45 Theoriebron Emotionele ondersteuning bieden 49 Theoriebron Autonomie respecteren 54 Theoriebron Leidinggeven en structuur bieden 57 Theoriebron Praten met kinderen en informatie en uitleg geven 60 Theoriebron Ontwikkeling stimuleren 64 Theoriebron Interactie in de groep begeleiden 69 3

4 Over deze training Over deze training Interactievaardigheden zijn vaardigheden die je inzet bij het begeleiden en opvoeden van kinderen. Van jou als pedagogisch medewerker wordt verwacht dat je deze zes vaardigheden kunt uitvoeren in de praktijk. De eerste drie interactievaardigheden die in deze training aan bod komen zijn: emotionele ondersteuning bieden, respect voor autonomie en leidinggeven en structuur bieden. Deze drie vaardigheden vallen onder de basale interactievaardigheden: vaardigheden die je inzet om een kind emotionele en fysieke veiligheid te bieden. De overige interactievaardigheden zijn: praten met kinderen en uitleg geven, de ontwikkeling stimuleren en interactie in de groep. Deze drie vaardigheden vallen onder de educatieve vaardigheden. In de training leer je hoe je de interactievaardigheden kunt toepassen bij de doelgroep 0 tot 4 jaar en de doelgroep 4 tot 12 jaar. Positieve interactie met kinderen is essentieel. Het is belangrijk om oog te hebben voor ieder kind in de groep. Dan voelt een kind zich gehoord en gezien. Leerdoelen Je kunt de basale interactieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 0 tot 4 jaar. Je kunt de educatieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 0 tot 4 jaar. Je kunt de basale interactieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 4 tot 12 jaar. Je kunt de educatieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 4 tot 12 jaar. Voor de emotionele ondersteuning van een kind is het belangrijk dat je de signalen herkent die een kind uitzendt. 4

5 Over deze training Beoordeling Beoordelingsformulier < Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je in het beoordelingsformulier terugvinden. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling: Je doet actief mee aan de lessen. Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en bij de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden. Planning Planningsformulier < Aan het einde van de training moet je een demonstratie uitvoeren. Plan deze demonstratie tijdig in. Lees eerste de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Demonstratie: Een interactief spel Casus Soms weet ik het niet meer hoor! Dan trek ik alles uit de kast om een gesprek met een of meer kinderen te beginnen. Dan zorg ik dat ik aan alle voorwaarden voldoe en dan gaat het nog compleet mis. De kinderen klappen helemaal dicht. Of ze hebben geen zin om te praten of kijken mij aan met zo n gezicht van zit toch niet zo te zeuren, Maarten. Weet je, ik wil hen ondersteunen in hun ontwikkeling, ook als ze het ergens moeilijk mee hebben. Maar op sommige momenten wil dat niet lukken. Maarten, pedagogisch medewerker op een bso, zucht eens diep. Hij is in gesprek met Lucy, zijn leidinggevende. Lucy knikt begrijpend als zij het verhaal van Maarten aanhoort. Heb je al eens een spel geprobeerd, Maarten? Maarten kijkt Lucy verbaasd aan: Een spel? Bedoel je mens-erger-je-niet of ganzenbord? Lucy glimlacht: Nee ik bedoel een spel dat kinderen stimuleert om met jou of met elkaar te praten. Tijdens het spelen van een spel zijn kinderen vaak meer ontspannen. Vragen of opdrachten kunnen mooie ingangen zijn om met kinderen in gesprek te gaan. Laatst op een beurs zag ik heel mooie spellen met thema s als vriendschap, pesten en overlijden. Er waren kaartspellen en zelfs bordspellen. Maarten denkt even diep na. Dat klinkt wel heel mooi, Lucy, en ik geloof daar ook wel in. Maar waar kan ik die spellen vinden? 5

6 Over deze training Een spel kan een goede manier zijn om met kinderen in gesprek te komen over moeilijke of gevoelige onderwerpen. Voorbereiding Ontwerp een spel Jullie gaan een spel ontwerpen voor kinderen van 4 tot 12 jaar waarmee je het gesprek met of tussen kinderen uitlokt. Het spel moet gebaseerd zijn op een thema dat je kunt linken aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Soms kan het voor een kind nogal zwaar aanvoelen als je een-op-een in gesprek gaat. Via een spel kan een gesprek wat meer ontspannen verlopen en kun je van elkaar leren. Voor het spel kun je denken aan thema s als pesten, scheiding, overlijden/de dood, geloven, verliefdheid, afscheid nemen/missen, normen en waarden, ruzie enzovoort. Schrijf een handleiding Schrijf een handleiding bij het spel. Deze handleiding moet zo worden opgezet dat een pedagogisch medewerker er meteen mee aan de slag kan. Maak duidelijk wat het doel van het spel is. Beschrijf hoe het spel gespeeld kan worden, inclusief alle spelregels. Daarnaast geef je de pedagogisch medewerker tips op welke manier hij interactievaardigheden in kan zetten tijdens het begeleiden van het spel. Controle Het spel is gebaseerd op de uitkomsten van het theoretisch onderzoek over het thema en de belevingswereld van de doelgroep. Het thema van het spel sluit aan bij sociaal-emotionele ontwikkeling van de doelgroep. Het spel sluit aan bij de ontwikkeling en de belevingswereld van de doelgroep. De vragen/opdrachten nodigen uit om met elkaar in gesprek te gaan over het thema. Er is ruimte voor de eigen inbreng van kinderen. Het spel is mooi uitgewerkt. Iemand kan direct met het spel aan de slag. Benodigde materialen en de handleiding zijn aanwezig. De handleiding is in duidelijk en correct Nederlands geschreven. De handleiding bevat de volgende hoofdstukken: 6

