DE FINANCIËLE KOSTEN EN BATEN VAN SAMENWERKEN AAN MOBILITEIT

Transcriptie

1 DE FINANCIËLE KOSTEN EN BATEN VAN SAMENWERKEN AAN MOBILITEIT

2

3 DE FINANCIËLE KOSTEN EN BATEN VAN SAMENWERKEN AAN MOBILITEIT

4

5 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 5 Samenvatting 7 Inleiding 11 1 Activiteiten Inleiding Voorwaarden mobiliteit verbeteren Personeel uitwisselen Elkaars personeel voorrang geven Samen flankerende diensten en producten kopen of huren 17 2 Effecten samenwerken aan mobiliteit Inleiding Leidt het verbeteren van voorwaarden voor mobiliteit tot meer mobiliteit? Welke effecten heeft meer mobiliteit? Heeft voorwaarden voor mobiliteit verbeteren nog andere effecten (naast meer mobiliteit)? Effecten van tijdelijk personeel uitwisselen Effecten van personeel bemiddelen naar een nieuwe baan Effecten van elkaars personeel voorrang geven Effecten van samen flankerende diensten en producten kopen of huren Conclusie 33 3 Kosten-batenanalyse Inleiding De kosten Kosten en baten van het verbeteren van de voorwaarden voor mobiliteit Kosten en baten van personeel tijdelijk uitwisselen Kosten en baten van personeel bemiddelen naar een nieuwe baan Kosten en baten van elkaar voorrang geven Samen flankerende producten of diensten huren of kopen 48 4 Wat kan samenwerken aan mobiliteit opleveren? Activiteiten en prijslijst fictief samenwerkingsverband Gevarieerd gebruik Weinig gebruik Krimpgemeente Gevoeligheidsanalyse Samenwerkingsvormen 59 Conclusie 63 Bijlage 65 Bijlage A. Literatuurlijst 65 Bijlage B. Onderzoeksverantwoording 69 Colofon 71

6

7 5 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit VOORWOORD Bezuinigingen, decentralisatie en vergrijzing zijn drie ontwikkelingen waardoor het werk van en het werken bij gemeenten verandert. De bezuinigingen zorgen voor krimp die niet volledig te realiseren is met natuurlijk verloop. Van 2011 tot en met 2013 verliezen ongeveer gemeenteambtenaren hun baan 1. Tegelijkertijd blijven gemeenten met moeilijk vervulbare vacatures kampen. Door de decentralistatie worden andere kwalificaties van medewerkers belangrijk. Zo neemt het gevraagde opleidingsniveau in het algemeen toe en worden klantgerichtheid en sociale vaardigheid steeds belangrijker. De vergrijzing en de plicht tot langer doorwerken betekent een verouderend personeelbestand. In 2011 was bijna 10% van de medewerkers 60 jaar of ouder, een verdubbeling ten opzicht van Deze groep wordt groter en vraagt om beleid dat blijft investeren in hun ontwikkeling en mobiliteit, zodat ook 60+medewerkers tot aan hun pensioen gezond, gemotiveerd en optimaal inzetbaar blijven. Hoewel deze samenwerkingsverbanden door betrokken partijen als zinvol worden ervaren, is er ook behoefte aan inzicht in de financiële kosten en baten van regionale samenwerking bij mobiliteit. Dat kan een individuele gemeente helpen bij het motiveren van het aangaan van die samenwerking danwel het vergroten van het financieel rendement ervan. Het rapport dat voor u ligt, biedt dat inzicht. Het bureau Policy Productions heeft op basis van kennis uit de wetenschap en de praktijk een overzicht gemaakt van de financiële kosten en baten van regionale samenwerking bij mobiliteit. Naast dit rapport is ook een digitaal rekenmodel ontwikkeld dat gemeenten inzicht geeft onder welke voorwaarden samenwerking in hun eigen regio lonend is. Het rekenmodel vindt u op In opdracht van het A+O fonds komt Policy Productions in 2013 bij samenwerkende gemeenten langs om dit rekenmodel persoonlijk toe te lichten en over te dragen. Succesvolle gemeenten zijn in staat adequaat in te spelen op deze ontwikkelingen en zowel de organisatiedoelstellingen als de individuele doelstellingen van hun medewerkers te realiseren. Samenwerken met andere werkgevers is daarbij belangrijk. Driekwart van de gemeenten nam in 2011 deel aan een regionaal samenwerkingsverband op het gebied van HRM. Ze werken meestal samen met buur-gemeenten maar ook met andere regionale (overheids)werkgevers. In alle gevallen is bij samenwerken het geven en nemen, en het vertrouwen van elkaar belangrijk. Kosten-batenanalyses zijn zinvol om na te gaan wanneer samenwerken met anderen financieel iets oplevert, maar uiteindelijk slaagt samenwerken alleen als partijen erop vertrouwen dat zij elkaar wat te bieden hebben en elkaar dat ook gunnen. Wij wensen u een goede samenwerking. A+O fonds Gemeenten Maart Monitor Gemeenten 2011, A+O fonds Gemeenten (2012)

