leerlingen Aanbestedingen leerlingenvervoer

Transcriptie

1 leerlingen Aanbestedingen leerlingenvervoer voor adviesraden en scholen

2 Inhoudsopgave Inleiding Leerlingenvervoer Wat is leerlingenvervoer? Verantwoordelijkheid en wetgeving rond leerlingenvervoer Ontwikkelingen in het leerlingenvervoer Invloed uitoefenen op het leerlingenvervoer Waarom wilt u invloed uitoefenen? Meepraten over het leerlingenvervoer Colofon Deze publicatie is uitgegeven in het kader van het project Grip op Vervoer. Het project Grip op Vervoer is via subsidie van de ministeries van Verkeer en Waterstaat (nu: Infrastructuur en Milieu), Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap tot stand gekomen en liep van juni 2010 tot juni Alles in deze uitgave mag worden gekopieerd, verveelvoudigd en verspreid, mits onder bronvermelding. Op de brochure rust geen copyright, met uitzondering van de gebruikte vormgeving en illustraties. Redactie Vormgeving Illustraties Drukwerk Els van der Ploeg Liza van Wessel Ronald Jas De Ruimte ontwerpers Bouwstraat SP Utrecht Aleks Deurloo Praubstraat PN Zwolle Drukkerij Veenman Sevillaweg AL Rotterdam 3 Wie spelen een rol bij het leerlingenvervoer? Rol van klanten Rol van belangenbehartigers Rol van scholen Rol van gemeenten Rol van vervoerders Rol van adviesbureaus Rol van MEE Rol van collectieve ondersteuners Aanbesteden van leerlingenvervoer Wat houdt aanbesteden van leerlingenvervoer in? Rotonde van beïnvloeding De beleidscyclus Stappen in de aanbesteding Programma van Eisen De belangrijkste kwaliteitseisen Inspraak bij gecombineerde aanbesteding Tips bij het beïnvloeden van een aanbesteding Handboeken en andere publicaties Schriftelijke informatie Relevante websites Bijlage 1 Alfabetische begrippenlijst Bijlage 2 Zonder aanbesteding het leerlingenvervoer regelen Juni 2011

3 Inleiding Het project Grip op Vervoer is via subsidie van de ministeries van V&W, VWS en OC&W tot stand gekomen. Partners en betrokkenen in de projectuitvoering en/of begeleiding van het project zijn respectievelijk: Chronisch zieken en Gehandicapten-Raad (CG-Raad) Programma Versterking CliëntenPositie (Programma VCP) Platform VG (Verstandelijk gehandicapten) Sociaal Fonds Taxi (SFT) de ouderenbonden ANBO, Unie KBO, PCOB Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV) vakbond FNV werkgeversvereniging KNV Taxi Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) Het project liep van juni 2010 tot juni Aanleiding voor het project Grip op Vervoer was onder andere de publicatie van handboeken over professioneel aanbesteden van doelgroepenvervoer. Deze handboeken, uitgegeven door het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV), verschenen in november De handboeken zijn geschreven voor gemeenten en zorgverzekeraars. Zij zijn bedoeld om het aanbesteden van doelgroepenvervoer (en de controle op het vervoer) te professionaliseren. In deze handboeken staat veel informatie die ook bruikbaar is voor belangenbehartigers van het doelgroepenvervoer. In deze uitgave Grip op leerlingenvervoer is de informatie uit deze handboeken geschikt gemaakt voor belangenbehartigers in het leerlingenvervoer. Ook is informatie toegevoegd, die voor hen van belang is. De aanvullende informatie is afkomstig uit de informatiebijeenkomsten en trajecten, waarin door Grip op Vervoer hulp en advies werd geboden aan belangenbehartigers bij de aanbesteding van het leerlingenvervoer. Daarnaast kunt u beknopt informatie lezen over andere belangrijke beslismomenten in het leerlingenvervoer. Komt u bepaalde begrippen tegen in de tekst, die u niet kent, raadpleegt u dan de begrippenlijst in bijlage 1 van deze publicatie. Wilt u weten wat alternatieven zijn voor de aanbestedingsprocedure, kijkt u dan in bijlage 2. In deze uitgave bedoelen we met ouders ook verzorgers en andere direct betrokkenen, zoals schoolleiders en leerkrachten. Waar in de tekst hij staat mag ook zij worden gelezen. 4 5

4 1 Leerlingenvervoer 1.1 Wat is leerlingenvervoer? Leerlingen kunnen op verschillende manieren naar school gaan. Per fiets, eigen vervoer van de ouders, per openbaar vervoer of via aangepast vervoer per taxi of bus. Leerlingenvervoer is door de overheid georganiseerd vervoer van leerlingen naar scholen voor (speciaal) basis- en (speciaal) voortgezet onderwijs. Het gaat om kinderen die door hun beperking of levensovertuiging aangewezen zijn op het leerlingenvervoer. De overheid heeft hierin een wettelijk vastgestelde taak. En wel omdat het vaak gaat om vervoer over langere afstanden of om vervoer dat duurder is dan gewoon vervoer. Denk bijvoorbeeld aan vervoer in een aangepaste bus. De overheid geeft jaarlijks in totaal circa 194 miljoen euro uit aan leerlingenvervoer. (Bron: ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, maart 2011). Ouders kunnen van de gemeente een bijdrage ontvangen voor de kosten van dit vervoer. Vaak organiseert de gemeente het aangepast vervoer per taxi of bus zelf. 1.2 Verantwoordelijkheid en wetgeving rond leerlingenvervoer Het leerlingenvervoer is landelijk geregeld in de volgende wetten: Wet op de expertisecentra (Wec). Deze wet gaat over speciaal onderwijs Wet primair onderwijs (Wpo) Wet voortgezet onderwijs (Wvo) De gemeente is verantwoordelijk voor het leerlingenvervoer en financiert het leerlingenvervoer. Binnen de wettelijke kaders mag elke gemeente dus haar eigen afspraken maken over het leerlingenvervoer. Deze afspraken zijn vastgelegd in de gemeentelijke verordening leerlingenvervoer. Deze verordening is openbaar en vaak te vinden op de website van de gemeente. 1.3 Ontwikkelingen in het leerlingenvervoer De laatste jaren hebben verschillende ontwikkelingen plaats gevonden binnen het leerlingenvervoer. Zoals: het vervoer van leerlingen met ernstige gedragsproblemen, als gevolg van bijvoorbeeld een autistische stoornis, is toegenomen. Dit leidt steeds vaker tot zoveel onrust dat onveilige situaties ontstaan. Zeker in busjes waarmee acht leerlingen vervoerd worden. steeds meer gezinnen bestaan uit tweeverdieners of zijn eenoudergezinnen. Zij maken gebruik van de buitenschoolse opvang (BSO). Het leerlingenvervoer sluit daar op dit moment niet bij aan, omdat alleen het vervoer van woonadres naar school in de wet geregeld is. Sommige gemeenten vergoeden het vervoer van school naar de buitenschoolse opvang wel. 6 7

5 in steeds meer gemeenten wordt een cliënten- of adviesraad opgericht. Een cliëntenraad bestaat uit ouders van leerlingen die gebruikmaken van het leerlingenvervoer. In een adviesraad zitten naast ouders ook andere belangenbehartigers zoals bijvoorbeeld scholen. De raad geeft de gemeente gevraagd en ongevraagd advies over het leerlingenvervoer. (Bron: Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)) Daarnaast zijn de volgende ontwikkelingen in het leerlingenvervoer te constateren: vanwege bezuinigingen doen gemeenten een groter beroep op ouders om hun kind te begeleiden bij het vervoer. Voor ouders levert dat problemen op vanwege werk en de zorg voor andere kinderen. vanwege bezuinigingen vragen veel gemeenten een hogere eigen bijdrage voor het leerlingenvervoer, hanteren zij opstapplaatsen en de maximale kilometergrens. vanwege krimpende bevolking sluiten er steeds meer scholen en daardoor zullen meer kinderen in aanmerking komen voor leerlingenvervoer. door het toenemen van de toegankelijkheid van het openbaar vervoer, krijgen meer kinderen voor het leerlingenvervoer een indicatie voor openbaar vervoer. per 1 augustus 2012 wordt waarschijnlijk passend onderwijs ingevoerd. Dit zal ook consequenties hebben voor het leerlingenvervoer. Welke consequenties dat zullen zijn, is nog niet precies duidelijk. De kosten van het leerlingenvervoer worden beïnvloed door meerdere factoren zoals: het aantal leerlingen dat gebruik maakt van het leerlingenvervoer de spreiding van scholen en de afstand naar scholen de nabijheid en toegankelijkheid van het openbaar vervoer de mate waarin kinderen met een beperking op het reguliere onderwijs zitten 2 Invloed uitoefenen op het leerlingenvervoer 2.1 Waarom wilt u invloed uitoefenen? Leerlingenvervoer moet goed geregeld en veilig zijn. U wilt het beste voor uw kind(eren) of leerling(en). Maar helaas is met het leerlingenvervoer regelmatig iets mis. Een kind wordt op de verkeerde plek afgezet of zit erg lang in de bus voor een enkele rit. De chauffeur bevestigt een rolstoel niet goed of er zijn in de bus problemen met kinderen onderling of tussen de chauffeur en kinderen. Invloed uitoefenen op (aanbestedingen van) het leerlingenvervoer is belangrijk. De afspraken die de gemeente tijdens de aanbesteding maakt, hebben namelijk gevolgen voor de kwaliteit van het leerlingenvervoer. De aanbesteding is dus een belangrijk moment om invloed op uit te oefenen. Na de aanbesteding is dat lastiger, omdat afspraken voor de periode van het contract in principe vastliggen. 2.2 Meepraten over het leerlingenvervoer De gemeente is wettelijk niet verplicht om ouders en scholen inspraak te geven in de organisatie van het leerlingenvervoer. Wel kan de gemeente zelf de inspraak van ouders en scholen op het leerlingenvervoer noodzakelijk vinden. Door ouders en scholen bij het leerlingenvervoer te betrekken, weet de gemeente wat de gebruikers van het leerlingenvervoer hiervan vinden. Vaak regelt de gemeente de inspraak via een verordening. Ouders en scholen kunnen op grond van deze verordening invloed uitoefenen op (de aanbesteding van) het leerlingenvervoer. Vaak doen ze dat in de vorm van een formeel adviesorgaan. Dat kan zijn een cliëntenraad/adviesraad leerlingenvervoer of een belangenorganisatie van mensen met een beperking. 8 9

