ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Hogeschool van Amsterdam HES Hogeschool voor Economische Studies Opleiding Accountancy

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Hogeschool van Amsterdam HES Hogeschool voor Economische Studies Opleiding Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 20 april en 16 mei 2007 Op 1 november 2007 heeft een afrondend onderzoek plaatsgevonden. Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...4 Bevindingen...8 Bijlage 1: Programma...50 Bijlage 2: Documenten...53 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...54 Bijlage 4: Visitatieteam...56 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...58 De verantwoordelijke teamleider: drs. P.M. Esveld namens deze, M.Lathouwers Certiked-VBI November 2007 Pagina 1 van 58

2 Identificatie Hogeschool van Amsterdam HES Hogeschool voor Economische Studies Fraijlemaborg 133, 1102 CV Amsterdam Z.O. Postbus 22575, 1100 DB Amsterdam Z.O. Telefoon: Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke opleidingsmanagers. W.A.M. van der Linden, directeur HES G.J. Dukker, opleidingsmanager AC voltijd Y.H.M. Kok, opleidingsmanager AC duaal tot W.J.M.M. Vodegel, opleidingsmanager AC duaal per Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Hogeschool van Amsterdam, HES Hogeschool voor Economische Studies HBO opleiding Financial Services Management Voltijd en duaal Locatie Fraijlemaborg (voltijd) en locatie Leeuwenburg (duaal) Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R. S. Kloosterman Extern deskundige: E.J. van Dijk RA Extern deskundige: drs. J. de Beuze AA Secretaris: drs. T. Buising Studentlid: J.W.C van den Broek Teamleider aanvullend onderzoek: drs. P.M. Esveld In bijlage vier is van ieder lid een verkort C.V. opgenomen. Pagina 2 van 58

3 Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam in februari Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 20 april De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 20 april 2007; en op 16 mei 2007 is de tweede visitatiedag uitgevoerd. Bij de duale variant is op 1 november 2007 een extra visitatiemiddag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 20 augustus 2007 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 25 september 2007 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie is er op 18 januari 2007 een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomst had ten doel enkele HESbrede facetten te verkennen. Uit deze HES-brede visitatie zijn enkele aandachtspunten geformuleerd voor de uitvoering van de daadwerkelijke visitatie Pagina 3 van 58

4 Managementsamenvatting Op 20 april en 16 mei 2007 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding (voltijdse en duale variant) van de HES Hogeschool voor Economische Studies van de Hogeschool van Amsterdam. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De zelfevaluatie (inclusief bijlagen) van de opleiding had een goed niveau en heeft het visitatieteam basis geboden om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Hiernaast heeft het visitatieteam tijdens de twee visitatiedagen documentatie kunnen bestuderen. De HES is een van de vijftien instituten van de HvA en heeft circa studenten en 600 medewerkers, verdeeld over 5 onderwijsafdelingen, 21 opleidingen en verschillende stafafdelingen. De HES verzorgt economische opleidingen. De opleiding HBO- wordt gekenmerkt door externe kwaliteitsborging. Vanuit de branchevereniging van accountants zijn de wettelijke eisen vertaald. Zo is er een verplicht centraal examen en worden op dit moment door een centrale commissie eindtermen geformuleerd. De HES biedt de opleiding in twee varianten aan: een voltijdse (op de locatie Fraijlemaborg) en een duale (op de locatie Leeuwenburg). De voltijdopleiding van de HES bestaat sinds 1989 de de duale opleiding sinds De opleiding hanteert het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel, dat in juni 1999 tot stand is gekomen onder leiding van het Landelijk Overleg (AC-scholenoverleg). Het profiel is ontwikkeld in overleg met de beroepspraktijk en gevalideerd door belangrijke spelers in het werkveld van de hboaccountant. De relatie met de beroepspraktijk is nadrukkelijk aanwezig in de opleiding. De opleiding vraagt inhoudelijk structureel input aan vertegenwoordigers van de beroepspraktijk door middel van overleg met de OAR, de samenwerkingsverbanden met de beroepspraktijk in de vorm van gastdocenten, stages/werkperiodes, projecten en afstudeeropdrachten. Uit het visitatierapport Onderweg naar een competentiegerichte opleiding, gepubliceerd in juni 2002, blijkt dat de visitatie veel aspecten met een on heeft beoordeeld. De voltijd en duale opleiding AC hebben op basis van de kritiekpunten van de visitatiecommissie substantiële verbeteringen doorgevoerd. Op verzoek van de NVAO heeft de opleiding in het kader van het bestuurlijk natraject van de visitatie, dat in 2002 plaatsvond, in februari 2005 een stand van zakenrapport opgesteld. De NVAO heeft in november 2006 aangegeven dat zij een positieve indruk heeft van de verbetermaatregelen naar aanleiding van de kritiek van de visitatiecommissie. De opleiding heeft in haar zelfevaluatie per facet aangegeven welke verbetermaatregelen zij sedert de visitatie in 2002 genomen heeft en de resultaten benoemd. Het visitatieteam heeft tijdens de gesprekken aandacht besteed aan de aspecten die de commissie als on beoordeelde en dit meegenomen in de beoordeling van de verschillende facetten. Binnen die context heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd. Het team heeft in die dagen een overwegend positieve indruk van beide varianten gekregen, ook in relatie tot andere HBO- opleidingen die door leden van deze commissie gevisiteerd zijn. Toch worden enkele opmerkingen geplaatst, die overigens voor een deel zijn terug te voeren op centrale regelgeving en deels op de specifieke varianten van de HES-opleiding. Pagina 4 van 58

