Voorstel van het college inzake Integratie HGR en SZW in het SZW domein

Transcriptie

1 Datum 20 juni 2017 Registratienummer BSD/ RIS Voorstel van het college inzake Integratie HGR en SZW in het SZW domein In oktober 2016 is uw raad geïnformeerd over het principebesluit van het college om te komen tot integratie van de Haeghe Groep (HGR) en de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten (SZW) (RIS ). De aanleiding is veranderde wet- en regelgeving en de daaruit volgende behoefte aan een eenduidige en centrale regie op de uitvoering van de Participatiewet en de Wsw. In dit raadsvoorstel komen aan bod: de verkenning naar de integratie, de door het Rijk ingezette beweging naar een inclusieve arbeidsmarkt, de betekenis van een inclusieve arbeidsmarkt voor werknemers/kandidaten en werkgevers, de betekenis van de inclusieve arbeidsmarkt voor de Wsw en de ontwikkelagenda binnen het transformatieproces, met aspecten van integratie. De uitkomst van de verkenning is om een besluit te nemen tot integratie van HGR en SZW binnen het SZW domein, waarmee een gemeentelijk werkbedrijf wordt gevormd. Dit wordt voorgelegd in een raadsbesluit. Verkenning Om te komen tot een definitief besluit is door een externe verkenner uitgewerkt op welke wijze de integratie het beste vorm kan krijgen. Zie hiervoor eveneens het verkennersrapport in de bijlage. In de verkenning is projectmatig gewerkt op basis van een opdrachtbeschrijving en programma van eisen. Er zijn een aantal aspecten van integratie onderscheiden, welke in het verkennersrapport afzonderlijk aan een assessment zijn onderworpen: beleidsintegratie, integratie van processen en systemen, integratie van organisatiestructuur en integratie van management. Deze aspecten komen hieronder eveneens terug. De kernvraag van de verkenning luidt: Wat is de meest effectieve integratie van de Haeghe Groep en SZW in één SZW domein en welke stappen dienen daartoe te worden ondernomen afgemeten aan het aantal mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt dat duurzaam en betekenisvol meedoet in het arbeidsproces? Bij het beantwoorden van deze vraag is de door het Rijk ingezette beweging naar een inclusieve arbeidsmarkt van belang. Deze heeft implicaties voor werkplekken bij werkgevers in het land en voor (kandidaat) werknemers. In de regio is de gemeente Den Haag zelf ook een belangrijke werkgever voor de bijzondere doelgroep, waarbij Wsw en beschutte werkplekken bij de HGR zijn ingericht en veegbanen in het kader van de banenafspraak bij de dienst Stadsbeheer. De beweging naar een inclusieve arbeidsmarkt speelt hiermee eveneens een rol voor de gemeente als werkgever en daarmee in de verkenning naar de integratie van HGR en SZW. Door Rijk ingezette beweging naar een inclusieve arbeidsmarkt In oktober 2016 (RIS ) zijn veranderingen in het sociale domein in landelijke wet en regelgeving en de toegenomen maatschappelijke betrokkenheid van werkgevers middels de banenafspraak benoemd als aanleiding voor de integratie van HGR en SZW. Vanwege deze ontwikkelingen is er behoefte aan een eenduidige en centrale regie op de uitvoering van de Gemeente Den Haag Postbus Telefoonnummer Spui DJ Den Haag Den Haag

