Visitatie van de opleidingen handleiding

Transcriptie

1 Visitatie van de opleidingen handleiding 1 december 2001

2 VLHORA Vlaamse Hogescholenraad Wolvengracht 38/2, 1000 Brussel tel (0) fax + 32 (0) algemeen: info@vlhora.be kwaliteitscoördinator: klara.dewilde@vlhora.be website: Brussel, 1 december 2001

3 Visitatie van de opleidingen handleiding

4 inhoud 1. Inleiding Externe kwaliteitszorg in de Vlaamse hogescholen (visitatiestelsel) 2.1. Dimensies van interne en externe kwaliteitszorg 2.2. Kenmerken van de visitatie Tijdspad van de visitatie 6 3. Zelfevaluatierapport 3.1. Vorm Inhoud Referentiedatum Afgifte aan de visitatiecommissie 4. Visitatiecommissie 4.1. Samenstelling van de visitatiecommissie Criteria en aandachtspunten voor de samenstelling Taken Visitatieproces 5.1. Voorbereiding Voorbereidende vergadering Bezoek Terugmeldingsrapport Openbaar verslag Werkafspraken 13 Bijlagen 1. Tijdspad van de eerste visitatieronde 2. Thema s en aandachtsgebieden van het zelfevaluatierapport 3. Werkdocument overzicht 4. Doelgroepen 5. Verplaatsingskosten

5 1. inleiding Sinds de jaren 80 is er een groeiende belangstelling voor kwaliteit in alle geledingen van de maatschappij. De hogescholen ontsnappen niet aan deze trend. Het Vlaamse Hogescholendecreet van 13 juli 1994 verplicht de Vlaamse Hogescholen tot kwaliteitszorg en kwaliteitsbewaking van hun onderwijs. Die verplichting kwam niet geheel onverwacht: in binnen- en buitenland is kwaliteitszorg een steeds belangrijker thema in het onderwijsbeleid. De noodzaak tot kwaliteitszorg is trouwens niet beperkt tot de onderwijssector. In 1997 vaardigde de Vlaamse Overheid immers ook decreten uit voor de gezondheidssector en de welzijnssector, die alle gesubsidieerde instellingen tot kwaliteitszorg verplichten. Het decreet betreffende de hogescholen in de Vlaamse Gemeenschap van 13 juli 1994 stipuleert in artikel 58bis: 1. De hogescholen zorgen voor de interne en externe kwaliteitsbewaking van de onderwijsactiviteiten. Zij moeten permanent op eigen initiatief toezien op de kwaliteit van hun onderwijsactiviteiten. Zij betrekken de studenten, de alumni en de externe deskundigen uit het beroepsveld bij de processen van interne en externe kwaliteitsbewaking. Zij voorzien gezamenlijk in een regelmatige externe beoordeling van de kwaliteit van hun onderwijsactiviteiten, naargelang van het geval per opleiding of per cluster van opleidingen. De externe beoordeling gebeurt ten minste om de zes jaar voor opleidingen van één cyclus en ten minste om de acht jaar voor opleidingen van twee cycli. 2. De externe beoordeling van eenzelfde opleiding of cluster van opleidingen, bedoeld in A, gebeurt voor alle hogescholen die deze opleiding of deze cluster van opleidingen organiseren, door eenzelfde visitatiecommissie die het geheel van haar werkzaamheden afrondt binnen een bestek van 24 maanden. 3. De Vlaamse Hogescholenraad coördineert de gezamenlijke externe beoordelingen. 4. Hogescholen en universiteiten kunnen een gezamenlijke externe beoordeling organiseren van verwante hogeschoolopleidingen van twee cycli en academische opleidingen. In voorkomend geval treden de Vlaamse Hogescholenraad en de Vlaamse Interuniversitaire Raad gezamenlijk op als coördinator en nemen zij de voorschriften voor de externe beoordeling, vermeld in A en 2, in acht. 5. De visitatiecommissies brengen de uitkomst van hun beoordeling van elke opleiding, cluster van opleidingen en van verwante opleidingen samen in een openbaar verslag. 6. De hogescholen geven gevolg aan de uitkomsten van de kwaliteitsbeoordeling in het beleid van de hogeschool. Het Hogescholendecreet legt de verantwoordelijkheid voor de kwaliteitszorg en de kwaliteitsbewaking bij de hogescholen zelf. Bij de uitbouw van de kwaliteitszorg oogstten bepaalde kwaliteitsmodellen heel wat succes. Twee varianten van het excellencemodel van de European Foundation for Qualitiy Management, nl. de PROZA- en TRISinstrumenten, worden op grote schaal toegepast in de Vlaamse Hogescholen. Ook de ISO 9000-reeks inspireerde sommige instellingen bij de uitbouw van de interne kwaliteitszorg. Visitatie van de opleidingen: handleiding 3

