Stand van de Industrie

Transcriptie

1 Stand van de Industrie Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses februari 215 Nederland Casper Burgering Senior sector econoom

2 Stand van de Industrie is positief in februari Sheet 3 Sheet 4 Sheet 5 Sheet 6 5% % -5% Mondiale BBP (215) 3,5% 15% % -15% Mondiale handel (215) 6,% Global PMI Man. (januari) 51, PMI man. NL (januari) 54, Sheet 7 BBP NL Sheet 7 Investeringen Sheet 8 Export NL Sheet 9 5% % -5% (215) 1,5% 12% % -12% NL (215) 3,8% 12% % -12% (215) 4,4% 4 Producenten vertrouwen NL (januari) 2, Sheet 1 Sheet 11 Sheet 12 Vacature Sheet 13 1% % -1% Productie groei NL (215) 3,% Bezettingsgraad NL (Q1) 8,4% 1 Indicator (dec.), Faillissementen 214 (joj) -33% % % -15% Oranje lijn = LT-gemiddelde Groene lijn = actueel verloop Verwachting ABN AMRO Actuele stand van zaken Ongunstige omstandigheden Neutrale omstandigheden Gunstige omstandigheden

3 Economie Rusland krijgt dit jaar een knauw 8% 7% World GDP % growth 215: 3.5% EMERGING ASIA China 6% India Vietnam GDP % growth (yoy) 216 5% Turkey South Indonesia Mexico Spain Africa 4% Canada Poland World GDP % Australia Greece UAE growth 216: LATIN South Korea 3.8% 3% EMERGING AMERICA US UK EUROPE Brazil Ireland Sweden 2% Netherlands Germany France Norway Italy Belgium 1% Japan EUROZONE Portugal Russia Switzerland % -6% -4% -2% % 2% 4% 6% 8% GDP % growth (yoy) Global Man. PMI neutral De Manufacturing PMI voor de mondiale industriële activiteit nam in januari toe met,2 index punten. De index staat daarmee op 51,7 punten, en dat is nog steeds ruim boven de neutrale grens van. De mondiale industriële activiteit zal de komende maanden boven de punten blijven, o.a. vanwege het herstel in de VS en de eurozone. De Amerikaanse economie houdt zijn groeipad vast. De consumptie en de huizenmarkt laten maandelijks betere cijfers zien. De arbeidsmarkt staat er goed voor en ook het vertrouwen bij ondernemers is nog steeds goed. Ook het IMF heeft zijn economische groei voor de VS naar boven bijgesteld. De sterke dollar heeft effect op de export. De Chinese economie groeide in 214 met 7,4%. De afname van de groei zal in 215 doorzetten. De overheid heeft stabiliteit hoog in het vaandel staan, waarmee een harde landing onwaarschijnlijk lijkt. De overheid zal de economie stimuleren op het moment dat de cijfers verder verslechteren. Goedkope olie en exportgroei geven een impuls. De EU-economie herstelt verder en krijgt door de kwantitatieve verruiming van de ECB een impuls, doordat de euro in waarde daalt (goed voor export), de banktarieven zullen afnemen en de aandelenkoersen stijgen. De consument krijgt een meer prominente rol komend jaar en de aantrekkende bestedingen zullen een flinke bijdrage leveren a/d groei. De Lat-Am. economie heeft het zwaarder te verduren en is de traagst groeiende regio binnen de opkomende landen. In 215/216 verwachten we een opleving van de regionale groei, maar de groei blijft achter bij de mondiale economische groei. De tegenvallende vraag vanuit China en de dalende grondstofprijzen spelen vooral Brazilië grote parten. Bron: ABN AMRO, CPB, Markit Economics 3

4 Mondiale productie Global PMI Industriële productie in VS stijgt verder % groei (joj) %productie groei (joj) % groei (joj) De mondiale industriële productie schommelt rond zijn LT-gemiddeld Met name Europa en Lat-Amerika trekken het gemiddelde naar beneden De wereldhandel groeit in het laatste kwartaal van 214 matig 15% 1% 5% % -5% -1% -15% 25% 2% 15% 1% 5% % 25% 2% 15% 1% 5% % -5% -1% -15% -2% -25% Wereldhandel groeit volgens ABN AMRO met 6% joj in zowel 215 als 216 Mondiale industriele productie LT-gemiddelde -5% VS LatAm Europe Asia Wereldhandel LT-gemiddelde De dalende trend in nieuwe orders sinds juni 214 is in januari 215 gekeerd en neemt de productie-index in zijn kielzog mee terwijl de werkgelegenheid stabiliseert en vertraagd reageert op herstel Nieuwe orders - PMI index mondiaal Productie - PMI index mondiaal 47 Werkgelegenheid - PMI index mondiaal Bron: Thomson Reuters Datastream, CPB, CBS 4