6 Voordelen van een adviesraad leerlingenvervoer voor de gemeente: de gemeente ontvangt feedback en informatie vanuit de ouders (interactief beleid) de invloed van leerlingen en ouders wordt gebundeld. Voor de gemeente is het efficiënter om met één adviesraad te spreken, dan alle personen individueel te woord te staan de gemeente en de vervoerder kunnen met de informatie de kwaliteit van het vervoer verbeteren. Hierdoor neemt het aantal klachten af de gemeente kan draagvlak creëren voor het beleid op het gebied van het vervoer Als de gemeente de inspraak niet heeft geregeld, is er nog een andere mogelijkheid. Als burger of als groep burgers heeft u altijd het recht om in te spreken bij een gemeentelijke commissievergadering of de gemeenteraad. Een commissievergadering adviseert de gemeenteraad over raadsvoorstellen die tot zijn werkterrein behoren. Leerlingenvervoer is er daar één van. U kunt ook contact opnemen met gemeenteraadsleden of politieke partijen om uw aandachtspunten bij hen onder de aandacht te brengen. Ook op deze manier kunnen ouders en scholen dus invloed uitoefenen op het (aanbesteden van) leerlingenvervoer. 3 Wie spelen een rol bij het leerlingenvervoer? Werkrelaties leerlingenvervoer Individuele o.s. MEE Collectieve o.s. (o.a. VCP, ZB) Klanten BBH Gemeente(n) Scholen Vervoerder(s) Vervoeradviesbureaus De bovenstaande partijen spelen allemaal een rol bij het leerlingenvervoer. In de onderstaande paragraaf kunt u lezen wie wat doet in het kader van (de aanbesteding van) het leerlingenvervoer. De pijlen geven de onderlinge contacten weer. Bij de ene partij staan meer rollen dan bij de andere. Dat wil niet zeggen dat deze partij belangrijker is dan de andere. Wel wordt duidelijk voor welk onderdeel u met welke partij kunt overleggen. 3.1 Rol van klanten Klanten zijn de ouders van de kinderen die vervoerd worden in het leerlingenvervoer. Klanten: overleggen met de chauffeur over hun kind en wat er nodig is om hun kind goed te vervoeren zorgen ervoor dat hun kind op tijd klaar is voor het leerlingenvervoer zorgen voor opvang als het kind bij huis wordt afgezet helpen zo nodig bij het in- en uitstappen geven wijzigingen, ziekte, afwezigheid of andere relevante informatie tijdig door aan het vervoersbedrijf beschikken over informatie hoe het leerlingenvervoer verloopt (bijvoorbeeld klachten en meldingen, enquêtes) 10 11

7 3.2 Rol van belangenbehartigers (bbh) Belangenbehartigers kunnen namens ouders en scholen met de diverse partijen overleggen over het beleid en de kwaliteit van het leerlingenvervoer. Belangenbehartigers: onderhouden contact met ouders en scholen over het leerlingenvervoer geven de gemeente inzicht in de kinderen in het leerlingenvervoer en hun behoeften daarbij (bijvoorbeeld door hierover te vertellen of mensen mee te laten rijden in het leerlingenvervoer) adviseren de gemeente over het leerlingenvervoer (ambtenaar, wethouder, gemeenteraad en politieke partijen) Scholen hebben een actieve rol bij het regelen van leerlingenvervoer. 3.3 Rol van scholen Scholen kunnen, samen met ouders, als belangenbehartiger optreden bij (het aanbesteden van) het leerlingenvervoer. Scholen: geven vaak voorlichting aan chauffeurs geven verkeersles aan hun leerlingen hebben kennis over leerlingen en ouders ervaren positieve kanten en knelpunten in het vervoer van dichtbij hebben vaak contacten met gemeente en vervoerder over het leerlingenvervoer bepalen het lesrooster hebben soms een vervoerscoördinator, die het vervoer bij school in goede banen leidt regelen stageplaatsen voor kinderen (van belang voor de afstand van het vervoer) adviseren regelmatig over de indicatiestelling informeren ouders over de regeling leerlingenvervoer zijn verantwoordelijk voor de inrichting van de school in relatie tot het vervoer zijn verantwoordelijk voor het aanbod van onderwijs in gemeenten zorgen voor de opvang van kinderen die bij de school worden afgezet letten erop dat de kinderen op tijd klaar zijn om weer opgehaald te worden ondersteunen waar mogelijk ouders, chauffeurs en begeleiders bij vragen en problemen organiseren indien gewenst een overleg met de gebruikers (ouders) van het leerlingenvervoer (eventueel samen met andere scholen) 3.4 Rol van gemeenten De gemeente: heeft de regie bij het leerlingenvervoer maakt binnen de kaders van de landelijke wet lokale afspraken over het leerlingenvervoer in de verordening Urk start speciaal onderwijs Schoolvereniging Rehoboth en basisschool De Klimboom op Urk starten na de zomer van 2011 met speciaal onderwijs voor tenminste twaalf kinderen. Rehoboth-directeur Wilfred in een uitzending van Omroep Flevoland: We gaan starten met de groepen 3 en 4. Nu nog reizen dagelijks 180 kinderen naar speciale scholen buiten Urk. In de toekomst hoopt Rehoboth ongeveer de helft daarvan passend onderwijs aan te kunnen bieden in het eigen dorp. financiert het leerlingenvervoer overlegt met de diverse betrokken partijen is verantwoordelijk voor de organisatie van het leerlingenvervoer heeft overleg met (vertegenwoordigers van) ouders en scholen over zaken met betrekking tot het leerlingenvervoer controleert regelmatig of de vervoerder zich aan zijn overeenkomst met de gemeente houdt geeft opdracht tot het evalueren van het leerlingenvervoer zorgt voor een aanspreekpunt voor ouders 12 13

8 informeert de ouders over onder andere de regeling, de aanvraagprocedure, financiële bijdrage, eventuele klachtenregeling, adviesraad leerlingenvervoer en hun rechten en plichten 3.5 Rol van vervoerders Eén of meer vervoerders voeren het leerlingenvervoer uit. Als er meerdere vervoerders zijn, is er één hoofdaannemer. Deze heeft het contract met de gemeente gesloten. De andere vervoerders zijn onderaannemers. Zij voeren in opdracht van de hoofdaannemer het vervoer uit. over uitvoering van het contractbeheer (komt de vervoerder haar afspraken met de gemeente na) over de contacten die de gemeente kan onderhouden met ouders 3.7 Rol van MEE MEE biedt overal in het land onafhankelijke, laagdrempelige cliëntondersteuning aan mensen met een handicap, functiebeperking of chronische ziekte. De medewerkers van MEE richten zich op het vergroten van de zelfredzaamheid van deze groep mensen, zodat ze (weer) mee kunnen doen in de samenleving. 4 Aanbesteden van leerlingenvervoer 4.1 Wat houdt aanbesteden van leerlingenvervoer in? Aanbesteden betekent dat de gemeente het leerlingenvervoer voor één of meer jaren bij een vervoerder inkoopt. Een aanbesteding wordt geregeld in een vervoerscontract, dat tot stand komt volgens een aantal vaste regels. De gemeente mag bijvoorbeeld geen bedrijven uitsluiten. Ook moet de gemeente duidelijk maken hoe zij de aanbesteding organiseert. Daardoor heeft elke vervoerder de kans om de opdracht te krijgen, mits hij aan de eisen van de gemeente voldoet. Overheden zijn op grond van Europese wetgeving verplicht om aan te besteden als de opdracht boven een bepaald bedrag uitkomt. Het drempelbedrag is tot 31 december exclusief BTW. Vaak moeten daarom contracten voor leerlingenvervoer door de gemeente(n) worden aanbesteed bij vervoerders. Vervoerders: nemen soms klachten en meldingen in ontvangst en lossen deze zo mogelijk op. (Klanten hebben meer baat bij een onafhankelijke instantie die deze taak op zich neemt). plannen de ritten (inclusief het combineren van kinderen) maken kennis met leerlingen en ouders aan het begin van het schooljaar verwerken veranderingen in het vervoer (bijv. kind is ziek en hoeft niet opgehaald te worden onderhouden contacten met de gemeente zijn verantwoordelijk voor scholing aan chauffeurs (bijv. in het omgaan met de doelgroep) 3.6 Rol van vervoersadviesbureaus De gemeente kan ervoor kiezen om deskundigheid over het leerlingenvervoer in te huren bij een adviesbureau. Adviesbureaus geven advies: over het beleid van het leerlingenvervoer over de aanbesteding van het leerlingenvervoer over de evaluatie van het leerlingenvervoer MEE kan: individuele ouders ondersteunen bij de aanvraag, bezwaar en problemen in het leerlingenvervoer een rol spelen in cursussen verkeersveiligheid voor kinderen met een beperking belangenbehartigers vertellen welke individuele problemen opgepakt dienen te worden voor belangenbehartiging 3.8 Rol van collectieve ondersteuning (o.s.) Collectieve ondersteuners ondersteunen de belangenbehartigers met informatie en advies. U kunt hierbij denken aan organisaties als Programma Versterking CliëntenPositie (VCP) en Zorgbelang. Collectieve ondersteuners kunnen informatie en advies geven over: relevante wetgeving het oprichten van een adviesraad invloed uitoefenen bij gemeenten en andere partijen De gemeente hoeft niet aan te besteden wanneer ze bepaald heeft dat anderen (bijvoorbeeld ouders of scholen) het vervoer zelf inkopen. Bijvoorbeeld met een persoonsgebonden budget (pgb) (zie ook bijlage 2). De gemeente kan ouders individueel een pgb geven of een collectief van ouders het budget geven om het vervoer te regelen. Tot slot kan de gemeente het budget ook aan scholen geven om het vervoer te regelen