6 2. externe kwaliteitszorg in de Vlaamse hogescholen (visitaties) Het hogescholendecreet legt de hogescholen de verplichting op, een stelsel van gezamenlijke en regelmatige externe beoordeling van de kwaliteit van hun onderwijsactiviteiten in te richten. De Raad van Beheer van de Vlaamse Hogescholenraad heeft op 7 juli 2000 de werkgroep Kwaliteitszorg geïnstalleerd. De werkgroep kreeg als opdracht de gezamenlijke externe beoordelingen van de hogescholenopleidingen, waarvoor VLHORA als coördinator optreedt, voor te bereiden. Vooreerst zochten de leden van de werkgroep een consensus met betrekking tot de basiscomponenten van een volwaardig stelsel van interne en externe kwaliteitszorg Dimensies van interne en externe kwaliteitszorg Uiteraard is kwaliteitszorg in hogescholen eerst en vooral gericht op de beheersing van de onderwijsprocessen die de kwaliteit van het onderwijsaanbod onderbouwen. Door degelijke consultatiemechanismen met diverse maatschappelijke geledingen in te bouwen in het proces van onderwijsontwikkeling, verzekert een opleiding zich van de maatschappelijke relevantie van haar onderwijsdoelstellingen. Ervan uitgaand dat de onderwijsinstellingen in een ideale setting zelf verantwoordelijk zijn voor de uitbouw van hun kwaliteitszorg eigenaarschap is immers een grondvoorwaarde voor commitment - staan zij voor de uitdaging drie belangrijke, en in bepaalde opzichten tegenstrijdige functies, met elkaar te verzoenen. Zij moeten een stelsel ontwikkelen dat in staat is goede praktijken te verankeren, continuïteit te verzekeren, kwaliteit te borgen. Maar in een snel evoluerende maatschappij zijn conservatisme en verstarring een reële bedreiging. Naast stabiliteit is dus ook dynamiek en verandering van groot belang: kwaliteitszorg moet aanleiding geven tot gerichte, structurele verbetering en innovatie. Aangezien het hoger onderwijs in Vlaanderen in hoge mate gefinancierd wordt door de overheid, zijn de onderwijsinstellingen rekenschap verschuldigd over de billijke besteding van deze middelen. De derde functie van kwaliteitszorg is dus gericht op verantwoording over de twee eerste: in hoeverre slaagt de instelling erin haar kwaliteit te borgen en permanent te verbeteren? In die zin is de openbaarheid van de rapportering over de uitkomsten van onderwijsvisitaties een belangrijk gegeven. De drie basisfuncties van verankering, verbetering en verantwoording verwijzen op hun beurt impliciet naar verschillende invalshoeken of gezichtspunten om kwaliteitszorg te benaderen. Enerzijds is er de invalshoek van de onderwijsinstelling, die vertrekkend van een aantal interne drijfveren een welbepaald kwaliteitssysteem opzet, gericht op een doelmatige en doeltreffende organisatie van haar onderwijs, projectmatig onderzoek en maatschappelijke dienstverlening. Zij beschikt daarbij over voldoende autonomie om de interne kwaliteitszorg zo goed mogelijk af te stemmen op haar specifieke context en ontwikkelingsfase. Anderzijds is er het gezichtspunt van de overheid, die moet waken over de efficiënte besteding van haar middelen en het recht van haar burgers op kwaliteitsvol onderwijs. Zij moet de interne dynamiek ondersteunen en stimuleren, maar ook ingrijpen waar instellingen ondermaats presteren. Het interne kwaliteitssysteem moet in de mate van het mogelijke de standpunten, verwachtingen en behoeften van alle belanghebbenden in rekening brengen. Dit zijn grosso modo de studenten, de personeelsleden, de vervolgopleidingen, de werkgevers en de overheid. Het extern kwaliteitssysteem is opgezet onder de vorm van visitaties. Tussen beide bestaat een nauwe band in die zin dat de externe kwaliteitszorg de interne kwaliteitszorg kan stimuleren en dat de interne kwaliteitszorg het fundament vormt voor de externe zorg. Visitatie van de opleidingen: handleiding 4

7 In dit opzicht kunnen aanbevelingen tot verbetering door een externe visitatiecommissie worden beschouwd als een integrerend deel van de interne kwaliteitszorg. Het recht op wederwoord of gemotiveerde verwerping van een aanbeveling is noodzakelijk om het eigenaarschap en de autonomie van de onderwijsinstellingen overeind te houden. De grens van de interne kwaliteitszorg en de erop aansluitende externe kwaliteitszorg wordt duidelijk overschreden op het ogenblik dat de overheid haar rol als meta-evaluator opneemt. Zij beantwoordt dan de vraag of de interne kwaliteitszorg en het door de hogescholen gecoördineerde visitatiestelsel daadwerkelijk de beoogde doelstellingen bereiken, of en hoe ze moeten worden bijgestuurd. Ook wanneer zij nagaat in welke mate de aanbevelingen van de visitatiecommissie worden opgevolgd treedt de overheid op als louter externe kwaliteitsbewaker. Zij kan hiervoor terugvallen op de jaarlijkse rapportering door de hogescholen in het jaarverslag. De rol van de overheid als externe bewaker wordt nog duidelijker op het ogenblik dat zij beslist bepaalde alarmerende vaststellingen van visitatiecommissies te sanctioneren door het opleggen van remediëringsplannen en desgevallend, in een tweede fase, door de onderwijsinstelling het recht te ontzeggen het diploma af te leveren. De openbaarheid en (inter)nationale transparantie van resultaten van visitaties zijn zowel voor de (toekomstige) studenten, de werkgevers als de overheid van belang: voor studenten bij de keuze van hun opleiding en onderwijsinstelling, voor de werkgevers bij de selectie van hun werknemers, voor de overheid om haar financiering- en/of sanctioneringsystemen te onderbouwen. Voor de onderwijsinstellingen zelf bieden vergelijkbaarheid en openbaarheid van evaluatieresultaten opportuniteiten op het vlak van benchmarking, maar kunnen opgelegde rapportering- en evaluatiestandaarden ook effecten hebben die de interne kwaliteitsdynamiek doorkruisen Kenmerken van de visitatie - De visitaties hebben betrekking op een opleiding of een groep van opleidingen (clustering). - Alle hogescholen die de bepaalde opleiding of groep van opleidingen aanbieden, worden bij de visitatie betrokken. - De visitatie wordt uitgevoerd door een commissie van externe deskundigen. - De visitatie vertrekt van het zelfevaluatierapport, opgesteld door de opleidingen. - De visitatie is gericht op het proces van kwaliteitsverbetering. De visitatie gaat na in hoeverre de verbeterspiraal (plan-do-check-act) systematisch doorlopen wordt. - De commissie geeft naar de betrokken hogescholen aan welke de sterke punten zijn en welke punten op korte en lange termijn beleidsaandacht vragen. - De commissie brengt een openbaar verslag uit van haar bevindingen. Visitatie van de opleidingen: handleiding 5