5 PMI Rusland daalt naar een nieuw dieptepunt in 6 jaar Januari PMIs verwerkende industrie Wereld: VS %.6%.4% Japan % %.4% Europa: % -1.4% Brazilie % % % 48.4 Rusland PMI output - januari (index, = ) PMI nieuwe orders - januari (index, = ) Output % 3.1% % India % Eurozone: China %.2% Cijfers gecorrigeerd voor seizoensinvloeden Nieuwe orders In een meerderheid van de landen staat de PMI voor de verwerkende industrie positief. Dat wil zeggen, boven de -indexpunten en dat geeft een groei in bedrijfsactiviteiten aan. Van alle landen met een index boven de heeft Nederland een positie in de middenmoot, zowel in orders als in output. In Europa zijn de achterblijvers Frankrijk, Italië, Griekenland en Oostenrijk. Buiten Europa valt vooral Rusland op, die een ferme tik kreeg te verduren naar aanleiding van de economische sancties rondom de Oekraïne crisis. Ook China heeft te maken met krimp in industriële activiteit en afkoeling van de economie. Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics 5

6 bijdrage in indexpntn van onderdelen PMI aan de wijziging van PMI totaal PMI - industrie (totaal) PMI verwerkende industrie NL blijft sterk PMI - werkgelegenheid PMI - nieuwe orders PMI - productie PMI - levertijden PMI - voorraad ingekocht materiaal PMI - Industrie (r.as) Een sterk begin van 215: de PMI voor de verwerkende industrie nam weer toe. De index noteerde in januari 54,1 punten en won daarmee,6 indexpunten ten opzichte van december. De toename is in lijn met het toegenomen sentiment van ondernemers over het economisch klimaat voor de komende 3 maanden. De productie en nieuwe orders (samen goed voor 55% van de totaalindex) droegen met name bij aan deze toename in januari. De werkgelegenheid droeg in januari als enige negatief bij aan de verandering in de totaalindex, maar staat nog wel in expansie. De grotere ondernemingen in Nederland hebben vakmensen nodig om nieuwe orders te verwerken. Dit geeft ook de vacature-indicator in de industrie weer, met een versnelling in november en december. De Purchasing Managers Index (PMI) van het NEVI is een verzamelingsindex gebaseerd op 5 individuele indexen met de volgende zwaarte verdeling: nieuwe orders (,3), productie (,25), werkgelegenheid (,2), levertijden (,15), voorraad ingekocht materiaal (,1), met de levertijden index omgekeerd zodat de cijfers zich in een vergelijkbare richting bewegen. Bron: NEVI, Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO 6

7 Rente NL fors omlaag dankzij ECB (zie voor meer achtergrond en analyse de Nederlandse Economie in Zicht op ABN AMRO Insights) 15% 1% 5% % -5% -1% -15% BBP Overheidsconsumptie Particuliere consumptie Investeringen Uitvoer Invoer % mutaties BBP -,7,8 1,5 2,1 Particuliere consumptie -1,6, 1,1 1,5 Overheidsconsumptie -,2, -,1, Investeringen -3,9 1,7 3,8 4,9 Uitvoer 2,2 4, 4,4 5,4 Invoer 1, 4, 4,8 5,5 Consumentenprijsindex 2,5 1, 1, 1,6 Lonen (part.) 1,3 1,2 1,6 2, niveaus Werkloosheid (% ber.bev. - CBS) 8,3 8,3 7,9 7,5 Werkloosheid (% ber.bev.) 6,7 6,8 6,4 6, Lopende rekening (% BBP) 1,3 9,9 9,6 9,4 Saldo overheid (% BBP) -2,3-2,8-2, -1,6 - Om het tij te keren zet de ECB zwaar geschut in. Zij zal maandelijks voor EUR 6 mld aan obligaties opkopen. Hierdoor daalt de lange rente en de wisselkoers van de euro. De daling van de euro zal - met enige vertraging - de inflatie voeden. Verder zal de inflatie worden aangewakkerd doordat de economische activiteit aantrekt. - De Nederlandse uitvoer blijft profiteren van de toename van de wereldhandel en de zwakkere euro. Ook bij de op het binnenland gerichte sectoren is een verbetering zichtbaar. Een belangrijke oorzaak is dat de binnenlandse bestedingen inmiddels niet meer afnemen. Verder neemt in de bouw de activiteit toe. Er zijn minder faillissementen en ontslagaanvragen bij bedrijven. De verbetering op de arbeidsmarkt sterkt het vertrouwen van gezinnen. - Vanwege de gedaalde olieprijs, de voorlopig verder dalende euro en het ruimere beleid van de ECB hebben wij onze raming voor de economische groei in 216 wat verhoogd. Bron: ABN AMRO (Nico Klene) 7