9 4.2 Rotonde van beïnvloeding Aanbesteden is een proces dat steeds weer opnieuw wordt doorlopen. We kunnen dit beschouwen als een rotonde. De afgebeelde Rotonde van beïnvloeding laat zien dat de aanbestedingscyclus vier belangrijke momenten kent, waarop u invloed kunt uitoefenen op de kwaliteit van het vervoer: tijdens de evaluatie van de afgelopen periode. Bijvoorbeeld door een enquête te houden onder reizigers van het leerlingenvervoer en hun ouders en de scholen. De resultaten van de enquête bespreekt u met de gemeente (zie bijvoorbeeld de kwaliteitsmeter op De beleidscyclus Naast de aanbestedingscyclus is er ook de jaarlijks terugkerende beleidscyclus die in elke gemeente plaatsvindt. Ook die cyclus kent belangrijke beïnvloedingsmomenten. Een belangrijk beïnvloedingsmoment is de jaarlijkse behandeling van de gemeentelijke begroting in het voor- en najaar. Dan stelt de gemeente vast wat het budget is voor het leerlingenvervoer. Regelmatig baseert de gemeente wijzigingen van het budget op een gewijzigde verordening. U kunt bij een wijziging van de verordening of het vaststellen van de begroting gebruikmaken van de inspraakmogelijkheden die alle burgers in de gemeente hebben. Als er een cliëntenraad/ adviesraad is, kunt u gebruikmaken van de adviesmogelijkheden van dit orgaan. bij het vaststellen van het beleidskader, waarin keuzes worden gemaakt die belangrijk zijn voor de kwaliteit van het leerlingenvervoer bij de aanbesteding, waarin wordt afgesproken aan welke eisen de vervoerder moet voldoen bij de controle op de uitvoering, bijvoorbeeld door leerlingen, ouders of scholen te vragen regelmatig te letten op het daadwerkelijk nakomen van afspraken door de vervoerder Om succesvol invloed uit te oefenen, kunt u zowel bij de aanbesteding van het vervoer als bij de beleidscyclus uw mening kenbaar maken. De mate van invloed hangt af van het moment waarop u invloed kunt uitoefenen. In de regel geldt: hoe vroeger, hoe beter. De ene stap heeft namelijk gevolgen voor de andere stap

10 4.4 Stappen in de aanbesteding In het onderstaande schema vindt u: in de eerste kolom een overzicht van alle stappen in de aanbesteding van het vervoer (Wmo-/regiotaxivervoer) in de tweede kolom hoeveel tijd idealiter voor een stap nodig is en welke termijnen eventueel wettelijk zijn vastgelegd in de derde kolom welke partij bij welke stap actief is in de laatste kolom of u als belangenbehartiger een rol kunt spelen bij de desbetreffende stap. Zo ja, dan is het belangrijk dat u bij de gemeente aankaart dat u bij deze stap een rol wilt vervullen Idealiter duurt een periode van evaluatie tot het contract met de vervoerder ongeveer een jaar Stappen Vaststellen Programma van Eisen Vaststellen bestek College Wenselijke termijn Wie is verantwoordelijk? 6 weken Beleidsambtenaar geeft advies aan college. 1 week College Nee Publiceren bestek Gemeente Nee Opvragen bestek Vervoerder Nee Rol belangenbehartiger Ja! Advies over het Programma van Eisen Prebid, vervoerders mogen vragen stellen Gemeente Nee Stappen Wenselijke termijn Wie is verantwoordelijk? Rol belangenbehartiger Vervoerders leveren offertes in Vervoerder Nee Hoe evalueren we? Bijvoorbeeld panel, evaluatieonderzoek, bijeenkomst reizigers 2 weken Beleidsambtenaar/ inkoper, eventueel met toestemming van wethouder Ontwikkelen evaluatie 6 weken Beleidsambtenaar/ inkoper, eventueel adviesbureau Ja! Adviseren over de vorm van de evaluatie Ja! Adviseren over de inhoud van de evaluatie en wijze van benaderen van reizigers Offertes beoordelen, beste wordt gekozen Voorgesprek met gegunde partij Voornemen tot gunning Gemeente/ adviesbureau Gemeente Gemeente/vervoerder/ adviesbureau Uitvoering Afgesproken periode Vervoerder Nee Ja! Advies over offerte Eventueel, om punten op de i te zetten Eventueel Uitvoeren evaluatie 6 weken Beleidsambtenaar/ eventueel adviesbureau Ja! Door mensen op te roepen mee te doen Contractbeheer Afgesproken periode Gemeente/ adviesbureau Ja! Signalering en advies over verbeterpunten Uitkomsten beschrijven 3 weken Beleidsambtenaar/ eventueel adviesbureau Beleidskeuzes maken Notitie van uitgangspunten schrijven, keuze maken vorm aanbesteden 2 weken zonder beleidswijziging, 6 weken met beleidswijziging inclusief adviestraject Wettelijke termijn: 6 weken mogelijkheid voor inspraak als de beleidswijziging in de gemeenteraad komt Beleidsambtenaar/ inkoper/ College Bij wijziging verordening gemeenteraad 2 weken Beleidsambtenaar/ inkoper Ja! Advies conceptrapport Ja! Advies over voorgestelde beleidswijziging, zo nodig inspreken commissie/ gemeenteraad Ja! Advies over uitgangspunten en vorm van aanbesteden * De beleidsambtenaar is de ambtenaar, die verantwoordelijk is voor het Wmo-/regiotaxivervoer * De inkoper is een ambtenaar, die met name verantwoordelijk is voor het inkopen van gemeentelijke producten, bijvoorbeeld het vervoer * De gemeente kan een adviesbureau inhuren om het aanbestedingsproces te begeleiden 4.5 Programma van Eisen Om goed vooraf te kunnen bepalen op welke gronden het contract wordt gegund, wordt een Programma van Eisen opgesteld. Daarin geeft de gemeente aan aan welke eisen het vervoer moet voldoen. Mag de vervoerder kinderen uit andere gemeenten laten meereizen in de bus? Hoe lang mogen kinderen maximaal in de taxi of de bus zitten? Wie is verantwoordelijk voor de informatie? En wie voor de klachtenprocedure? Waaraan moeten de chauffeur en het voertuig voldoen? 18 19