8 2.3. Tijdspad De eerste visitatieronde loopt van 2001 tot en met 2008 (bijlage 1). Bij elke visitatie wordt volgend tijdspad gerespecteerd: Samenstelling visitatiecommissie Opstellen zelfevaluatierapport Start visitatie: 1 februari of 1 juni Installatievergadering Bekendmaking tijdsschema van het visitatiebezoek 5 maanden (juli & aug. niet inbegrepen) 30 juni of 31 december: uiterste datum afgifte ZER Maximum tussentijd 3 maanden Uiterlijk 1 oktober of 1 april Periode visitatiebezoeken 2 à 6 maanden (*) Opstellen Terugmeldingsrapport 2 maanden Opmerkingen hogescholen 1 maand Definitief terugmeldingsrapport Openbaar rapport 2 maanden (*) Ingeval er verscheidene hogescholen betrokken zijn bij de opleiding, wordt de bezoekperiode met 4 maanden verlengd. Visitatie van de opleidingen: handleiding 6

9 3. zelfevaluatierapport De visitatie gaat uit van het zelfevaluatierapport, opgesteld door de te visiteren opleiding. Het zelfevaluatierapport is in grote mate bepalend voor het verloop en de effectiviteit van de visitatie. Deze kritische sterkte/zwakte-analyse is voorwaarde voor een goed verloop van de visitatie Vorm Ervan uitgaand dat de interne en externe kwaliteitszorg optimaal op elkaar moeten afgestemd zijn, is het zelfevaluatierapport geen opgelegde oefening, maar het resultaat van de opleidingseigen interne informatiegaring en analyses. De indeling van het zelfevaluatierapport kan dus perfect worden bepaald door de structuur van de interne kwaliteitsmethodiek. Omwille van de werkbaarheid en met het oog op de visitatie moet het zelfevaluatierapport toch minstens een aantal thema s behandelen, zij het niet noodzakelijk in de volgorde zoals in de checklist (bijlage 2) aangegeven. De opleidingen die bij de zelfevaluatie zijn uitgegaan van de interne referentiekaders mogen hiervoor niet worden gesanctioneerd. Het volstaat dat de opleiding in een verwijzingstabel duidelijk aangeeft waar de verplichte thema s in het rapport zijn behandeld. Het is ook denkbaar dat meer thema s worden behandeld dan in de checklist zijn aangegeven. Indien dit het geval is, zal de visitatiecommissie tijdens de visitatie ook op die aanvullende aspecten ingaan. Om het zelfevaluatierapport leesbaar en bewerkbaar te houden, dient het beperkt te worden tot 50 bladzijden Inhoud Het zelfevaluatierapport zal per thema een kwalitatieve beschrijving bevatten van de manier waarop het thema in de opleiding wordt aangepakt (plan), hoe breed en diep die aanpak in de organisatie is ingebed (do), hoe de interne beoordeling van de benadering is uitgewerkt en welke resultaten ze heeft opgeleverd (check) en in welke mate de bestaande aanpak wordt/werd bijgestuurd (act). De checklist van de te bevragen thema s wordt verder geconcretiseerd aan de hand van meer specifieke aandachtspunten. De kwalitatieve beschrijving van de thema s in het zelfevaluatierapport van de hogeschool moet aandacht besteden aan elk van die aandachtspunten. Na de beschrijving zal voor elk thema ook een sterkte/zwakte-analyse worden gemaakt in de vorm van een kernachtige opsomming van sterke punten en van aspecten waar nog ruimte is voor verbetering. Cijfermatige gegevens of beschikbare interne documenten kunnen als bijlage worden toegevoegd. Visitatie van de opleidingen: handleiding 7

10 3.3. Referentiedatum De gegevens van het zelfevaluatierapport worden afgesloten op de referentiedatum. Na de referentiedatum hebben de opleidingen 5 maanden om het zelfevaluatierapport op te stellen. De uiterste datum voor afgifte van het zelfevaluatierapport aan de visitatiecommissie staat vermeld in het tijdspad (bijlage 1). Samengevat: - referentiedatum 1/02/XX - afgifte rapport 30/06/XX, - referentiedatum 1/06/XX - afgifte rapport 31/12/XX. De cijfers uit het zelfevaluatierapport moeten teruggaan tot de referentiedatum. Recente informatie die betrekking heeft op de periode ná de referentiedatum en die een fundamentele bijdrage levert in de kwaliteitszorg van de hogeschool, kan aan bod komen tijdens het visitatiebezoek Afgifte aan de visitatiecommissie Het zelfevaluatierapport wordt in principe aan elk lid van de visitatiecommissie of in voorkomend geval visitatieteam (*) - overhandigd op papier. De hogescholen kunnen bijlagen, die de leesbaarheid van het rapport bevorderen, toevoegen. De overige bijlagen liggen ter beschikking en kunnen op eenvoudig verzoek van de visitatiecommissie vooraf overhandigd worden. Het zelfevaluatierapport wordt eveneens in elektronische versie ter beschikking gesteld van de commissieleden (*) Een opleiding wordt in principe door één commissie gevisiteerd. Voor opleidingen die aan verschillende hogescholen aangeboden worden, kunnen visitatieteams samengesteld worden. Voor deze visitatieteams wordt volgende samenstelling nagestreefd: - twee leden die in elk team zetelen, bij voorkeur de voorzitter en de secretaris, - drie leden die in een (aantal) team(s) zetelen. Visitatie van de opleidingen: handleiding 8