5 Zo vindt het visitatieteam het opmerkelijk dat het begrip onafhankelijkheid niet voorkomt in beide competentieprofielen. Naar aanleiding van de gesprekken is het visitatieteam van mening dat het begrip wel terugkomt in beide programma s, maar een expliciete verwijzing hiernaar ontbreekt in beide profielen. Het visitatieteam merkt verder op dat de landelijke OAT een externe borging van het niveau van beide opleidingsvarianten met zich mee brengt. Studenten die voor de OAT slagen hebben bewezen op de drie kernonderdelen, externe verslaggeving, administratieve organisatie en controlebeginselen, uit de voeten te kunnen. De OAT is ook een voorwaarde voor instroom in de vervolgopleiding. De vraag kan gesteld worden of een afstudeeropdracht nog wel veel toegevoegde waarde en onderscheidend vermogen heeft. Het visitatieteam is van mening dat in de opleiding meer aandacht besteed zou moeten worden aan het beroep van de AA-Accountant; de nadruk ligt nu sterk op de Registeraccountant. Tenslotte is op basis van beoordeelde werkstukken voor de voltijdse variant vastgesteld dat het eindniveau door de studenten behaald wordt. Bij de duale variant was deze vaststelling nog niet mogelijk. Enerzijds is er de algemeen verplichte OAT, die extern en centraal het eindniveau borgt, anderzijds heeft de duale variant recentelijk een verplichting voor het maken van een afstudeeropdracht ingevoerd. Tijdens de visitatie waren er vier van dergelijke afstudeeropdrachten aanwezig, waarvan er eigenlijk maar een kon overtuigen qua niveau. Daarom is afgesproken dat in een later stadium nog aanvullend onderzoek wordt gedaan ten aanzien van deze variant. Op 1 november heeft het visitatieteam een tweede bezoek gebracht aan de duale variant. Tijdens dit bezoek zijn gesprekken gevoerd met het management, de afstudeerbegeleiders en zijn 9 afstudeerscripties bestudeerd. Het visitatieteam beoordeelt deze scripties zowel voor wat betreft kwaliteit, diepgang en relevantie als. Tegelijkertijd merkt het visitatieteam op dat zowel op opleidingsniveau, als HES breed, adequate maatregelen zijn genomen om ook in de toekomst de kwaliteit van de afstudeerscripties te kunnen waarborgen. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat zowel voor de voltijdse variant als de duale variant alle facetten met of goed beoordeeld zijn, en derhalve ook alle onderwerpen. Pagina 5 van 58

6 Overzicht van beoordelingen opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Certiked beoordeling Voltijd positief Certiked beoordeling Duaal positief Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Positief positief goed Inzet van personeel Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Positief goed Positief goed Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding positief goed positief Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld positief positief Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement positief positief Pagina 6 van 58

7 Vooraf De HES Hogeschool voor Economische Studies (HES) is een van de vijftien instituten van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). De HES telt studenten en ruim 600 medewerkers, verdeeld over 5 onderwijsafdelingen, 21 opleidingen en verschillende stafafdelingen. Het instituut is ontstaan uit een fusie van het cluster economische opleidingen van de HvA en de voormalige zelfstandige Hogeschool voor Economische Studies Amsterdam. Deze fusie is, na jarenlange besprekingen, in oktober 2004 formeel bekrachtigd, maar kreeg feitelijk pas in september 2005 vorm. Toen trad het nieuwe instituut onder één naam naar buiten de HES Hogeschool voor Economische Studies met een gemeenschappelijk managementteam en gemeenschappelijke beleidsafdelingen. De HES constateert in de zelfevaluatie van de opleiding dat de fusie niet zonder slag of stoot is verlopen, maar dat er in de korte tijd dat het instituut bestaat al wel veel is bereikt. Het veranderingsproces dat de HES doorgaat wordt vormgegeven in Beste Business School. Beste Business School hanteert als uitgangspunt de inhoud en inrichting van het onderwijs. In 2006 heeft de HES houtskoolschetsen opgesteld die een antwoord geven op vragen als: wat wil de HES bieden aan studenten, medewerkers en werkveld gezien de ontwikkelingen in de wereld (in 2012), hoe kan de HES zich onderscheiden van andere instellingen en wat zijn de kenmerken van de nieuwe leer- en werkorganisatie? Op basis hiervan zal in de komende jaren de nieuwe (onderwijs)organisatie verder worden uitgewerkt en geïmplementeerd. Met als doelstelling de start van het nieuwe eerste studiejaar van alle opleidingen van de HES in Certiked is betrokken bij de visitatie van meerdere opleidingen van de HES. Om een beeld te krijgen van de opleidingsoverstijgende onderdelen van het Timmermansoog heeft op 18 januari 2007 een HES-brede visitatie plaatsgevonden. Tijdens deze dag zijn gesprekken gevoerd met het MT van de HES over onder andere de doelstellingen en resultaten van de HES, het programma, het personeel, de voorzieningen en de kwaliteitszorg. De belangrijkste bevindingen van de HES-brede visitatie zijn: Het visitatieteam is onder de indruk van de doordachte en brede aanpak van het veranderingsproces dat is ingezet. Door in gezamenlijkheid te werken aan onderwijsvernieuwing wordt iets nieuws neergezet. Het visitatieteam realiseert zich echter ook dat het veranderingsproces nog in volle gang is, en dat er tijdens de visitaties bij de verschillende opleidingen wellicht een divers beeld te zien zal zijn. Het visitatieteam ziet dat de hogeschool adequaat beleid heeft geformuleerd voor onderwerpen als minoren, toetsing, EVC en internationalisering. De uitwerking zal per opleiding verschillend kunnen zijn; internationalisering bijvoorbeeld is voor bepaalde opleidingen en afstudeerrichtingen nu eenmaal relevanter dan voor andere. Bijzondere waardering is er voor het EVC-baar maken van opleidingsonderdelen. Aandacht wordt gevraagd voor het toetsbeleid; dit is nog erg beschrijvend van aard. Het visitatieteam is van mening dat dit de visitaties niet in de weg hoeft te staan, mits op opleidingsniveau adequaat handen en voeten gegeven wordt aan de uitvoering van toetsingen (qua niveau, domein en oriëntatie). In voorliggende rapportage zal dit onderdeel voor de opleiding besproken worden. Ook de minoren hebben tijdens de visitaties aandacht gekregen. De keuze om tot bepaalde minoren te komen zou in de optiek van Certiked vooral ingegeven moeten zijn door vragen van externe stakeholders (beroepenveld). De validering van de keuze om tot bepaalde minoren te komen evenals de feitelijke kwaliteitsbewaking van de minoren is een aandachtspunt geweest tijdens de visitaties. Pagina 7 van 58