11 Op basis van het Programma van Eisen maakt de gemeente gedurende de aanbesteding afspraken met de vervoerder over de kwaliteit van het leerlingenvervoer. 4.6 De belangrijkste kwaliteitseisen U vindt in dit document een overzicht van aandachtspunten voor kwaliteitseisen aan het leerlingenvervoer. Deze kwaliteitseisen zijn vanuit het perspectief van de klanten opgesteld. Als belangenbehartiger kunt u normen voor deze aandachtspunten inbrengen bij het overleg met de aanbesteder. In sommige gevallen is al een voorbeeldnorm opgenomen. De aanbesteder formuleert de kwaliteitseisen in het Programma van Eisen aan de vervoerder. Als meerdere vervoersbedrijven het vervoer uitvoeren is het van belang dat de kwaliteitseisen van toepassing zijn op alle vervoerders. Aan kwaliteit hangt vaak een prijskaartje Een voorbeeld: hoe minder kinderen er in de bus zitten, hoe hoger de vervoersprijs per kind zal zijn. Het is daarom belangrijk om prioriteiten te stellen en goede alternatieven te bedenken. Sommige kwaliteitseisen hoeven echter helemaal geen geld te kosten en kunnen zonder problemen worden ingevoerd. Petra, moeder van Melvin Melvin heeft het erg naar zijn zin op school, maar hij kan niet goed tegen het reizen. Soms wordt hij misselijk. Om drie uur gaat de school uit. Tegen half vijf is hij pas thuis. Hij heeft dan geen tijd, energie en zin meer om met kinderen uit de buurt te spelen. Zo raakt hij zijn oude vriendjes kwijt. Programma van Eisen opgenomen te zijn: school stage meerdere thuisadressen (bijv. bij gescheiden ouders) buitenschoolse opvang Tijdigheid op tijd vertrekken (ook: wat is de wachttijd bij het vertrekadres, bijv. wat te doen als de leerling niet op tijd klaar staat) op tijd aankomen op de bestemming toegestane omrijmarges voor de vervoerder in tijd ten opzichte van normale reistijd (en hoe wordt de normale reistijd vastgesteld?) maximale reistijd Kwaliteit van het vervoersbedrijf TX-keur of vergelijkbaar keurmerk verklaring dat het bedrijf de CAO naleeft (afgegeven door Sociaal Fonds Taxi) vergunning omtrent de Wet personenvervoer 2000 verzekering voor aansprakelijkheid (Wettelijke Aansprakelijkheidsverzekering Motorvoertuigen) inzittendenverzekering werkt met een vaste chauffeur op de route. Indien de chauffeur onverhoopt ziek is, worden ouders hier van tevoren over geïnformeerd. Een vaste vervanger wordt ingezet De belangrijkste wensen van ouders op het gebied van leerlingenvervoer zijn: veiligheid van het vervoer (bijv. combinatie van kinderen in de bus, begeleiding) vaste chauffeur, die goed kan omgaan met (de beperkingen van) het kind en werkt met vaste routines flexibiliteit in het vervoer (bijvoorbeeld vervoer naar buitenschoolse opvang) de reisduur op tijd vertrekken en aankomen goede klachtenafhandeling informatieverstrekking bij afwijkingen (Bron: Vlug en veilig naar school, zie ook hoofdstuk 6 ) U kunt kwaliteitseisen van het leerlingenvervoer onder de aandacht brengen van de gemeente. De gemeente kan deze eisen opnemen in het Programma van Eisen voor de aanbesteding. Overzicht van de belangrijkste kwaliteitseisen voor ouders en belangenbehartigers De belangrijkste kwaliteitseisen zijn onder te verdelen in een aantal thema s: flexibiliteit van bestemmingen in het vervoer tijdigheid kwaliteit van het vervoersbedrijf kwaliteit van de chauffeur veiligheidseisen aan het voertuig informatievoorziening procedure voor meldingen en klachten eisen aan medewerkers van de centrale tarief medereizigers contractbeheer overig Flexibiliteit van bestemmingen in het vervoer De volgende reisdoelen kunnen worden onderscheiden en dienen in het 20 21

12 Leerlingen uit de gemeente Etten-Leur, die speciaal onderwijs volgen en reizen met leerlingenvervoer, ontvangen vanaf het schooljaar het Taxipaspoort. Het Taxipaspoort geeft de chauffeur informatie over de persoonlijke situatie van de leerlingen. Hiermee kan hij rekening houden tijdens de rit. Denk aan bijzonderheden als epilepsie, ADHD of astma. De ouders of verzorgers van de leerlingen krijgen een uitleg op papier plus een hoesje voor het Taxipaspoort en een voorbeeld-taxipaspoort. Met het Taxipaspoort weet de chauffeur bijvoorbeeld hoe hij contact met de ouders of verzorgers kan opnemen. niet in staat van faillissement verkerend goede referenties een orgaan voor medezeggenschap werkt met een Taxipaspoort in het vervoer werkt met een slecht weer protocol alle chauffeurs hebben een recente Verklaring Omtrent Gedrag Kwaliteit van de chauffeur Kennis en vaardigheden wettelijk vereiste opleiding EHBO-opleiding sociale vaardigheden (klantvriendelijkheid, servicegerichtheid, omgangsvormen) kennis en vaardigheden in het omgaan met diverse beperkingen veilig rijgedrag goede rijvaardigheid goede mondelinge beheersing van de Nederlandse taal kan tilliften en vastzetsystemen gebruiken kan navigatiesysteem gebruiken beschikt over kennis van het vervoersgebied Houdt zich aan onderstaande afspraken is, indien nodig, behulpzaam bij het in- en uitstappen van leerlingen aan de veilige kant van de weg en begeleidt leerlingen, indien nodig, van de deur naar het voertuig en weer terug de vaste chauffeur komt, voordat het schooljaar begint, kennismaken met ouders/verzorgers en leerling werkt met de normen van Code VVR (Veilig Vervoer Rolstoelinzittenden) hanteert vaste routine in de bus (bijv. vaste regels, vaste zitplaatsen, vaste route) vervoert iedereen op een eigen zitplaats (niet twee kinderen op één stoel) vervoert leerlingen zoveel mogelijk op een vaste zitplaats in plaats van in een rolstoel laat de kinderen niet zonder toezicht haalt de sleutel uit het contactslot bij het verlaten van het vervoersmiddel ziet erop toe dat het kinderslot gebruikt wordt ziet erop toe dat gordels op de juiste manier gebruikt worden ziet toe op rust in het voertuig vervoert niet meer kinderen dan dat is toegestaan door de Rijksdienst voor het Wegverkeer waarschuwt ouders en scholen bij vertragingen werkt met een symbolenkaart in het vervoer is herkenbaar door middel van naambadge of uniform en een identiteitskaart, die ook in braille beschikbaar is Veel gemeenten hebben informatie over het leerlingenvervoer op hun website en/of in een folder staan. U kunt als belangenorganisatie aanbieden dat u deze informatie wilt bekijken op begrijpelijkheid en volledigheid voor ouders. Ook kunt u samen met de gemeente voorlichting geven over het leerlingenvervoer en uw rol als belangenorganisatie Het voertuig voldoet aan de volgende eisen vanwege veilig (rolstoel)vervoer voldoende en goedwerkende veiligheidsgordels goede vastzetsystemen zitverhogers voor kinderen kwalitatief goed in te zetten materieel leeftijd van het materieel is niet te oud voertuig is herkenbaar voor de klant bij kou voldoende verwarmd (21 graden Celsius) airconditioning voldoende uitrusting (navigatie, brandblusser, EHBO-trommel, winterbanden, veiligheidshamer, fluorescerende hesjes, gevarendriehoek, handsfree bellen, verbandtrommel) gegarandeerd rookvrij aangepast aan mensen met diverse beperkingen (bijv. afmetingen, goede verlichting binnen, werken met de juiste contrasten) hulpmiddelen kunnen op een veilige manier meegenomen worden kinderveilige sluiting Informatievoorziening ouders/verzorgers informeren via een toegankelijke en begrijpelijke brochure, nieuwsbrief, website, bijeenkomst, loket wie doet wat (opdrachtgever, vervoerder, belangenorganisatie, andere organisatie zoals school of MEE)? gedragsreglement: wat kunnen klanten, opdrachtgever en vervoerder van elkaar verwachten? Wie stelt dit reglement op? Tip: vraag als ouders of de politie controle wil uitvoeren op de veiligheid van het leerlingenvervoer Procedure voor meldingen en klachten procedure dient goed bekend gemaakt te worden procedure moet laagdrempelig zijn (bijv. klachtenformulier is te downloaden via de site) procedure moet onafhankelijk zijn duidelijk moet zijn wie de klachten aanneemt ook derden (bijv. scholen) moeten klachten kunnen indienen klachten en meldingen moeten altijd ook in afschrift naar de gemeente worden gedaan binnen welke termijn moet de vervoerder een reactie geven worden klachten naar tevredenheid opgelost aansluiting vervoerder bij Geschillencommissie Taxivervoer hoe registreert en rapporteert men meldingen en klachten aan opdrachtgever en adviesraden de wijze van afstemming en (periodiek) overleg naar aanleiding van de klachten bonus/malusregeling (beloning bij goede prestaties en straf bij slechte prestaties) en mogelijkheid om het contract te ontbinden Uit onderzoek onder ouders komt regelmatig naar voren dat zij ontevreden zijn over de klachtenprocedure. Ouders voelen zich van het kastje (vervoerder) naar de muur (gemeente) gestuurd. Een onafhankelijke organisatie heeft geen belang bij het verdoezelen van klachten. Wel is het belangrijk dat een dergelijke organisatie klachten adequaat doorgeeft aan de vervoerder en aan de gemeente. De vervoerder moet acute problemen oplossen. En de gemeente en belangenbehartigers moeten oplossingen zoeken voor structurele klachten

