Industrie. Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses. Economisch Bureau Nederland Casper Burgering. Senior sector econoom

Transcriptie

1 Industrie Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses Nederland Casper Burgering Senior sector econoom Å š casper.burgering@nl.abnamro.com oktober

2 Stand van de industrie is positief in oktober Sheet 3 Sheet 4 Sheet 5 Sheet 6 5% % -5% Mondiale BBP (214) 3,3% % % -15% Mondiale handel (214) 3,% Global PMI Man. (september) 52, PMI man. NL (september) 52, Sheet 7 BBP Sheet 7 Investeringen Sheet 8 Export Sheet 9 5% % -5% 1995 (214),8% % % -12% 1995 (214) 2,% % % -12% (214) 3,5% Producenten vertrouwen (september) -, Sheet 1 Sheet 11 Sheet 12 Vacature Sheet 13 1% % -1% Productie groei (214) 2,5% Bezettingsgraad (Q3) 79,7% Indicator (aug.), Faillissementen augustus (mom) -26% % % -15% Oranje lijn = LT-gemiddelde Groene lijn = actueel verloop Verwachting ABN AMRO Actuele stand van zaken Ongunstige omstandigheden Neutrale omstandigheden Gunstige omstandigheden

3 Tegenvallers in EU en China, economie VS versterkt GDP % growth (yoy) 215 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% De Amerikaanse economie wint verder aan kracht. Het ondernemersvertrouwen blijft hoog en het herstel van de arbeidsmarkt zet door. De werkloosheid daalde van 6,1% in augustus naar 5,9% in september. Dit is de laagste stand sinds 28. De bedrijfsinvesteringen trekken iets aan, terwijl de woningmarkt wisselende cijfers laat zien Group Economics De Chinese economie sputtert. De overheid zal gerichte steunmaatregelen voortzetten om de groeidoelstelling dit jaar van 7,5% te halen. Maar daarmee zit de groei nog ver onder zijn lange termijn gemiddelde van 9%. De overheid moet grootste problemen aanpakken, zoals corruptie, schaduwbankieren en de zeepbel in de woningmarkt. World GDP % growth 214: 3.3% South LATIN Africa AMERICA Mexico Turkey EMERGING US EUROZONE EUROPE Greece Canada Poland Sweden Brazil UK Germany Australia Switzerland Spain Ireland Russia Norway Japan Italy France Belgium Netherlands Portugal South Korea De EU-economie kreeg te maken met meer tegenvallende cijfers. Het sentiment over de EUeconomie daalde. Het ondernemersvertrouwen nam af en de Duitse industriële productie kromp in augustus sterk op jaarbasis. Daar tegenover staat dat de concurrentiepositie verbetert als gevolg van de dalende euro en dat zien we terug in exportcijfers. India UAE 2% 1% Indonesia Vietnam Wereldhandel EMERGING ASIA % % 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% GDP % growth (yoy) 214 j-o-j % groei LT-gem. % Het groeitempo van de wereldhandel trok licht aan in juli, maar de kracht is nog steeds relatief zwak. In juni steeg de index van het CPB met 2,3% joj, terwijl de index in juli met 2,8% joj groeide. Daarmee licht het groeitempo nog steeds onder zijn lange termijn gemiddelde van 6%. Dit jaar wordt een groei van de wereldhandel voorzien van 3%. 6 5 China World GDP % growth 215: 3.8% Global Man. PMI 4 neutral De Manufacturing PMI voor de mondiale industriële activiteit is afgenomen in september. De index daalde,3 punten en kwam uit op 52,2 punten, nog steeds ruim boven de neutrale grens van 5. ABN AMRO verwacht dat de mondiale industriële activiteit de komende maanden boven de 5 punten zal blijven, vanwege het herstel in de VS. Bron: ABN AMRO, CPB, Markit Economics 3

