Preventie en handhavingsplan alcohol. Overbetuwe

Transcriptie

1 for 02»6MI Preventie en handhavingsplan alcohol Overbetuwe

2 Inhoudsopgave 1. inleiding 3 2. Probleemanalyse 4 3. Wettelijk- en beleidsmatig kader Inleiding Regelgeving alcohol Wetswijziging DHW Lokaal alcoholmatigingsbeleid Handhaving Toezichthouder Drank en Horecawet Nota en Handhavingsuitvoeringsprogramma Interventiebeleid Rol politie 8 4. Doelstellingen Inleiding Doelstellingen 9 5. Risicoanalyse Inleiding Risicoanalyse Hotspots Overbetuwe en Lingewaard Acties Inleiding Preventie Preventieve acties Communicatie Hulpmiddelen Handhaving Resultaten Inleiding Minimale resultaten Financiën 18 Bijlage 1: BBSO onderzoek Overbetuwe en Lingewaard 20 Bijlage 2: resultaten confrontatie audits 27 2

3 1. Inleiding De Drank en Horeca Wet (DHW) is per 1 januari 2014 gewijzigd. Een belangrijke wijziging is de verhoging van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar. Een andere wijziging is dat gemeenten op grond van artikel 43 a elke vier jaar een preventie- en handhavingsplan alcohol (lees PenH-plan) vaststellen, gelijktijdig met de lokale paragraaf Volksgezondheid. Dit plan heeft een looptijd van Bij de vaststelling van de nieuwe nota volksgezondheid, wordt het PenH-plan daaraan gekoppeld. Voor de planvorming is samengewerkt met Lingewaard. Doel notitie Het doel van deze nota is te informeren over de bevoegdheden die de gemeente heeft op grond van de DHW en een integraal beeld te schetsen van wat al is afgesproken. Het gaat om afspraken ten aanzien van preventie in verschillende nota's, de acties die de gemeente onderneemt om alcoholgebruik te voorkomen en op welke manier de handhaving vorm is gegeven. Bronnen Input voor deze notitie is het onderzoek van BBSO 1 'Alcoholgebruik jongeren in Rivierenland 2014, het deelrapport 'Alcoholgebruik jongeren in Overbetuwe en Lingewaard 2014' (bijlage 1) en het HBSC 'Gezondheid, welzijn en opvoeding van jongeren in Nederland, van het Trimbos instituut, Universiteit van Utrecht en het Sociaal Cultureel Planbureau. Opbouw notitie In hoofdstuk 2 wordt het probleem geanalyseerd. In hoofdstuk 3 is in beeld gebracht wat het wettelijk- en beleidsmatig kader is. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 beschreven wat de doelstellingen zijn van het PenH-plan en omvat hoofdstuk 5 een risicoanalyse. In de risicoanalyse staan de hotspots (locaties waar veel jongeren komen en alcohol proberen te kopen). Hoofdstuk 6 is een beschrijving van welke activiteiten worden ondernomen om de preventie en handhaving vorm te geven. In hoofdstuk 7 worden indicatoren benoemd om, de eveneens in hoofdstuk 7 beschreven resultaten te meten die de gemeente wil bereiken in Tot slot staan in hoofdstuk 8 de financiën beschreven. 1 BBSO: Bureau Boekhoorn Sociaalwetenschappelijk Onderzoek. 2 HBSC: Health Behaved in School-aged Children. Dit is een landelijk representatief onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van de schoolgaande jeugd van 11 tot en met 16 jaar. In 2013 werd dit onderzoek voor de vierde keer uitgevoerd in Nederland. Ook de ouders van scholieren zijn betrokken bij het onderzoek. 3