8 Duitse economie begint 215 met groei Duitsland Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten PMI - nieuwe orders en export Duitse industrie index: > = expansie en < = krimp nieuwe orders export Groothandel machines & onderdelen saldo (%) ondernemers positief/negatief ondernemingsklimaat voorraadniveau order ontwikkeling komende 3 mndn order ontwikkeling komende 6 mndn Nieuwe orders industrie index (21 = 1) totaal kapitaal goederen consumptie goederen intermediaire goederen Economisch sentiment (ZEW, l.as) Economisch sentiment indicator (ECFIN, r.as) PMI Manufacturing Nwe exp. orders Productiviteit Economisch sentiment Import industriele producten Nwe orders PMI totaal index (21 = 1) Chemie Machines Metaal ertsen Basis materialen De Nederlandse uitvoer is goed voor bijna een derde van het BBP. Dat onderstreept het belang van de uitvoer voor de economie. Nederland exporteer in waarde het meeste naar Europa. Ruim driekwart van de uitvoer van goederen en diensten blijft binnen Europa. Qua goederenuitvoer is Duitsland onze belangrijkste handelspartner met een aandeel van circa 25% in de totale export van goederen naar Europa. De handelspartners die het dichtstbij liggen, zijn minder belangrijk. Het VK en de VS blijken juist belangrijker dan gedacht. Voor meer achtergrond hierover, zie: Focus op Nederland Exportland op ABN AMRO Insights ISM Manufacturing Nwe orders Nwe exp. orders Productie Klantvoorraden Werkgelegenheid Economisch sentiment Economisch sentiment (ZEW, l.as) Sentiment over toekomst (SENTIX, r.as) Huidige sentiment economie (SENTIX, r.as) PMI import index Import index Voor 215 gaan uit van een bescheiden economisch herstel voor de eurozone en een aanhoudende groeivertraging in China. De economie in de VS zal naar verwachting ruim boven het trendmatige niveau verder groeien. De risico s ten aanzien van dit scenario zijn: deflatie, het politieke klimaat in Europa ten aanzien Griekenland, een harde landing in China, instabiliteit door renteverhogingen in de VS en geopolitieke ontwikkelingen. Duitsland: De Duitse economie is het nieuwe jaar voortvarend begonnen. Uit de inkoopmanagersindex van januari blijkt dat de industriële productie weer is gestegen, terwijl tegelijkertijd de werkgelegenheid ook aantrok. Het lijkt erop dat de stemming van ondernemers weer positief is, na een onzeker vierde kwartaal van 214.Ook de gunstige Duitse handelsprestaties duiden op een toename van de bedrijfsactiviteit. VK: in het vierde kwartaal van 214 is de economische groei iets afgezwakt in het VK. De groei in 214 kwam uit op 2,6%, mede gedreven door de sterke binnenlandse vraag. ABN AMRO gaat voor 215 uit van een economische groei van 2,8%. VS: in de VS zet de economische groei door. De arbeidsmarkt trekt verder aan, de orderportefeuille staat er gunstig bij, het sentiment is op een breed front positief en veel sectoren zijn aan de beterende hand. Bron: Thomson Reuters Datastream 8