4 Mondiaal gezien een nog stabiel industrieel beeld Mondiale productie Global PMI Stabiel: mondiale industriële productie groeit (net als juli) in augustus met 3,4% 15% 1% PMI nieuwe orders (mondiaal) zwakt af in september, maar nog steeds > 5 pntn % % -5% -1% Industriële productie wereld (% joj) (data tm augustus 214) -15% Nieuwe orders industrie - PMI index mondiaal Industriele productie wereld Versterking van productiegroei EU, Latin America en VS, lichte afzwakking in Azië 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% Ook de productie-index van de mondiale PMI zwakt af in september naar 53, Industriële productie naar regio s (% joj) (data tm augustus 214) VS Eurozone Productie industrie - PMI index mondiaal Lat Am Azie Groei wereldhandel stabiel en blijft onder zijn lange termijngemiddelde hangen 25% 2% 15% 1% Maar de PMI werkgelegenheid krijgt een licht impuls en neemt toe tot 51, % % -5% -1% -15% -2% % groei (joj) -25% LT-gem. Wereldhandel groeit volgens ABN AMRO met 3% joj in 214 en 6% joj in 215 Wereld handel Werkgelegenheid industrie - PMI index mondiaal Bron: Thomson Reuters Datastream, CPB, CBS 4

5 PMI: activiteit onder druk in EU, China zwak en VS sterk PMI manufacturing - september PMI output - september (index, 5 = ) Output PMI nieuwe orders - september (index, 5 = ) Cijfers gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Nieuwe orders Veel PMI s voor de verwerkende industrie zwakte in september af. Van alle landen met een PMI reeks, hebben in september alleen Nederland, Italië en Frankrijk een verbetering op maandbasis laten zien. In alle overige landen (ook buiten Europa) zwakte de PMI voor de verwerkende industrie af. In Duitsland is de PMI zelfs onder de 5 punten uitgekomen en bij de PMI nieuwe orders staat de index zelfs op 48 punten. Nederland doet het relatief gezien nog goed. Maar gezien de nauwe relatie van Nederland met Duitsland zal het waarschijnlijk niet lang meer duren voordat we ook hier een afzwakking van de PMI gaan merken. Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics 5

6 PMI industrie NL stijgt licht in september 3 58 bijdrage in indexpntn van onderdelen PMI aan de wijziging van PMI totaal PMI - werkgelegenheid PMI - nieuwe orders PMI - industrie (totaal) PMI - productie PMI - levertijden PMI - voorraad ingekocht materiaal PMI - Industrie (r.as) De PMI index voor de verwerkende industrie nam in september licht toe: van 51,7 in augustus naar 52,2 in september. De index zit sinds december 213 in een dalende trend en met deze lichte toename van de index is daar geen verandering in gekomen. Desondanks staat de index nog steeds boven de 5 punten. Een index groter dan 5 punten betekent uitbreiding in activiteit. De vraag is nog op peil: zowel de export als de binnenlandse vraag doen het relatief goed. In september droegen twee onderdelen bij aan de toename van de totaalindex: de nieuwe orders en de inkoopvoorraad. De overige onderdelen droegen licht negatief bij aan de totaalindex of bleven. De Purchasing Managers Index (PMI) van het NEVI is een verzamelingsindex gebaseerd op 5 individuele indexen met de volgende zwaarte verdeling: nieuwe orders (,3), productie (,25), werkgelegenheid (,2), levertijden (,15), voorraad ingekocht materiaal (,1), met de levertijden index omgekeerd zodat de cijfers zich in een vergelijkbare richting bewegen. Bron: NEVI, Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO 6

7 Nederlandse economie nog op herstelkoers (zie voor meer achtergrond en analyse de Nederlandse Economie in Zicht op ABN AMRO Insights) - De Nederlandse economie lijkt haar herstelkoers vast te houden. Diverse indicatoren wijzen daarop. De risico s die er zijn, lijken daar niet echt afbreuk aan te doen. verwachtingen ABN AMRO Kerncijfers Nederlandse economie - Aan de ene kant is er veel onzekerheid in de wereld en laten diverse buitenlandse economische barometers een daling zien. Maar daar staat tegenover dat de goedkopere euro en de lagere olieprijs een gunstig effect op de economie kunnen hebben. - Economische indicatoren suggereren dat de Nederlandse economie in de zomer verder is gegroeid. We gaan ervan uit dat de economie ook in het vierde kwartaal en daarna verder groeit, dankzij de uitvoer en de binnenlandse bestedingen We verwachten dat de wereldhandel verder toeneemt. Daarvan zal de uitvoer dankzij de goede concurrentiepositie profiteren % mutaties BBP -1,6 -,7,8 1,5 Particuliere consumptie -1,6-1,6 -,2,6 Overheidsconsumptie -,7 -,2 -,2 -,1 Investeringen -6, -3,9 2, 3,8 Uitvoer 3,2 2,2 3,5 4, Invoer 2,8 1, 3,2 4,2 Consumentenprijzen (CPI) 2,8 2,6,5 1, Lonen 1,6 1,2 1,2 1,6 niveaus Werkloosheid (% beroepsbevolking) 6,4 8,3 8,3 8, Idem internationale definitie 5,3 6,7 6,8 6,5 Lopende rekening (% BBP) 8,9 1,2 9,8 1, Saldo overheid (% BBP) -4, -2,3-2,7-2,1 Herziene cijfers zijn gecursiveerd, Ramingen: ABN AMRO 7 Bron: ABN AMRO