8 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Daarbij dient in ogenschouw genomen te worden, dat te interpreteren is als: voldoet aan de eisen. De waardering goed wordt gegeven op het moment dat er duidelijk sprake is van een beoordeling die daar bovenuit stijgt. De waardering excellent wil zeggen dat voor dat facet betreffende opleiding een voorbeeldfunctie in Nederland vervult. Tenzij expliciet anders staat aangegeven gelden de bevindingen voor alle opleidingsvarianten en alle locaties. Pagina 8 van 58

9 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding (AC) hanteert voor beide varianten van de opleiding (AC voltijd en AC duaal) het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel (BOP) voor de hbo-bachelor accountant van het Landelijk Overleg (AC-scholenoverleg). De opleiding richt zich op de eerste fase van het opleidingstraject tot accountantadministratieconsulent (AA) en registeraccountant (RA). Afgestudeerden hebben toegang tot de posthbo opleiding accountant-administratieconsulent en de (pre)masteropleiding registeraccountant. Het BOP is in 1999 vastgesteld door de HBO-raad. Bij de validatie van het BOP zijn de beroepenveldcommissies van de verschillende opleidingen betrokken en diverse spelers in het veld zoals het Examenbureau AA en het NOvAA en het Examenbureau RA en het NIvRA. Het beroepsprofiel van het NOvAA en de eindtermen van het NIvRA vormen de input voor het landelijke BOP. In 2007 is een begin gemaakt met het opstellen van de eindkwalificaties voor zowel hbo als universiteit. Deze eindkwalificaties geven aan waar een afgestudeerde AC student aan moet voldoen. Dit vindt plaats onder leiding van de Commissie Eindtermen opleiding (CEA). De rol van het CEA vloeit voort uit de wet. AC voltijd heeft het BOP direct vertaald in het curriculum van de opleiding. Dit betekent dat de opleiding de 32 competenties hanteert. AC duaal heeft het landelijke BOP vertaald in een eigen competentieprofiel. Dit profiel is in 2005 vastgesteld door de opleidingsadviesraad (OAR) van de opleiding. In 2006 is het profiel op basis van input vanuit de OAR aangepast en opnieuw vastgesteld door de OAR. Het competentieprofiel van AC duaal omvat zes kerntaken en negen competenties. In het kader van Beste Business School zal voor alle varianten van een opleiding één competentieprofiel worden ontwikkeld, dus één profiel voor AC duaal en voltijd op basis van het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel. Aan de opleiding is een opleidingsadviesraad (OAR) verbonden. De OAR van AC bestaat uit vertegenwoordigers van de Big Four (Deloitte, KPMG, Ernst & Young en PwC), middelgrote kantoren (BDO en RSM Liehe Lancee), kleine kantoren (SRA), Belastingdienst en de Universiteit van Amsterdam. De raad komt tweemaal per jaar bijeen. Pagina 9 van 58

10 De validiteit van de eindkwalificaties en het bewaken van het niveau vindt ook plaats door contacten van vakdocenten met de beroepspraktijk: o voor vakdocenten is het verplicht lid te zijn van de beroepsvereniging; o het AC-scholenoverleg, waarin twee docenten participeren en waarvan een docent lid van het bestuur is; o RA-docenten onderhouden contact met het NIvRA (voor scholing, informatie, etc); o twee docenten zijn op dit moment lid van de landelijke redactiecommissie OAT (overall toets, landelijk slotexamen). AC voltijd legt het accent in de opleiding op ICT, inhoudelijke inzetbaarheid van afgestudeerden en heeft als doel dat afgestudeerden zich gemakkelijk kunnen bewegen tussen beroepsbeoefenaren. Bij AC duaal ligt de nadruk op het verwerven en internaliseren van de competenties tijdens de werkperioden. De werkplek speelt een belangrijke rol bij zowel het verwerven van de zogenaamde zachte competenties (communiceren, samenwerken, etc) en de meer inhoudelijke competenties. De varianten willen zich niet alleen onderscheiden door het programma maar ook door de doelgroep. AC voltijd is gericht op studenten die rechtstreeks van het voortgezet onderwijs komen, die kiezen voor een klassikale vorm van onderwijs met relatief veel contacturen. De gemiddelde instroomleeftijd is 18 en de studenten willen leren door een meer gerichte sturing in een beschermde omgeving. Studenten kunnen na één jaar nog wisselen van opleiding. Uit gesprekken met de betrokkenen is gebleken dat studenten na één jaar niet massaal overstappen. AC duaal is gericht op de wat oudere student, die na het voortgezet onderwijs heeft gereisd of heeft gewerkt. De gemiddelde instroomleeftijd is 20 jaar en de meeste studenten kiezen bewust voor een bepaalde duale opleiding. Deze studenten zijn over het algemeen zeer zelfstandig. In de zelfevaluatie wordt verwezen naar de visitatie van Daarbij is geconstateerd dat de opleiding een on visie had op het beroep en het nationale en internationale beroepenveld waarvoor wordt opgeleid. In de zelfevaluatie wordt aangegeven dat de opleiding sindsdien het beroepsbeeld heeft geactualiseerd en het curriculum hierop heeft aangepast, het beroepsbeeld met de OAR heeft besproken en dat het beroepsbeeld is vastgesteld door de OAR. Internationalisering komt bij beide varianten aan de orde via de Nederlandse regelgeving (International Financial Reporting Standards, International Standards of en Code of Ethics). Hiernaast is er bij AC voltijd in het tweede jaar een internationaal georiënteerd semester waarbij de studenten ook een presentatie in het Engels moeten houden. Duale studenten hebben bij het visitatieteam aangegeven dat de opleiding zich vooral richt op de RA praktijk. Er is minder aandacht voor de AA-praktijk, ook in de voorlichtende sfeer is deze aandacht beperkt. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam stelt voor beide varianten vast dat de competenties aansluiten op de eisen uit de beroepspraktijk en de eisen van vakgenoten. Daarom beoordeelt het visitatieteam het facet Domeinspecifieke eisen voor beide varianten als. Het visitatieteam vindt het opmerkelijk dat het begrip onafhankelijkheid niet voorkomt in beide competentieprofielen. Naar aanleiding van de gesprekken is het visitatieteam van mening dat het begrip wel terugkomt in beide programma s, maar een expliciete verwijzing hiernaar ontbreekt in beide profielen. Pagina 10 van 58