13 4.6.8 Eisen aan medewerkers van de centrale zijn goed bereikbaar hebben kennis en vaardigheden in het communiceren met mensen met (communicatieve) beperkingen kunnen handelen bij calamiteiten geven goede informatie bij overschrijding reisduur staan voortdurend in verbinding met de in het systeem aanwezige voertuigen beheersen de Nederlandse taal in woord en geschrift hebben een servicegerichte en klantvriendelijke houding hebben goede sociale vaardigheden informeren ouders/scholen indien het voertuig buiten de toegestane marge arriveert beschikken over kennis van het vervoersgebied zijn te bereiken via één centraal telefoonnummer. Het bellen van dit nummer moet gratis zijn of maximaal tegen regulier tarief Tarief begeleider reist gratis mee blindengeleidehonden en SOHO-honden reizen gratis mee hulpmiddelen die samenhangen Moerdijk: kwaliteiteisen leerlingenvervoer met de handicap kunnen gratis meegenomen worden Medereizigers bij het vaststellen van de leerlingen die samen reizen wordt gekeken of deze leerlingen samen goed kunnen reizen (denk daarbij bijv. aan gedragsstoornissen, pesten) combinatie met andere soorten van doelgroepenvervoer wat is het maximale aantal medereizigers Contractbeheer Ouders krijgen 7,50 als zij bij de vervoerder doorgeven dat de chauffeur een kwartier te laat is en dat niet heeft gemeld. de opdrachtgever en belangenorganisatie krijgen van het onafhankelijke klachtenorgaan maandelijks een rapport met klachten en meldingen de opdrachtgever krijgt, indien gewenst, informatie van de centrale over vertrektijd, aankomsttijd, gereden snelheid en omrijtijd er wordt onafhankelijk evaluatieonderzoek gedaan naar de ervaringen van ouders/kinderen bij het leerlingenvervoer Overig al dan niet veilige opstapplaatsen en overstapplaatsen wie stelt de routeplanning op en wanneer is de routeplanning klaar (voor aanvang schooljaar) wie stelt ouders op de hoogte bij problemen wie is verantwoordelijk voor begeleiding tijdens het vervoer belangrijk is dat de gemeente niet alleen op prijs gunt, maar daarbij ook de kwaliteit meeneemt 4.7 Inspraak bij gecombineerde aanbesteding Regelmatig spreekt een aantal gemeenten met elkaar af om het leerlingenvervoer gezamenlijk aan te besteden. Bij zo n gecombineerde aanbesteding is het wenselijk dat: u afstemt met ouders en belangenbehartigers uit uw eigen gemeente en u bovendien afstemt met ouders en belangenbehartigers van de andere gemeenten die bij de aanbesteding betrokken zijn Dat kan bijvoorbeeld door een tijdelijk overlegorgaan in te stellen met een of meerdere vertegenwoordigers per gemeente. Het is wel extra werk, maar samen staat u sterker. Amsterdam: controle kwaliteit aangepast vervoer 9 juli 2010 Op verzoek van de gemeente Amsterdam voert het NEA kennisinstituut een quickscan uit naar de kwaliteit van de uitvoering van het aangepast vervoer. Eén van de zaken die bij twintig scholen onderzocht worden, is of de contract-afspraken in de praktijk nageleefd worden. Bij het begin en einde van de schooltijd meten controleurs van het NEA zaken als marges in de uitvoering, werkwijze van chauffeurs en ingezet materieel. De controle vindt plaats van 22 juni t/m 2 juli De scholen zijn vooraf geïnformeerd. [Bron: gemeente Amsterdam] De gemeente Moerdijk gaat bij de aanbesteding van het leerlingenvervoer extra letten op veiligheid Ouders zijn betrokken bij de aanbestedingsprocedure. Ondersteund door VCP zijn de extra kwaliteitseisen van de cliëntenraad door de gemeente overgenomen in het bestek. Zo wil de gemeente dat: leerlingen thuis worden opgehaald busjes niet meer dan acht zitplaatsen mogen hebben de chauffeur een geldig EHBO-diploma heeft de busjes winterbanden hebben in elke bus een brandblusser aanwezig is, fluorescerende hesjes voor alle inzittenden, een gevarendriehoek, een veiligheidshamer en een EHBO-trommel de busjes beschikken over een navigatiesysteem en de mogelijkheid tot handsfree bellen de deuren voorzien zijn van een kinderveilige sluiting 24 25

14 Twee gemeenten, één adviesraad Sinds juni 2009 zet Bas Heemskerk, 48 jaar en vader van twee dochters, zich in als voorzitter van de adviesraad leerlingenvervoer Bommelerwaard. De adviesraad is ingesteld voor twee gemeenten: Maasdriel en Zaltbommel. Gemakkelijk was het niet in het begin, maar de raad heeft al veel bereikt. Actief voor twee gemeenten De gemeenten besteden het leerlingenvervoer samen aan en er is één contract met de vervoerders. Wij wilden als raad één aanspreekpunt, niet bij beide gemeenten. De gemeenten vonden dit een goed plan. Nu is er alleen contact met de (penvoerende) gemeente Maasdriel. Overigens schuift de ambtenaar van Zaltbommel wel aan bij onze vergaderingen. De oprichting Bij de oprichting van de raad hadden de gemeenten net een aanbestedingstraject achter de rug. Er was al een contract met nieuwe vervoerders. Wij waren best tevreden met de oude vervoerder. Maar de gemeenten wilden een gezamenlijke aanbesteding. Door ritten beter te combineren zouden de vervoerders een goede efficiëntere service kunnen bieden, zegt Bas. Leden van de adviesraad leerlingenvervoer Bommelerwaard Uitdaging De adviesraad leerlingenvervoer Bommelerwaard heeft voorlopig nog werk genoeg. De gemeenten moeten beslissen of ze een nieuw aanbestedingsproces willen of dat ze het bestaande contract verlengen. Ook hierover willen we een goed advies uitbrengen. We zijn bijvoorbeeld niet tevreden met de kwaliteit van het huidige vervoer. We zien dat niet alle chauffeurs zich voldoende inleven in de leerlingen die ze vervoeren. In het nieuwe contract moet vastliggen aan welke eisen chauffeurs moeten voldoen. Dat wordt best lastig. Er is dus nog werk aan de winkel! Adviesraad voor het leerlingenvervoer in de gemeenten Maasdriel en Zaltbommel: 5 Tips bij het beïnvloeden van een aanbesteding 1 Samenwerken Werk als lokale en regionale belangenbehartigers (ook scholen dus) goed samen, help elkaar en leer van elkaar. Samen staat u sterker! 2 Formeel organiseren U kunt zich als ouders organiseren. Bespreek de mogelijkheden van een formeel adviesorgaan met de gemeente, inclusief het daarbij horende budget voor de te maken kosten. Ook kunt u zich als ouders aansluiten bij het lokale gehandicaptenplatform of de Wmo-adviesraad. 3 Kies de juiste momenten Zowel de deelnemers aan de adviesraad in Krimpen als in Eindhoven krijgen een vergoeding voor aanwezigheid bij vergaderingen. Probeer in een vroeg stadium op de hoogte te zijn wanneer de gemeente begint met de aanbesteding. Vraag het de verantwoordelijk ambtenaar of wethouder. Probeer bij zoveel mogelijk stappen in de aanbesteding invloed uit te oefenen. Oefen ook invloed uit tijdens de gehele rotonde van beïnvloeding (zie ook 4.1) en de beleidscyclus (zie ook 4.2) en niet alleen bij de aanbesteding. 4 Vorm een duidelijke visie Ontwikkel samen met andere ouders een duidelijke visie op de kwaliteit die u van het leerlingenvervoer verwacht. Onderhoud daarover regelmatig contact met uw achterban, bijvoorbeeld via bijeenkomsten, een nieuwsbrief en/ of website. Dit zorgt voor ervoor dat u krachtiger overkomt bij de aanbesteder. En bovendien creëert het draagvlak bij uw achterban. Scholen en gemeente kunnen behulpzaam zijn bij het organiseren van dergelijke bijeenkomsten. 5 Investeer in een goede relatie met de aanbesteder Bouw aan een goede adviesrelatie met uw gemeente, zodat ze u ook op andere momenten vraagt naar uw inbreng. Geef complimenten voor zaken die goed gaan en toon begrip voor de positie van de gemeente. 6 Neem contact op met het adviesbureau Neem contact op met het adviesbureau als de gemeente een dergelijk bureau heeft ingehuurd voor de aanbesteding. Kijk waar u samen kunt optrekken. Tip: vraag als adviesraad om verantwoordelijkheid in het proces. Hieronder vindt u twee voorbeelden van verantwoordelijkheden van adviesraden: de gemeente Eindhoven laat de adviesraad een bonus of malus geven aan de vervoerder in Krimpen aan de IJssel heeft de adviesraad deelgenomen aan de beoordelingscommissie 26 27

15 7 Neem contact op met de vervoerder/ vervoerders Ga na welke informatie de vervoerder aan u kan geven. Kijk waar u samen kunt optrekken. 8 Neem contact op met MEE Kijk of MEE u informatie kan geven, die voor u als belangenorganisatie van belang is. 9 Advies ter kennisgeving aan de raad Bepleit dat uw advies als belangenbehartiger ter kennisgeving wordt verstuurd aan de gemeenteraad. En vraag om een schriftelijke inhoudelijke reactie waarom punten al dan niet zijn overgenomen. Stuur uw nieuwsbrief ook aan de gemeenteraad. 10 Doelen stellen vooraf Bereid u goed voor op de gesprekken met de aanbesteder: wat zijn uw prioriteiten? Wat wilt u bereiken? Op welk punten wilt u toegeven en op welke punten beslist niet? Een aantal punten op het gebied van kwaliteit kost geen extra geld en kunnen dus zonder meer ingevoerd worden. 11 Taken verdelen Maak een onderlinge taakverdeling: wie voert het woord, wie stelt aanvullende vragen, wie maakt een verslag? Zet de juiste persoon op de juiste plek. 12 Deel ervaringen van reizigers met de aanbesteders Illustreer uw verhaal aan de hand van eigen ervaringen. Wat gebeurt er en wat zijn de gevolgen? Vertel uw verhaal kort en krachtig. Zet het op papier, zodat u het kunt achterlaten. Maak uw verhaal inzichtelijk: laat de wethouder, ambtenaar of raadsleden meerijden met het leerlingenvervoer. Eigen ervaring levert vaak het meeste inzicht op. 15 Zorg voor zo veel mogelijk mensen Zorg ervoor dat zo veel mogelijk mensen een taak kunnen vervullen. Als er dan iemand wegvalt, kan het werk gewoon doorgaan. Een informatiebijeenkomst of mensen persoonlijk benaderen levert vaak nieuwe menskracht op. 16 Alternatieven voor aanbesteding Bekijk of alternatieven voor aanbesteding wenselijk/mogelijk zijn, bijvoorbeeld via een persoons gebonden budget (zie bijlage 2) of hevel het vervoer over naar scholen. 17 Stem uw vergadercyclus af op de cyclus van de gemeentelijke besluitvorming Een meisje met een grote mond en grof taalgebruik was in een groep niet te vervoeren. Omdat het vaak fout ging in het groepsvervoer, was ze regelmatig thuis. De school heeft iemand van de gemeente Den Bosch gevraagd naar dit meisje te kijken. Een week later was het maatwerk vervoer geregeld. Als u uw eigen planning afstemt op de gemeentelijke planning, kunt u daadkrachtiger en sneller reageren. 18 Wees proactief Wacht niet af tot de gemeente om advies vraagt of een besluit wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Zorg ervoor dat u goed op de hoogte bent van de tijdsplanning en bereidt u voor op de te nemen besluiten. 13 Breed informeren Informeer alle betrokkenen over uw standpunten: dus niet alleen de ambtenaar en de wethouder, maar ook de partijen in de gemeenteraad. 14 Win deskundigheid in Mist u bepaalde deskundigheid over hoe een adviesraad op te zetten, hoe een overleg met de gemeente voor te bereiden, zoek dan hulp bijvoorbeeld via Programma VCP, Zorgbelang of via deskundigen in uw omgeving. Er is namelijk al veel kennis en ervaring aanwezig. 19 Schakel de pers in Mocht uw invloed niet het gewenste effect hebben, dan kunt u de pers inschakelen. Berichten in de krant kunnen ervoor zorgen dat de gemeente alsnog met uw aandachtspunten aan de slag gaat. 20 Vier successen met elkaar Sta stil bij de successen die u heeft bereikt, hoe klein ook. Zonder u was dit succes niet bereikt en daar mag u trots op zijn. De school heeft een eigen bus, waaraan de gemeente Overbetuwe meebetaalt

