Stand van de Industrie

Transcriptie

1 Stand van de Industrie Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses januari 215 Nederland Casper Burgering Senior sector econoom

2 Stand van de Industrie is positief in januari Sheet 3 Sheet 4 Sheet 5 Sheet 6 5% Mondiale BBP (215) 3,7% 15% -15% Mondiale handel (215) 6, Global PMI Man. (december) 51, PMI man. NL (december) 53, Sheet 7 BBP NL Sheet 7 Investeringen Sheet 8 Export NL Sheet 9 5% (215) 1,5% 12% -12% NL (215) 3,8% 12% -12% (215) 4,2% 4 Producenten vertrouwen NL (december) 3, Sheet 1 Sheet 11 Sheet 12 Vacature Sheet Productie groei NL (215) 3, Bezettingsgraad NL (Q4) 8,3% 1 Indicator (dec.), Faillissementen november (mom) -47% % -15% Oranje lijn = LT-gemiddelde Groene lijn = actueel verloop Verwachting ABN AMRO Actuele stand van zaken Ongunstige omstandigheden Neutrale omstandigheden Gunstige omstandigheden

3 Economische groei VS versnelt, China vertraagt GDP % growth (yoy) 216 8% 7% India Vietnam 6% Indonesia EMERGING 5% South Turkey ASIA LATIN Africa Poland EMERGING AMERICA Mexico Spain Sweden UAE World GDP % 4% EUROPE growth 216: South Korea Portugal Australia 3.9% 3% Belgium Norway Ireland US UK EUROZONE Germany Greece 2% Japan Brazil Canada Russia France Netherlands Switzerland Italy -2% - 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% GDP % growth (yoy) World GDP % growth 215: 3.7% China Global Man. PMI neutral De Manufacturing PMI voor de mondiale industriële activiteit zwakte in december af met,2 index punten. De index staat daarmee op 51,6 punten, en dat is nog steeds ruim boven de neutrale grens van. De mondiale industriële activiteit zal de komende maanden boven de punten blijven, o.a. vanwege het herstel in de VS. De Amerikaanse economie groeit snel en wij verwachten dat dit zo blijft in 215. De arbeidsmarkt trekt aan, de consumptie verbetert en de huizenmarkt is aan de beterende hand. Ook het vertrouwen bij ondernemers is goed. Het belangrijkste risico is de instabiliteit op financiële markten die kan ontstaan door een verhoging van de rente. De Chinese economie blijft geleidelijk afkoelen en voor 215 wordt een.5%-punt lagere groei verwacht t.o.v De overheid zal de economie stimuleren op het moment dat de cijfers verder verslechteren. De inkoopmanagersindex (PMI) voor de industrie staat in contractie en geeft de vertraging in de economie weer. De EU-economie wint verder aan kracht in 215 en 216, maar het herstel blijft traag. Het bedrijfsklimaat is getroffen door de geopolitieke spanningen. De export werd gedrukt door verminderde vraag van Rusland en Latijns-Amerika. Het tij op de arbeidsmarkt is echter gekeerd, de consumenten en producenten hebben meer vertrouwen. De Lat-Am. economie is de traagst groeiende regio binnen de opkomende landen. In 215/216 verwachten we een opleving van de regionale groei, maar de groei blijft achter bij de mondiale economische groei. De tegenvallende vraag vanuit China en de dalende grondstofprijzen spelen vooral Brazilië grote parten, naast de structurele problemen. Bron: ABN AMRO, CPB, Markit Economics 3

4 Mondiale productie Global PMI Mondiale industriële productie stabiliseert % groei (joj) %productie groei (joj) % groei (joj) De gemiddelde mondiale industriële productie t/m okt. 214 staat op 3,4% Output Europa en Lat-Am. stellen teleur, China vertraagd en de VS sterkt aan De groei van de wereldhandel vertraagde in oktober met 1,6%-punt naar 3,2% 15% 1 5% -1-15% 25% 2 15% 1 5% 25% 2 15% 1 5% -1-15% -2-25% Wereldhandel groeit volgens ABN AMRO met 6% joj in zowel 215 als 216 Mondiale industriele productie LT-gemiddelde VS LatAm Europe Asia Wereldhandel LT-gemiddelde De nieuwe orders zwakte verder af in december, maar blijft boven de en gelijktijdig neemt de productie-index ook af, in een vergelijkbaar tempo waardoor de werkgelegenheid geen kans krijgt in december om te herstellen Nieuwe orders - PMI index mondiaal Productie - PMI index mondiaal 47 Werkgelegenheid - PMI index mondiaal Bron: Thomson Reuters Datastream, CPB, CBS 4