2 Participatiewet en de Wsw. Hierin wordt voorzien met integratie van HGR en SZW in het SZW domein, waarbij het huidige HGR en het huidige werkgeversservicepunt (WSP) van SZW een gemeentelijk werkbedrijf vormen. De veranderde wet- en regelgeving maakt dat er sinds 2015 geen nieuwe Wsw-medewerkers onder de oude Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) kunnen instromen en dat het aantal mensen met een Wsw dienstverband door natuurlijk verloop daalt. Dit is een daling van 5 à 6 procent per jaar. Doen we niets dan is een sterfhuisconstructie aan de orde, waarbij de duurzaamheid van banen voor de kwetsbare doelgroep niet gegarandeerd kunnen worden. Omdat dit voor het college geen optie is kiest zij voor een geleidelijke transformatie. Een groot deel van de mensen die voor 2015 in de Wsw of Wajong terecht zou zijn gekomen, is nu op basis van de Participatiewet aangewezen op begeleiding en bemiddeling vanuit het gemeentelijke SZW domein. De Participatiewet die vanaf 2015 van kracht is, gaat veel meer uit van inzet van de kracht en talenten van mensen in banen bij reguliere- of sociale werkgevers. Dit vraagt in veel mindere mate om SW-bedrijven als losstaande productiebedrijven met voor een groot deel intern werk, naast sociale diensten die kandidaten ontwikkelen en matchen op (op maat gemaakte) vacatures. Het vraagt in veel grotere mate om inzet op de ontwikkeling (ook op de werkplek bij de werkgever), voorbereiding van kandidaten op plaatsing bij reguliere werkgevers en het ontzorgen van werkgevers wanneer deze met de bijzondere doelgroep werken. Daarnaast gaat het om het onderhouden van veelal een lang lopende of zelfs duurzame relatie vanuit het gemeentelijke SZW domein met de werkgever en de geplaatste werknemer. Betekenis inclusieve arbeidsmarkt voor werknemers/kandidaten en werkgevers Bij een inclusieve arbeidsmarkt komen werknemers met het vermogen tot loonvormend werk en een structureel verminderde loonwaarde in dienst bij een reguliere werkgever. Om dat mogelijk te maken zet de overheid loonkostensubsidie in en middelen voor ontwikkeling en begeleiding van de werknemer. Hiermee wordt de werkgever ontzorgd. Inzet van de Participatiewet en in het verlengde daarvan de banenafspraak is om zoveel mogelijk banen bij gewone werkgevers te realiseren, voor mensen die tot 2015 een beroep deden op de Wajong en/of Wsw. Hierbij wordt van werkgevers verwacht dat ze de werkplekkosten voor hun rekening nemen. Werkplekkosten zijn de reguliere kosten voor een werkplek (denk aan management, overhead, huisvesting, etc.). Deze kosten zullen net als bij reguliere werknemers met een volledige loonwaarde eveneens terugverdiend moeten worden. Vanuit de doelstelling van de wet- en regelgeving streven we als gemeente Den Haag naar een reguliere werkplek bij een reguliere werkgever voor iedere kandidaat. In de praktijk realiseren we maatwerk per kandidaat. De norm voor maatwerk is werk dat bij iemand past, dat hij of zij langere tijd kan doen en dat de kandidaat sterker maakt. Voor burgers die hun vermogen tot loonvormend werk alleen met een indicatie beschut werk en in een beschutte werkomgeving kunnen realiseren en waarvan de wetgever benoemd heeft dat het niet reëel is dit van een reguliere werkgever te vragen, is de voorziening beschut werk in het leven geroepen. De gemeente den Haag voert ten aanzien van beschut werk een voortvarend beleid met op dit moment 78 fte beschut werkenden in dienst. Dit zijn 88 mensen. Eind 2018 zullen 200 nieuw beschut werk plekken binnen de gemeente zijn ingericht. Dit is hoger dan de rijkstaakstelling voor Den Haag van 148 in deze zelfde periode. Het aandeel van burgers uit de gemeente Den Haag op de landelijk werkplekken nieuw beschut die uiteindelijk (ca. 2050) worden ingevuld, wordt vooralsnog geraamd op ca Nadere specificatie/toedeling vanuit het Rijk volgt. Het is aan het gemeentelijk werkbedrijf om deze plaatsingen te realiseren, binnen dan wel buiten de gemeentelijke organisatie. De doelstelling van het Rijk om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt betekent een nieuwe verdeling van verantwoordelijkheid en lasten tussen werkgevers en overheid. Het Rijk vertaalt deze 2/6