16 6 Handboeken en andere publicaties 6.1 Schriftelijke informatie Mocht u naar aanleiding van de onderwerpen die in dit Handboek leerlingenvervoer aan de orde komen meer willen weten, dan vindt u hier schriftelijke informatie: Beleidskader leerlingenvervoer. Kennisplatform Verkeer en Vervoer en PIANOo, mei Brochure Vlug & Veilig naar school ; handreiking voor ouders over het leerlingenvervoer naar basisscholen en scholen voor (voortgezet speciaal) onderwijs. CG-Raad, Utrecht, Factsheet leerlingenvervoer, maart Kwaliteitsmeter leerlingenvervoer. Utrecht, Op weg naar beter leerlingenvervoer; een brochure voor scholen, Kennisplatform Verkeer en Vervoer, Utrecht, Ouders praten mee... vlug en veilig naar school. Startersmap en handboek voor adviesraden leerlingenvervoer - Project Adviesraden leerlingenvervoer Overzicht adviesraden leerlingenvervoer. Utrecht, Overzicht aanbestedingen in het leerlingenvervoer, Professioneel aanbesteden Leerlingenvervoer, Kennisplatform Verkeer en Vervoer, Utrecht, Download via 2 Download via 3 Download via 4 Dowload via 5 Download via 6 Download via 7 Download via 8 Download via 9 Download via

17 6.2 Relevante websites Landelijke belangenbehartiging voor mensen met een handicap en/of chronische ziekte onder andere op het gebied van vervoer. Keurmerk voor touringcars. Ludiek actie voeren door mensen met een beperking. Handboek aanbesteding van het leerlingenvervoer. Overheid, wet- en regelgeving. Cursus voor chauffeurs. Landelijke belangenbehartiging voor mensen met een verstandelijke beperking. Lokale belangenbehartiging voor mensen met een handicap en/of chronisch ziekte, onder andere ondersteuning voor adviesraden leerlingenvervoer. Cursus leerlingenvervoer voor chauffeurs. Paspoort met informatie over het kind, die belangrijk is voor de taxichauffeur. Keurmerk taxibedrijven. Het verbeteren van de veiligheid bij het vervoer van mensen met een functiebeperking. Voor ouders over onderwijs. Code Veilig Vervoer Rolstoelinzittenden. Cursus voor chauffeurs

18 Bijlage 1: Alfabetische begrippenlijst Aanbestedende dienst De partij die de aanbesteding uitvoert. Dit is niet altijd de gemeente zelf. Aanbesteding De overheid koopt een product of dienst volgens vastgestelde regels voor een bepaalde periode in. Een (internationale) aanbesteding wordt ook wel omschreven als een bid. Advies Een advies is een op basis van deskundigheid of ervaring geformuleerde aanbeveling, ten behoeve van een adviesvrager, bijvoorbeeld een gemeente. Vrijblijvend advies hoeft niet te worden opgevolgd, bindend advies wel. Een bindend advies bestaat niet voor adviesraden. Een adviesraad kan ook ongevraagd advies geven. Dat wil zeggen dat een adviesraad niet hoeft te wachten op een vraag, maar ook kan aangeven wat ze zelf belangrijk vindt. Ambtenaar Medewerker van de gemeente of provincie. De ambtenaar bereidt beleidsvoorstellen voor en voert ze uit. BAO Besluit Aanbestedingsregels voor Overheidsopdrachten (2005). Daarin heeft de Nederlandse overheid vastgelegd hoe de overheidsdiensten moeten aanbesteden. Deze wetgeving is gebaseerd op Europese regelgeving. Beïnvloedingsmomenten De tijdstippen waarop belangenbehartigers succesvol invloed op aanbestedingen kunnen uitoefenen, zoals de jaarlijkse begrotingsbehandeling of commissievergaderingen. Begroting De voorlopige berekening van de inkomsten en uitgaven van het komend jaar. De begroting van een gemeente of provincie dient jaarlijks te worden vastgesteld. Beladingsgraad De mate waarin voertuigen minimaal één betalende gebruiker hebben. De waarde is een percentage dat is afgerond op één getal achter de komma, bijvoorbeeld 3,5%. Het maximum is namelijk vaak acht, dan zit het voertuig helemaal vol. Belangenorganisatie Een organisatie met belangenbehartigers, die opkomt voor de belangen van een bepaalde groep mensen. Beleid Gedragslijn voor het behalen van een bepaald doel. Beleidscyclus Het proces van voorbereiden, opstellen, vaststellen, uitvoeren en evalueren van beleid. Omdat dit proces zich steeds herhaalt, wordt het een cyclus (Latijns voor wiel ) genoemd

19 Bestek De beschrijving van de opdracht en de daaraan gestelde voorwaarden en bijlagen, evenals de Nota(s) van Inlichtingen. Bestekhouder (Rechts)persoon die een bestek heeft gekregen van de aanbestedende dienst en als zodanig is geregistreerd. Doelgroep Groep mensen die onder een bepaalde regeling vallen en als doelgroep zijn aangemerkt door de opdrachtgever. Doelgroepenvervoer Vervoer dat mensen met een lichamelijke, verstandelijke, psychische of zintuiglijke beperking indien nodig een alternatief biedt voor het reguliere openbaar vervoer. Code VVR Code voor Veilig Vervoer Rolstoelinzittenden. Code is geldig voor motorvoertuigen die zijn ingericht voor het vervoer van maximaal acht personen en de chauffeur. College (van B&W) Het College van Burgemeester en Wethouders (B&W) vormt het dagelijkse bestuur van elke gemeente en is verantwoordelijk voor het reilen en zeilen in de gemeente. Het College bereidt raadvergaderingen voor en voert raadsbesluiten uit. Combinant Een rechtspersoon die deel uitmaakt van een combinatie. Combinatie Een uit meerdere rechtspersonen bestaand samenwerkingsverband, dat inschrijft op een opdracht. Combinatiegraad Onder combinatiegraad wordt verstaan de mate waarin betalende gebruikers tegelijkertijd worden vervoerd. De waarde is in een getal uitgedrukt en afgerond op één getal achter de komma, bijvoorbeeld 1,5. Combinatieritten Het samenvoegen van reizigers in een voertuig. Commissie Doet voorbereidend werk voor de gemeenteraad. Raadscommissies bestaan meestal uit raadsleden, maar er kunnen ook burgers in worden benoemd. Contract Overeenkomst tussen partijen. Contractbeheer Toezicht of de gestelde eisen in het contract correct worden uitgevoerd. Controleprotocol Beschrijving van eisen die gesteld zijn aan de wijze waarop de financiële administratie wordt gevoerd en gecontroleerd. CVV Collectief Vraagafhankelijk Vervoer: vervoer van deur tot deur op afroep met een deeltaxi. Deur In vervoerskundige betekenis: iedere locatie, die ligt aan de openbare weg en bereikbaar is per personenauto. Of de voordeur van een woning of een ander gebouw. In het geval van een wooncomplex of flatgebouw is de deur de centrale hoofdingang van het woongebouw of het flatgebouw. EHBO Eerste Hulp Bij Ongelukken. Eigen bijdrage Het bedrag dat de reiziger zelf betaalt voor het vervoer. Evaluatie De manier waarop de kwaliteit van het vervoer wordt beoordeeld. Evaluatieonderzoek Onderzoek naar de kwaliteit van het vervoer, bijvoorbeeld door middel van een enquête onder gebruikers. Formeel advies- of inspraakorgaan Volgens regels ingesteld orgaan, dat bijvoorbeeld de gemeente adviseert wat zij het beste kan doen. Gebruiker Iedereen die gebruik maakt van het doelgroepenvervoer. Gecombineerde aanbesteding Meerdere partijen besteden het vervoer gezamenlijk aan. Gedeputeerde Staten Het dagelijks bestuur van de provincie, te vergelijken met een dagelijks bestuur van een organisatie of (bij gemeenten) met het College van B&W. Gemeenschappelijke Regeling (GR). Een overeenkomst tussen bepaalde bestuursorganen zoals gemeenten, waarbij bepaald wordt dat taken en bevoegdheden centraal worden uitgevoerd. Gemeentelijke verordening Een op gemeentelijk niveau vastgesteld algemeen verbindend voorschrift. Het is een wetgevende regeling op gemeentelijk niveau, een soort lokale wet. Gemeenteraad Het belangrijkste besluitvormings- en controlerend orgaan in de gemeente, vergelijkbaar met het algemeen bestuur van een organisatie. De gemeenteraad bepaalt het beleid van de gemeente en controleert het handelen van het College van B&W