9 Economisch klimaat trekt weer aan in januari Het oordeel van industriële ondernemers over het economisch klimaat is in januari weer toegenomen. Met name in de chemische industrie, de elektrische apparaten industrie, de basismetaal-, machine- en meubelindustrie is het sentiment in januari sterker toegenomen. Alleen de transportmiddelenindustrie ziet het economisch klimaat nog niet zo rooskleurig. Dit komt met name doordat deze branche sterk afhankelijk is van het buitenland en voor een deel ook zaken doet met landen buiten Europa (zoals Rusland). Voor veel exporterende branches geldt dat zij op termijn kunnen profiteren van de goedkopere euro. De sterkere dollar zal echter hoogstwaarschijnlijk bijdrage aan een stijging van de grondstofkosten. PMI - industrie 58 PMI 56 Neutraal LT gem. = 51, Langetermijn gem. Niveau januari Vertrouwen, oordeel economisch klimaat en sentiment Consumentenvertrouwen Producentenvertrouwen Koopmoment duurzame goederen Oordeel economisch klimaat december januari (saldo (%) ondernemers positief/negatief) saldo (%) ondernemers positief/negatief Ontwikkeling orderportefeuille Verwachting toekomstig productie niveau Productie (saldo (%) ondernemers positief/negatief) Cons. goederen Intermediaire goederen Duurz. cons. goederen Investeringsgoederen Bron: CBS, NEVI, ABN AMRO 9

10 Productie industrie krimpt in december De industriële productie (incl. food) is in december afgenomen met 2,8% joj. De krimp was met name het gevolg van de sterke daling van de productie in de tabaksindustrie, leer- en schoenenindustrie en de chemische industrie. Met de krimp in december kwam de totale productiegroei in 214 uit op 1,1%. De omzet daalde met,5%, met name doordat de omzet vanuit de binnenlandse vraag kromp met 2,2%. Ondanks de sterke groei van de buitenlandse omzet in de meubelindustrie, daalde de totale omzet in deze branche doordat de binnenlandse vraag nog relatief zwak was. De meeste branches vertoonde groei in de productie in 214, op een viertal na. In de tabaksindustrie daalde de productie in 214 met 37,2% door de sluiting van de fabriek van Philip Morris. Ook in de kleding-, dranken- en chemische industrie daalde de productie in 214 met resp. -1,5%, -1,2% en -,5%. Omzet (totaal) Omzet (binnen-/buitenland) Productie Meubels Transport Machines Metaalproducten Basismetaal Rubber- en kunststof Chemie Textiel % j-o-j INDUSTIE Meubels Transport Machines Metaalproducten Basismetaal.7 4. Rubber- en kunststof Chemie Textiel INDUSTIE % j-o-j -1 1 Meubels Transport Machines Elektrische app Elektrotechnisch Metaalproducten Basismetaal Rubber- en kunststof Chemie Kleding Textiel INDUSTRIE % j-o-j omzet buitenland 214 omzet binnenland Bron: CBS, ABN AMRO

11 Bezettingsgraad bij exportbranches nog laag Bezettingsgraad licht dalend Exportbranches lagere benutting Hoog: 86.1 Laag: onder lange termijn gemiddelde 7 68 TOTAAL Hoog Sinds Lehman Langetermijn gemiddelde Laag Pre-crisis gemiddelde Lange termijn gemiddelde bezettingsgraad (in %) Bezettingsgraad K1-215 (in %) De bezettingsgraad is in het eerste kwartaal van 215 voor de gehele industrie slechts beperkt toegenomen, met,1%-punt en staat nu op 8,4%. Daarmee ligt de bezettingsgraad nog ver onder zijn gemiddelde van voor de crisis (83,5%), maar wel boven het gemiddelde na de crisis (78,7%). De PMI voor de bezettingsgraad is daarentegen in januari verder toegenomen naar 53,, en dit betekent dat de grotere bedrijven in Nederland hun bezettingsgraad maandelijks zien toenemen. Gezien de prognoses voor de eurozone en de Nederlandse economie, gaan wij uit van verder herstel van de bezettingsgraad in de komende periodes (zowel maandelijks als per kwartaal). Opvallend is dat de bezettingsgraad in vooral de export georiënteerde branches nog steeds onder hun lange termijn gemiddelde zit (zoals de machine-industrie, de transportmiddelenindustrie en de chemische industrie). De bezettingsgraad bij de overige branches staat al ruim boven hun lange termijn gemiddelde. 11 Bron: Thomson Reuters Datastream, NEVI, Markit Economics