3 doelstelling, naast in wet- en regelgeving en de banenafspraak, naar de beschikbare middelen in het BUIG budget en het Participatiebudget. Het Participatiebudget voor de gemeente Den Haag staat onder druk. Hiermee is het van belang om nu de transformatie in te zetten. De gemeente Den Haag heeft, als uitvoerder van de Participatiewet, de beschikking gekregen over instrumenten als loonkostensubsidie en budget voor ontwikkeling en begeleiding naar en tijdens het werk. In de instrumenten en dalende middelen voor uitvoering van de Participatiewet, gericht op re-integratie en gesubsidieerd werk, heeft de wetgever géén vergoeding voor werkplekkosten opgenomen. Dat is een zaak geworden van de werkgever en de werknemer. Met de banenafspraak hebben werkgevers zich gecommitteerd aan banen voor de bijzondere doelgroep, waarmee de werkplekkosten eveneens voor hun rekening komen. Betekenis inclusieve arbeidsmarkt voor de Wsw Een vergelijkbare ontwikkeling is terug te vinden in de rijkssubsidie van de Wsw. Ook hier heeft het Rijk de beweging ingezet van een inclusieve arbeidsmarkt. De Wsw rijkssubsidie daalt per SE (vergelijkbaar met een werkplek of fte) sinds 2012 van naar per SE in , waar de lonen van Wsw ers blijven stijgen vanwege de Wsw cao. Op dit moment zijn er bij de Haeghe Groep op 1747 fte 1960 mensen werkzaam in de Wsw. Het college vindt dat iedereen moet kunnen participeren en meedoen en streeft daarom naar een inclusieve arbeidsmarkt voor iedereen. De huidige keuze voor integratie van HGR en SZW en het implementeren van het beleid ten aanzien van de Participatiewet op de Wsw, zorgen voor een zo goed mogelijke vormgeving van de organisatie voor de mensen die onze steun op de arbeidsmarkt hard nodig hebben. Hiermee wordt de meeste werkgelegenheid behouden binnen een financieel houdbare uitvoering. Als zowel de financiering als de uitvoering van de Wsw binnen een losse voorziening zouden worden opgesloten, zou directe sanering of schoksgewijze afbouw (een sterfhuisconstructie genoemd) aan de orde zijn. Doen we nu niets, zou de huidige situatie voortgezet worden, dan is dit laatste aan de orde. Het college ziet echter de significantie van het behouden van de werkgelegenheid voor de kwetsbare doelgroep binnen de regio. Het is van belang om intern beschermde werkplekken te behouden voor wie deze nodig heeft, ook nu de Wsw doelgroep kleiner wordt. Twee derde van de werkgelegenheid van de Haeghe Groep is afkomstig van de gemeente zelf. Het gaat hier onder andere om schoonmaakwerkzaamheden en groenonderhoud. Het behoud van werkgelegenheid uit opdrachten van de gemeente Den Haag is daarmee essentieel voor arbeidsparticipatie van de kwetsbare doelgroep. Daarnaast wordt werkgelegenheid voor de doelgroep zeker gesteld door het sociale werkgeverschap van de gemeente zelf, met vooralsnog 260 vegers bij de dienst Stadsbeheer. Het college benadrukt het belang van het behouden van de waardevolle kennis en kunde bij het begeleiden en ontwikkelen van de bijzondere doelgroep door de HGR, alsmede de goede relatie van de HGR met marktpartijen. Het is belangrijk om de werkgelegenheid die vrijkomt door de krimp van de Wsw formatie, te benutten voor nieuwe kandidaten uit de Participatiewet. Hiertoe is nu een transformatie nodig. Mede door de maatschappelijke ontwikkelingen, ontwikkelingen in de economie en met de inzet van nieuwe aanpakken voor doelgroepen uit de Participatiewet, zoals de STiP-banen, is 2017 een kantelpunt voor de uitvoering van de Wsw als onderdeel van de Participatiewet. Essentieel is dat voor Wsw ers voor wie dit een passend perspectief is, het werk zoveel mogelijk gedaan wordt binnen de infrastructuur van de werkgever, de opdrachtgever. Voor Wsw ers zal het bijvoorbeeld om detachering gaan, waarbij de gemeente formeel werkgever blijft en de rechten en plichten van de Wsw ers dezelfde 1 Op het moment van schrijven van dit raadsvoorstel is de meicirculaire van het Rijk nog niet bekend. In deze circulaire geeft het Rijk jaarlijks aan of de Wsw subsidie aangepast wordt. 3/6