20 Geschiktheidscriteria Voorwaarden waaraan een inschrijver moet voldoen om gekozen te kunnen worden om deel te nemen aan het gunningproces. GPS-volgsysteem Global Positioning System. Via de satelliet kan men bepalen waar een voertuig zich bevindt. Gunning De toekenning van een opdracht aan een opdrachtnemer. Gunningscriteria Kenmerken op basis waarvan men een opdracht verleent. Hoofdaannemer Verantwoordelijke opdrachtnemer die al dan niet gebruik maakt van onderaannemers bij de uitvoering van de opdracht. Onderaannemers zijn bedrijven die diensten verlenen, die binnen de opdracht een specifiek omschreven plaats innemen. Zij hebben alleen de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van die specifieke diensten, de hoofdaannemer heeft de verantwoordelijkheid over de gehele opdracht. Incident Een gebeurtenis tijdens de levering van de dienst waarbij een verwonding en/of materiële en/of niet-tastbare of geestelijke schade is ontstaan. Indicatie Procedure waarin wordt bepaald of iemand recht heeft op een bepaalde vervoersvorm. Indicatiecriteria Kenmerken aan de hand waarvan wordt bepaald of iemand recht heeft op een bepaalde vervoersvorm. Inschrijver De (rechts)persoon die een aanbod heeft gedaan om iets tegen een bepaalde prijs te doen en als zodanig geregistreerd is in een aanbesteding. Inspraak De mogelijkheid om uw mening te laten horen. Kwaliteitsmeter Vragenlijsten voor gebruikers of betrokkenen, inclusief een beleidschecklist om de kwaliteit van het vervoer te meten ( Kwaliteitsmeting Een meting om te kijken hoe goed het vervoer in de praktijk is. MEE Een organisatie die overal in het land onafhankelijke, laagdrempelige cliëntondersteuning biedt aan mensen met een handicap, functiebeperking of chronische ziekte. MEE Nederland De landelijke vereniging van MEE- organisaties. Dit landelijk bureau behartigt de belangen van deze regionale bureaus en ondersteunt hen bij de beleidsontwikkeling en uitvoering. Meld- en regiecentrale Het planningscentrum van een vervoersbedrijf, waar de ritaanname, -planning, -toewijzing en registratie plaatsvindt, inclusief de financiële administratie. Mysterie reiziger/mystery traveller Deze reiziger reist als gewone klant mee met het vervoer, maar onderzoekt systematisch hoe de kwaliteit en service van het bedrijf zijn. No show De benaming voor een mislukt contact tussen chauffeur en gebruiker op het moment van ophalen op het ophaaladres. Dit kan zowel betekenen dat de chauffeur niet of niet op tijd is gearriveerd, alsook dat de reiziger niet of niet op tijd bij het ophaaladres was. Nota van Inlichtingen Reactie van de opdrachtgever op de gestelde vragen naar aanleiding van het bestek, informatiebijeenkomsten en eerdere Nota( s) van Inlichtingen. Notitie/nota Een geschreven beleidsstuk. Klacht U laat weten dat u ontevreden bent over het vervoer. Klachtenprocedure De manier waarop klachten worden verzameld en hoe ermee wordt omgegaan. Kwaliteitseisen Aan welke voorwaarden moet het vervoer voldoen, bijvoorbeeld op tijd aankomen en de veiligheid. Offerte Een formele prijsopgave, waarin naast de prijs vaak ook andere aspecten zoals kwaliteit en/of hoeveelheden zijn weergegeven. Onafhankelijk adviesbureau Een bureau dat adviezen geeft zonder dat het zelf een belang heeft bij het advies. Onderaannemer Een onderaannemer is een bedrijf dat diensten verleent, die binnen de opdracht een specifiek omschreven plaats innemen. Zij hebben alleen 38 39

21 de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van die specifieke diensten, de hoofdaannemer heeft de verantwoordelijkheid over de gehele opdracht. Openbaar vervoer (OV) Personenvervoer dat voor iedereen toegankelijk en te gebruiken is. Trein, bus, tram, metro en Regiotaxi. Openbare procedure De openbare procedure is een aanbestedingsprocedure met maar één ronde, waarop iedere ondernemer mag inschrijven. OV-autoriteit Een overheid, zoals een provincie of een groep van gemeenten, die verantwoordelijk is voor het stads- en/of streekvervoer in een bepaald gebied. Ongeregeld vervoer Vervoer met een wisselend patroon. Panel Een groep mensen, die veel weten over een bepaald onderwerp of daar veel ervaring mee hebben. Zij kunnen daarover vragen beantwoorden. Perceel De aanbesteder kan de omvang van een aan te besteden opdracht (meestal aangeduid met het werk ) beïnvloeden door gedeelten van dat werk samen te voegen of door het werk te splitsen in percelen. Voor de hoogte van het drempelbedrag heeft dit overigens geen betekenis. Onder een perceel wordt verstaan een afzonderlijk op te dragen gedeelte van het werk, dat gelijktijdig met andere percelen in één aanbestedingsprocedure wordt gebracht. Er kan op elk van de percelen afzonderlijk worden ingeschreven. De inschrijvers hebben de mogelijkheid om ook op een combinatie van percelen in te schrijven. Splitsing in percelen kan er dus toe leiden dat op basis van één aanbesteding meerdere contracten worden gesloten. Persoonsgebonden budget (pgb) Het pgb is een budget dat mensen met een beperking in bepaalde gevallen toegekend krijgen om zelf hun vervoer te regelen. Het pgb bestaat ook in andere vormen, zoals het pgb voor het zelf inkopen van voorzieningen. PIANOo PIANOo (Expertisecentrum Aanbesteden) biedt informatie, advies, instrumenten en praktische tips aan iedereen die zich in de publieke sector bezighoudt met het inkopen en aanbesteden van werken, leveringen en diensten. Prioriteitsritten Ritten die voorrang hebben op andere ritten, bijvoorbeeld naar een huwelijk of begrafenis. Proces Verbaal Verslaglegging van het totale aanbestedingsproces. Programma van Eisen Een onderdeel van een aanbestedingsbestek waarin de opdrachtgever van het vervoer eisen stelt waaraan de vervoerder moet voldoen. Programma VCP Ondersteuningsorganisatie namens de CG-Raad, die belangenbehartigers van mensen met een beperking of chronische ziekte helpt om zichtbare en effectieve invloed op het lokale beleid uit te oefenen. VCP-consulenten helpen ook bij het voorbereiden, organiseren en uitvoeren van inspraak op het doelgroepenvervoer. Programma VCP is een initiatief van de Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad (CG-Raad) en Platform VG. Provinciale Staten De hoofdtaak van de Provinciale Staten is het controleren van het dagelijks bestuur van een provincie, dat gevormd wordt door de Gedeputeerde Staten. Raadsleden Leden van de gemeenteraad. De gemeenteraad is het hoogste orgaan in de gemeente, te vergelijken met een algemeen bestuur van een organisatie. Raadsleden vertegenwoordigen het volk, stellen kaders en controleren het College van B&W of zij doelstellingen uitvoert binnen de door de gemeenteraad gestelde kaders. Regiotaxivervoer Een specifieke vorm van openbaar vervoer: van deur naar deur, zoals van uw woning naar de woning van uw kind of familielid op bestelling: u belt vooraf waarheen u wilt reizen en hoe laat voor maximaal acht reizigers per Regiotaxi dat het openbaar vervoer (OV) vervangt of een aanvulling daar op is. Reservering Melding van de vervoersvraag door de gebruiker of diens vertegenwoordiger bij de vervoerder. ROCOV Regionaal Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer. Een regionaal georganiseerd inspraakorgaan voor onder andere aanbestedingen in het openbaar vervoer. Selectiecriteria Deze criteria worden gebruikt om te kijken welke bedrijven de opdracht het beste zouden kunnen uitvoeren. Social Return Bij Social Return gaat het erom dat een investering die de gemeente doet ook concrete sociale winst (return) oplevert. De invoering van Social Return betekent het realiseren van reguliere banen, leerwerkplekken, stageplekken en ervaringsplaatsen bij een vervoerder voor specifieke doelgroepen. Deze doelgroepen zijn mensen met een uikering. SOHO hond Een SOHO hond is een Hulphond. Een Hulphond kan tot 70 handelingen verrichten om mensen met een handicap zelfstandiger te maken. Zo opent een Hulphond deuren, laden en kasten, helpt bij aan- en uitkleden, raapt post en andere zaken op, haalt was uit de wasmachine, betaalt in de winkel, drukt op licht- en liftknoppen. Stads- en streekvervoer Vervoer in de stad en in de regio