7 Over deze training de inhoud en het doel van het spel de spelregels tips om interactievaardigheden actief in te zetten tijdens de begeleiding van het spel. Uitvoering Ontwerp een spel Kies jullie doelgroep: een leeftijdscategorie tussen de 4 en 12 jaar. Kies een thema waarover jullie spel gaat. Zoek informatie op internet hoe kinderen van jullie doelgroep hiermee omgaan. Maak een theoretisch kader met daarin theorie over het thema en de doelgroep. Zorg dat je in het theoretisch kader antwoord geeft op de volgende vragen: Welke invloed heeft de ontwikkeling van de doelgroep op het thema? Hoe ervaart de doelgroep het thema? Met welke gebieden uit de ontwikkeling moeten jullie rekening houden? Waar gaan jullie op letten bij het ontwerpen van het spel? Maak een ontwerp voor een spel dat past bij de belevingswereld van het kind. Zorg dat de opdrachten/activiteiten gesprekken uitlokken. Kinderen hoeven niet alleen te praten, maar kunnen ook doe-opdrachten uitvoeren. Werk het spel uit met mooie materialen. Schrijf een handleiding Beschrijf de inhoud en het doel van het spel. Beschrijf de spelregels van het spel. Geef tips voor een pedagogisch medewerker over de interactievaardigheden. De manier waarop een begeleider de vaardigheden dient in te zetten om: kinderen emotionele ondersteuning te bieden de autonomie van een kind te respecteren het spel te begeleiden en structuur te bieden gesprekken met kinderen te voeren en uit te leggen de ontwikkeling te stimuleren de interactie tussen kinderen te stimuleren. Plan voor jezelf een datum waarop je de demonstratie gaat uitvoeren. Vul deze datum in op je planningsformulier. 7

8 Oriëntatie Oriëntatie Oefening 1 Eens of oneens? Wat is de mening van jou en je medestudenten over stellingen die te maken hebben met interactievaardigheden? Verdeel de klas in twee vakken. Het ene vak is Eens en het andere vak is Oneens. De docent noemt de stellingen een voor een op. Ben je het eens met de stelling, dan ga je in het vak Eens staan. Ben je het oneens met de stelling, dan ga je in dat vak staan. Per stelling kunnen enkele studenten hun mening toelichten. Speel het spel aan de hand van de volgende stellingen: Kinderen van tegenwoordig zijn zo gevoelig. Je kunt niet altijd rekening houden met de gevoelens van een kind. Als een jongetje in mijn groep graag vlechtjes in zijn haar wil, en nagellak op zijn nagels, dan doe ik dat. Kinderen hebben een pedagogisch medewerker nodig die bepaalt wat er gebeurt. Het belangrijkst in een gesprek met een kind is dat jij als pedagogisch medewerker naar het kind luistert. Het is belangrijk dat je kinderen veel stimuleert in hun ontwikkeling. Als een baby van 1 jaar nog niet kan lopen, moet je veel met het kind gaan oefenen. Als kinderen ruzie hebben, moet jij je daar als pedagogisch medewerker niet mee bemoeien. Oefening 2 Als ik aan een interactievaardigheid denk, dan denk ik aan... Vorm groepjes van vijf studenten. Verdeel de zes interactievaardigheden over de groepen. Per groep maak je een mindmap over jullie interactievaardigheid.welke woorden komen er bij jullie op? Presenteer jullie mindmap aan de groep. De zes interactievaardigheden: emotionele ondersteuning bieden autonomie respecteren kinderen begeleiden en structuur bieden gesprekken voeren met kinderen en uitleggen ontwikkeling stimuleren interactie op de groep stimuleren. 8

9 Basale interactieve vaardigheden toepassen bij kinderen van 0 tot 4 jaar Basale interactieve vaardigheden toepassen bij kinderen van 0 tot 4 jaar Inleiding Basale interactieve vaardigheden zijn vaardigheden die een pedagogisch medewerker moet hebben om een kind emotionele en fysieke veiligheid te bieden. Als kinderen gehoord en gezien worden en merken dat een pedagogisch medewerker ze accepteert zoals ze zijn, zullen ze zich veilig voelen. Kinderen die zich veilig voelen, willen de wereld om hen heen ontdekken en dat is belangrijk om zich optimaal te ontwikkelen. In dit hoofdstuk leer je meer over de interactievaardigheden: emotionele ondersteuning bieden, de autonomie van een kind respecteren en leidinggeven en structuur bieden. Met huilen kan een kind verschillende signalen uitzenden. Het is belangrijk dat je signalen van kinderen leert herkennen, zodat je kunt aansluiten bij hun behoeften. Leerdoelen Je kunt de basale interactieve vaardigheden toepassen in de begeleiding van kinderen van 0 tot 4 jaar. Je kunt beschrijven hoe je op de emotionele signalen van kinderen reageert en hiermee om kunt gaan. Je kunt aangeven hoe je kinderen kunt aanmoedigen om zelf te doen en ontdekken, maar toch helpt als dit nodig is. Je kunt kinderen structuur bieden en grenzen stellen, en uitleggen waarom dit kinderen een veilig gevoel geeft. Oefening 3 Theoriebron Het kind in jou < Het kind in jou In de theoriebron kun je lezen over het kind, de ouder en de volwassene in jou. Geef van elke van de drie deelpersonen een voorbeeld uit jouw eigen leven. Wat voelen, ervaren of doen het kind, de ouder en de volwassene in jou? 9