4 blijven, binnen de bestaande cao Wsw. Het college is er van overtuigd dat de uitgangspunten van de Participatiewet op het terrein van werk waardevol zijn voor alle burgers die een beroep doen op de Participatiewet en voor burgers die in den Haag een Wsw dienstverband hebben. Voor wie binnen de Wsw een beschutte werkomgeving nodig heeft om hun loonvormend werk te realiseren, zullen we een beschutte voorziening blijven bieden. Daarbij moeten we er rekening mee houden dat Wsw ers vaker dan de gemiddelde medewerker, vanwege hun beperking, aan het einde van hun loopbaan een beroep zullen doen op beschutter werk. De gemeente Den Haag wil dit hen kunnen bieden. Met de notie van een dalende rijkssubsidie per SE, stijgende lonen en een dalende omvang van het aantal Wsw dienstverbanden, heeft de HGR als uitvoerder van de Wsw haar opdracht weten te realiseren met een gelijkblijvende gemeentelijke bijdrage van 7,5 miljoen per jaar. Als optimalisatie van het bestaande uitvoeringsmodel heeft de HGR succesvol de nodige transities doorgevoerd. Er is betere en duurzamere omzet gerealiseerd tegen een hoger uurtarief en de kosten zijn gereduceerd, onder andere door sluiten van de tuinbouwkas, effectievere inzet van het groepsvervoer en de juiste persoon op de juiste plaats. Hierdoor is het nu mogelijk om sanering of schoksgewijze afbouw te vermijden en is geleidelijke transformatie mogelijk, zodat de uitgangspunten van de Participatiewet ook voor de Wsw gelden, in het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt. Met de ontwikkeling naar een inclusieve arbeidsmarkt verandert de rol van de huidige HGR van een dienst met vooral werk in eigen beheer, naar een onderdeel van het SZW domein waar de kerntaak ligt bij het ontzorgen van werkgevers die de bijzondere doelgroep in dienst hebben of inlenen via detachering. Vanuit het SZW domein worden werkgevers ontzorgd door het bieden van diensten die de werkgever of inlener helpen om met de bijzondere doelgroep te werken. Te denken valt aan onder andere het bieden van begeleiding, bedrijfsmaatschappelijk werk bij multiproblematiek en hulp bij financiële dienstverlening aan de doelgroep zoals het omgaan met geld. Zo wordt de ervaring en expertise van het huidige HGR optimaal benut voor het inzetten van de bijzondere doelgroep bij werkgevers, in de ontwikkeling naar een inclusieve arbeidsmarkt. Geleidelijke transformatie - ontwikkelagenda met aspecten van integratie Deze stap wordt niet in één keer gezet, maar via een ontwikkelagenda als geleidelijke transformatie voorbereid. De basis wordt gelegd met de integratie van HGR en SZW (met name het WSP) in het SZW domein, per 1 januari Hiermee ontstaat er een gemeentelijk werkbedrijf. Met het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt is beleidsintegratie reeds ingezet. Op zowel de Participatiewet als de Wsw zijn dezelfde uitgangspunten van toepassing. Deze beleidsintegratie is voorwaardelijk voor een succesvolle integratie, maar deze alléén zal de nodige resultaten niet bereiken. Er is een bijbehorend geïntegreerd klantontwikkelproces en geïntegreerd marketing en acquisitieproces