8 6 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit

9 7 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit SAMENVATTING Aanleiding Gemeenteambtenaren zullen de komende jaren steeds vaker wisselen van baan, functie of afdeling. Herindelingen, vergrijzing, bezuinigingen en decentralisatie van rijkstaken zorgen hiervoor. Het A+O fonds Gemeenten wil gemeenten ondersteunen bij deze ontwikkeling en besteedt daarom veel aandacht aan arbeidsmobiliteit. Eén van de activiteiten is het genereren van kennis over regionaal samenwerken aan mobiliteit, o.a. in de vorm van goede voorbeelden. Arbeidsmobiliteit is het wisselen van baan, functie of afdeling Het onderzoek Bij het genereren van kennis over regionale samenwerking op het terrein van mobiliteit stelde het A+O fonds Gemeenten vast dat er behoefte is aan meer zicht op de kosten en baten ervan. Daarom vroeg het A+O fonds het economisch onderzoeks- en adviesbureau Policy Productions hiervan een kosten-batenanalyse te maken. Dit rapport beschrijft de resultaten daarvan. Voor dit onderzoek zijn de belangrijkste inzichten uit de recente wetenschappelijke literatuur over de kosten en baten van mobiliteit in kaart gebracht. De bevindingen hiervan zijn in juni 2012 besproken op een landelijke bijeenkomst van mobiliteitsnetwerken. Vervolgens zijn er vijf regionale samenwerkingsverbanden bezocht om mensen te interviewen en cijfers te bestuderen: WisselWerk uit Drenthe, Werken in West- Brabant, Zeeland Werkt, Werken in Friesland en Werken in Gelderland. De laatste stap in het onderzoek was het analyseren van de kosten en baten en het schrijven van deze rapportage daarover. Bij deze kosten-batenanalyse hoort ook een rekenmodel. Dit kunnen samenwerkende gemeenten invullen als zij willen nagaan hoeveel verschillende vormen van regionale samenwerking opleveren. Gemeenten werken op verschillende manieren samen aan mobiliteit Gemeenten werken op regionale schaal samen aan mobiliteit. Zij werken samen met elkaar, maar soms ook met andere werkgevers in het openbaar bestuur zoals provincie en waterschap. Daarnaast kunnen er zowel non-profit als profit werkgevers aangesloten zijn. Ieder samenwerkingsverband maakt hierin zijn eigen keuzes. Gemeenten ontplooien vier verschillende soorten activiteiten als ze samenwerken aan mobiliteit: 1 activiteiten die de voorwaarden voor mobiliteit verbeteren; ze maken mobiliteit makkelijker. Voorbeeld: transparant maken van regionale arbeidsmarkt door gezamenlijke vacaturewebsite. 2 uitwisselen van personeel, tijdelijk (voor een klus of vervanging van zwangerschapsverlof) of permanent (een nieuwe baan). 3 met elkaar voorrangsregels afspreken: klussen of vacatures worden eerst regionaal bekend gemaakt, na bepaalde tijd landelijk. 4 gezamenlijk inkopen of inhuren van flankerende diensten of producten, loopbaanadviezen, opleidingen (omscholing) of tijdelijke inhuur van externen.