8 Tegenwind voor de eurozone Duitsland België Frankrijk PMI - nieuwe orders enexport Duitse industrie index: > 5 = expansie en < 5 = krimp nieuweorders export Groothandelmachines & onderdelen saldo (%) ondernemers positief/negatief ondernemingsklimaat voorraadniveau order ontwikkeling komende3 mndn order ontwikkeling komende6 mndn Nieuwe orders industrie index (21 = 1) totaal kapitaal goederen consumptiegoederen intermediaire goederen -3 saldo (%) ondernemers positief/negatief index : 1 = Economisch sentiment Economisch sentiment Vertrouwens indicator Industrie (totaal) Investerings goederen Intermediaire goederen Sentiment orderpositie industrie -25 saldo (%) ondernemers positief/negatief Export orders Binnenlandse orders industrie, tot. output nieuweorders nieuwe exp. orders Nederland exporteer in waarde het meeste naar Europa. Ruim driekwart van de uitvoer van goederen en diensten blijft binnen Europa. Qua goederenuitvoer is Duitsland onze belangrijkste handelspartner met een aandeel van circa 25% in de totale export van goederen naar Europa. Op afstand volgt de export naar België en Frankrijk met een respectievelijk aandeel van circa 12% en 8% PMI manufacturing saldo (%) ondernemers positief/negatief Vertrouwens indicatoren Vertrouwens indicator Economisch sentiment Industriele orders enproductie Industrie orderportefeuille (saldo %, l.as) Industriele productie(index, r.as) 95 Het ABN AMRO basisscenario gaat ervan uit dat de economische groei in de eurozone gedurende de tweede helft van dit jaar verder aantrekt. Omdat de Duitse economie in het tweede kwartaal kromp en de eurozone stagneerde, is het niet vreemd dat er steeds meer werd gespeculeerd over een recessie in de eurozone. Het lijkt er echter sterk op dat de cijfers een overdreven zwak beeld schetsen. Beide dalingen volgden op relatief sterke cijfers voor juli. Bovendien constateerde het Duitse ministerie van economische zaken dat de gewijzigde schoolvakantieplanning de productiecijfers in augustus heeft gedrukt. Het economisch sentiment in België onder alle ondernemers is net onder zijn neutrale grens van 1 uitgekomen. Ook het vertrouwen onder industriële ondernemers is nog overwegend negatief. Maar daar sta wel tegenover dat het sentiment op de exportorders weer positief is. Ook Frankrijk behoorde in de afgelopen twee kwartalen tot de zwakke broeders. De PMI voor de verwerkende industrie staat nog steeds onder de 5 neutrale grens, maar laat wel lichte verbeteringen zien. Ook de vertrouwensindicatoren geven aan dat het sentiment nog te zwak is. Dit beeld wordt bevestigd door het pessimisme in de orderportefeuille. Bron: Thomson Reuters Datastream 8

9 Meeste industriële ondernemers nog positief Veel industriële ondernemers ervaren het ondernemingsklimaat in september nog als gunstig. Een aantal indicatoren geeft dit aan. De PMI voor de verwerkende industrie staat nog boven de 5 neutrale grens. Daarnaast staan vrijwel alle onderdelen van de PMI in september in gunstig territorium en ook boven hun lange termijn gemiddelde. Ook het oordeel over de orderportefeuille houdt stand in september. Daarnaast is het oordeel over het economisch klimaat in veel branches nog gunstig, met een uitschieter in de elektrische apparaten industrie. In de basismetaalindustrie is dit oordeel echter sterk negatief. Het producentenvertrouwen is afgezwakt en staat met -,2 bovendien onder het lange termijn gemiddelde. PMI - industrie PMI Neutraal LT gem. = 51, Vertrouwen, oordeel economisch klimaat en sentiment Consumentenvertrouwen Producentenvertrouwen Koopmoment duurzame goederen saldo (%) ondernemers positief/negatief Ontwikkeling orderportefeuille Verwachting toekomstig productie niveau Langetermijn gem. Niveau september Oordeel economisch klimaat augustus september Productie (saldo (%) ondernemers positief/negatief) Cons. goederen Duurz. cons. goederen Intermediaire goederen Investeringsgoederen Bron: CBS, NEVI, ABN AMRO 9