4 2. Probleemanalyse Het alcoholgebruik onder jongeren tussen de 11 en 16 jaar is de afgelopen jaren flink gedaald. Dat blijkt uit een studie van de Universiteit Utrecht, het Trimbos-instituut en het Sociaal en Cultureel Planbureau 3. De onderzoekers spreken van een cultuuromslag onder jonge pubers. Had in 2003 nog 70% van de kinderen uit groep 8 al een eerste glas alcohol gedronken, tien jaar later was dat nog maar 17%. Ook de 14-jarigen blijven vaker nuchter. Tien jaar geleden had 90% van hen al eens gedronken, vorig jaar was dat minder dan 50%. Dit zijn mooie cijfers, maar we zijn er nog niet. Een derde van de jongens die alcohol drinkt, geeft aan minimaal 10 keer in hun leven dronken of aangeschoten te zijn geweest 4. Van deze groep geeft zelfs 22% aan 20 keer of meer in hun leven dronken of aangeschoten te zijn geweest. Van de jongeren tussen de 12 en 15 jaar die alcohol drinkt, heeft 33% de afgelopen maand 3 tot 10 keer alcohol gedronken. De grootste groep drinkt op zaterdag (37%). Op de vrijdag en zaterdag wordt door 37 tot 46% van de jongeren 5 of meer glazen alcohol gedronken. Dit heet 'binge' drinken 5. Er zal dus nog gewerkt moeten worden aan het terugdringen van deze percentages en aan de hoeveelheden alcohol dat gedronken wordt. Het gebruik van alcohol is, ook in kleine hoeveelheden, riskant voor de hersenontwikkeling van jongeren. Gevolgen van drinken op jonge leeftijd 6 - Alcohol is extra ongezond tijdens de groei De hersenen ontwikkelen zich tot gemiddeld 24 jaar. Alcohol verstoort die ontwikkeling en dat kan van invloed zijn op het karakter en het gedrag van het kind. Bij jongeren die regelmatig drinken is de kans op alcoholverslaving op latere leeftijd groter. In de puberteit groeien botten en spieren versneld. Hormonen beïnvloeden deze processen en alcohol verstoort de balans. Alcohol verlaagt onder andere de hoeveelheid mannelijk hormoon en groeihormoon. Bij jongens is bekend dat alcoholgebruik de botontwikkeling remt. - Minder goede school-, studie- en werkprestaties Na een avond drinken functioneert het geheugen slechter. Concentreren wordt daardoor moeilijker. Bij jongeren kost het afbreken van alcohol meer tijd dan bij een volwassene. Na een avond veel drinken zijn ze de volgende ochtend nog steeds onder invloed. Jongeren hebben net als volwassenen na een weekend stevig drinken zeker twee dagen nodig voor herstel. - Meer kans op onveilig vrijen Onder invloed van alcohol durven jongeren meer en doen ze eerder dingen die ze zonder alcohol niet zouden doen. Zo vrijen jongeren vaker onveilig als ze gedronken hebben. De helft van de jongeren twijfelt of het wel zou lukken om onder invloed van alcohol een condoom te gebruiken sept 2014 en HBSC 2013 'gezondheid, welzijn en opvoeding van jongeren in Nederland' 4 BBSO 'vierde meting alcoholgebruik jongeren Rivierenland 2014' 5 Binge drinkers: ook wel 'overmatige' drinkers genoemd. Je bent een 'binge' drinker als je in de afgelopen vier weken bij één gelegenheid vijf of meer alcoholische drankjes hebt genuttigd

5 - Toename van ongelukken en agressie Naast het hebben van minder controle neemt ook het reactievermogen af. De kans op ongelukken is hierdoor groter. Uit onderzoek blijkt ook dat jongeren die drinken tijdens het uitgaan vaker slachtoffer of dader zijn van agressief gedrag. - Vaak voorkomend; een black-out Een black-out kan ontstaan wanneer veel alcohol in korte tijd wordt gedronken. Op het moment van drinken lijkt er niets aan de hand, maar de volgende ochtend blijkt de herinnering uit het geheugen verdwenen te zijn. Een regelmatige black-out kan blijvende schade veroorzaken aan de hersenen. - Toename van kans op alcoholvergiftiging Jongeren drinken tijdens het uitgaan vaak veel in korte tijd. De kans op een alcoholvergiftiging neemt hierdoor toe. Bij een alcoholvergiftiging raakt het zenuwstelsel verdoofd en treedt bewusteloosheid op. Bij een zeer zware alcoholvergiftiging kan dit leiden tot een coma met zelfs de dood tot gevolg. Verantwoordelijkheid ouders en opvoeders De gemeente heeft een rol in preventie en handhaving als het over alcohol gaat. Daarmee is niet gezegd dat de verantwoordelijkheid in zijn geheel bij de gemeente ligt. Integendeel, de jeugd heeft nadrukkelijk een eigen verantwoordelijkheid. Ouders spelen daarbij een belangrijke rol. Zij dienen er al het mogelijke aan te doen om er voor te zorgen dat hun kinderen vóór hun 18e geen alcohol drinken. Ook niet een beetje en ook niet thuis onder het motto: dan kunnen we het in de gaten houden. De boodschap aan jongeren en hun ouders/opvoeders zal zijn: 'Alcohol drinken voor de 18 jarige leeftijd is gewoon slecht, waar en hoe weinig ook'. 5