10 8 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit Wetenschap leert dat medewerkers niet per se inzetbaarder of productiever worden door mobiliteit De wetenschap vindt weinig bewijzen voor grote baten van mobiliteit. Mensen worden niet per se inzetbaarder of productiever van mobiliteit. Ook heeft mobiliteit geen bewezen effect op innovatie of loyaliteit. Wel maakt mobiliteit mensen (tijdelijk) tevredener. Samenwerking bij mobiliteit levert snel financiële baten op De baten van samenwerken liggen vooral in het slim combineren en uitruilen van medewerkers op geschikte momenten. Met name het tijdelijk uitwisselen van personeel dat anders extern ingehuurd zou worden levert gemeenten veel geld op. Meeste winst ligt in het slim uitruilen van personeel De grootste baten van samenwerking liggen in het opvangen van elkaars pieken en dalen in de personeelsvoorziening. Zowel de in- en uitlenende gemeente kan hier baat bij hebben. De inlenende gemeente spaart geld uit als zij inleent in plaats van inhuurt van een commerciële partij ervan uitgaande dat de ingeleende ook de benodigde kwaliteit kan leveren. De uitlenende gemeente bespaart loonkosten als zij - tijdelijk - ruimte heeft binnen de formatie om de taken van de uitgeleende te vervangen. Naast de baten van tijdelijke uitwisseling, kunnen gemeenten ook baten hebben als door samenwerking ontslagen kunnen worden voorkomen. Tot slot kunnen gemeenten door samen te werken kwantumkorting bedingen bij flankerende diensten, zoals loopbaanadvies, opleidingen of inhuur externen. Samenwerken is verliesgevend bij te hoge kosten en/of te weinig gebruik Samenwerking kan verliesgevend zijn als de gemeente erg weinig gebruik maakt van de mogelijkheden die de samenwerking biest. Ten tweede kan het verliesgevend zijn om samen te werken wanneer daarbij ingewikkelde constructies gekozen worden voor het uitwisselen van personeel terwijl daarvoor ook eenvoudige alternatieven voorhanden zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval als er ruimte binnen de bestaande formatie van een gemeente is om bepaalde klussen op te vangen. De resultaten zijn niet voor alle soorten gemeenten gelijk. Kleine gemeenten profiteren van de samenwerking met name omdat zij minder makkelijk zelf tijdelijke tekorten kunnen opvangen en zelf minder inkoopvoordeel kunnen binnenhalen. Grote gemeenten hebben vooral baat bij het uitlenen van personeel in geval van boventalligheid, omdat zij in de regel met grotere bezuinigingsdoelstellingen te maken hebben. Om te kunnen laten zien wat de kosten en baten nu concreet kunnen zijn voor een gemeente, gebruiken we een fictief netwerk. Dit netwerk is een soort gemiddelde van de netwerken die we in het onderzoek hebben bezocht. Vervolgens onderscheiden we drie soorten gebruik: gevarieerd gebruik (werkt samen in de meest voorkomende activiteiten); krimpgebruik (werkt alleen samen bij activiteiten die gericht zijn op personeelsreductie); weinig gebruik (werkt maar op een enkel terrein samen). In de onderstaande tabel ziet u hoeveel dit de gemeente kan kosten of opleveren. In hoofdstukken 3 en 4 vindt u een uitgebreide toelichting op de berekeningen. De kosten en baten betreffen één jaar. We hebben gekozen voor deze periode omdat gemeenten meestal jaarlijks besluiten al dan niet mee te (blijven) doen met een netwerk

11 9 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit Tabel S.1 Kosten en baten van samenwerken bij verschillende manieren van gebruik Gevarieerd gebruik (gebruik van de meest voorkomende activiteiten) Krimpgebruik (alleen gebruik instrumenten personeelsreductie) Weinig gebruik KOSTEN vaste kosten onbetaald werk BATEN 1. Tijdelijk personeel uitwisselen a. Inleen Geen gebruik Geen gebruik 1b. uitleen Geen gebruik 1c. Samen in dienst Geen gebruik Geen gebruik 2. Bemiddeling naar een nieuwe baan 2a. Outplacement Geen gebruik 2b. Re-integratie Geen gebruik Geen gebruik 2c. Bemiddeling, persoon uit dienst Persoon 1. Alternatief outplacement n.v.t Persoon 2. Alternatief ontslag n.v.t Persoon 3. Alternatief minder productief n.v.t Personen 4 t/m 8. functioneren goed 0 n.v.t. 0 2d. Bemiddeling, persoon in dienst 0 Geen gebruik 0 2e. Flexibele schil Persoon 1. Alternatief ontslag Geen gebruik Geen gebruik Persoon 2. Alternatief outplacement Geen gebruik -/ Geen gebruik 3. Opleidingen Geen gebruik Samen flankerende diensten en producten kopen of huren 4a. Loopbaanadvies alternatief: zelf doen n.v.t. -/ n.v.t. 4a. Loopbaanadvies alternatief: inhuur n.v.t b. Externe inhuur Geen gebruik Geen gebruik 4c. Overige producten Geen gebruik Geen gebruik EINDSALDO / en de meeste kosten en baten in datzelfde jaar vallen (meestal direct bij aankoop). Het zorgvuldig kiezen van partners helpt ook om baten te genereren. Wie af en toe wil uitwisselen om pieken en dalen op te vangen, kan het best zo gelijk mogelijke partijen vragen. Wie daarentegen op zoek is naar mogelijkheden voor outplacement of specifieke branchevreemde expertise heeft soms baat bij aanvulling door andere partijen. Hoe groter het aantal samenwerkingspartners, hoe meer mogelijkheden er zijn om tijdelijke uitwisselingen te organiseren en gezamenlijk inkoopvoordeel te halen. Maar als het aantal