11 4. visitatiecommissie 4.1. Samenstelling van de visitatiecommissie De betrokken hogescho(o)l(en) worden gevraagd om kandidaat-commissieleden voor te dragen. De kandidaturen zijn vergezeld van een curriculum vitae, dat VLHORA toelaat om de competentie en expertise van de kandidaten te beoordelen. Een invuldocument is terug te vinden op de website van VLHORA onder de rubriek kwaliteitszorg. Uit de voorgedragen kandidaten stelt VLHORA een visitatiecommissie samen. Dit voorstel wordt ter kennisname voorgelegd aan de betrokken hogescho(o)l(en). De aanstelling van de visitatiecommissie wordt beslist door de Raad van Beheer van VLHORA Criteria en aandachtspunten voor de samenstelling van de visitatiecommissie De commissie bestaat in principe uit 5 leden en volgende deskundigheden moeten in de commissie aanwezig zijn: - ervaring op het vlak van onderwijskunde: kennis en ervaring inzake inrichting en ontwikkeling van onderwijs- en leerprocessen, - ervaring op het vlak van kwaliteitszorg, - ervaring in de beroepsuitoefening, - ervaring in management en organisatie: kennis en/of ervaring met betrekking tot het leiding geven aan of adviseren van onderwijsinstellingen. Het kan zowel gaan over binnenlandse als buitenlandse deskundigen. De buitenlandse deskundigen geldt evenwel de vereiste dat zij over een actieve kennis van het Nederlands moeten beschikken. Het is aan te bevelen een evenwichtige samenstelling man-vrouw binnen de visitatiecommissie na te streven. Een persoon is lid van de commissie vanuit zijn deskundigheid en kan niet optreden als afgevaardigde van enige organisatie, vereniging of instantie. Iemand die op enige wijze verbonden is aan de te visiteren hogeschool of aan een andere hogeschool die dezelfde en in voorkomend geval geclusterde - opleiding aanbiedt, kan niet als commissielid optreden. De leden van de visitatiecommissie moeten hun opdracht op een onafhankelijke wijze binnen het kader van de gegeven taakstelling uitvoeren. Belangenvermenging moet vermeden worden. Van het aantal commissieleden, namelijk 5, wordt in principe niet afgeweken. Voor opleidingen die aan verschillende hogescholen aangeboden worden, kunnen visitatieteams samengesteld worden. Voor deze visitatieteams wordt volgende samenstelling nagestreefd: - twee leden die in elk team zetelen, bij voorkeur de voorzitter en de secretaris, - drie leden die in een (aantal) team(s) zetelen. Visitatie van de opleidingen: handleiding 9

12 4.3. Taken De visitatieleden hebben als taak: - deel te nemen aan voorbereidende vergaderingen, - het bezoek voor te bereiden door grondige lectuur van het zelfevaluatie-rapport en andere toegestuurde documenten, - tijdens het bezoek gesprekken te voeren met de diverse genodigden en hiervan aantekeningen te maken, - gemaakte aantekeningen volgens taakverdeling binnen de commissie uit te werken, - het terugmeldingsrapport en openbaar rapport opgemaakt door de voorzitter en de secretaris grondig te lezen, eventuele aanpassingen voor te stellen en het uiteindelijk goed te keuren. De voorzitter heeft daarenboven als taak: - alle vergaderingen voor te bereiden en voor te zitten, - de communicatie met de betrokken hogescho(o)l(en) te verzorgen, - de eindverantwoordelijkheid te dragen voor het terugmeldingsrapport en het openbaar rapport, - op het einde van de visitatie van een opleiding, zijn bevindingen over het visitatieproces te geven en aanbevelingen tot verbetering van de visitatieprocedure en de werkingsafspraken te formuleren, met het oog op permanente optimalisatie van het visitatieproces. Bij discussie binnen de commissie, beslist de voorzitter. In het geval van visitatieteams kan de voorzitter taken delegeren. De secretaris heeft als taak: - de organisatie van de vergaderingen en van het bezoek administratief te ondersteunen, - de verslaggeving te doen van de bijeenkomsten van de visitatiecommissie en visitatieteams, - een ontwerp te maken van terugmeldingsrapport en openbaar verslag op basis van de aantekeningen, suggesties en conclusies van de leden en in samenspraak met de voorzitter. In het geval van visitatieteams kan de secretaris taken delegeren. Visitatie van de opleidingen: handleiding 10

13 5. visitatieproces In het visitatieproces wordt nagegaan in hoeverre de kwaliteit van de onderwijs-processen geconcretiseerd in de 15 thema s beheerst worden. Het visitatieproces is dus essentieel gericht op het proces van kwaliteitsverbetering in de opleiding: in hoeverre doorlopen en beheersen de onderwijsprocessen de verbeterspiraal (plan-do-check-act). Niettemin zijn uitspraken over de kwaliteit van het gerealiseerde onderwijs denkbaar. Het behoort de visitatiecommissie toe om in overleg met de opleiding zelf een referentiekader te bepalen, waaraan de gevisiteerde opleiding geacht wordt te voldoen. Tegen de achtergrond van dit referentiekader kan de visitatiecommissie vervolgens beleidsprioriteiten aanbevelen of sterke punten waarderen Installatievergadering De voorzitter roept de commissieleden op voor de installatievergadering. Op de installatievergadering krijgen de commissieleden een toelichting over het visitatiestelsel. De commissieleden hebben vooraf de zelfevaluatierapporten bestudeerd, ter voorbereiding van de bespreking ervan tijdens de installatievergadering. Hiervoor kunnen zij gebruik maken van een werkdocument (zie bijlage 3). Dit werkdocument is beschikbaar op de website van VLHORA, maar wordt ook ter beschikking gesteld van de commissieleden in een invulbare versie. Tijdens de installatievergadering worden de zelfevaluatierapporten besproken met als doel: - specifieke vragen voor het bezoek te formuleren, - eventuele nood aan aanvullende informatie te signaleren, - de doelgroepen te bepalen die de commissie wenst te spreken tijdens het visitatiebezoek (mogelijke doelgroepen staan vermeld in bijlage 4), - de locaties te bepalen die men wenst te bezoeken. Tenslotte worden een aantal concrete afspraken gemaakt Praktische voorbereiding Visitatiecommissie De voorzitter bekijkt welke bijkomende stappen dienen gezet te worden om het visitatiebezoek voor te bereiden. Hij geeft de praktische afspraken door aan de betrokken hogeschool. De betrokken hogeschool De hogeschool maakt het bezoekschema op aan de hand van de praktische afspraken van de voorzitter en treft de nodige schikkingen. De hogeschool bepaalt welke personen uit de diverse doelgroepen door de visitatiecommissie zullen gezien worden. In het bezoekschema wordt ruimte voorzien om wie dan ook die op één of andere manier bij de opleiding of in de hogeschool betrokken is, de mogelijkheid te bieden op eigen verzoek de visitatiecommissie te spreken. De hogeschool overhandigt het bezoekschema aan de voorzitter, evenals de lijst van de opgeroepen personen met vermelding van hun functie. Visitatie van de opleidingen: handleiding 11