22 Stadsregio Binnen een stadsregio werken gemeenten met elkaar samen aan de ontwikkeling en uitvoering van beleid voor die stadsregio. Stadsregioraad Dit is het algemeen bestuur van de stadsregio. In de stadsregioraad zitten burgemeesters, wethouders en gemeenteraadsleden van de betrokken gemeenten. Statenlid Lid van de Provinciale Staten (zie ook Provinciale Staten). Symbolenkaart Een kaart waarop geen taal staat, maar een tekening. Met deze kaart kan men ook aan mensen die niet kunnen lezen, duidelijk maken wat men bedoelt. Taxipoints Via een Taxipoint kunnen Regiotaxipashouders eenvoudig en snel een taxirit naar huis aanvragen. Voor deze ritten geldt een verkorte vooraanmeldtijd van 30 minuten. Taxipaspoort Paspoort met informatie over de reiziger die belangrijk is voor de taxichauffeur. TX-keur Dit keurmerk is het officiële landelijke kwaliteitskeurmerk voor het taxivervoer. Taxi s met dit keurmerk zijn voorzien van een blauwe sticker met daarop het TX-Keurlogo. Uitsluitingsgronden Zijn omstandigheden waarin indien een vervoerder aan een aanbestedingsprocedure hieronder valt deze onmiddellijk dient te worden uitgesloten van verdere deelname aan de procedure. UWV UWV staat voor Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen. UWV is een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) en verzorgt in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de uitvoering van werknemersverzekeringen (zoals WW, WIA (IVA en WGA), Wajong, WAO, WAZ, WAZO en Ziektewet), arbeidsmarkt- en gegevensdienstverlening. Vervoersgebied Het gebied waarin men vervoerd kan worden. Vervoerspas Een pas, die reizigers krijgen om zich te identificeren. Voorgesprek Een gesprek voorafgaand aan de aanbesteding tussen opdrachtgever en vervoerder. Wegingsfactor Eenheid waarmee onder andere gunningscriterium kan worden gewogen. Met een wegingsfactor kunnen verschillen in het belang van gunningscriteria duidelijk worden. Als de opdrachtgever bijvoorbeeld bepaalde criteria zwaarder laat wegen dan andere. Wethouder Is onderdeel van het College van B&W, dat het dagelijks bestuur is van de gemeente. Iedere wethouder heeft een eigen taakgebied. Wmo De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zorgt ervoor dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zelfstandig kan blijven wonen. Het gaat bijvoorbeeld om mensen met beperkingen door ouderdom of handicap, een chronische psychische beperking, maar ook om vrijwilligers en mantelzorgers. Wmo-vervoer Vervoer voor mensen met een beperking, mantelzorgers en vrijwilligers ter compensatie van de beperkingen in hun zelfredzaamheid. Wmo-vervoer moet deelname van deze mensen aan de maatschappij mogelijk maken. Zorgbelang In Nederland zijn 13 Zorgbelangorganisaties die elk in hun eigen regio actief zijn. Ze behartigen de belangen van zorgvragers in de regio, geven informatie en zetten zich in voor de kwaliteit van de zorg. Verklaring Omtrent Gedrag Voor sommige beroepen is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) verplicht. Ook aan personeel dat omgaat met vertrouwelijke gegevens, kwetsbare personen, geld of goederen kan een bedrijf vragen om een VOG. U krijgt een VOG als u geen strafbare feiten op uw naam hebt staan. Vervoerder De organisatie die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het vervoer. De partij die hoofdaannemer is en waarmee de opdrachtgever een overeenkomst sluit

23 Bijlage 2: Zonder aanbesteding het leerlingenvervoer regelen Oudercollectief in Alblasserwaard-Vijfherenlanden Maandag 16 augustus 2010 is voor ongeveer 348 leerlingen uit vier gemeenten in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden het leerlingenvervoer weer begonnen. Met ingang van dit schooljaar wordt het leerlingenvervoer niet meer de door de gemeenten georganiseerd, maar wel vergoed. Ouders brengen hun individuele kostenvergoedingen voor het vervoer in bij een stichting en treden vervolgens zelf op als opdrachtgever. Initiatiefnemers van de stichting zijn ouders met kinderen, die op grond van hun gemeentelijke verordening leerlingenvervoer in aanmerking komen voor aangepast vervoer per taxi. Deze ouders hebben een collectief gevormd en treden als collectief op als particulier opdrachtgever richting vervoerders. De aanleiding voor dit initiatief heeft vooral te maken met het feit dat in de ogen van de ouders de grootste problemen in het leerlingenvervoer worden veroorzaakt door de periodieke aanbestedingen. Die veroorzaken een gedrag bij aanbieders dat veelal haaks staat op de wensen van ouders en gemeenten. De stichting hoeft als particulier opdrachtgever niet aan te besteden. Een gemeente moet dat wel. Geen nieuwe vervoerder Veel ouders geven een paar belangrijke voorwaarden aan als het gaat om een kwalitatief hoogwaardig leerlingenvervoer: in de eerste plaats willen zij geen wisselingen van de wacht tijdens de schooltijd van hun kind(eren). Een nieuw contract, zeker met een nieuwe vervoerder, leidt namelijk vrijwel altijd tot veel problemen. Vaste chauffeurs In de tweede plaats willen ouders zoveel mogelijk een vaste chauffeur. Kinderen bouwen immers een belangrijke band op met hun chauffeur. Wisselen van chauffeur zorgt voor veel onrust bij kinderen. De beperkte contractduur bij een aanbesteding veroorzaakt problemen: veel vervoerders zullen vanwege onzekere toekomstverwachtingen tussentijds chauffeurs vervangen om te voorkomen dat zij, tegen het einde van hun contract, veel chauffeurs in vaste dienst hebben. Flexibiliteit in het vervoer Veel meer dan voorheen hebben ouders behoefte aan een voorziening die aansluiting biedt op huidige leef- en werkomstandigheden. Eénoudergezinnen, gezinnen waarin beide ouders werken, situaties waarin sprake is van buitenschoolse opvang. Maar ook bijvoorbeeld aansluiting op therapie en behandelschema s. Het zijn allemaal redenen om het leerlingenvervoer (soms) beter en flexibeler te maken/wensen. De contracten tussen gemeenten en vervoerders bieden echter, als gevolg van de aanbestedingsregels, nauwelijks mogelijkheden om flexibele oplossingen mogelijk te maken

24 Prijs van het vervoer In een aantal gevallen blijkt dat de rekening die door gemeenten wordt betaald, hoger is dan de feitelijke kosten van het vervoer. De extra marges die daardoor ontstaan kunnen met een pgb worden ingezet voor een betere kwaliteit of meer flexibiliteit dan wel lagere kosten. Zelf bepalen met wie uw kind vervoerd wordt In veel gevallen zal de vervoerder zoveel mogelijk combineren op de voor hem meest voordelige wijze. En dat levert soms vervelende situaties op waardoor in het vervoer een hoop onrust ontstaat. Met een pgb heeft u zelf invloed met wie uw kind samen in het busje of de taxi zit. Meer informatie: Opsterland: ouders tevreden over pgb voor leerlingenvervoer 18 april 2010 De gemeente Opsterland verstrekt een persoonsgebonden budget (pgb) voor het leerlingenvervoer. In 2008 voerde de gemeente dit pgb in. Uit een enquête onder ouders blijkt dat zij tevreden zijn met het pgb. Het pgb leerlingenvervoer is bedoeld voor kinderen die met aangepast vervoer naar de dichtstbijzijnde passende school vervoerd worden. Met het pgb wil de gemeente meer maatwerk, minder regels vanuit de gemeente en een grotere verantwoordelijkheid bij de burgers. Afspraken rond eigen budget De ouders krijgen een eigen budget. Daarmee kunnen ze zelf een vervoersbedrijf kiezen. Zij moeten zelf een contract afsluiten met dat vervoersbedrijf. Willen ouders het geld niet zelf ontvangen, dan maakt de gemeente het geld rechtstreeks over naar het vervoersbedrijf dat de ouders hebben gekozen. Ouders krijgen schriftelijk uitleg over het pgb. Zij krijgen ook de berekening van het budget om het vervoer van hun kind te bekostigen. De gemeente stelt een kwaliteitseis aan het door de ouders gekozen bedrijf. Het bedrijf moet namelijk beschikken over een zogenaamd TX-keurmerk. De gemeente zorgt ook dat de chauffeur voorlichting krijgt over het vervoer van kinderen met een beperking. Voordelen van het pgb In Opsterland maken op dit moment 220 kinderen gebruik van het leerlingenvervoer. De helft van de kinderen kan, soms met begeleiding, met de fiets of het openbaar vervoer. De andere helft ontvangt een pgb voor het aangepast vervoer. De gemeente heeft een enquête gehouden onder de betrokken ouders. Deze ouders zijn positief over het pgb. Zij zijn nu zelf klant van het vervoersbedrijf. Het vervoersbedrijf kan hen ook als klant verliezen en doet daardoor goed zijn best. De gemeente noemt als voordeel dat ouders nu ook meer inzicht hebben in de kosten van het leerlingenvervoer. Als een logisch gevolg van de nieuwe aanpak wordt dit vervoer niet langer collectief aanbesteed. 46

25 leerlingen Aanbestedingen leerlingenvervoer voor adviesraden en scholen