11 1.2 Niveau De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: In de zelfevaluatie wordt een schematisch overzicht gegeven waarin de Dublin-descriptoren gerelateerd worden aan de HBO-kernkwalificaties en de 32 landelijke AC-competenties. AC voltijd maakt onderscheid in vier niveaus van beheersing van de 32 competenties: junior (gericht op oriëntatie), gevorderd (gericht op analyse), vakkundig (gericht op integratie) en competent (gericht op toepassing in de praktijk). AC voltijd maakt hiernaast ook onderscheid in vier leerlijnen: de integrale leerlijn, de conceptuele leerlijn, de studieloopbaanbegeleiding en de vaardighedenlijn (zie ook facet 2.7). In de zelfevaluatie geeft de opleiding voor AC Voltijd een schematisch overzicht waarbij de verschillende onderdelen / vakken van de opleiding gerelateerd worden aan de competenties, het niveau waarop deze competenties aan de orde komen en de leerlijn waarin dit plaats vindt. Hieruit blijkt dat in het eerste jaar (de AC propedeuse) de competenties vooral op niveau 1 aan de orde komen. Het niveau van beheersing loopt gedurende de opleiding op. Dit betekent dat in leerjaar 4 de diverse competenties vooral op niveau 3 en 4 aan de orde komen. De duale variant heeft het landelijke BOP vertaald in zes beroepstaken, die vervolgens uitgewerkt zijn in beroepshandelingen en beroepsproducten. De beroepstaken zijn: 1. controle- en beoordelingswerkzaamheden; 2. samenstellen van jaarrekeningen; 3. toepassen van externe verslaggeving; 4. ontwerpen, inrichten en onderhouden van (financiële) informatiesystemen; 5. opstellen van belastingaangiften; 6. advisering. Hiernaast hanteert de opleiding de volgende negen competenties: 1. vakkundigheid; 2. innovatief vermogen; 3. resultaatgerichtheid; 4. ondernemend gedrag; 5. besluitvaardigheid; 6. communiceren; 7. samenwerken; 8. klantgerichtheid; 9. ontwikkelingsgerichtheid. In de zelfevaluatie geeft de opleiding voor AC duaal een overzicht waarin voor de verschillende onderdelen van het programma (vakken) aangegeven wordt welke kerntaken en competenties hierbij aan de orde komen. Pagina 11 van 58

12 De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau dat vereist mag worden van een beginnend beroepsbeoefenaar op hbo-bachelor niveau. De opleiding heeft in de zelfevaluatie de Dublin Descriptoren gerelateerd aan de 26 competenties. Uit dit schema blijkt het volgende: Kennis en inzicht: De afgestudeerde AC-er beschikt over kennis om een controleprogramma op te stellen, kan controle werkzaamheden zelfstandig uitvoeren, kan dossiers bijhouden en een administratie en jaarrekening (laten) samenstellen. De afgestudeerde is ook in staat om een administratie te voeren of clienten of assistenten te begeleiden bij het voeren van een administratie. Ook kan de afgestudeerde AC-er een fiscale winstberekening opstellen. Toepassen kennis en inzicht: Door het competentiegerichte onderwijs waarin gewerkt wordt met projecten waarin beroepsvraagstukken centraal staan, oefenen studenten in het toepassen van de verworven kennis, vaardigheden en inzicht. Het toepassen van kennis en inzicht komt naar voren bij dezelfde competenties als kennis en inzicht. De afgestudeerde kan onder andere een controleprogramma en een fiscale winstberekening opstellen, dossiers bijhouden, controlewerkzaamheden zelfstandig uitvoeren, etc. Oordeelsvorming: Dit komt onder andere aan de orde bij competenties als conclusies trekken uit controle-informatie, een bijdrage leveren aan de management letter, een accountantsrapport opstellen naar aanleiding van een controle en een jaarrekening beoordelen. Hiernaast wordt van de afgestudeerde AC-er ook verwacht dat hij / zij een oordeel kan geven over het werk en de inzet van zichzelf en anderen en veranderingen in de maatschappij kan signaleren en hierop in kan spelen. Communicatie: Communicatie is een belangrijk onderdeel van het werk van een accountant. Van de afgestudeerde AC-er wordt verwacht dat hij / zij clienten kan begeleiden, adviseren en bepaalde zaken kan bespreken met de cliënt. Ook wordt de afgestudeerde AC-er in staat geacht een advies te kunnen schrijven en presenteren, projectmatig en in een team te kunnen werken, te kunnen leidinggeven (aan de uitvoering van werkzaamheden) en kennis en inzicht over kan dragen aan anderen. Leervaardigheden: De competenties ontwikkelen van de eigen professionaliteit, de eigen loopbaan uitstippelen en invullen, de grenzen van het vakgebied verkennen en het eigen beroepsmatig handelen, de houding en motivatie verder ontwikkelen hebben betrekking op het onderdeel leervaardigheden. Van de afgestudeerde AC-er wordt daarnaast verwacht dat hij / zij een bijdrage levert aan de kwaliteitszorg binnen de eigen organisatie en gegevens over de beroepsuitoefening verzamelt. Zoals in bovenstaande toelichting duidelijk wordt, zijn de Dublin Descriptoren zodanig herkenbaar in de 32 kerncompetenties terug te vinden, dat hiermee het bachelorniveau van beide varianten van de opleiding inzichtelijk wordt. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Uit de analyse kan worden afgeleid dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij het niveau van HBO-bachelor, zoals in de Dublin descriptoren weerspiegeld. Op basis van de bovenstaande bevindingen beoordeelt het visitatieteam voor beide varianten het facet Niveau als. Pagina 12 van 58

