Succesvol beïnvloeden van aanbestedingen van contractvervoer. samenvatting

Transcriptie

1 Succesvol beïnvloeden van aanbestedingen van contractvervoer samenvatting

2 Waarom Grip op Vervoer? Directe aanleiding voor Grip op Vervoer was de publicatie van handboeken over professioneel aanbesteden van contractvervoer, door het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV) in november Deze handboeken zijn uitgebracht ten behoeve van de professionalisering van gemeenten, provincies, stadsregio s, AWBZ-instellingen en zorgverzekeraars bij het aanbesteden van doelgroepenvervoer. Grip op Vervoer werd in het leven geroepen om de informatie uit de KpVVhandboeken en andere bronnen om te zetten in op maat gemaakte handboeken voor de gebruikers. Hierbij werd alleen gekeken naar vervoersoorten waarbij klantgroepen in de praktijk inspraak plegen, namelijk leerlingenvervoer en Wmo-/regiotaxivervoer. Grip op Vervoer werd ook ingezet om hulp en advies te bieden aan lokale belangengroepen, zowel door het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten als het ondersteunen van lokale aanbestedingssituaties. Hiermee zou aanvullende informatie worden verzameld over de positie en rol van cliëntgroepen in het aanbestedingsproces. Grip op Vervoer werd uitgevoerd door de CG-Raad, Programma VCP, Sociaal Fonds Taxi en de ouderenbonden ANBO, UnieKBO en PCOB. Het project is tot stand gekomen op initiatief van bovengenoemde partners, Platform VG, KNV Taxi en FNV Bondgenoten. De ministeries van V&W, VWS en OC&W financierden het project. Het project liep van mei 2010 tot en met juni Wat heeft Grip op Vervoer opgeleverd? Voorlichtingsbijeenkomsten Van september 2010 tot en met januari 2011 zijn 11 voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd voor klantgroepen, waaraan 314 deelnemers hebben deelgenomen.. Doel van deze bijeenkomsten was: uitleg geven van de rol van belangenbehartigers bij aanbestedingstrajecten met belangenbehartigers in contact komen over hun beleving van en ervaringen met aanbestedingstrajecten belangenbehartigers stimuleren om ook bij het contractbeheer, evaluatie en beleidsvoorbereiding betrokken te worden.

3 Daarnaast zijn nog diverse informatiebijeenkomsten georganiseerd voor ouderenbonden, KpVV en andere organisaties. De opgedane ervaringen zijn gebruikt in de handboeken en de eindrapportage. Begeleidingstrajecten In totaal zijn in het project 19 advies/begeleidingstrajecten doorlopen en/of in samenwerking met Programma VCP beschreven. 13 daarvan gingen over het leerlingenvervoer, 6 trajecten over Wmo-/regiotaxivervoer. Grip op Vervoer heeft 9 trajecten zelfstandig begeleid, de andere 10 zijn voornamelijk door Programma VCP uitgevoerd. De trajecten staan beschreven in de eindrapportage van Grip op Vervoer. Ook de hier opgedane kennis en ervaringen zijn in de handboeken en eindrapportage verder uitgewerkt. Informatie/ondersteuningsmaterialen Website De website dient als centraal informatieplatform. Op de site is projectinformatie en inhoudelijke informatie raadpleegbaar. Ook wordt er actuele informatie gegeven. Tevens biedt de website interactieve functies, waaronder de mogelijkheden om zich in te schrijven op een voorlichtingsbijeenkomst, het stellen van vragen, het indienen van een casus en het zich abonneren op een digitale nieuwsbrief. Voorlichtingspakket Een informatiepakket is ontwikkeld voor klantgroepen die nog weinig voorkennis hebben van aanbestedingsprocessen, bestaande uit: een algemene informatiefolder over Grip op Vervoer twee klantvriendelijke brochures (Grip op leerlingenvervoer en Grip op Wmo-/ regiotaxivervoer) een waaier t.b.v. ondersteuning van de bijeenkomsten en adviestrajecten. Handboeken voor gebruikers Grip op Vervoer heeft twee klantgerichte handboeken (één voor leerlingenvervoer en één voor Wmo-/regiotaxivervoer) ontwikkeld en geproduceerd op basis van de opgedane en verzamelde ervaringen en deskundigheid. Deze handboeken zijn te bestellen via de website en bij de betrokken uitvoeringsorganisaties.