5 PMI Duitsland hersteld, maar daalt in Italië en Frankrijk December PMIs verwerkende industrie Wereld: VS % -1.5% -.4% Japan % Europa: % 3.8% Brazilie % % 49. Rusland PMI output - december (index, = ) PMI nieuwe orders - december (index, = ) Output % -1.2% % India % Eurozone:.1..6 China % Cijfers gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Nieuwe orders In veel landen staat de PMI voor de verwerkende industrie er nog gunstig bij. De Duitse PMI herstelde sterk, terwijl de PMIs van Italië en Frankrijk verder afzwakte. Ook de PMI van Oostenrijk staat nog in de winterstand, maar de stand verbeterde aanzienlijk ten opzichte van de november registratie. De mondiale PMI voor de verwerkende industrie staat nog comfortabel boven de, maar deze is wel weer verder afgezwakt. Dit komt onder meer door de tegenvallende resultaten in Rusland en China. In Rusland dook de PMI onder, met name door de sancties en afnemende binnenlandse activiteit en vraag. Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics 5

6 bijdrage in indexpntn van onderdelen PMI aan de wijziging van PMI totaal PMI - industrie (totaal) PMI verwerkende industrie NL nog ruim in jasje PMI - werkgelegenheid PMI - nieuwe orders PMI - productie PMI - levertijden PMI - voorraad ingekocht materiaal PMI - Industrie (r.as) 42 Begin december nam de PMI index voor de verwerkende industrie sterk af, na een 3-tal maanden van sterke toenames. De index noteerde in december 53,5 punten en verloor daarmee 1,1 indexpunten ten opzichte van november. De productie en nieuwe orders (samen goed voor 55% van de totaalindex) droegen met name bij aan deze afname. Ondanks de negatieve bijdrage van output en nieuwe orders in de totaalindex, nam de werkgelegenheid in december licht toe. In november droeg dit onderdeel ook nog positief bij aan de totaalindex. Het is een indicatie dat de grotere ondernemingen in Nederland personeel nodig hebben om de bestaande orders weg te werken. Het MKB daarentegen blijft in december nog overwegend negatief gestemd wat betreft de personeelssterkte. De Purchasing Managers Index (PMI) van het NEVI is een verzamelingsindex gebaseerd op 5 individuele indexen met de volgende zwaarte verdeling: nieuwe orders (,3), productie (,25), werkgelegenheid (,2), levertijden (,15), voorraad ingekocht materiaal (,1), met de levertijden index omgekeerd zodat de cijfers zich in een vergelijkbare richting bewegen. Bron: NEVI, Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO 6

7 Groei Nederlandse economie versnelt in (zie voor meer achtergrond en analyse de Nederlandse Economie in Zicht op ABN AMRO Insights) 15% 1 5% -1-15% BBP Overheidsconsumptie Particuliere consumptie Investeringen Uitvoer Invoer % mutaties BBP Particuliere consumptie Overheidsconsumptie Investeringen Uitvoer Invoer Consumentenprijsindex Lonen (part.) niveaus Werkloosheid (% ber.bev. - CBS) Werkloosheid (% ber.bev.) Lopende rekening (% BBP) Saldo overheid (% BBP) De vooruitzichten voor de Nederlandse economie blijven positief. Dat heeft te maken met de vooruitzichten voor de wereldeconomie en - dichterbij - de eurozone. - Wij verwachten dat de economische groei in de eurozone binnenkort weer aantrekt. In de voorbije twee kwartalen had de eurozone-economie te lijden onder geopolitieke spanningen rond Oekraïne-Rusland en in het Midden-Oosten. De afzwakkende euro ten opzichte van de dollar is een gunstig perspectief voor de export vanuit Europa. Wel moeten we ons realiseren dat veranderingen in de wisselkoers pas na enige tijd effect hebben op de export. - De verbetering die de particuliere consumptie laat zien, is te danken aan de toename van het reëel beschikbaar inkomen én het herstel op de woningmarkt. Bij een aanhoudend herstel van de uitvoer en de consumptie zullen bedrijven ook meer blijven investeren. 7 Bron: ABN AMRO