12 uitzenduren in % joj PMI werkgelegenheid (> = expansie) Flexibele schil industriële bedrijven groeit 3 Vacature-indicator industrie stijgt (max. is 3 en min is -3) Uitzenduren industrie nemen toe ondernemers optimistisch ondernemers -3 pessimistisch Totaal Bouwnijverheid Industrie Commerciële dienstverlening Uitzenduren industrie (l.as, % joj) PMI-werkgelegenheid (r.as) De totale vacature-indicator is stabiel gebleven en schommelt alweer 6 maanden rondom de nul. De totale indicator wordt met name beïnvloedt door de ontwikkelingen in de dienstensector. In december nam de indicator in de industrie verder toe en staat daarmee op exact hetzelfde punt als in januari 214. De stijging ten opzichte van december was licht, maar de toename komt overeen met de ontwikkelingen in andere arbeidsmarkt gerelateerde indicatoren. In dit stadium geldt nog steeds dat ondernemers nog niet geheel gerust zijn over het economische klimaat en willen in dit stadium niet al te veel risico nemen. Zij bouwen daarom eerst een flexibele schil op, om eventuele onvoorziene schokken in de economie snel op te kunnen vangen. De groei in het aantal uitzenduren van flexwerkers in de industrie houdt stand. Tot en met de 12 e periode is de gemiddelde groei in het aantal uren 5,3% joj. De PMI voor de werkgelegenheid nam ook toe. 12 Bron: CBS, ABU, NEVI, Markit Economics

13 aantal Aantal faillissementen blijft afnemen Aantal faillissementen industrie per maand Industrie, totaal (dec. 214): - maandbasis: +% - jaarbasis: -25% - jan. t/m dec. (joj): -33% Overig Meubelindustrie Transportmiddelenindustrie Machine-industrie Elektrische apparatenindustrie Elektrotechnische industrie Metaalproductenindustrie Basismetaalindustrie Rubber- en kunststofindustrie Chemische industrie Voedingsmiddelenindustrie In 214 is het aantal faillissementen gedaald met 33% In december zijn in 39industriële bedrijven failliet gegaan, een toename van % op maandbasis. Daarmee komt het totaal aantal industriële bedrijven dat failliet is gegaan in 214 op 564, en dit is 33% minder dan voorgaand jaar. In december vonden de meeste faillissementen plaats in de metaalproductenindustrie. Voor komend jaar gaat ABN AMRO uit van een verdere daling van het aantal faillissementen. Naar verwachting zal, mede dankzij de aantrekkende economie in Nederland, het aantal faillissementen dalen met 5-1% op jaarbasis. 13 Bron: CBS

14 Als de olieprijs aantrekt, stijgen ook de metaalprijzen De lage olieprijs is als gevolg van aanhoudende overaanbod van olie. De prijs is echter te ver, en te snel gedaald. 12 Crude Oil-Brent (USD/bbl) De olieprijs heeft een aanzienlijk impact, en drijft ook de kunststof gerelateerde prijzen naar beneden. 1, Kunststof (USD/t) 1,3 1,2 1,1 1, PVC (USD/t, l.as) PET (USD/t, l.as) Polystyrene (USD/t, r.as) De Europese gasprijs is gestegen door spanningen m.b.t Rusland-Oekraïne en lager productieplafond in Groningen. 28 EU/NL aardgasprijs (TTF, Euro/KwH) Een dalende olieprijs heeft vooral impact op de koperprijs. Op het moment dat olie verder aantrekt, wint koper ook terrein. 7,9 LME-Copper (Grade A, USD/Mt) 7, 6,9 6, 5,9 5, De aluminiumprijs staat ook onder druk van de dalende olieprijs, maar minder sterk dan in de kopermarkt. 2,2 LME-Aluminium (99.7%, USD/Mt) 2,1 2, 1,9 1,8 1,7 1,6 1, De mondiale staalprijs staat vooral onder druk door aanhoudende overcapaciteit en de dalende grondstofprijzen. 62 Mondiale staalprijs (HRC, USD/t) Bron: Thomson Reuters Datastream, ABN AMRO