12 10 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit partijen te groot wordt, leidt dit tot grotere coördinatie-inspanningen en -kosten. De vorm die de samenwerking aanneemt wordt in eerste instantie bepaald door de aard en de omvang van de activiteiten die gemeenten samen willen ontplooien. Gemeenten die bijvoorbeeld alleen vacatures willen uitwisselen hebben geen veelomvattend samenwerkingsverband nodig, maar kunnen volstaan met een periodiek overleg en afspraken over de wijze waarop zij vacatures aan elkaar doorspelen. Gemeenten die over en weer personeel in willen lenen en gezamenlijk ondersteunende diensten willen inkopen hebben op veel meer terreinen afstemming nodig. Zij moeten hun beleid afstemmen, hun HRMwerkprocessen op elkaar afstemmen en mogelijk ook een deel van hun middelen bundelen. Dit vraagt om meer coördinatie en overleg op meer niveaus in de organisaties waardoor er ook meer mensen bij betrokken zijn en de coördinatiekosten hoger zijn. Naarmate de coördinatiekosten van de samenwerking toenemen kan het aantrekkelijk zijn om de samenwerking verder te formaliseren in een stichting of gemeenschappelijke regeling. De uitvoering van de taken die de samenwerkende gemeenten willen bundelen wordt dan gezamenlijk uitbesteed aan deze nieuwe organisatie. Een stichting of gemeenschappelijke regeling vermindert de coördinatiekosten die verbonden zijn aan samenwerking in een meer losse vorm. Tegelijkertijd vermindert het de invloed die individuele gemeenten hebben op deze gezamenlijke organisatie. Naast dit rapport is ook een digitaal rekenmodel ontwikkeld dat gemeenten inzicht geeft onder welke voorwaarden samenwerking in hun eigen regio financieel lonend is. Het rekenmodel vindt u op In opdracht van het A+O fonds Gemeenten komt Policy Productions in 2013 op verzoek bij samenwerkende gemeenten langs om het model persoonlijk toe te lichten en over te dragen.

13 11 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit INLEIDING Aanleiding Gemeenteambtenaren zullen de komende jaren vaker wisselen van baan, functie of afdeling. Herindelingen, vergrijzing, bezuinigingen en decentralisatie van rijkstaken zorgen hiervoor. Het A+O fonds Gemeenten vindt het belangrijk dat gemeenten goed voorbereid zijn op deze personeelswisselingen. Het fonds besteedt daarom in zijn huidige programma Ontwikkeling en Mobiliteit veel aandacht aan arbeidsmobiliteit. Eén van de onderdelen van dit programma is het genereren van kennis over regionale samenwerking op het gebied van mobiliteit, o.a. in de vorm van goede voorbeelden van de regionale samenwerking. Arbeidsmobiliteit is het wisselen van baan, functie of afdeling Tijdens het genereren van deze kennis stelde het A+O fonds Gemeenten vast dat er behoefte is aan inzicht in de kosten en baten van regionale samenwerking op het terrein van mobiliteit. Het A+O fonds Gemeenten heeft daarom het economisch onderzoeks- en adviesbureau Policy Productions gevraagd hiervan een kostenbatenanalyse te maken. Dit rapport beschrijft de resultaten daarvan. De onderzoeksvraag hierbij is: Wat zijn de kosten en baten voor een gemeente van samenwerking met andere gemeenten (en evt. andere werkgevers) op het gebied van mobiliteit? Bij het rapport hoort ook een rekenmodel. Hiermee kan een gemeente nagaan waar baten voor haar te halen zijn bij samenwerking met andere werkgevers op het gebied van arbeidsmobiliteit en welke kosten daar tegenover staan. Uiteraard zijn er meer zaken naast kosten en baten die ervoor zorgen dat gemeenten besluiten samen te werken op het gebied van arbeidsmobiliteit. Bestuurlijke wens tot samenwerking, politieke verbintenissen, het bundelen van krachten in lobby, de dreiging van herindeling, een al langer bestaande gezamenlijke cultuur van samenwerking op allerlei terreinen zijn een paar voorbeelden. Dit rapport geeft slechts antwoord op de vraag of samenwerking op het gebied van mobiliteit gemeenten geld oplevert en zo ja, waar de grootste winsten te halen zijn. Dit is niet meer en niet minder dan één van de redenen om samen te willen werken. Onderzoeksmethodiek We hebben voor dit onderzoek eerst de belangrijkste inzichten uit de recente wetenschappelijke literatuur in kaart gebracht over de kosten en baten van mobiliteit. Onze bevindingen hebben we besproken tijdens een landelijke bijeenkomst van mobiliteitsnetwerken. Vervolgens hebben we vijf samenwerkingsverbanden bezocht, waar we mensen geïnterviewd hebben en cijfers bestudeerd: WisselWerk uit Drenthe, Werken in West-Brabant, Werken in Zeeland, Werken in Friesland en Werken in Gelderland.