8 Duitsland wint weer aan enigszins kracht Duitsland Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten PMI - nieuwe orders en export Duitse industrie index: > = expansie en < = krimp nieuwe orders export Groothandel machines & onderdelen saldo (%) ondernemers positief/negatief ondernemingsklimaat voorraadniveau order ontwikkeling komende 3 mndn order ontwikkeling komende 6 mndn Nieuwe orders industrie index (21 = 1) totaal kapitaal goederen consumptie goederen intermediaire goederen Economisch sentiment (ZEW, l.as) Economisch sentiment indicator (ECFIN, r.as) PMI Manufacturing Nwe exp. orders Productiviteit Economisch sentiment Import industriele producten Nwe orders PMI totaal index (21 = 1) Chemie Machines Metaal ertsen Basis materialen ISM Manufacturing Nwe orders Nwe exp. orders Productie Klantvoorraden Werkgelegenheid Economisch sentiment Economisch sentiment (ZEW, l.as) Sentiment over toekomst (SENTIX, r.as) Huidige sentiment economie (SENTIX, r.as) PMI import index Import index Het ABN AMRO basisscenario is ongewijzigd. Wij gaan uit van een bescheiden economisch herstel voor de eurozone en een groeivertraging in China. De economie in de VS zal naar verwachting ruim boven het trendmatige niveau verder groeien. De risico s ten aanzien van dit scenario zijn: deflatie, het politieke klimaat in Europa, een harde landing in China, instabiliteit door renteverhogingen in de VS en geopolitieke ontwikkelingen. Duitsland: De fabrieksorders vielen in november nog tegen, met een daling van,8% joj. Wij verwachten echter dat de investeringen in machines en apparatuur in de komende kwartalen weer toenemen. De winstgevendheid van het bedrijfsleven blijft goed en de balansen van bedrijven zijn gezond. Ondanks dat sommige indicatoren nog weinig overtuigend overkomen, gaan wij ervan uit dat per saldo de situatie in Duitsland aan het verbeteren is. VK: het economisch sentiment trekt aan, na een periode van afname in zowel de PMI s als het oordeel over het economisch klimaat. De import van industriële producten blijft echter nog iets achter. VS: optimisme troef in de VS. De orderportefeuille staat er gunstig bij, het sentiment is op een breed front positief en veel sectoren zijn aan de beterende hand. De Nederlandse uitvoer is goed voor bijna een derde van het BBP. Dat onderstreept het belang van de uitvoer voor de economie. Nederland exporteer in waarde het meeste naar Europa. Ruim driekwart van de uitvoer van goederen en diensten blijft binnen Europa. Qua goederenuitvoer is Duitsland onze belangrijkste handelspartner met een aandeel van circa 25% in de totale export van goederen naar Europa. De handelspartners die het dichtstbij liggen, zijn minder belangrijk. Het VK en de VS blijken juist belangrijker dan gedacht. Voor meer achtergrond hierover, zie: Focus op Nederland Exportland op ABN AMRO Insights. Bron: Thomson Reuters Datastream 8

9 Economisch klimaat is mild in december De PMI voor de verwerkende industrie is in december afgezwakt, gedreven door de nieuwe orders en productie. Desondanks staat de index ruim boven de neutrale grens van. Ook staat het producentenvertrouwen op een historisch hoog niveau. Met deze uitgangspositie zijn veel ondernemers positief gestemd over het verwachte productieniveau en is een groot deel nog optimistisch over de orderportefeuille. Het ondernemersklimaat is bij deze stand van de indicatoren optimistisch, maar toch is het oordeel over het economisch klimaat voor de komende 3 maanden niet in alle branches even gunstig. In de basismetaal- en elektrotechnische industrie is het sentiment goed, maar we zien een minder positief oordeel terug in de rubber- en kunststofindustrie, de transportmiddelenindustrie, de machine-industrie en de elektrische apparatenindustrie. PMI - industrie 58 PMI 56 Neutraal LT gem. = 51, Langetermijn gem. Niveau december Vertrouwen, oordeel economisch klimaat en sentiment Consumentenvertrouwen Producentenvertrouwen Koopmoment duurzame goederen Oordeel economisch klimaat november december (saldo (%) ondernemers positief/negatief) saldo (%) ondernemers positief/negatief Ontwikkeling orderportefeuille Verwachting toekomstig productie niveau Productie (saldo (%) ondernemers positief/negatief) Cons. goederen Intermediaire goederen Duurz. cons. goederen Investeringsgoederen Bron: CBS, NEVI, ABN AMRO 9