6 3. Wettelijk- en beleidsmatig kader 3.1 Inleiding Dit hoofdstuk beschrijft het wettelijk en beleidsmatig kader. De gemeente heeft de verplichting om de nieuwe DHW te handhaven. Doel van deze wet is onder andere om alcoholgebruik onder jeugdigen terug te dringen. Dit hoofdstuk geeft inzicht in de huidige regelgeving en vergunningen, wat de belangrijkste wetswijzigingen zijn, hoe het huidig lokaal alcoholmatigingsbeleid er uit ziet, hoe de handhaving geregeld is en tot slot wat de rol van de politie in dit geheel is. 3.2 Regelgeving alcohol Op basis van de volgende regelingen kunnen we het alcoholgebruik onder jeugdigen terugdringen: Drank en horecawet; In verschillende wetten staan regels over alcohol. De belangrijkste is de Drank- en Horecawet (DHW). Deze wet regelt de verkoop van alcohol in Nederland. De wet is in januari 2013 en januari 2014 gewijzigd. De nieuwe DHW stelt de gemeente beter in staat om lokaal beleid te ontwikkelen en uit te voeren dat aansluit op de lokale situatie en problematiek van drankverstrekking en - gebruik. De gemeente reguleert, houdt toezicht en kan handhaven. De instrumenten uit de DHW ondersteunen en versterken een preventieve aanpak. APV; In de APV is artikel 2:48 'verboden drankgebruik' opgenomen waarin het verboden is op een openbare plaats alcoholhoudende drank bij te hebben. Daarnaast is er artikel 2:29 'sluitingstijd' waarin aangegeven wordt op welke tijdstippen openbare inrichtingen moeten sluiten. Horecaverordening Overbetuwe 2013; In 2013 is de Horecaverordening Overbetuwe 2013 opgesteld en door de raad vastgesteld. In deze verordening staan regels waar paracommerciële rechtspersonen zich aan moeten houden bij de verstrekking van alcoholhoudende drank ter voorkoming van oneerlijke concurrentie. Dit zijn regels die betrekking hebben op o.a. schenktijden en bijeenkomsten van persoonlijke aard, zoals bruiloften en partijen. Convenant met horeca en sportverenigingen De gemeente heeft in 2009 met sportverenigingen en diverse horecabedrijven een convenant opgesteld. In dit convenant zijn afspraken gemaakt over alcoholgebruik onder jongeren. De naleving hiervan wordt gecontroleerd door de toezichthouder Drank en Horeca. 3.3 Wetswijziging DHW De belangrijkste wijzigingen van de DHW per 1 januari 2014 zijn hieronder uitgewerkt. Aan jongeren onder de 18 jaar mag geen alcohol worden verkocht. Jongeren onder de 18 jaar zijn strafbaar als ze alcohol bij zich hebben. Zowel op straat als op andere plekken toegankelijk voor het publiek. Bijvoorbeeld in een kroeg, winkelcentrum, stationshal of park. De wet maakt geen onderscheid meer tussen zwak alcoholische drank en sterke drank. Het maakt dus niet uit of wat voor soort alcohol jongeren beneden de 18 bij zich hebben. Ze zijn in beide gevallen strafbaar. 6

7 De burgemeester kan de alcoholverkoop in de detailhandel tijdelijk verbieden. Bijvoorbeeld als is vastgesteld dat de leeftijdsgrenzen 3 keer zijn overtreden binnen een periode van 12 maanden. De gemeenten houden toezicht op de naleving van de Drank- en Horecawet. De Handreiking Drank- en Horecawet helpt gemeenten bij de uitvoering van hun nieuwe taken. 3.4 Lokaal alcoholmatigingsbeleid Het regionale project 'Jongeren, alcohol en drugs' is in de periode intergemeentelijk uitgevoerd. Hoofddoelstelling van dit project was het verminderen van het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren in de leeftijd van 10 tot 24 jaar (met focus op de aanpak van de groep jongeren in de leeftijdscategorie tot 18 jaar). Sinds 2006 is een duidelijke afname te zien in het alcoholgebruik van jongeren, mede naar aanleiding van het regionale project. Jongeren beginnen op latere leeftijd met drinken, zijn zich meer bewust geworden van de gevaren van alcohol en zijn minder gaan drinken. De tolerantie van ouders ten aanzien van alcoholgebruik is afgenomen. 88% van de ouders binnen Overbetuwe en Lingewaard vindt het alcoholgebruik van hun kinderen tot 16 jaar niet meer zo vaak goed als in In 2012 is besloten het project (zonder externe projectleider) voort te zetten, maar het is in 2014 vanwege o.a. financiële redenen en daadkracht beëindigd. Overbetuwe en Lingewaard gaan gezamenlijk verder. Dit plan vormt de basis voor de samenwerking op het gebied van jongeren en alcohol. 3.5 Handhaving Toezichthouder Drank en Horecawet Het toezicht op de DHW is per 1 januari 2013 van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) overgedragen aan de gemeenten. Samen met de gemeente Lingewaard is er vanaf 2013 één toezichthouder belast met de naleving van onder andere de DHW. De toezichthouder is voor 0,4 fte 8 in dienst van Overbetuwe. De taken van de toezichthouder bestaan uit: 1. Controle van de naleving van de leeftijdsgrenzen die in de DHW zijn vastgelegd; 2. Controle van alcoholgebruik op de openbare weg, met name op hangplekken; 3. Controle van het aanwezig hebben van alcoholhoudende drank onder de 18 jaar in alle voor publiek toegankelijke ruimten zoals cafés, evenementen e.d.; 4. Inlichten van ouders na overtredingen van jongeren en jongeren doorverwijzen naar Halt i.v.m. het volgen van de Halt-afdoening alcohol; 5. Controle van illegale hokken en keten; 6. Controle op de naleving van de overige bepalingen van de DHW (illegale aanwezigheid alcoholhoudende drank, dronkenschap, aanwezigheid leidinggevenden etc.) 7 BBSO deelrapportage Overbetuwe en Lingewaard 8 In het onderzoeksrapport 'stand van zaken uitvoering DHW' van augustus 2014 van Ministerie VWS wordt aangegeven dat bij een gemiddeld inwoneraantal van ,86 fte toegewezen is aan de DHW. Overbetuwe heeft 0,4 fte. Dit heeft tot gevolg dat er minder capaciteit is voor de controle op de leeftijdsgrenzen en controle op het indrinken door jongeren op straat. 7