15 Annex: oordeel industriële ondernemers naar regio s kwartaal 4: Bezettingsgraad - Kwartaal 4: 8,3% > 8,3% = 8,3% < 8,3% 81,2% 82,9% 78,9% 75,6% 79,3% 8,6% 84,% 81,2% 82,% Bezettingsgraad - Kwartaal 1: 8,4% > 8,4% = 8,4% < 8,4% 83,3% 81,4% 82,9% 81,3% 78,5% 79,4% 76,8% 81,% 76,4% 82,6% 82,% 8,8% december: Economisch klimaat NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% - december:,4% - januari: 2,8% -4,8% 1,9% -1,8%,% -1,8% 7,1% -1,4% -2,8% -3,8% Economisch klimaat NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% - december:,4% - januari: 2,8% 9,5% 3,5% 14,4% -3,% 2,8% -2,8% -,1% 4,3% -2,9%,3% -2,8% 1,8% december: Personeelssterkte NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% -18,6% tussen 1-5% -12,8% tussen min 1 en min 5% < -5% -23,3% -18,4% - november: -7,1% - december: -1,8% -2,1% -2,7% -12,8% -13,% -11,5% Personeelssterkte NL (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% - december: -1,8% - januari: -5,6% -6,% -6,9% -15,5% -4,4% 3,6% -6,5% 2,4% -1,2% -15,3% -19,4% -12,9% -5,6% 83,1% 78,4% 3,% 2,3% -15,7% -2,1% 78,5% -3,2% -15,3% Bron: CBS Bron: CBS Totale orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% -1,6% -5,2% -27,3% -6,1% Totale buitenlandse orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% -9,4% -7,1% -18,% -5,9% Orders in maanden werk NL (industrie) > 5 maanden 4-5 maanden 3-4 maanden 2-3 maanden -2 maanden 2,4 4,3 3,1 3,7 - december: -7,3% - januari: -5,9% -6,8%,6% -4,1% -4,4% -8,1% - december: -3,7% - januari: -6,1% -5,6% 3,2% 4,9% -7,4% -1,2% 4,5 3,4 2,9 2,6 5,6 december: december: december: -2,% Totale buitenlandse orderpositie (industrie) Orders in maanden werk NL (industrie) -4,1% -4,3% -19,8% (saldo pos./neg. ondernemers) -9,% -2,9% -12,6% > 5% > 5 maanden,4% tussen 1-5% 4-5 maanden -1,7% 3, 3-4 maanden -9,3% -9,4% tussen min 1 en min 5% 1,6% 2-3 maanden < -5% -6,8% -11,6% -2 maanden Totale orderpositie (industrie) (saldo pos./neg. ondernemers) > 5% tussen 1-5% tussen min 1 en min 5% < -5% -3,3% - november: -1,% -3,% - december: -7,3% -1,9% -3,% -9,3% -7,8% 3,3 - november: -7,2% 2,8% 5,4 - december: -3,7% 2,% -2,7% 4, -3,1% 2,6 4,4 2,7 3,3 4,2 2,8 - december: 3,6 maanden - januari: 3,6 maanden 3,5 3,1-5,1% -6,7% -16,% -3,5% -2,3% -14,% 3,8 3,9 3, - november: 3,6 maanden - december: 3,6 maanden 15 Bron: CBS

16 Overige informatie & disclaimer Voor meer informatie over deze sector, neem contact op met: Casper Burgering Senior sector econoom Industrie & industriële metalen ABN AMRO tel: casper.burgering@nl.abnamro.com ABN AMRO op internet Disclaimer: Copyright 215 ABN AMRO and affiliated companies ( ABN AMRO ), Gustav Mahlerlaan 1, 182 PP Amsterdam / PO Box 283, 1 EA Amsterdam, The Netherlands. All right reserved. This material is provided to you for information purposes only. Before investing in any product of ABN AMRO Bank NV, you should inform yourself about various consequences that you may encounter under the laws of your country. ABN AMRO Bank NV has taken all reasonable care to ensure that the information contained in this document is correct but does not accept liability for any misprints. ABN AMRO Bank NV reserves the right to make amendments to this material. This material which is subject to change without notice is provided for informational purposes and should not be construed as a solicitation or offer to buy or sell any securities or related financial instruments. While ABN AMRO makes reasonable efforts to obtain information from sources, which it believes to be reliable, ABN AMRO makes no representation or warranty of any kind, either express or implied as to the accuracy, reliability, up-to-dateness or completeness of the information contained herein. Nothing herein constitutes an investment, legal, tax or other advice nor is it to be relied on in any investment or decision. Certain services and products are subject to legal restrictions and therefore may not be available for residents of certain countries. You should obtain relevant and specific professional advice before making any investment decision. The past performance is not necessarily a guide to the future result of an investment. The value of investments may go up or down due to various factors including but not limited to changes in rates of foreign exchange and investors may not get back the amount invested. ABN AMRO disclaims any responsibility and liability whatsoever in this respect. 16