14 5.3. Bezoek De visitatiecommissie of in voorkomend geval het visitatieteam - bezoekt de betrokken hogeschool gedurende twee dagen. Tijdens het bezoek noteren de commissieleden hun bevindingen. Zij kunnen daarvoor het werk document (bijlage 3) gebruiken. Op het einde van het bezoek bespreken de commissieleden de bevindingen van de visitatie. Op basis van de bijkomende gegevens uit het bezoek, de gevoerde vraaggesprekken en het onderling overleg tussen de leden van de visitatiecommissie kan een consensus groeien over de sterke punten en de punten waarvoor de commissie aanbevelingen tot verbetering wenst te formuleren. De bezoekfase wordt afgerond met een mondeling verslag van de voornaamste bevindingen aan de beleidsverantwoordelijken van de betrokken hogeschoolopleiding Terugmeldingsrapport De secretaris verwerkt de mondelinge consensus die aan het einde van het bezoek is gegroeid tot een terugmeldingsrapport waarin de sterke punten vermeld worden, alsook de punten die op korte en lange termijn beleidsaandacht vragen. Het rapport telt maximum 10 pagina s per bezochte hogeschool. De voorzitter legt het terugmeldingsrapport ter goedkeuring voor aan de commissieleden die desgewenst kunnen reageren. Vervolgens wordt dit terugmeldingsrapport voor feedback teruggestuurd aan de betrokken hogescholen. De hogeschool heeft één maand de tijd om het rapport op fouten en misverstanden na te kijken. Opmerkingen en voorstellen tot aanpassingen worden doorgegeven aan de voorzitter. In voorkomend geval legt de voorzitter de aanpassingen aan het terugmeldingsrapport voor aan de overige commissieleden. De commissie beslist het terugmeldingsrapport al dan niet aan te passen. De voorzitter geeft de beslissing en de argumentatie door aan de hogeschool Openbaar rapport De voorzitter en de secretaris stellen het openbaar rapport op. Het bestaat uit twee delen: - een algemeen visitatieverslag voor de opleiding: dit bevat o een kwalitatief beschrijvend gedeelte over de sterke punten en de knelpunten die de opleiding als geheel kenmerken, o een tabel die per thema van het referentiekader aangeeft hoeveel sterke punten en aandachtspunten genoteerd zijn. - een bundeling van de terugmeldingsrapporten per opleiding en per hogeschool. De voorzitter legt dit openbaar rapport voor aan de overige commissieleden. Na goedkeuring wordt het openbaar rapport overhandigd aan de voorzitter van de Raad van Beheer van VLHORA. Visitatie van de opleidingen: handleiding 12

15 6. werkafspraken - De voorzitter roept de commissie schriftelijk samen (per brief of per ) minimum 1 maand vóór de vergadering. - De voorzitter stuurt het tijdsschema van de visitatie aan de hogeschool minimum 3 maanden vóór het eigenlijke bezoek. - Het visitatiebezoek moet door de ganse visitatiecommissie/visitatietieteam uitgevoerd worden, behalve bij overmacht. Ingeval een commissielid wegvalt vooraleer de voorbereidende vergadering plaatsvindt, wordt in samenspraak met de voorzitter, een plaatsvervanger aangeduid door het VLHORA-secretariaat. - Alle commissieleden vullen het werkdocument aan tijdens het visitatieproces. Deze documenten worden na het bezoek aan de secretaris gegeven, die de documenten gebruikt voor het opstellen van het terugmeldingsrapport en het openbaar rapport. Het werkdocument is een intern document van de visitatiecommissie. - Het terugmeldingsrapport en het openbaar rapport moeten goedgekeurd worden door alle commissieleden. - De commissieleden verbinden zich ertoe om de bevindingen van de visitatie niet publiek te maken. - Ingeval er visitatieteams zijn samengesteld, kan de voorzitter, resp. secretaris van de commissie, een teamvoorzitter en een teamsecretaris aanduiden die de voorbereiding en de opvolging van het visitatieproces op zich nemen. - Verplaatsingskosten (standaardformulier in bijlage 5) worden via de voorzitter bij VLHORA ingediend. Visitatie van de opleidingen: handleiding 13