noodzakelijk. De integratie van processen gericht op de kandidaat maakt het mogelijk om door de hele SZW keten heen één regie te voeren op arbeidsontwikkeling en re-integratie. De kennis en infrastructuur van de HGR en WSP gezamenlijk zullen worden benut voor het ontwikkelen van kandidaten uit de Participatiewet. Komen tot één aanpak en één proces voor intake, diagnose, begeleiding en ontwikkeling draagt bij aan de kwaliteit en de effectiviteit waarmee trajecten worden opgezet en uitgevoerd. Met de integratie van HGR en SZW (met name het WSP) in het SZW domein wordt op een geïntegreerd klantontwikkelproces en geïntegreerd marketing en acquisitieproces gestuurd middels een programmatische aanpak. De projectmatige verkenning heeft uitgewezen dat zowel financieel als maatschappelijk de beste resultaten worden bereikt wanneer beide genoemde processen geïntegreerd worden binnen het SZW domein, waar het klantontwikkelproces vooralsnog gedeeltelijk geïntegreerd is en de HGR en SZW op dit moment grotendeels eigenstandig in het marketing en acquisitieproces opereren. 4/6

5 De integratie van processen gericht op de werkgever maakt het mogelijk om de werkgelegenheid die vrijkomt door de krimp van de Wsw formatie (door natuurlijk verloop), te benutten voor nieuwe kandidaten uit de Participatiewet. Het nieuwe gemeentelijk werkbedrijf zal een eenduidig aanspreekpunt zijn voor werkgevers. Het werkbedrijf biedt aan werkgevers/opdrachtgevers: -Personeelsvoorzieningen: het invullen van vacatures en/of op maat gemaakte werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt/structureel beperkte loonwaarde die in dienst komen bij de werkgever. Het huidige matchen op vacatures door WSP valt hieronder, maar ook het acquireren, matchen op STiP banen en matching na jobcarving; -Het leveren van personeelsdiensten: een groepsgewijze inzet van medewerkers met een structureel beperkte loonwaarde om productie of dienstverlening te realiseren bij de opdrachtgever in huis. Dit geldt op dit moment voor een groot deel van de opdrachten van de HGR; -Productie en dienstverlening: Voor de kandidaten die niet bemiddeld kunnen worden naar reguliere werkgevers zal binnen het werkbedrijf een kosteneffectief aanbod worden opgesteld naar opdrachtgevers toe. Dit kunnen zowel private als publieke opdrachtgevers zijn. Dit werk is er voor de doelgroep van nieuw beschut werk, evenals voor het beschuttere deel van de Wsw, wanneer onderdeel uitmaken van personeelsdienstverlening voor hen niet realistisch is. Vanwege de grote opgaven en het vele werk wat nu binnen HGR en WSP verzet wordt om mensen aan het werk te helpen en te begeleiden is het belangrijk dat het werk ook gewoon doorgaat. De noodzakelijke veranderingen worden gerealiseerd door de programmatische aanpak van de werkgeversbenadering en de kandidaat gerichte aanpak. Met de verkenning is op basis van een assessment op integratie van organisatiestructuur geconcludeerd dat per 1 januari 2018 de onderdelen van de HGR en het WSP niet op een andere wijze gestructureerd dienen te worden. De bestaande business units van de HGR en clusters van het WSP blijven ook in 2018 bestaan. Zoals eerder genoemd worden de veranderingen in processen programmatisch aangestuurd. Voor strategie, planning en control en HRM moet in kaart worden gebracht op welke wijze deze opdracht voor de komende jaren wordt vormgegeven. De HGR is een dienst binnen de gemeente Den Haag. SZW is een kerndienst binnen de gemeente Den Haag. Integratie van HGR en SZW in het SZW domein heeft alleen al daarom consequenties voor de managementstructuur. De belangrijkste constatering van de verkenning