10 Productie industrie groeit weer matig in november De industriële productie is in november mondjesmaat toegenomen met,6% joj. De gemiddelde productiegroei voor de industrie (excl. food) komt daarmee op 2,8% joj en ligt daarmee niet ver af van onze verwachtingen (3, joj). Wederom kwamen de tegenvallende productiecijfers volledig voor rekening van de voedings- en genotmiddelenindustrie. De productie in de voedings- en genotmiddelenindustrie kromp in november met 5,5% joj. De sluiting van een fabriek in de tabaksindustrie was hiervan de oorzaak, waar de productie dit jaar al gemiddeld met 33% is gedaald. De chemische industrie kreeg het zwaar te verduren in november, met zowel een scherpe productie- als omzetdaling. Daarmee heeft de chemische sector, die sterk export gedreven is, nog niet kunnen profiteren van de sterkere dollar en de dalende olieprijs. Zowel de binnenlandse- als de buitenlandse omzet daalde scherp in november. Met name de transportmiddelenindustrie en de elektrische apparaten industrie zagen de productiegroei in november toenemen, maar dit vertaalde zich niet direct terug in significante omzetstijgingen. Omzet (totaal) Omzet (binnen-/buitenland) Productie Meubels Transport Machines Metaalproducten Basismetaal Rubber- en kunststof Chemie -14% Textiel INDUSTIE -2% -3% -3% -6% -2% -8% 1 27% 4% 3% 4% 3% -2 2 % j-o-j oktober 214 november 214 Rubber- en kunststof % j-o-j Meubels Transport Machines Metaalproducten Basismetaal -14% Chemie -15% Textiel INDUSTIE -1-3% -4% -6% -7.6% 2% 2% 4% 12% -2 2 omzet buitenland november omzet binnenland november Meubels 7% Transport Machines Elektrische app. Elektrotechnisch -4% - Metaalproducten -2% Basismetaal Rubber- en kunststof -6% Chemie -6% Kleding - Textiel INDUSTRIE -.6% 1 Bron: CBS, ABN AMRO 4% 3% 5%.5% 4% 7% 3% 4% 8% -1 1 % j-o-j oktober 214 november 214

11 Bezettingsgraad (PMI) zwakt licht af in december Bezettingsgraad licht dalend Rubber en metaal boven LT-gemiddelde Langetermijn gemiddelde: 82.4 Hoog: 86.1 Gemiddelde sinds Lehman: Rubber en plastic Papier en print Metaalproducten Machines Laag: Cons. goederen Chemie Basismetaal TOTAAL Hoog Sinds Lehman Langetermijn gemiddelde Laag PMI Capacity Utilisation (r.as) Bezetting % Q4 214 Langetermijn gem. De PMI bezettingsgraad (welke een weergave is van 3 grote bedrijven) zit de laatste paar maanden in een dalende trend, maar gezien de stand (ruim boven de ) is er nog geen reden voor zorg. Boven de duidt namelijk nog steeds op expansie. De expansie valt voornamelijk terug te voeren op de sterke buitenlandse oriëntatie van deze grotere bedrijven en de orderintake gaat daar nog relatief goed. De bezettingsgraad volgens het CBS is licht verbeterd in het vierde kwartaal van 214. Van 79,7% in het derde kwartaal naar 8,3% nu. Daarmee blijft de bezettingsgraad nog onder zijn lange termijn gemiddelde en in historisch perspectief nog relatief laag. Bij een herstellende economie neemt de vraag naar industriële producten en investeringsgoederen toe, waardoor de bezettingsgraad van machines wordt opgevoerd en de gebruiksintensiteit van de machines stijgt. Gezien de prognoses voor de eurozone en de Nederlandse economie, gaan wij uit van verder herstel van de bezettingsgraad in de komende kwartalen. De bezettingsgraad in de metaal gerelateerde branches binnen de industrie staan boven hun lange termijn gemiddelde. Ook de bezettingsgraad in de rubber- en kunststofindustrie staat nog steeds boven zijn LT-gemiddelde. In papier & print en bij de branches die consumentengoederen produceren, is de huidige bezettingsgraad aanzienlijk lager dan het lange termijn gemiddelde. 11 Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics

12 uitzenduren in % joj PMI werkgelegenheid (> = expansie) Uitzenduren industrie blijven toenemen Vacature-indicator industrie stijgt 3 (max. is 3 en min is -3) Groei uitzenduren industrie stabiel ondernemers optimistisch ondernemers -3 pessimistisch Totaal Bouwnijverheid Industrie Commerciële dienstverlening Uitzenduren industrie (l.as, % joj) PMI-werkgelegenheid (r.as) De totale vacature-indicator is stabiel gebleven en schommelt alweer 6 maanden rondom de nul. De totale indicator wordt met name beïnvloedt door de ontwikkelingen in de dienstensector. In december nam de indicator in de industrie verder toe en staat daarmee op exact hetzelfde punt als in januari 214. De stijging ten opzichte van december was licht, maar de toename komt overeen met de ontwikkelingen in andere arbeidsmarkt gerelateerde indicatoren. In dit stadium geldt nog steeds dat ondernemers nog niet geheel gerust zijn over het economische klimaat en willen in dit stadium niet al te veel risico nemen. Zij bouwen daarom eerst een flexibele schil op, om eventuele onvoorziene schokken in de economie snel op te kunnen vangen. De groei in het aantal uitzenduren van flexwerkers in de industrie houdt stand. Tot en met de 12 e periode is de gemiddelde groei in het aantal uren 5,3% joj. De PMI voor de werkgelegenheid nam ook toe. 12 Bron: CBS, ABU, NEVI, Markit Economics

13 aantal Aantal faillissementen neemt in nov. af met 47% mom Aantal faillissementen industrie per maand Industrie, totaal (nov. 214): - maandbasis: -47% - jaarbasis: -55% - jan. t/m nov. (joj): -33% Overig Meubelindustrie Transportmiddelenindustrie Machine-industrie Elektrische apparatenindustrie Elektrotechnische industrie Metaalproductenindustrie Basismetaalindustrie Rubber- en kunststofindustrie Chemische industrie Voedingsmiddelenindustrie Tot en met november is het aantal faillissementen gedaald met 33% j-o-j In november zijn in totaal 25 industriële bedrijven failliet gegaan. Daarmee komt het totaal aantal industriële bedrijven dat failliet is gegaan in 214 op 525, en dit is 33% minder dan voorgaand jaar. Ten opzichte van november is dit een afname van 47%. Vergeleken met het aantal faillissementen in november 213 is het aantal faillissementen afgenomen met 55%. In november vonden de meeste faillissementen plaats in de metaalproductenindustrie (7). 13 Bron: CBS

14 Dalende olieprijs groot effect op andere grondstoffen De olieprijs blijft dalen door overaanbod. Voor energie-intensieve sectoren pakt dit gunstig uit voor de marges. In navolging van de dalende trend in de olieprijs, verloren ook de kunststof gerelateerde prijzen flink terrein. Aardgasprijs in Europa daalt vanwege mild weer, hoge voorraden en extra aanbod agv dalende LNG prijs in Azië. 12 Crude Oil-Brent (USD/bbl) , Kunststof (USD/t) 1,3 1,2 1,1 1, PVC (USD/t, l.as) PET (USD/t, l.as) Polystyrene (USD/t, r.as) EU/NL aardgasprijs (TTF, Euro/KwH) De koperprijs daalt als gevolg van de dalende olieprijs, aansterkende dollar en de zorgen over de vraag vanuit China. 7,6 LME-Copper (Grade A, USD/Mt) 7, 7,2 7, 6,8 6,6 6, 6,2 Ook in de aluminiumprijs zien we het effect terugkomen van de dalende olieprijs en de sterkere dollar. 2,2 LME-Aluminium (99.7%, USD/Mt) 2,1 2, 1,9 1,8 1,7 1,6 1, De impact van de dalende olieprijs heeft ook effect op de vraag naar staal, doordat minder olieprojecten worden opgestart. 62 Mondiale staalprijs (HRC, USD/t) Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO

15 Annex: oordeel industriële ondernemers naar regio s Bezettingsgraad - Kwartaal 4: 8,3% > 8,3% = 8,3% < 8,3% 83, 81,2% 82,9% 78,9% 78,4% 75,6% 79,3% 8,6% 78,5% 84, 81,2% 82, november: Economisch klimaat NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - oktober: 5,4% - november:,9% -5,8% 3, 12,4% -6,3% 2,9% -4,7% -,8%,3% 2, Economisch klimaat NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - november:,9% - december:,4% -6,2% 11,2% 3, -4,8% 1,9% -1,8% 2,3%, -1,8% 7, -3,2% -2, -3,8% -1,4% november: Personeelssterkte NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - oktober: -6,7% - november: -7, -8,6% -8, -19,3% -1,4% 1,2% -7,,8% -6,8% -11,7% -15,7% -,6% Personeelssterkte NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - november: -7, - december: -1,8% -15,7% -11,5% -18,4% -12,8% -2, -12,8% -2, -13, -15,3% -18,6% -23,3% -2,7% -1,5% -9,7% Bron: CBS Bron: CBS Totale orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < -9,3% -2,9% -19,8% -1,7% Totale buitenlandse orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < -6,8%,4% -12,6% 1,6% Orders in maanden werk NL (industrie) > 5 maanden 4-5 maanden 3-4 maanden 2-3 maanden -2 maanden 2,7 3, 3,3 4,2 - november: -1, - december: -7,3% -3,3% -3, - november: -7,2% - december: -3,7% -7,8% 2,8% 3,3 5,4 november: Totale orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - oktober: -7,6% - november: -1, 1, -8, -19,2% -1,4% -5,3% -16,6% -6,3% -1,2% -13,5% -31,3%,6% -3,7% -5, -9,3% -1,9% -6,7% -3, -16, november: Totale buitenlandse orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1 tussen min 1 en min 5% < - oktober: -6,2% - november: -7,2% 1,6% -6, -16,8% 1, -4,5% -17,3% -9,3% -1,4% -12,2% 1,4% -13,4% 8,4% -3,5% -3, 2, -2,3% -2,7% -14, november: Orders in maanden werk NL (industrie) > 5 maanden 4-5 maanden 1,6 3-4 maanden 2-3 maanden -2 maanden 2,7 3,4 4, 2,6 4,4 3,7 3,8 2,9 5,4 3,3 4,3 3,8 4,4 - november: 3,6 maanden - december: 3,6 maanden 4, 3,9 2,6 3, - oktober: 3,5 maanden - november: 3,6 maanden 15 Bron: CBS

16 Overige informatie & disclaimer Voor meer informatie over deze sector, neem contact op met: Casper Burgering Senior sector econoom Industrie & industriële metalen ABN AMRO tel: casper.burgering@nl.abnamro.com ABN AMRO op internet Disclaimer: Copyright 215 ABN AMRO and affiliated companies ( ABN AMRO ), Gustav Mahlerlaan 1, 182 PP Amsterdam / PO Box 283, 1 EA Amsterdam, The Netherlands. All right reserved. This material is provided to you for information purposes only. Before investing in any product of ABN AMRO Bank NV, you should inform yourself about various consequences that you may encounter under the laws of your country. ABN AMRO Bank NV has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this document is correct but does not accept liability for any misprints. ABN AMRO Bank NV reserves the right to make amendments to this material. This material which is subject to change without notice is provided for informational purposes and should not be construed as a solicitation or offer to buy or sell any securities or related financial instruments. While ABN AMRO makes reasonable efforts to obtain information from sources, which it believes to be reliable, ABN AMRO makes no representation or warranty of any kind, either express or implied as to the accuracy, reliability, up-to-dateness or completeness of the information contained herein. Nothing herein constitutes an investment, legal, tax or other advice nor is it to be relied on in any investment or decision. Certain services and products are subject to legal restrictions and therefore may not be available for residents of certain countries. You should obtain relevant and specific professional advice before making any investment decision. The past performance is not necessarily a guide to the future result of an investment. The value of investments may go up or down due to various factors including but not limited to changes in rates of foreign exchange and investors may not get back the amount invested. ABN AMRO disclaims any responsibility and liability whatsoever in this respect. 16