16 bijlage 1: tijdspad van de eerste visitatieronde

17 Stgb Opleiding ZER Un. # C Hogescholen ARC landschaps- en tuinarchitectuur C Erasmushogeschool, Hogeschool Gent MDK dans * 1 1C Hogeschool Antwerpen BIO landbouw en biotechnologie C Katholieke Hogeschool Kempen, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Provinciale Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen GZ podologie * 1 1C Arteveldehogeschool GZ orthopedie * 1 1C Katholieke Hogeschool Kempen IW&T confectie C Hogeschool Gent IW&T textiel * 1 1C Hogeschool Gent IW&T chemie C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, GroepT IW&T bouwkunde C Hogeschool Antwerpen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende IW&T industrieel ontwerp * 1 2C Hogeschool West-Vlaanderen IW&T verpakking en conditionering * 1 2C Hogeschool Limburg IW&T kernenergie * 1 2C Hogeschool Limburg IW&T textiel * 1 2C Hogeschool Gent ABK productdesign * 1 2C Katholieke Hogeschool Limburg PROD productontwikkeling * 1 2C Hogeschool Antwerpen ARC interieurvormgeving C Katholieke Hogeschool Mechelen, Katholieke Hogeschool Sint-Lukas, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent IW&T elektromechanica C Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen IW&T mechanica C Karel de Grote Hogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Sint- Lieven, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen IW&T elektriciteit C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West- Vlaanderen HW&B toegepaste informatica C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West- Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen IW&T luchtvaart * 1 1C Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende IW&T logistieke technologie * 1 1C Katholieke Hogeschool Kempen IW&T facilitaire dienstverlening * 1 1C Katholieke Hogeschool Sint-Lieven IW&T multimedia en communicatietechnologie * 1 1C Hogeschool West-Vlaanderen Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage1: tijdspad van de eerste visitatieronde 1/I

18 Stgb Opleiding ZER Un. # C Hogescholen ABK plastische kunsten * 1 1C Hogeschool voor Wetenschap & Kunst HW&B hotelbeheer C Plantijn Hogeschool, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende IW&T audiovisuele techniek C Karel de Grote Hogeschool, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst SAW orthopedagogie C Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, IRIS hogeschool, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen ABK conservatie/restauratie * 1 2C Hogeschool Antwerpen MDK muziek C Hogeschool Antwerpen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent TTK vertaalkunde C Hogeschool Antwerpen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent,Lessius Hogeschool HW&B handelsingenieur * 1 2C Economische Hogeschool Sint-Aloysius HW&B handelswetenschappen C Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Economische Hogeschool Sint-Aloysius, Lessius Hogeschool HW&B bedrijfsbeheer C Hogeschool Antwerpen, Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Arteveldehogeschool, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West- Vlaanderen IW&T hout * 1 1C Hogeschool Gent IW&T grafische bedrijven C Hogeschool Antwerpen, Arteveldehogeschool ARC architect-assistent * 1 1C Hogeschool West-Vlaanderen ARC architectuur * 3 2C Hogeschool Antwerpen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Provinciale Hogeschool Limburg ARC interieurarchitectuur C Hogeschool Antwerpen, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Provinciale Hogeschool Limburg GZ ergotherapie C Hogeschool Antwerpen, Katholieke Hogeschool Kempen, IRIS hogeschool, Hogeschool Gent, Arteveldehogeschool, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende SAW sociaal werk C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Leuven, IRIS hogeschool, Hogeschool Gent, Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, Arteveldehogeschool, Lessius Hogeschool Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage1: tijdspad van de eerste visitatieronde 1/I

19 Stgb Opleiding ZER Un. # C Hogescholen GZ optiek en optometrie * 1 1C IRIS hogeschool GZ medische beeldvorming * 1 1C Katholieke Hogeschool Brussel GZ verpleegkunde C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Brussel, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen GZ vroedkunde C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Leuven, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen GZ arbeidsorganisatie en gezondheid * 1 2C IRIS hogeschool HW&B informatiemanagement en support * 1 1C Katholieke Hogeschool Mechelen HW&B communicatiebeheer C Plantijn Hogeschool, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Arteveldehogeschool, Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen HW&B secretariaatsbeheer C Hogeschool Antwerpen, Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen OND init.ler. lager onderwijs C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Brussel, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, GroepT OND init.ler. kleuteronderwijs C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Brussel, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, GroepT OND init.ler. secundair onderwijs I C Hogeschool Antwerpen, Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Katholieke Hogeschool Brussel, Katholieke Hogeschool Leuven, IRIS hogeschool, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Arteveldehogeschool, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, GroepT HW&B bestuurskunde * 1 2C Hogeschool Gent Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage1: tijdspad van de eerste visitatieronde 1/II

20 Stgb Opleiding ZER Un. # C Hogescholen GZ kinesitherapie C Hogeschool Antwerpen, Arteveldehogeschool, Provinciale Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende ABK audiovisuele kunst C Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Sint-Lukas, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Limburg IW&T informatica * 1 2C Hogeschool Gent IW&T elektromechanica C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West- Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, GroepT IW&T milieukunde * 1 2C Hogeschool West-Vlaanderen IW&T elektronica C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West- Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, GroepT GZ labo- en voedingstechnologie C Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint- Lieven, Katholieke Hogeschool Limburg, Hogeschool West-Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende GZ logopedie en audiologie C Hogeschool Gent, Arteveldehogeschool, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, Lessius Hogeschool HW&B beheer toerisme en recreatie C Katholieke Hogeschool Mechelen, Erasmushogeschool, Hogeschool Limburg, Hogeschool West- Vlaanderen, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende IW&T bouw C Hogeschool Antwerpen, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Sint- Lukas IW&T chemie C Hogeschool Antwerpen, Plantijn Hogeschool, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Kempen, Erasmushogeschool, Katholieke Hogeschool Leuven, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Limburg, Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende MDK dramatische kunst C Hogeschool Antwerpen, Erasmushogeschool, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent OND dans * 1 2C Hogeschool Antwerpen IW&T nautische wetenschappen * 1 2C Hogere Zeevaartschool BIO landbouw en biotechnologie C Katholieke Hogeschool Kempen, Hogeschool Gent TTK journalistiek * 0 2C ABK beeldende kunst C Hogeschool Antwerpen, Karel de Grote Hogeschool, Katholieke Hogeschool Sint-Lukas, Hogeschool voor Wetenschap & Kunst, Hogeschool Gent, Katholieke Hogeschool Limburg, Provinciale Hogeschool Limburg Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage1: tijdspad van de eerste visitatieronde 1/III