14 12 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit Deze samenwerkingsverbanden liggen in verschillende delen van het land, hebben een deels andere opzet en voeren deels verschillende activiteiten uit. Vervolgens hebben we een kosten-batenanalyse uitgevoerd en een rekenmodel ontwikkeld. Leeswijzer Dit rapport begint met een samenvatting en deze inleiding. Daarna volgt in hoofdstuk 1 een beschrijving van de activiteiten die gemeenten samen uitvoeren op het gebied van mobiliteit. Hoofdstuk 2 beschrijft de effecten van samenwerking op het gebied van mobiliteit. In hoofdstuk 3 volgt dan een analyse van de (financiële) kosten van samenwerking, afgezet tegen de (financiële) baten die de effecten een samenwerkende gemeente opleveren. Hoofdstuk 4 geeft enkele concrete voorbeelden van wat samenwerking kan opleveren. Hoofdstuk 5 is de conclusie. Daarna volgen nog bijlage A literatuurlijst en bijlage B de onderzoeks verantwoording.

15 13 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit 1 ACTIVITEITEN DIT HOOFDSTUK ZET DE VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN UITEEN DIE GEMEENTEN ZOAL UITVOEREN ALS ZE SAMENWERKEN OP HET GEBIED VAN MOBILITEIT. DIT KUNNEN ACTIVITEITEN ZIJN DIE MOBILITEIT STIMULEREN, MAAR OOK ACTIVITEITEN DIE DAADWERKELIJK MOBILITEIT CREËREN. 1.1 INLEIDING Gemeenten kunnen op regionale schaal samenwerken aan mobiliteit. Meestal werken ze samen met elkaar, maar soms werken zij ook samen met andere werkgevers binnen het openbaar bestuur zoals provincie en waterschap. Daarnaast kunnen er zowel non-profit als profit werkgevers aangesloten zijn. Ieder samenwerkingsverband maakt hierin zijn eigen keuzes. Dit doen ze echter niet allemaal met dezelfde intensiteit en met dezelfde activiteiten. In dit hoofdstuk zetten we uiteen welke activiteiten ze verrichten. Globaal is er een vierdeling te maken in de activiteiten: 1 Voorwaarden mobiliteit verbeteren. Sommige activiteiten waarin gemeenten samenwerken verbeteren de voorwaarden voor mobiliteit. Hierdoor hopen de gemeenten dat het personeel vanzelf waar en wanneer nodig van baan, functie of afdeling verandert; 2 Personeel uitwisselen. Gemeenten wisselen binnen de samenwerking ook tijdelijk of permanent personeel uit. Hiermee realiseren ze daadwerkelijk mobiliteit; 3 Elkaars personeel voorrang geven. Sommige gemeenten maken samen afspraken om bij vacatures elkaars personeel