4 Presentaties en methodieken voor ondersteuners Ten behoeve van ondersteunende professionals is een werkwijze ontwikkeld waarin het ondersteunen van klantgroepen rondom aanbestedingen van contractvervoer staat beschreven. Tevens zijn presentaties ontwikkeld waarin klantgroepen worden voorgelicht over wat er komt kijken bij aanbestedingsprocessen en hoe daarbij invloed kan worden uitgeoefend. Conclusies De conclusies die het project Grip op Vervoer trekt op basis van 11 bijeenkomsten en 19 trajecten zijn niet representatief voor alle belangenbehartigersgroepen in Nederland, maar wel indicatief. Ze geven een stand van zaken neer waaruit trends kunnen worden afgeleid. In algemene zin komt de projectgroep tot de opvatting dat cliëntenparticipatie in veel gevallen niet optimaal verloopt. Soms omdat er nog geen participatiemodel is, en dit moeizaam tot stand komt, soms omdat de huidige modellen van inspraak niet voldoende geoutilleerd zijn om effectieve inspraak op aanbestedingen goed te kunnen inrichten en ondersteunen. Veel partijen kunnen hierbij een rol spelen: Gemeenten en provincies kunnen klantgroepen beter faciliteren, door hen beter ter wille te zijn in informatievoorziening zowel over beleidsprocessen

5 (inclusief aanbestedingen), maar ook over de uiteindelijke regelingen en de wijze van het omgaan met klachten en vragen. Het vroeger en vaker betrekken van klantgroepen bij beleidsprocessen en de uitvoering van aanbestedingen is ook een aandachtspunt voor veel gemeenten. Sommige gemeenten staan eenvoudig niet open voor intensieve cliëntenparticipatie, in het leerlingenvervoer worden zij hierin gesterkt door de afwezigheid van een wettelijke verplichting, in het Wmo-vervoer door het ontbreken van een duidelijk platform dat de inspraak ook goed kan voorbereiden en uitvoeren. Dit mag echter geen excuus zijn om klantgroepen te negeren of minder actief te betrekken bij beleidsvorming en -uitvoering. Belangenbehartigersgroepen moeten zich terdege kunnen voorbereiden op het inspreken in aanbestedingstrajecten. Dit door speciale gebruikersgroepen te vormen vanuit betrokken klanten, inhoudelijk zich goed voor te laten lichten en vooral in hun kracht te staan door hun ervaringsdeskundigheid in te zetten. Aandacht voor continuïteit en een sterker contact met de vervoersachterban lijkt belangrijk, gelet op de noodzakelijke status van de inspraakgroepen. Het blijkt dat veel klantgroepen hiertoe niet geheel zelfstandig in staat zijn: ondersteuning door cliëntafhankelijke ondersteuningsorganisaties is in vrijwel alle gevallen noodzakelijk. Deze ondersteuning dient onafhankelijk van lokale overheden te worden georganiseerd door zelforganisaties en gefinancierd door betrokken departementen, VWS, OC&W en I&M. Scholen kunnen in het leerlingenvervoer een rol spelen in het verzamelen van betrokken ouders, het geven van voorlichting en het organiseren van