13 1.3 Oriëntatie HBO De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Zoals eerder aangegeven maakt de opleiding voor de voltijdvariant inzake de mate van beheersing van de competenties onderscheid in vier niveaus: junior (oriëntatie), gevorderd (analyse), vakkundig (integratie) en competent (praktisch). In het BOP is aangegeven aan welke kwalificaties de beginnend beroepsbeoefenaar voldoet. De eindkwalificaties zijn beschreven in termen van 32 competenties. De competenties dekken de competenties van het domein Economics (waar AC onder valt). De landelijk vastgestelde beroepscompetenties van het AC-scholenoverleg zijn opgesteld in overleg met en zijn erkend door belangrijke spelers in het werkveld (Examenbureau AA en het NOVAA, Examenbureau RA en het NIvRA). De voltijdvariant hanteert de 32 competenties van het landelijke BOP. De duale variant heeft het landelijke BOP vertaald naar een eigen profiel, bestaande uit 9 beroepscompetenties die zijn uitgewerkt in beroepshandelingen en -producten. Dit profiel is vastgesteld door de OAR van de opleiding. Structurele contacten met het beroepenveld heeft de opleiding via de vakdocenten die lid zijn van het NIvRA en/of de NOVAA, de beroepsorganisaties voor accountants. Ook onderhouden de RAdocenten contacten met het NIvRA en zijn twee docenten lid van de landelijke redactiecommissie OAT (overall toets, landelijk slotexamen). Hiernaast participeren twee docenten in het ACscholenoverleg. De opleiding leidt op voor de functies accountant administratieconsulent (AA) of als registeraccountant (RA). Hiervoor geldt dat de student eerst een vervolgtraject moeten hebben afgerond. In de zelfevaluatie wordt verwezen naar gesprekken met recruiters van de Big four, waar veel studenten stage lopen. Hieruit blijkt dat de opdrachtgevers de beroepsgerichte oriëntatie van de studenten waarderen en een belangrijk onderscheidend kenmerk van de AC opleiding vinden. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt de praktijkgerichtheid van het competentieprofiel als en corresponderend met dat van een beginnend beroepsbeoefenaar in het betreffende werkveld. Op basis van de bevindingen beoordeelt zij het facet Oriëntatie HBO voor beide varianten als. Pagina 13 van 58

14 Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam heeft voor beide varianten geconstateerd dat de doelstellingen van de opleiding aansluiten bij wat de markt (het beroepenveld) vraagt. De borging daartoe heeft plaatsgevonden tijdens het opstellen van het landelijk competentieprofiel, dat in overleg met het beroepenveld is opgesteld. Hiernaast is de OAR betrokken bij het evalueren van de doelen van de opleiding. Tevens heeft het visitatieteam vastgesteld dat de doelen van beide varianten zich bevinden op het niveau van bachelor. Het profiel is afgestemd op het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar. Daarmee beoordeelt het visitatieteam het onderwerp Doelstelling van de opleiding als. Pagina 14 van 58

15 2.1 Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleent studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Voltijd De opleiding maakt gebruik van relevante en actuele vakliteratuur op hbo-niveau. De literatuur is vermeld in de opleidingsgidsen. De opleidingsgidsen worden samengesteld met behulp van inbreng van de betrokken docenten. Het programma bestaat uit de propedeuse, hoofdfase 1 (het tweede jaar) en hoofdfase 2 (het derde en vierde jaar). Elk jaar heeft 2 semesters. Elk semester heeft een thema. De eerste twee jaren van de opleiding, ook wel de brede bachelor genoemd, volgen de studenten samen met studenten van de opleidingen FSM, BE, BI, FE en LE een voor circa 60% gemeenschappelijk programma. De brede bachelor is gestart in In het eerste jaar is 42 EC gemeenschappelijk, in het tweede jaar 31 EC. AC studenten zitten tijdens de gemeenschappelijke bachelor in een klas met AC studenten. De projecten in deze periode hebben een AC karakter. De AC specifieke onderdelen in het eerste jaar zijn het controleproject en het analyseproject. Hiernaast volgen de studenten de AC vakken algemene economie en belastingrecht. En voor het tweede jaar zijn dit KMT, statistiek, privaatrecht, managementaccounting, bedrijfsinformatiesystemen, financiering, controlebeginselen en controleproject en bedrijfsadministratie. Studenten hebben in het gesprek met het visitatieteam aangegeven tevreden te zijn over de brede bachelor. Het biedt studenten de mogelijkheid om over te stappen. In de brede bachelor is volgens de studenten vanaf de start van het eerste jaar al aandacht voor specifieke accountancy zaken, zoals een bezoek aan accountantskantoren in de eerste week van de opleiding. In het derde jaar vindt financiële/fiscale verdieping en de stage plaats. In het vierde jaar volgen de studenten gedurende één semester een minor (in het merendeel van de gevallen de doorstroomminor richting accountancy, de OAT) en in het tweede semester wordt de afstudeeropdracht uitgevoerd. De relatie met de praktijk wordt in de eerste twee jaren benadrukt middels de thema s. De thema s zijn: 1. Semester 1: werken in de organisatie; 2. Semester 2: werken vanuit de organisatie; 3. Semester 3: werken in een internationale omgeving; 4. Semester 4: werken als resultaatverantwoordelijke. Pagina 15 van 58