16 14 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit voorrang te geven. Dit doen ze bijvoorbeeld om regionale kennis te behouden of om wederzijds ontslagkosten te voorkomen; 4 Samen flankerende diensten en producten kopen of huren. Gemeenten kunnen ook samen flankerende diensten of producten kopen of huren die nodig kunnen zijn als gevolg van personeelswisselingen. Voorbeelden hiervan zijn loopbaanadviezen, opleidingen (omscholing) of tijdelijke inhuur van externen. De onderstaande figuur geeft de varianten weer. We zullen deze hierna bespreken. Figuur 1.1 Activiteiten waarmee gemeenten samenwerken aan mobiliteit VOORWAARDEN MOBILITEIT VERBETEREN...zoals versterken van transparantie arbeidsmarkt promotie van arbeidsmobiliteit en positionering van de regio als aantrekkelijke werkgever. VACTUREWEBSITE PERSONEEL UITWISSELEN PERSONEEL TIJDELIJK UITWISSELEN BEURZEN, EVENEMENTEN, FLYERS ETC. PERSONEEL BEMIDDELEN NAAR EEN NIEUWE BAAN ELKAARS PERSONEEL VOORRANG GEVEN AFSPRAKEN VERVULLEN VACATURES 1.2 VOORWAARDEN MOBILITEIT VERBETEREN Gemeenten kunnen samenwerken om de voorwaarden voor mobiliteit van hun personeel te verbeteren. Door de voorwaarden voor mobiliteit te verbeteren, maken zij de drempels om van baan, functie of afdeling te wisselen lager. Dit kunnen zij op verschillende manieren doen. Zo kunnen zij arbeidsvoorwaarden onderling harmoniseren of zelfs als groep gemeenten ambtenaren gezamenlijk in dienst nemen. Dit is in veel gevallen echter nog toekomstmuziek. Wat gemeenten wel nu al gezamenlijk doen om de voorwaarden van mobiliteit te verbeteren is het overhalen van ambtenaren om regelmatig van baan te wisselen (promotie van mobiliteit). Daarnaast zorgen ze ervoor dat mensen weten waar vacatures en kandidaten zijn (transparant maken van de regionale arbeidsmarkt). Ook laten ze hen weten dat in hun eigen regio het leukste werk is (promotie van werken in de regio). Dit doen zij via de volgende activiteiten: Gezamenlijke website Gemeenten die samenwerken op het gebied van mobiliteit hebben vaak gezamenlijk een website. Deze website promoot mobiliteit. Daarnaast maakt de site reclame voor werken in de regio en promoot zij het werken bij de deelnemende gemeenten (en eventueel andere aangesloten werkgevers). Een vacatureoverzicht is ook een belangrijk ingrediënt van de gezamenlijke website. SAMEN FLANKERENDE DIENSTEN EN PRODUCTEN KOPEN OF HUREN SAMEN INHUREN EN/OF INKOPEN DELEN VAN FACILITEITEN Andere activiteiten, zoals beurzen, evenementen, folders Hoewel de website de meest opvallende en meest permanente activiteit is van samenwerkende gemeenten om de voorwaarden voor mobiliteit te verbeteren, doen ze soms ook tal van andere activiteiten samen om mobiliteit en werken in de regio te promoten en de regionale arbeidsmarkt transparanter maken. Te denken valt aan het gezamenlijk bemensen van een kraampje op een