6 ouderwerkgroepen. Ook kunnen zij met de gemeenten afspraken maken over hun rol in de indicatiestelling. Vervoerders kunnen de aandacht voor klanten verder formaliseren in hun voorstellen, door standaard aandacht te geven aan de meest voorkomende kwaliteitseisen van klanten, klachtenbehandeling, informatievoorziening, en door regelmatige afstemming met klantengroepen en andere betrokkenen. Vervoersadviesbureaus kunnen in hun advisering het klantperspectief ook verder formaliseren door in elk geval de meest voorkomende klanteneisen mee te nemen in de beoordelingsstrategie voor bestekken. De uiteindelijke conclusies dat klantenparticipatie wel degelijk kan leiden tot beter doelgroepenvervoer, mits voldaan wordt aan een aantal voorwaarden, die worden hieronder geformuleerd als aanbevelingen. Aanbevelingen Een eenduidige wettelijke basis onder cliëntenparticipatie Ook bij leerlingenvervoer moet een wettelijke basis komen voor cliëntenparticipatie. De huidige situatie waarin een deel van de participatie wel een wettelijke basis heeft (Wmo/regiotaxi) en een ander deel niet (leerlingenvervoer), is vlees noch vis. De landelijke overheid dient hierin een visie te ontwikkelen die over alle schijven hetzelfde is onderbouwd. De situatie dat lokale of regionale overheden zich de taak toe eigenen om vervoer voor doelgroepen te regelen zonder daar de doelgroepen bij te betrekken, moet gezien worden als ongewenst en achterhaald. Het organiseren van doelgroepenvervoer is niet een exclusieve opdracht voor decentrale overheden, en moet daarom samen met gebruikers worden aangepakt. Daarmee wordt gelijktijdig het risico van willekeur in de participatie van het leerlingenvervoer opgeheven. Werk aan gelijkwaardig partnerschap Als belangenbehartigers en lokale/provinciale overheden elkaar als partner zien, ontstaan meer mogelijkheden voor effectieve participatie. Door de positie van belangenbehartigers gelijkwaardiger te maken, ontstaat meer continuïteit en kwaliteit. Dit betekent dat de belangenbehartigers beter inhoudelijk, procesmatig, organisatorisch en strategisch moeten worden gefaciliteerd. Net als de gemeente een beroep kan doen op de inhoudelijke expertise van haar eigen vereniging (VNG) moeten belangenbehartigers ook een beroep kunnen doen voor inhoudelijke expertise op hun verenigingen (vereniging van pgoorganisatie).

7 Structurele facilitering inspraakmogelijkheden door gemeenten en provincies Gemeenten en provincies kunnen meer doen om de organisaties tegemoet te komen door hen beter te faciliteren zowel in de zin van het geven van informatie, als het bieden van overlegruimte (letterlijk en figuurlijk) en het de lokale belangengroepen beter betrekken bij voorbereidende activiteiten. Structurele facilitering van de inspraakondersteuning door verschillende departementen Deskundige ondersteuning van klantgroepen in hun rol als collectieve belangenbehartiger bij doelgroepenvervoer is in de meeste gevallen noodzakelijk voor continuïteit en kwaliteit. Er is behoefte aan een structurele inzet van deskundige ondersteuners die weten hoe belangenbehartiging het best functioneert in doelgroepenvervoer en die op de hoogte zijn van de lokale of regionale situatie. Zij kunnen het inhoudelijke gat tussen belangenbehartigers en de lokale overheid helpen vullen, meer inzicht aanbieden in ambtelijke besluitvormingsprocessen, trainen van onderhandelingsvaardigheden of het leren opzetten van politieke lobby. De ondersteuners moeten in dienst zijn van de pgo-organisaties, om zo de cliëntafhankelijkheid te waarborgen. De inhoud van de ondersteuning komt daarmee tot stand via de democratisch gecontroleerde werkwijze van de eigen vereniging. Door de financiering hiervan landelijk te regelen via de verenigingen van zelforganisaties (CG-Raad, Platform VG en de ouderenbonden) wordt een structureel, evenwichtig en op de doelgroepen toegespitst aanbod gegarandeerd. De financiering komt van het departement dat verantwoordelijk is voor de wetgeving die lokaal wordt uitgevoerd. Met de overheveling van AWBZ-dagbesteding inclusief vervoer - neemt de noodzaak toe van cliëntafhankelijke ondersteuning. Deze ondersteuningsstructuur werkt nauw samen met professionele lokale gehandicaptenplatforms zoals die bestaan in sommige grote steden en met de in sommige provincies bestaande Zorgbelangen.

8 Meer informatie Via de website kunt u alle informatiematerialen, handboeken en de eindrapportage van Grip op Vervoer bestellen of downloaden, actueel nieuws ten aanzien van leerlingenvervoer en Wmo/regiotaxivervoer volgen, en vragen stellen. Ook kunt u meer informatie krijgen over project en doelgroepenvervoer bij de projectpartners: CG-Raad Programma VCP ANBO PCOB Sociaal Fonds Taxi