Mededeling Vlaamse Regering. Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces

Transcriptie

1 Mededeling Vlaamse Regering Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces 1. Context Na het leggen van de grondvesten van een nieuw systeem van Vlaamse openbare statistieken door de goedkeuring (VR 1 december 2017) van een visie en een doelstellingenkader, lanceerden we eind december Statistiek Vlaanderen. De lancering dekte het volledige netwerk van de entiteiten die onder het decreet Vlaamse openbare statistieken vallen, en die de opdracht hebben om een gecoördineerd openbaar statistiekbeleid in te voeren, zoals beschreven in het decreet Vlaamse openbare statistieken van 19 februari Het team van de Vlaamse Statistische Autoriteit krijgt in het decreet deze coördinatietaak toegewezen, en werkt samen met de verschillende leden van het netwerk Statistiek Vlaanderen die in het ambtelijk Coördinatiecomité voor Vlaamse Openbare Statistieken (CVOS) afspraken maken over de manier waarop de coördinatie tot stand wordt gebracht. Dit gebeurt met inspraak en advies van de Raad voor Vlaamse Openbare Statistieken (RVOS), die de gebruikers van openbare statistieken vertegenwoordigt 1. De principes die we gebruiken voor deze coördinatietaak zijn ingeschreven in Europese en Vlaamse regelgeving, en betekenen een significante koerswijziging voor de manier waarop statistiek wordt ontwikkeld, geproduceerd en verspreid binnen de Vlaamse overheid. Een aantal van deze principes hebben ook betrekking op de organisatie van openbare statistiek binnen het ambtelijk stelsel, en op de relatie met politieke en beleidsactoren. Het is daarom belangrijk dat in het beslissingsproces over de inhoud van het jaarlijks Vlaamse statistische programma alle actoren een stem krijgen om bij te dragen in de beslissingsvorming. Deze mededeling beschrijft (1) de inhoud van het jaarlijkse Vlaamse statistische programma en (2) het proces dat het CVOS zal volgen in de opstelling ervan, ter voorbereiding van de jaarlijkse goedkeuring door de Vlaamse Regering. 1 Leden van de Raad worden via het uitvoeringsbesluit aangeduid per sector: de academische sector, Vlaamse overheidsinstanties, middenveldorganisaties, sociaal-economische organisaties, lokale besturen en de VGC. 1

2 2. Het Vlaamse statistische programma Artikel 6 van het decreet Vlaamse openbare statistieken bepaalt: De Vlaamse Regering stelt jaarlijks het statistische programma vast waarin de planning en afspraken worden vastgelegd voor de ontwikkeling, productie en verspreiding van de Vlaamse openbare statistieken. De Vlaamse statistische autoriteit coördineert het proces van de voorbereiding en opvolging van het statistische programma. De Vlaamse Regering bepaalt de wijze waarop het statistische programma voor de Vlaamse openbare statistieken wordt opgesteld. Om het statistische programma voor te bereiden, zoals beschreven in het decreet, zal het CVOS vier onderdelen van het programma uitwerken, die samen zullen leiden tot een gecoördineerd systeem van Vlaamse openbare statistiek: de opmaak van een voorstel voor de lijst van Vlaamse openbare statistieken, met inbegrip van de nog te ontwikkelen statistieken (horizonscan), die ter goedkeuring zal worden voorgelegd aan de Vlaamse regering; de opmaak van protocollen, gebaseerd op de Europese Praktijkcode voor openbare statistieken; de opmaak van de lijst van samenwerkingsaanvragen; de opmaak van een evaluatie van het kwaliteitsbeleid en van de uitvoering van het Vlaamse statistische programma Lijst van de Vlaamse openbare statistieken Een belangrijke taak voor het netwerk is het voorstellen van een welomschreven lijst van openbare statistieken binnen het nieuwe kader. Deze lijst van openbare statistieken vormt de kern van het statistische programma dat jaarlijks aan de Vlaamse regering wordt goedgekeurd. De aanpak om deze lijst op te maken is gebaseerd op twee criteria die bepalen welke statistieken als openbare statistiek worden aangeduid. Het is echter de Vlaamse regering die de uiteindelijke lijst jaarlijks zal vastleggen. Een eerste criterium is de wettelijke verplichting van sommige statistieken. Statistieken die volgens wettelijke bepalingen moeten worden opgemaakt (Europees, federaal of regionaal) worden zonder meer opgenomen in de lijst. Het tweede criterium om cumulatief verder te bouwen op deze lijst van wettelijk verplichte statistieken, is de relevantie ervan voor een brede groep van gebruikers. Om de relevantie van statistieken voor een brede groep van gebruikers in kaart te brengen, beslisten de RVOS en het CVOS om een aantal thematische werkgroepen op te zetten, die per thema producenten en gebruikers samenbrengen om te bepalen welke statistieken er binnen een bepaald thema voldoende belangrijk zijn om als openbare statistiek aangeduid te worden. Deze lijst wordt jaarlijks herzien door de Vlaamse regering, en er kunnen jaarlijks statistieken toegevoegd of weggelaten worden. Als bijlage bij de jaarlijkse lijst worden ook een aantal aanbevelingen opgenomen om een aantal nog niet bestaande statistieken te ontwikkelen, die belangrijk zijn om huidige of toekomstige ontwikkelingen in de maatschappij en de economie op te volgen. Deze horizonscan geeft een 2