21 bijlage 2: thema s en aandachtsgebieden van het zelfevaluatierapport

22 0. Beschrijving van beleid en kwaliteitszorg van de opleiding Voorstelling van de opleiding; Beschrijving van het beleid, algemene strategie en/of doelstellingen inzake onderwijs, internationalisering, maatschappelijke dienstverlening, onderzoek, enz. Beschrijving van het kwaliteitsbeleid en van het systeem van interne kwaliteitszorg. 1. Thema concretisering kwaliteitszorg in de opleiding concrete uitwerking kwaliteitszorg in de opleiding (enquêtes, consensusvergaderingen, evaluatie, relaties met werkveld, enz.); meetresultaten van de opleiding vanuit het interne kwaliteitsinstrument; verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding; opvolging van de verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding; kwaliteitscoördinator in de opleiding (verantwoordelijkheid, draagvlak, functioneren); thema kwaliteitszorg in het opleidingsteam. bijlage: overzicht scores, formulieren, (opvolgings)verslagen vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding 2. Thema personeel Human Resources Management (o.a. aanstelling en/of aanwerving, allocatie, bevordering, functionering en evaluatie); Betrokkenheid van personeel (commitment en empowerment); Werking van het opleidingsteam (coördinatie, teamverantwoordelijkheid, draagkracht, enz.); Professionalisering van het personeel buiten de technische deskundigheid (ook o.a. navorming); Technische deskundigheid van het onderwijzend personeel (vakinhoudelijk, onderwijskundig en didactisch) (ook hoe gaan wij daarmee om?, navorming, enz.); Onderzoeksdeskundigheid en/of deskundigheid in de beoefening en de ontwikkeling van de kunsten (indien van toepassing); Technische, administratieve en organisatorische deskundigheid (ATP, ondersteunende diensten) (ook o.a.navorming). bijlage: omvang, cijfermateriaal, samenstelling personeel (diploma, categorie, functieomschrijvingen, opdrachten), overzicht navorming personeel 3. Thema materiële en financiële randvoorwaarden Onderwijsruimten (incl. laboratoria, practica- en werkgroepruimten, ateliers, enz.); Mediatheek; Computerfaciliteiten; Beschikbare werkingsmiddelen; Studenten- en docentenfaciliteiten. bijlage: cijfermateriaal 4. Thema onderwijsdoelstellingen Onderwijsvisie van de opleiding; Afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het hoger onderwijs; Afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het werkveld. bijlage: beroeps- en/of opleidingsprofiel, onderwijsvisie en/of onderwijsdoelstellingen Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 2: thema s en aandachtspunten van het zelfevaluatierapport 2 / I

23 5. Thema opleidingsprogramma: opbouw en inhoud Concretisering van de onderwijsdoelstellingen in het opleidingsprogramma; De aandacht in het opleidingsprogramma voor de vaardigheden die het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen; Actualiteitsgehalte van het opleidingsprogramma; Sequentiële opbouw en coherentie van het opleidingsprogramma; Aandacht voor de karakteristieken van de studenteninstroom; Aanbod en structuur van flexibele leerwegen in het opleidingsprogramma; Het niveau en de inhoud van de opleidingsonderdelen. bijlage: opleidingsprogramma en studiegids van de opleiding 6. Thema afstudeerwerk en/of werkveldervaring Opvatting(concept), inhoud en niveau; Begeleiding (o.a. duidelijkheid regelingen en voorzieningen); Beoordeling (gehanteerde criteria en wijze van beoordeling); Relatief gewicht in de opleiding. bijlage: stagecontract, stagebeoordelingsfiche, lijst van stageplaatsen, gebruikte handleiding en/of afspraken bij begeleiding en beoordeling van afstudeerwerken 7. Thema internationale dimensie Integratie van de doelstellingen van het internationaliseringsbeleid in de opleiding; De internationale dimensie in de opleiding; Participatiegraad van de studenten aan internationale programma's; Internationale contacten van het personeel met terugkoppeling naar het onderwijs; Samenwerking met buitenlandse instellingen. bijlage: cijfergegevens internationalisering (studenten, personeel, take-up rate, begroting, uitgaven, enz.) internationalisering 8. Thema leersituatie 8.1.Onderwijsvormen De verschillende onderwijsvormen (hoorcollege, werkgroepen, projectwerk, practica, zelfstudie, enz.) (concept, geschiktheid in relatie tot doelstellingen, didactisch niveau); Innovatieve onderwijsvormen; Proportie contacturen-zelfstudie-andere onderwijsactiviteiten Leermiddelen De verschillende onderwijsmiddelen (syllabi, handleidingen, cursussen, didactische hulpmiddelen, enz.) (in relatie tot doelstellingen en kwaliteit); Inschakeling van innovatieve leermiddelen in de opleiding (o.a. ICT). bijlage: proportie contacturen-zelfstudie-andere onderwijsactiviteiten, onderwijsreglement en/of -regeling en/of -procedure wijziging onderwijsvormen en leermiddelen Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 2: thema s en aandachtspunten van het zelfevaluatierapport 2 / II