17 15 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit landelijke vacaturebeurs, evenementen zoals de dag van de uitwisseling, waarin ambtenaren een dag meedraaien in een buurgemeente of de week van de mobiliteit waarin aandacht gevraagd wordt voor mobiliteit. Ook geven ze soms gezamenlijk folders uit over de voordelen van mobiliteit en/of de mogelijkheden voor interessant werk in de regio. 1.3 PERSONEEL UITWISSELEN Naast het scheppen van een gunstig klimaat voor mobiliteit, werken gemeenten ook samen door daadwerkelijk personen van baan te laten wisselen bij elkaar. Dit kan op verschillende manieren.. Tijdelijk personeel uitwisselen Medewerkers voeren tijdelijke klussen uit voor andere gemeenten De eerste mogelijkheid is tijdelijk personeel uitwisselen om een klus te verrichten. Zulke klussen kunnen bijvoorbeeld zijn: het leiden van een project zijn, het geven van een cursus of het vervangen van iemand die met zwangerschapsverlof is. Gemeenten pakken deze uitwisseling verschillend aan. Sommige samenwerkende gemeenten sturen gezamenlijk een coördinator aan die actief mensen op bepaalde klussen zet. Andere gemeenten regelen dit onderling via een digitaal prikbord. De klussen worden in dat geval op een besloten deel van de gezamenlijke website vermeld. Geïnteresseerden van de samenwerkende gemeenten (of andere deelnemers) kunnen hier dan op reageren. Daarnaast bestaat er bij sommige samenwerkende gemeenten een cv-bank. Hierin kunnen medewerkers hun cv zetten en erbij vermelden in welk soort tijdelijke klussen zij geïnteresseerd zijn en voor hoeveel uur per week zij beschikbaar zijn. Werkgevers van deelnemende werkgevers kunnen bij een tijdelijke klus dan op dat digitale prikbord kijken om te zien of zij een interessante persoon zien die zij willen inlenen voor de tijdelijke klus. Permanent roulerende medewerker De permanent roulerende medewerker wordt door samenwerkende gemeenten gedeeld Een tweede vorm van een tijdelijke uitwisseling is de permanent roulerende (gemeente) medewerker. Eén functionaris (bijvoorbeeld een loopbaanadviseur of een accountant) is dan in dienst van verschillende gemeenten tegelijk. Zo kunnen bijvoorbeeld vijf gemeenten ieder voor 0,2 FTE een accountant in dienst nemen. Ook kan één gemeente de permanent roulerende persoon in dienst houden of nemen, waarbij de andere werkgevers die gemeente dan compenseren voor de tijd dat de roulerende persoon voor hen werkt. Tijdelijke functie t.b.v. carrièrepad Uitwisseling maakt doorgroei makkelijker Een meer uitgebreide vorm van een tijdelijke klus is een tijdelijke functie. Deze tijdelijke functie kan gebruikt worden als ontbrekende schakel in een carrièrepad. Een voorbeeld: een gemeente heeft twee P&O-medewerkers in dienst. De junior medewerker heeft salarisschaal 8 en de senior medewerker heeft salarisschaal 11. De stap van schaal 8 naar schaal 11 is te groot. In een andere gemeente bestaat alleen de functie P&O er schaal 9/10. Dankzij samenwerking kunnen beide gemeenten een carrièrepad aanbieden aan hun P&O ers. Begeleiden naar flexibele schil Een boventallig maar goed functionerende medewerker kan flexibel worden ingezet Eén van de onderzochte cases kent als een vorm van outplacement de begeleiding naar een flexibele schil van een mobiliteitscentrum dat de gemeenten samen hebben opgezet. Dit kan gaan om een medewerker die boventallig is bij zijn eigen gemeente, maar nog wel goed inzetbaar is binnen het collectief. De medewerker krijgt een deel van zijn loon (in dit geval 70%) gegarandeerd. De overige (30%) kan hij bijverdienen door in te gaan op klussen vanuit de samenwerkende gemeenten. De gemeente die hem inleent betaalt de gewone loonkosten voor de uren die hij deze