16 De eerste week van de opleiding start met de studie- en beroepsoriëntatieweek. Tijdens deze week houden eerstejaars studenten een interview met een accountant en volgen ze een mini-stage. Hier doen bedrijven als KPMG, Deloitte, E&Y, BDO, Niehe en Lancee, Mazars Accountants en Belastingadviseurs en De Keijzer Nippius aan mee. Hiernaast voeren de studenten in het eerste jaar twee projecten uit. Het controleproject, waarbij studenten accountants en managers interviewen om zicht te krijgen op de inhoud van de functie en de doelstellingen van de accountantscontrole. En het project bedrijfsoriëntatie. Hierbij nemen de studenten interviews af bij een bestaand financieel bedrijf, met als doel oriëntatie op het bedrijf en het werkveld. In het tweede jaar komt de relatie met de praktijk aan de orde middels de inhouse dagen, de bedrijvendag, het internationale project en het management project. De inhouse dagen vinden plaats bij accountantskantoren en hebben als doel het geven van een algemeen beeld van de toekomstige werkzaamheden. Tijdens de bedrijvendag kunnen studenten contacten leggen met het werkveld, proefsollicitaties doen en workshops volgen. Bij het internationale project zoeken studenten zelf een bedrijf dat ze vervolgens gaan voorbereiden om internationaal te kunnen opereren. Bij het managementproject tenslotte, voeren studenten bij een zelf gezocht bedrijf een strategische analyse uit. In het derde jaar volgen de studenten een stage van 5 maanden. Deze stage wordt uitgevoerd bij een accountantskantoor, een interne accountantsdienst of bij de financiële afdeling van een bedrijf. Tijdens de stage ligt de nadruk op de vaardigheden kant van de competenties. In het vierde jaar wordt de afstudeeropdracht uitgevoerd (bij een accountantskantoor of een interne accountantsdienst) en volgt de student de doorstroomminor die voorbereidt op de OAT. Hiernaast zet de opleiding ook gastdocenten in, bijvoorbeeld bij de workshops tijdens de bedrijvendagen. En wordt door HR managers van de grote accountantskantoren een sollicitatietraining verzorgd. De Amsterdamse locatie van de HES zorgt ervoor dat studenten automatisch in aanraking komen met de grote accountantskantoren. In diverse gesprekken is naar voren gebracht dat de aanzuigende werking van de grote accountantskantoren groot is. Om ook de andere mogelijkheden te laten zien organiseert de opleiding ook bedrijfsbezoeken bij kleinere kantoren. Ter voorbereiding op de OAT worden bij de accountantskantoren integratiedagen georganiseerd. Hierbij krijgen de studenten van het kantoor vakliteratuur en studiemateriaal. De internationale oriëntatie komt naar voren in het internationale project in het tweede jaar. Hiernaast komt de internationale wetgeving aan de orde via de Nederlandse wetgeving (International Financial Reporting Standards, International Standards of, Code of Ethics). Dit komt in het tweede en vierde jaar aan de orde bij het onderdeel externe verslaglegging en bij het onderdeel controlebeginselen in het eerste, tweede en vierde jaar. Tot slot komt internationalisering (verschillende tussen Nederlandse en internationale regelgeving) ook bij de OAT aan bod. In het gesprek met de studenten is naar voren gebracht dat voor stage lopen in buitenland geen promotie wordt gedaan. Studenten zijn ook niet bekend met het International Office van de hogeschool. Studenten waar het visitatieteam mee gesproken heeft zijn voorstander van een taaltoets voor Engels en voor Engelse les. De studenten zijn ook niet positief over het niveau van Nederlands van de studenten, ondanks de taaltoets Nederlands, de extra lessen die aangeboden worden en de drie modules Nederlands in de jaren 1,2 en 4. Pagina 16 van 58

17 Uit de studenttevredenheidsmonitor 2006 blijkt dat studenten de aansluiting van het studiemateriaal op de beroepspraktijk met een 3,4 waarderen. Studenten vinden ook de aansluiting van het programma op de beroepspraktijk en de actuele kennis van de docenten van de beroepspraktijk (respectievelijk 3,4 en 3,7 1 ). Duaal De opleiding maakt gebruik van relevante en actuele vakliteratuur op hbo-niveau. De literatuurlijst wordt jaarlijks getoetst aan nieuw verschenen theorieboeken en besproken in het teamoverleg AC/BE. Het duale programma bestaat uit een propedeuse, hoofdfase 1 (jaar 2), hoofdfase 2 (jaar 3) en hoofdfase 3 (jaar 4). Elk jaar omvat twee semesters. Het eerste semester is gelijk voor alle duale studenten van de HES. Het tweede semester is een gezamenlijk semester met de duale studenten Bedrijfseconomie (BE). Aan het einde van het tweede semester / de propedeuse maken de studenten een keuze voor AC of BE. In het tweede jaar van de opleiding starten de duale studenten met de eerste werkperiode, in het eerste semester. Het tweede semester is een studieperiode. In het derde jaar is de werkperiode (werkperiode 2) opgenomen in het tweede semester en is de eerste werkperiode een studieperiode. Het vierde jaar omvat de minor (studieperiode) in het eerste semester en het afstuderen (werkperiode 3) in het tweede semester. In elke studieperiode van de hoofdfase 1 t/m 3 worden ook projecten uitgevoerd: o studieperiode 1: kosten en opbrengsten en enterprices resource planning; o studieperiode 2: financial accounting en financieel management; o studieperiode 3: afstudeerproject. De opleiding wil met de projecten zoveel mogelijk aansluiten bij de veranderingen in het beroep van accountant. In het onderdeel financial accounting (studieperiode 2) maken de studenten in groepjes een analyse van de meeste recente jaarrekening die via Internet is gepubliceerd. De werkperioden hebben ieder een verschillende doelstelling: o werkperiode 1: het verrichten van uitvoerende werkzaamheden binnen opleidingscompetenties accountancy; o werkperiode 2: signaleren en bijdragen tot oplossen van eenduidige problemen in relatief eenvoudige situaties; o werkperiode 3: signaleren en brijdagen tot oplossen van multidisciplinaire problemen. De relatie met de beroepspraktijk is een belangrijk kenmerk van de duale variant. Studenten zijn gedurende de opleiding drie semesters werkzaam in de beroepspraktijk. Hierbij geldt als uitgangspunt dat studenten datgene dat geleerd is in de studieperiodes toepassen in de beroepspraktijk. De werkperiodes stellen de student in staat de opgedane vakkennis toe te passen en de zogenaamde soft skills (zoals communiceren en samenwerken) te verwerven. Elke werkperiode wordt afgerond met een assessment, waarbij de student moet aantonen dat de vooraf opgestelde leerdoelen zijn bereikt en tenminste de vier kerncompetenties (vakkundigheid, resultaatgerichtheid, communicatie en ontwikkelingsgericht vermogen). Hiernaast organiseert de opleiding gastcolleges (die deels ook bij bedrijven plaatsvinden). Voor actuele onderwerpen ontwikkelt de opleiding indien nodig ook eenmalige blokken. Dit is bijvoorbeeld gebeurd voor het onderdeel externe verslaglegging. Hiervoor is in het kader van International Financial Reporting Standards een apart actualiteitsblok ontwikkeld. De duale variant hanteert inzake internationalisering dezelfde uitgangspunten als de voltijdvariant. Dit betekent dat, indien relevant, internationale regelgeving bij de desbetreffende vakken behandeld 1 Scores op een vijfpuntsschaal. Pagina 17 van 58