24 9. Thema toetsing en evaluatie De verschillende evaluatievormen ( concept, in relatie tot de doelstellingen van de opleidingsonderdelen en de opleiding als geheel, gerichtheid van de evaluatie op het toetsen van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes, moeilijkheidsgraad); Criteria en wijze van beoordeling door de evaluatoren; Criteria en wijze van beoordeling van de examencommissie; Organisatie van toetsen en examens; Transparantie van de evaluatie. bijlage: examenreglement en/of regeling 10. Thema studie- en studentenbegeleiding Studenteninstroom Instroomprofiel (ook zijdelings); Instroombegeleiding; Voorlichting aan abituriënten/aspirant-studenten; Activiteiten ten aanzien van de aansluiting secundair - hoger onderwijs Studiebegeleiding en studentenbegeleiding Studiebegeleiding tijdens het eerste jaar; Studiebegeleiding/advies tijdens het vervolg van de opleiding; Communicatie van de onderwijsdoelstellingen, onderwijs- en examenreglement/ regeling; Psycho-sociale begeleiding; Studentenparticipatie; Ombudsfunctie. bijlage: cijfergegevens instroomprofiel en instroombegeleiding, folders en cijfergegevens studie- en studentenbegeleiding, decretaal rapport studiebegeleiding eerstejaars 11. Thema studeerbaarheid en studierendement Studierendement en studiebelemmerende of studiebevorderende factoren en maatregelen (per studiejaar/startmodules en voor de hele opleiding); Studietijd (verdeling over en binnen de opleiding, wijze en opvolging studietijdmeting, overeenstemming begrote en reële studietijd). bijlage: slaagcijfers alle studiejaren/modules en gemiddelde studieduur, cijfergegevens begrote en reële studietijd 12. Thema afgestudeerden Voorbereiding van de afgestudeerde op de instap in het werkveld (uitstroombegeleiding inbegrepen); Contacten tussen de opleiding en de afgestudeerden (o.a. alumniwerking); Waardering voor de afgestudeerden door het werkveld; Tevredenheid van de afgestudeerden over de opleiding. bijlage: materiaal uitstroombegeleiding en alumniwerking, rapport tevredenheidsmeting bij afgestudeerden Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 2: thema s en aandachtspunten van het zelfevaluatierapport 2 / III

25 13. Thema maatschappelijke dienstverlening Maatschappelijke dienstverlening verweven met de opleiding (concept, beleidsdoelstellingen, bijdrage tot beleidsdoelstellingen, verwevenheid met onderwijs, kwaliteitszorg maatschappelijke dienstverlening); Organisatie, middelen en ondersteuning van de opleidingsgebonden maatschappelijke dienstverlening. bijlage: visie en/of beleidsdoelstellingen maatschappelijke dienstverlening, overzicht maatschappelijke dienstverlening, begroting projecten maatschappelijke dienstverlening, resultaten uit kwaliteitszorg 14. Thema onderzoek Onderzoek verweven met de opleiding (concept, beleidsdoelstellingen, bijdrage tot beleidsdoelstellingen, verwevenheid met onderwijs o.a. via actieve deelname studenten, kwaliteitszorg onderzoeksprojecten); Organisatie, middelen en ondersteuning opleidingsgebonden onderzoek. bijlage: overzicht onderzoeksprojecten, begroting onderzoek (personeel/taakbelasting, uitrusting, werking), tussentijdse en/of eindverslagen, gebruikerscommissies, resultaten uit kwaliteitszorg 15. Thema beoefening en ontwikkeling van de kunsten (indien van toepassing) De beoefening en ontwikkeling van de kunsten in de opleiding (beleidsdoelstellingen, bijdrage tot de realisatie van de doelstellingen, verwevenheid met onderwijs, kwaliteitszorg beoefening en ontwikkeling kunsten); Organisatie, middelen en ondersteuning van de beoefening en ontwikkeling van de kunsten bijlage: overzicht beoefening en ontwikkeling kunsten in de opleiding, resultaten uit kwaliteitszorg Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 2: thema s en aandachtspunten van het zelfevaluatierapport 2 / IV

26 bijlage 3: werkdocument overzicht

27 Thema Aspect Referentie ZER Sterke punten Aandachtspunten Commentaar en/of opmerkingen Bijkomende vragen 0. Beschrijving van beleid en kwaliteitszorg van de opleiding bevindingen per thema ---> 0.1 Voorstelling van de opleiding 0.2 Beschrijving van het beleid, algemene strategie en/of doelstellingen inzake onderwijs, internationalisering, maatschappelijke dienstverlening, onderzoek, enz. 0.3 Beschrijving van het systeem van interne kwaliteitszorg 1. Concretisering kwaliteitszorg in de opleiding bevindingen per thema ---> 1.1 concrete uitwerking kwaliteitszorg in de opleiding (enquêtes, consensusvergaderingen, evaluatie, relaties met werkveld, enz.) 1.2 meetresultaten van de opleiding vanuit interne kwaliteitsinstrument 1.3 verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding 1.4 opvolging van de verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding; 1.5 kwaliteitscoördinator in de opleiding (verantwoordelijkheid, draagvlak, functioneren)+b thema kwaliteitszorg in het opleidingsteam bijlage: overzicht scores, formulieren, (opvolgings)-verslagen vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 3: werkdocument overzicht 3/I

28 Thema Aspect Referentie ZER Sterke punten Aandachtspunten Commentaar en/of opmerkingen Bijkomende vragen 2. Thema personeel bevindingen per thema ---> 2.1 Human Resources Management (o.a. aanstelling en/of aanwerving, allocatie, bevordering, functionering en evaluatie) 2.2 Betrokkenheid van personeel (commitment en empowerment) 2.3 Werking van het opleidingsteam (coördinatie, teamverantwoordelijkheid, draagkracht, enz.) 2.4 Professionalisering van het personeel buiten de technische deskundigheid (ook o.a. navorming) 2.5 Technische deskundigheid van het onderwijzend personeel (vakinhoudelijk, onderwijskundig en didactisch) (ook hoe gaan wij daarmee om?, navorming, enz. 2.6 Onderzoeksdeskundigheid en/of deskundigheid in de beoefening en de ontwikkeling van de kunsten (indien van toepassing) bijlage: omvang, cijfermateriaal, samenstelling personeel (diploma, categorie, functieomschrijvingen, opdrachten), overzicht navorming personeel 2.7 'Technische, administratieve en organisatorische deskundigheid (ATP, ondersteunende diensten) (ook o.a.navorming) Visitatie van de opleidingen: handleiding Bijlage 3: werkdocument overzicht 3/II