3 aanduiding van waar in de toekomst middelen nodig zullen zijn om de uitdagingen in het Vlaanderen van morgen voor te bereiden en op te volgen. Het statistische programma omvat ook een indicatieve publicatie-agenda voor het volgende jaar. De uiteindelijke publicatiedatum van een openbare statistiek wordt vastgelegd door de entiteit die verantwoordelijk is voor de publicatie van die openbare statistiek Protocollen voor openbare statistieken Het tweede proces is het implementeren van de decretale en Europese regelgeving door het toepassen van de protocollen op de lijst van openbare statistieken. Hiervoor heeft het CVOS een werkgroep opgericht die sedert vorig jaar een aantal concrete protocollen uitwerkt. Deze protocollen zetten de wettelijke principes uit het decreet of de principes uit de praktijkcode om in concrete voorschriften. Deze protocollen zijn dus een aantal gedragslijnen die van toepassing zijn op alle openbare statistieken. Elke entiteit van het netwerk volgt voor de statistieken in het Vlaamse statistische programma onder hun bevoegdheid deze richtlijnen. In totaal worden er zes protocollen gepland: 1. Publicatiebeleid 2. Professionele onafhankelijkheid 3. Gebruikersinspraak 4. Organisatorisch kader 5. Kwaliteitsstandaarden 6. Gegevensbescherming en -uitwisseling De eerste drie protocollen zijn na een grondige voorbereiding en bespreking door het CVOS afgerond. Het werk aan de laatste drie protocollen is eveneens gestart en loopt verder. De afgeronde protocollen zullen aan de Vlaamse regering worden voorgelegd samen met het statistische programma. De productie van de statistieken zal in hoofdzaak decentraal gebeuren bij de entiteiten van het Vlaamse overheid en met respect voor de Europese praktijkcode volgens de interne procedures van deze entiteit Samenwerkingsaanvragen Een derde component van het Vlaamse statistische programma is de lijst van samenwerkingsaanvragen. Dit zijn projecten die worden opgezet tussen de entiteiten van het netwerk Statistiek Vlaanderen, of tussen entiteiten van het Interfederaal Instituut voor Statistiek. Deze projecten hebben als doel de informatiedeling te verbeteren, en om op een gecoördineerde wijze leemtes in het statistieklandschap in te vullen Evaluatie Tenslotte geeft het vierde onderdeel van het programma een algemeen overzicht van de werkzaamheden van het netwerk Statistiek Vlaanderen, met inbegrip van een evaluatie van het kwaliteitsbeleid en van de uitvoering van het statistische programma, zoals voorgeschreven door het besluit. 3