18 wordt (m.n. externe verslaglegging), dan wel de Nederlandse regelgeving, welke veelal is afgeleid uit internationale regelgeving (controlebeginselen). De duale docenten hebben aangegeven dat studenten gestimuleerd worden een werkperiode in het buitenland uit te voeren. Circa 20% van de studenten doet dit ook daadwerkelijk. Hiernaast krijgen studenten 3 blokken Engels en wordt bij een aantal vakken gebruik gemaakt van (uitsluitend) Engelstalige literatuur. In het gesprek met de duale studenten is naar voren gebracht dat er niet veel bekendheid gegeven wordt aan het volgen van een werkperiode in het buitenland. De duale studenten zijn ook niet positief over het niveau van Nederlands van de studenten. Ze pleiten voor een taaltoets bij aanvang van de studie. In de zelfevaluatie wordt verwezen naar de visitatie van Hierbij is gebleken dat de opleiding in on mate voeling had met nationale en internationale ontwikkelingen. De opleiding heeft in dit kader de volgende maatregelen ondernomen: o de OAR is ingericht; o de opleiding benut de netwerken van de docenten; o er wordt beleidsmatig gewerkt aan het onderhouden van contacten met externe relaties. Uit de studenttevredenheidsmonitor 2006 blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het programma op de beroepspraktijk. Ook zijn studenten tevreden over het studiemateriaal, de aansluiting van het materiaal op de beroepspraktijk, de aandacht voor theorie en de inhoud van de opleiding. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Op basis van bovenstaande is het visitatieteam is van mening dat het programma van beide varianten in mate aansluit bij beroepspraktijk en adequate samenwerkingsrelaties met de praktijk heeft om de actualiteit van het programma te kunnen waarborgen. Het visitatieteam beoordeelt het facet Eisen HBO voor beide varianten daarom als. Pagina 18 van 58

19 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Voltijd Het onderwijs is ingericht rond de 32 competenties van het landelijke BOP (van het ACscholenoverleg), die in elk van de vier jaren in meer of mindere mate terugkomen. De 32 competenties dienen gedurende de vier jaar op vier niveaus (oriënterend, toepassing, integrerend en beroepsvoorbereidend) te worden bereikt. In het eerste jaar ligt de nadruk op het bereiken van niveau 1. In het tweede ligt de nadruk op niveau 2, in het derde jaar op niveau 3 en een klein deel niveau 2.In het vierde jaar wordt gewerkt aan competentieverwerving op niveau 4. In de afzonderlijke beschrijving onderwijseenheden (BOE s) wordt per onderdeel aangegeven aan welke competenties wordt gewerkt. In de opleidingsgidsen worden de leerdoelen en leerlijnen vermeld en wordt een relatie gelegd tussen de leerdoelen en de competenties. De opleiding heeft ook de HBO kernkwalificaties verwerkt in de leerdoelen. In de eerste twee jaar van de opleiding heeft elk semester een thema. In het derde jaar vindt inhoudelijke verdieping en de stage plaats. In het vierde jaar volgt de student in het eerste semester de gekozen minor en in het tweede semester wordt de afstudeeropdracht uitgevoerd en vindt ook inhoudelijke verdieping plaats. De student kan ten aanzien van de minor een keuze maken uit de AC specifieke minor (de doorstroomminor), een domeinspecifieke minor (verbreding binnen het economische domein) of een vrije minor. De keuze voor een vrije minor moet worden voorgelegd aan de examencommissie omdat de minor moet bijdragen aan de competenties van de opleiding. De examencommissie toetst eveneens of de domeinspecifieke minoren een bijdrage leveren aan de competentieontwikkeling van de studenten. Voor studenten die accountant administratieconsult (AA) of registeraccountant (RA) willen worden is de doorstroomminor een vereiste. Bij de doorstroomminor worden de studenten voorbereid op het landelijke examen, de OAT. De studenten krijgen verdieping op het gebied van externe verslaglegging, controlebeginselen en administratieve organisatie. Hiernaast krijgen de studenten Engels, Nederlands en managementvaardigheden. De doorstroomminor geeft de studenten direct toegang tot de post-hbo opleiding tot AA en de (pre)master opleiding RA bij verschillende universiteiten. Voor de master & Control van de Universiteit van Amsterdam (UvA) krijgen studenten (die de doorstroomminor van de HES gevolgd hebben) een half jaar vrijstelling voor de pre-master. Studenten maken in het derde jaar van de studie, als ze op stage gaan, een keuze voor de AA- of de RA-kant van het vak. Bij het afstudeerproject kunnen studenten weer een dergelijke keuze maken. In het programma zijn verder geen keuzemogelijkheden richting AA of RA opgenomen. Het is één programma. Pagina 19 van 58