op dit aspect is dat de integratie van HGR en SZW in een gemeentelijk werkbedrijf voor de korte termijn met name consequenties heeft voor de topstructuur van de kerndienst SZW en daarbinnen voor de topstructuur van het gemeentelijk werkbedrijf. Het gaat in deze om een noodzakelijke transformatie, waarbij twee gemeentelijke diensten met een groot maatschappelijke impact betrokken zijn. Hiermee is een éénhoofdige eindverantwoordelijke nodig en is er gedurende de transformatie behoefte aan een managementstructuur met daar inbegrepen een programmadirectie voor het vormgeven van de transformatie, inclusief aspecten van integratie zoals het integreren van zowel klantprocessen als het marketing en acquisitieproces. De structuur van de organisatie en van het management onder de algemeen directeur ontwikkelen zich vervolgens met de transformatie mee. Per 1 januari 2018 spreken we binnen het SZW domein, onder de algemeen directeur, van een directeur Inkomen Participatie en Voorzieningen (IPV) en een directeur gemeentelijk werkbedrijf. Onder deze directeur gemeentelijk werkbedrijf vallen de bestaande businessunits en clusters van HGR en WSP. Het karakter van de integratie: een geleidelijk transformatieproces; organisatorisch en financieel Uit het voorgaande is duidelijk geworden dat de integratie van HGR en SZW (met name het WSP) in het SZW domein om een aantal redenen noodzakelijk is. Door de veranderde financieringssystematiek 5/6

6 van de Participatiewet is het nodig om structurele keuzes te maken. Deze keuzes kunnen niet in één keer in praktijk worden gebracht. Daar is tijd voor nodig. De vertreksituatie is voldoende positief om die tijd middels de geschetste transformatie te nemen en daarmee een zo goed mogelijke vormgeving voor de doelgroep te bereiken. Voor de budgettaire inpassing zullen de reguliere gemeentelijke begrotingsregels worden gevolgd. De daling van het participatiebudget maakt het noodzakelijk om naast het doorvoeren van genoemde keuzes ook zo effectief en efficiënt mogelijk om te gaan met de beschikbare middelen voor re-integratie en gesubsidieerd werk en de bekostiging van werkplekkosten af te bouwen. Om die reden is het essentieel om de aanpak en de processen rond de werkgeversbenadering en de op de kandidaat gerichte aanpak te integreren. De vereiste transformatie van re-integratie en gesubsidieerd werk binnen het kader van de Participatiewet komt tot stand via genoemde processen, in combinatie met duidelijke keuzes bij de start en consequente sturing binnen nieuwe financiële kaders op de resultaten die voor de komende jaren noodzakelijk zijn. In het streven naar een inclusieve arbeidsmarkt is de integratie van HGR en SZW essentieel. Besluitvorming Gezien het vorenstaande stelt het college de raad voor het volgende besluit te nemen: de raad van de gemeente Den Haag, gezien het voorstel van het college van 20 juni 2017, Besluit: I. De Haeghe Groep en de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten te integreren binnen het SZW domein en zo te komen tot een gemeentelijk werkbedrijf Den Haag. De kerndienst van het SZW domein kent één algemeen directeur, de directeur van de kerndienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten. II. De opdracht te geven deze integratie, en daarmee het gemeentelijk werkbedrijf Den Haag, per 1 januari 2018 te effectueren zoals in dit raadsvoorstel en naar aanleiding van de verkenning is voorgesteld. III. Dat zij middels een halfjaarlijkse rapportage op de hoogte wordt gehouden van de integratie van Haeghe Groep en de dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van De griffier, De voorzitter, 6/6