4 3. Goedkeuringsproces voor het Vlaams statistisch programma Gegeven de complexiteit van het aantal actoren die betrokken zijn in het statistieksysteem is het belangrijk om in de verscheidene stappen van het goedkeuringsproces voor het Vlaamse statistische programma voldoende tijd te voorzien. Er moet ook expliciet erkend worden dat de principes van professionele onafhankelijkheid en gebruikersinspraak naast het beleid een plaats moeten krijgen binnen het vooropgestelde proces. Het goedkeuringsproces voor het formuleren van de componenten van het Vlaamse Statistische Programma is weergegeven in figuur 1. De verschillende componenten worden onder de figuur verder beschreven. Figuur 1: Goedkeuringsproces Vlaams statistisch programma Werkgroepen Voorbereiding componenten Vlaams statistisch programma RVOS Advies CVOS Voorstel Vlaams statistisch programma RVOS / CVOS Definitief voorstel Vlaams statistisch programma Beslissing Vlaamse Regering 3.1. Werkgroepen Het CVOS en de RVOS kunnen een aantal werkgroepen opzetten om de werkzaamheden en beslissingen van beide organen voor te bereiden. De volgende werkgroepen voeren het voorbereidende werk uit voor componenten van het Vlaamse statistische programma: a. De Werkgroep Praktijkcode van het CVOS heeft als taak de protocollen uit te werken in overeenstemming met de Europese praktijkcode voor openbare statistieken, die fungeren als werkbare instrumenten voor het Vlaams openbaar statistisch systeem. b. Themagroepen ressorteren onder zowel de RVOS als het CVOS. De leden vertegenwoordigen zowel de gebruikers als de producenten van een thematisch domein. Zij zijn verantwoordelijk voor het voorstellen van de lijst van openbare statistieken per thema. Deze thematische lijsten worden dan samengevoegd als het voorstel voor de jaarlijkse lijst van Vlaamse openbare statistieken aan de RVOS. Het doel van het samenbrengen van producenten met gebruikers is om de lijst van openbare statistieken op een redelijke leest te schoeien. Gebruikers hebben naast het beleid een belangrijke stem in het proces van prioriteitsbepaling, maar er moet ook plaats zijn voor een discussie omtrent prioriteiten, gegeven de beperkte middelen waarmee we werken. Vertegenwoordigers van de producenten zullen dan ook inhoudelijke prioriteiten vanuit het beleids- of politieke niveau inbrengen. c. Tenslotte zijn er een aantal werkgroepen die de samenwerkingsaanvragen voorbereiden. Deze worden eveneens meegenomen in het proces voor de goedkeuring van het Vlaamse statistische programma, en worden bijkomend voorgelegd aan de raad van bestuur van het Interfederaal Instituut voor Statistiek, vooraleer ze deel kunnen uitmaken van het VSP 2. 2 Dit beslissingsproces maakt deel uit van de uitvoering van het samenwerkingsakkoord tussen de federale regering en de deelregeringen van 15 juli 2014, en wordt hier dus niet verder beschreven. 4

5 Alle componenten van het VSP die worden voorbereid door de werkgroepen worden opgevolgd door het CVOS RVOS advies De RVOS geeft advies over de componenten van het Vlaamse statistische programma, zoals vastgelegd in het besluit Vlaamse openbare statistieken van 22 april CVOS voorstel Vlaams statistisch programma Het CVOS neemt in deze stap formeel kennis van het voorstel van de werkgroepen, samen met het advies van de RVOS, en formuleert een definitief voorstel over de componenten van het Vlaamse statistische programma RVOS / CVOS definitief voorstel Vlaams statistisch programma Op dit punt is er een laatste aftoetsing voor het Vlaamse statistische programma. Indien er op dit punt een conflict bestaat tussen een advies van de RVOS en een voorstel van het CVOS wordt dit conflict hier eveneens geformaliseerd, en wordt er aan het CVOS gevraagd om het voorstel dat tegengesteld is aan het advies van de RVOS toe te lichten. Deze toelichting wordt opgenomen in het Vlaamse statistische programma dat ter goedkeuring aan de Vlaamse Regering wordt voorgelegd Vlaamse Regering Het Vlaamse statistische programma wordt aan de Vlaamse Regering ter goedkeuring voorgelegd. De Minister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Buitenlands Beleid en Onroerend Erfgoed Geert Bourgeois 5