20 De opleiding heeft in samenwerking met de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UvA een doorstroomprogramma ontwikkeld waarbij studenten de post-masteropleiding RA in drie jaar kunnen voltooien in plaats van in vier jaar. In de zelfevaluatie verwijst de opleiding naar de studenttevredenheidsmonitor Hieruit blijkt dat studenten de bijdrage van de opleiding aan de competenties vinden (score tussen 3,0 en 3,3). Studenten hebben bij het visitatieteam aangegeven dat de overgang van het eerste jaar naar het tweede jaar zwaar was. In het tweede jaar krijgen de studenten veel financiële vakken. In het tweede jaar vindt er meer diepgang plaats. Duaal Zoals eerder aangegeven, heeft de duale variant de competenties van het landelijke BOP vertaald in zes beroepstaken en negen competenties. De beroepstaken zijn vervolgens weer uitgewerkt in beroepshandelingen en beroepsproducten. De beroepstaken komen in de verschillende jaren terug, in toenemende complexiteit. In de zelfevaluatie geeft de opleiding een overzicht waarin de beroepstaken gekoppeld worden aan de activiteiten per studiejaar. In de competentiematrix worden de beroepstaken en de competenties gerelateerd aan de verschillende onderdelen (vakken, werkperiodes, etc) van het programma. De opleiding heeft ook de HBO kernkwalificaties verwerkt in de leerdoelen. Het eerste semester van de propedeuse is gelijk voor alle duale studenten van de HES. Dit semester heeft als doel kennis en inzicht in de bedrijfseconomie en commerciële economie te verwerven. In het tweede semester van de propedeuse worden beroepsspecifieke projecten uitgevoerd. Voor de AC studenten zij deze projecten gericht op de kernvakken van de opleiding: administratieve organisatie, controlebeginselen en externe verslaggeving. Zoals eerder al is aangegeven, is het tweede semester hetzelfde voor AC en BE studenten. Aan het einde van het tweede semester kiest de student voor AC of BE. Voordat studenten starten met de eerste werkperiode stellen ze een competentieontwikkelplan (COP) op. Hierin wordt beschreven aan welke competenties de student tijdens de werkperiode wil werken. Voor aanvang van iedere werkperiode wordt het COP aangepast. In het tweede jaar starten de studenten met de eerste werkperiode. Tijdens een werkperiode is er elke vrijdag college, de overige dagen zijn de studenten aan het werk. Na deze eerste werkperiode volgt er een studieperiode, waarbij de studenten twee projecten uitvoeren: het project kosten en opbrengsten, dat ingaat op bedrijfseconomie en het project enterprise resource planning, dat ingaat op administratieve organisatie. Doelstelling is dat studenten na het tweede jaar een goede basis hebben voor het derde kernvak: controlebeginselen. Het derde studiejaar start met een studieperiode waarin de studenten het project financial accounting en het project financieel management uitvoeren. Bij het eerste project vervult de student de rol van beginnende accountant administratieconsulten, bij het tweede project staat externe verslaggeving en financiering centraal. In het vierde jaar volgen de studenten de minor en wordt de afstudeeropdracht uitgevoerd. Voor studenten die AA of RA willen worden is de minor verplicht. De minor wordt afgerond met de landelijke overall toets OAT. Hierbij worden de onderdelen externe verslaglegging, administratieve organisatie en controlebeginselen geïntegreerd getoetst. Pagina 20 van 58

21 De opleiding heeft in samenwerking met de faculteit Economie en Bedrijfskunde van de UvA een doorstroomprogramma ontwikkeld waarbij studenten de post-masteropleiding RA in drie jaar kunnen voltooien in plaats van in vier jaar. In de derde werkperiode wordt de afstudeeropdracht uitgevoerd. De afstudeeropdracht resulteert in een beroepsproduct. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft voor beide varianten kunnen vaststellen dat er sprake is van een relatie tussen de doelstellingen van de opleiding en de inhoud van het programma: de doelstellingen worden door de inhoud afgedekt. Het visitatieteam beoordeelt het facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma voor beide varianten daarom als. Het visitatieteam merkt hierbij op dat het aandeel AA in het programma wellicht wat beperkt is en meer benadrukt kan worden. 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en de bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Voltijd Zoals aangegeven staat in de eerste vier semesters (de eerste twee jaar) telkens een ander thema centraal. Aan de hand van deze thema s voeren studenten projecten en opdrachten uit en wordt het onderwijs verzorgd. De projecten nemen gedurende de opleiding toe in complexiteit en niveau, met als ultieme opdracht de afstudeeropdracht. Zoals aangegeven onderscheid de opleiding vier niveaus (junior, gevorderd, vakkundig en competent), waarbij de complexiteit toeneemt naarmate de opleiding vordert, waarbij overigens geldt dat de niveaus nagenoeg een op een te vertalen zijn naar de vier studiejaren. De opleiding maakt onderscheid in vier leerlijnen: de integrale leerlijn, de conceptuele leerlijn, de studieloopbaanbegeleiding en de vaardigheden lijn. Met deze leerlijnen wil de opleiding de (verticale en horizontale) inhoudelijke samenhang van het programma borgen. De integrale leerlijn heeft als doel het verwerven van competenties via projecten, de stage en de afstudeeropdracht. In de conceptuele leerlijn wordt de student ondersteunende kennis aangeboden, die nodig is om de competenties te kunnen verwerven. Bij studieloopbaanbegeleiding wordt de student begeleid bij het verwerven van sociaalcommunicatieve en zelfsturende competenties. De vaardigheden leerlijn biedt de student de gelegenheid vaardigheden te trainen die relevant zijn om de competenties volledig te kunnen verwerven. Hiernaast volgen studenten het POP programma (persoonlijk ontwikkelplan). Dit is gericht op het reflecteren op de verworven competenties. Pagina 21 van 58