10 Productiegroei industrie houdt stand in augustus De industriële productie nam toe met 1,4% joj in augustus. Hiermee volgt de industriële productie in Nederland niet de dalende lijn die recentelijk in Duitsland is ingezet. Tot en met augustus is de gemiddelde industriële productiegroei uitgekomen op 2,% op jaarbasis. De stijging van de productie was vooral als gevolg van de sterke productiegroei in de machineindustrie. Ook de toename van de productie in de basismetaal droeg bij aan de groei. In de overige branches daalde de productie in augustus, waarbij de grootste daling voor rekening kwam van de elektrische apparatenindustrie. Onze eerdere jaarprognoses hebben we begin oktober licht naar beneden bijgesteld: van 3,% naar 2,5% op jaarbasis. % groei joj 2.5% 2.% 1.5% 1.%.5%.% Seizoenspatroon sinds 24 Omzet (totaal) Omzet (binnen-/buitenland) Productie Meubels 1% -6% Transport -7% -4% Machines -6% -16% Metaalproducten 7% -9% Basismetaal 5% -7% Rubber- en kunststof 4% -5% Chemie -2% -1% Textiel 2% -6% INDUSTIE 1% -5.4% -2% -5% 1% % j-o-j juli 214 augustus 214 Meubels 2% -8% Transport -6% 5% Machines -18% -4% -4% Metaalproducten -12% Basismetaal -7% -7% Rubber- en kunststof -4% -8% Chemie -3% 2% Textiel -7% -1.1% INDUSTIE -5% -7.6% -2% % 2% % j-o-j omzet buitenland augustus Transport Machines Elektrische app. Elektrotechnisch Metaalproducten Basismetaal Rubber- en kunststof Chemie Kleding* Meubels -3.5% -2.1% -7.6% -.5% -4.2% -1.9% -6.5% -2.7% -.6% -1.5% -2.% Textiel -1.8% INDUSTRIE 1.3% 6.4%.5% 5.4% 5.3% 3.4% 3.8% 2.2% 1.2% 3.7% 1.4% 14.5% -2% % 2% % j-o-j juli 214 augustus 214 * = data juli vs juni 1 Bron: CBS, ABN AMRO

11 Bezettingsgraad NL nog op relatief laag niveau Bezettingsgraad onder LT-gemiddelde Langetermijn gemiddelde: 82.4 Hoog: 86.1 Gemiddelde sinds Lehman: 78.6 Laag: TOTAAL Hoog Sinds Lehman Langetermijn gemiddelde Laag PMI Capacity Utilisation (r.as) Basismetaal en rubber/plastic positief Rubber en plastic Papier en print Metaalproducten Machines Cons. goederen Chemie Basismetaal Bezetting % Q3 214 Langetermijn gem. De bezettingsgraad in Nederland is aan het begin van het derde kwartaal afgezwakt. Van 8,2% in het tweede kwartaal naar 79,7% in het derde kwartaal. De PMI bezettingsgraad staat alweer 5 kwartalen (of om precies te zijn 14 maanden) boven de 5 punten, wat duidt op een verdere versterking van de bezettingsgraad. Deze index is echter een weergave van de bezettingsgraad ontwikkeling bij de grotere industriële bedrijven in Nederland. Ondanks dat de daling beperkt is en een dergelijke (kleine) correctie in de historie wel vaker is voorgekomen, is de daling toch enigszins teleurstellend, zeker in deze fase van de economie. Bij een herstellende economie neemt de vraag naar industriële producten en investeringsgoederen immers toe, waardoor de bezettingsgraad van machines wordt opgevoerd en de gebruiksintensiteit van de machines stijgt. Momenteel staat de bezettingsgraad in de basismetaalindustrie ruim boven zijn lange termijngemiddelde. Ook de bezettingsgraad in de rubberen kunststofindustrie is boven zijn LT-gemiddelde uitgestegen, maar hier is het verschil nog beperkt. Terwijl veel branches nog ver onder het LT-gemiddelde zitten, is de bezettingsgraad in de metaalproductenindustrie goed aan het herstellen. 11 Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics

12 Arbeidsmarkt industrie laat gevarieerd beeld zien -1 Vacature-indicator zwakt af (max. is 3 en min is -3) -2 ondernemers pessimistisch Totaal Bouwnijverheid ondernemers optimistisch Industrie Commerciële dienstverlening Uitzenduren industrie neemt toe uitzenduren in % Uitzenduren industrie (l.as, % joj) PMI-werkgelegenheid (r.as) PMI werkgelegenheid (>5 = expansie) In september is de vacature-indicator weer onder de nul uitgekomen. Vijf maanden stond de indicator licht in de plus, maar kon die stand niet vasthouden of verder uitbreiden. De index werd in september vooral gedrukt door de daling van het sentiment in de industrie en in de dienstensector. De ondernemers in de bouwsector bleken juist meer optimistisch. Van de drie genoemde sectoren heeft de dienstensector het zwaarste gewicht. Het aantal uitzenduren van flexwerkers in de industrie zit nog steeds in de lift. In de 9 e periode nam het aantal uitzenduren met 8% joj toe. Daarentegen nam de PMI over werkgelegenheid verder af. Ondanks dat de relatie tussen de twee indicatoren door de tijd heen groot is, ontwikkelingen de twee reeksen zich nu in tegengestelde richting. Het toenemen van het aantal uitzenduren staat in verband met de broosheid van de Nederlandse economie en die van de eurozone. Ondernemers willen in dist stadium niet al te veel risico nemen en bouwen zij eerst een flexibele schil op, om eventuele onvoorziene schokken in de economie op te kunnen vangen. 12 Bron: CBS, ABU, NEVI, Markit Economics

13 Faillissementen neemt in sept. toe met 34% m-o-m 12 1 Industrie, totaal (sept. 214): - maandbasis: 34% - jaarbasis: 18% - jan. t/m sept. (joj): -33% 8 Overig Meubelindustrie 6 Transportmiddelenindustrie Machine-industrie Elektrische apparatenindustrie 4 Elektrotechnische industrie Metaalproductenindustrie aantal Basismetaalindustrie Rubber- en kunststofindustrie Chemische industrie Voedingsmiddelenindustrie Tot en met september is het aantal faillissementen gedaald met 33% j-o-j In september zijn in totaal 47 industriële bedrijven failliet gegaan. Ten opzichte van augustus is dit een toename van 34%. Vergeleken met het aantal faillissementen in september 213 is het aantal faillissementen toegenomen met 18%. En tot slot is het aantal faillissementen tot en met september gedaald met 33% op jaarbasis. In augustus vonden de meeste faillissementen plaats in de metaalproductenindustrie (8), de meubelindustrie (8) en in de rubber- en kunststofindustrie (5). Deze drie samen vormen bijna 45% van het totaal aantal faillissementen in september. 13 Bron: CBS

14 Prijzen in basismetaalmarkten onder druk door US dollar Door de zwakke vraag, voldoende aanbod en een aansterkende US dollar is de prijs van olie gedaald ,9 8,4 7,9 7,4 6,9 6,4 jan-12 jan-12 apr-12 apr-12 jul-12 jul-12 okt-12 okt-12 Olie (brent, USD/bbl) jan-13 jan-13 apr-13 Koper (USD/t) apr-13 jul-13 jul-13 okt-13 okt-13 jan-14 jan-14 apr-14 apr-14 jul-14 Door de sterkere dollar heeft de prijs van koper terrein verloren. In tegenvaluta nemen de kosten toe en daalt de vraag. jul-14 Dalende olieprijzen hebben hun effect op kunststofprijzen. Vrijwel alle kunststofprijzen redelijk zijn licht afgenomen. 2, 1,8 1,6 1,4 1,2 1, 8 6 Ook de aluminiumprijs staat onder druk van de US dollar. Na de piek eind augustus is de winst snel verdampt. 2,4 2,3 2,2 2,1 2, 1,9 1,8 1,7 1,6 jan-12 jan-12 Kunststof (USD/Mt) apr-12 apr-12 jul-12 Polystyrene PVC PET jul-12 okt-12 okt-12 jan-13 Aluminium (USD/t) jan-13 apr-13 apr-13 jul-13 jul-13 okt-13 okt-13 jan-14 jan-14 apr-14 apr-14 jul-14 jul-14 De aardgasprijs in Europa zit sinds midjuli in een opwaartse trend en is inmiddels gestegen met 35%. De mondiale staalprijs heeft nog steeds te verduren van overcapaciteit en relatief zwakke vraag. Dit drukt de prijs jan-12 jan-12 EU/NL aardgasprijs (TTF, Euro/KwH) apr-12 apr-12 jul-12 jul-12 okt-12 okt-12 jan-13 Global steel (HRC, USD/t) jan-13 apr-13 apr-13 jul-13 jul-13 okt-13 okt-13 jan-14 jan-14 apr-14 apr-14 jul-14 jul-14 okt Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO

15 Oordeel industriële ondernemers naar regio s Bezettingsgraad Nederland: - juli: 79,7% > 79,7% = 79,7% < 79,7% 81,4% 82,9% 79,3% 74,8% 8,9% 79,6% 83,9% 79,6% 78,2% Economisch klimaat NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen -5% tussen en min 5% < -5% Nederland: - augustus: 2,% - september: 1,% -2,1% -4,4% -2,% -13,6% 12,2% 4,6%,7% 3,6 1,7% Personeelssterkte NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen -5% tussen en min 5% < -5% Nederland: - augustus: -3,6% - september: -1,6% -6,6% -13,6% -1,8% -7,3% 9,7% -5,8% 5,1% 1,1%,5% 78,1% 76,8% 79,8% -,7% 4,9% 4,% 4,1% 7,8% -,5% Bron: CBS Totale orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen -5% tussen en min 5% < -5% -5,2% -13,5% -18,5% -7,8% Totale buitenlandse orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen -5% tussen en min 5% < -5% -9,9% -14,5% -15,4% 3,1% Orders in maanden werk NL (industrie) > 5 maanden 4-5 maanden 3-4 maanden 2-3 maanden -2 maanden 2,6 1,6 3,1 4,2 Nederland: - augustus: -8,9% - september: -9,3% -1,5% -3,3% Nederland: - augustus: -4,9% - september: -6,5% -6,1% -1,8% 3,4 5,4-12,8% -12,2% -14,8% -8,7% -2,% -6,2% 4,4 3,8 2,6-2,5% -6,7% 1,3% -2,9% 3,7 3,7-9,9% -12,5% 3,2 Nederland: - augustus: 3,5 maanden - september: 3,6 maanden 15 Bron: CBS

16 Overige informatie & disclaimer Voor meer informatie over deze sector, neem contact op met: Casper Burgering Senior sector econoom Industrie & industriële metalen ABN AMRO tel: casper.burgering@nl.abnamro.com ABN AMRO op internet Disclaimer: Copyright 214 ABN AMRO and affiliated companies ( ABN AMRO ), Gustav Mahlerlaan 1, 182 PP Amsterdam / PO Box 283, 1 EA Amsterdam, The Netherlands. All right reserved. This material is provided to you for information purposes only. Before investing in any product of ABN AMRO Bank NV, you should inform yourself about various consequences that you may encounter under the laws of your country. ABN AMRO Bank NV has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this document is correct but does not accept liability for any misprints. ABN AMRO Bank NV reserves the right to make amendments to this material. This material which is subject to change without notice is provided for informational purposes and should not be construed as a solicitation or offer to buy or sell any securities or related financial instruments. While ABN AMRO makes reasonable efforts to obtain information from sources, which it believes to be reliable, ABN AMRO makes no representation or warranty of any kind, either express or implied as to the accuracy, reliability, up-to-dateness or completeness of the information contained herein. Nothing herein constitutes an investment, legal, tax or other advice nor is it to be relied on in any investment or decision. Certain services and products are subject to legal restrictions and therefore may not be available for residents of certain countries. You should obtain relevant and specific professional advice before making any investment decision. The past performance is not necessarily a guide to the future result of an investment. The value of investments may go up or down due to various factors including but not limited to changes in rates of foreign exchange and investors may not get back the amount invested. ABN AMRO disclaims any responsibility and liability whatsoever in this respect. 16