18 16 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit persoon inleent. Deze loonkosten gaan niet allemaal naar de werknemer. Een deel gaat naar de uitlenende gemeente en een deel gaat naar het mobiliteitscentrum. In dit geval ging van ieder uur dat de flexibele ambtenaar werkte 40% naar de uitlenende gemeente. De rest van het uurloon werd verdeeld tussen de ambtenaar zelf en het mobiliteitscentrum. 2 Bemiddelen naar nieuwe baan Samenwerkende gemeenten hebben verschillende manieren om medewerkers permanent naar een nieuwe baan te bemiddelen. In enkele gevallen gaat het om re-integratie of outplacement. De bemiddeling kan echter ook plaatsvinden wanneer werknemers aan een nieuwe uitdaging toe zijn. De bemiddeling bestaat uit het aanbieden van loopbaanbegeleidingstrajecten en het zoeken naar een geschikte baan. Dit is meestal een baan bij één van de aangesloten werkgevers. In sommige gevallen wordt deze begeleiding ook aangeboden aan externe kandidaten. Dat laatste doen de samenwerkende gemeenten om mensen aan te trekken met een bepaald profiel die binnen de eigen gemeente schaars zijn. 2 Dit betekent dat als de medewerker niet werkt, hij 70% van zijn loon krijgt. Als de medewerker 50% van zijn tijd werkt, krijgt hij 70% + 0,3*50% = 70% + 15% = 85% van zijn loon. Hij werkt dan dus 50% van zijn tijd voor 15% van zijn salaris. Het loon maakt het dus niet erg aantrekkelijk om te werken. Aangezien het hier echter een outplacementtraject betreft, heeft de medewerker er wel degelijk baat bij te gaan werken. Hij kan er op die manier gemakkelijker ergens anders inrollen. 1.4 ELKAARS PERSONEEL VOORRANG GEVEN Gemeenten geven soms (en soms expliciet niet) elkaars personeel voorrang bij het vervullen van vacatures. Wie wanneer hoeveel voorrang geniet, leggen zij in dat geval vast in voorrangsregels. Wel of geen voorrangsregels? Sommige gemeenten geven elkaar voorrang bij het vervullen van vacatures. In dat geval hebben kandidaten van de samenwerkingspartners meer kans de baan te krijgen dan externe kandidaten. Dit leggen ze dan vast in afspraken. Deze afspraken kunnen zijn dat de voorrang altijd geldt voor personeel van samenwerkingspartners. Er zijn echter ook samenwerkende gemeenten die elkaar vrij laten om per vacature te beslissen om al dan niet voorrang te geven aan elkaars kandidaten. Tot slot zijn er ook samenwerkende gemeenten die bewust geen voorrangsregels hanteren. Welke voorrangsprocedures? Er zijn grofweg twee manieren waarop kandidaten uit andere gemeenten voorrang kunnen krijgen bij een vacature. De eerste manier is dat er een bepaalde periode is waarbinnen alleen kandidaten van samenwerkende werkgevers op een vacature kunnen reageren. Alleen als binnen deze kandidaten geen geschikte kandidaat wordt gevonden, zal de vacature extern uitgebracht worden. Deze periode waarin de vacature niet openbaar is kan in de plaats komen van een regeling waarin de vacature alleen binnen de gemeente zelf vervuld mag worden. De periode kan echter ook na deze lokale voorrangsperiode komen. De tweede manier is dat de vacature direct openbaar gepubliceerd wordt, maar in de vacature wordt vermeld dat kandidaten van de samenwerkende werkgevers voorrang krijgen.

19 17 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit Hoeveel voorrang? Voorrangsregels betekenen meestal dat bij gelijke geschiktheid de interne kandidaat voorrang krijgt. Er zijn echter gemeenten die hierin verder gaan. Deze geven ook die kandidaten van de samenwerkingspartners die weliswaar nog niet aan de vereisten voldoen, maar wel de potentie hebben naar een functie toe te groeien, voorrang. Wie krijgt er voorrang? De gemeenten met voorrangsregels hanteren deze voor ambtenaren. Er zijn echter ook gevallen waarin werknemers die vallen onder de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) ook voorrang krijgen. huren zij gezamenlijk zelfstandigen zonder personeel (ZZP ers) in. Er zijn ook gemeenten die deze marktplaats hebben gekoppeld aan de onderlinge klussenuitwisseling. Zodra er een vraag om externe inhuur bestaat wordt eerst in het uitwisselingsbestand gekeken of ook een kandidaat beschikbaar is vanuit de samenwerkingspartners. Delen van faciliteiten Gemeenten delen soms onderling faciliteiten. Zo maken sommige gemeenten het elkaar gemakkelijker om samen te werken door elkaar gratis werk- en vergaderruimte aan te bieden. 1.5 SAMEN FLANKERENDE DIENSTEN EN PRODUCTEN KOPEN OF HUREN Gemeenten werken samen om te profiteren van schaalvoordelen bij het inkopen of inhuren om kwantumkorting te bedingen. Gezamenlijk inkopen Gezamenlijk inkopen levert kwantumkorting op Wanneer gemeenten samen inkopen, kunnen zij door grotere afname betere prijzen bedingen bij leveranciers. Dit geldt voor de inkoop van allerlei verschillende producten en diensten. Opleidingen, extern loopbaanadvies en outplacement kunnen bijvoorbeeld goedkoper worden ingekocht, maar ook bijvoorbeeld softwarelicenties. Eén van de geïnterviewden kocht bijvoorbeeld licenties voor digitale leermaterialen gezamenlijk in, waardoor zij aanzienlijke korting konden bedingen. Gezamenlijk inhuren Gemeenten huren op drie manieren gezamenlijk in: voor uitzendkrachten kunnen zij een gezamenlijk contract afsluiten met een uitzendbureau, voor externe detacheringen sluiten zij een gezamenlijk contract af via een payroll constructie en via een marktplaats

20 18 De financiële kosten en baten van samenwerken aan mobiliteit