8 7. Controle op overige horeca gerelateerde vergunningen (exploitatievergunningen, terrasvergunningen, evenementenvergunningen e.d.); 8. Uitvoeren van confrontatieaudits; 9. Geven van voorlichting over de toepassing van horecawetgeving en over alcoholmatiging Nota en Handhavingsuitvoeringsprogramma In 2014 is de nota 'Samenhangend Handhavingsbeleid Gemeente Overbetuwe ' vastgesteld. Deze nota beschrijft hoe we als gemeente de komende zes jaar omgaan met handhaving. In de visie van de raad willen we vooral proactief en daadkrachtig met toezicht en handhaving omgaan, maar wel steeds rekening houdend met de maatschappelijke belangen die aan de orde zijn. Hierbij is toezicht en handhaving geen doel op zich, maar een middel voor een veilige en leefbare gemeente. In 2013 is het uitvoeringsprogramma "Samenhangende handhaving" voor de jaren van de gemeente Overbetuwe vastgesteld. Doel van dit programma is om duidelijk te maken wat ten aanzien van de diverse handhavingsthema's van ons kan worden verwacht Interventiebeleid Op 31 januari 2013 heeft de burgemeester het interventiebeleid DHW vastgesteld. Het Interventiebeleid beschrijft de wijze waarop de gemeente handelt om overtredingen van de DHW die tijdens inspectie zijn geconstateerd op te heffen en herhaling ervan te voorkomen. 3.6 Rol politie Binnen de handhaving van de DHW, richt de politie zich op misbruik of verstoring van de openbare orde. De politie heeft voornamelijk een signalerende rol. Tijdens reguliere controles/surveillances in de openbare ruimte en bij evenementen houden zij een vinger aan de pols door actief te kijken naar het schenken aan dan wel het in bezit hebben van drank door jongeren. Wanneer geconstateerd wordt dat jongeren drank bij zich hebben, spreken zij de jongeren hierop aan. Afhankelijk van de leeftijd van de jongere stuurt de politie een brief naar de ouders of wordt direct een boete opgelegd. De handhaving van de DHW gebeurt in nauwe samenwerking met de toezichthouder DHW. 8

9 4. Doelstellingen 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de doelstellingen van het PenH-plan beschreven en uitgelegd. 4.2 Doelstellingen De ambitie van dit beleidsplan is dat jongeren op een zo gezonde en veilig mogelijke wijze moeten kunnen opgroeien. Doelstellingen van dit beleid zijn: - Terugdringen van alcoholgebruik onder jongeren tot 18 jaar; - (Overmatig) alcoholgebruik onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar neemt af; - Terugdringen van risico's voor de volksgezondheid door het inzetten van preventiemaatregelen en het naleven en controleren van regelgeving met betrekking tot (overmatig) gebruik van alcohol; - Terugdringen van verstoring openbare orde en veiligheid veroorzaakt door (overmatig) alcoholgebruik; - Bewustwording creëren over schadelijke gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik bij jeugd, hun ouders en betrokken volwassenen. Terugdringen van alcohol gebruik onder jongeren tot 18 jaar De wetswijziging legt een verbod op het drankgebruik door jongeren onder de 18 jaar. We werken hier graag aan mee en stimuleren het dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol meer drinken. Het is echter een doel voor de langere termijn. Het is voor de looptijd van dit plan niet realistisch na te streven dat jongeren onder de 18 geen alcohol meer drinken. Dat is de reden dat we ons ten doel stellen dat jongeren onder de 18 minder alcohol gaan drinken en dat ze op een latere leeftijd starten met het gebruiken van alcohol. (Overmatig) alcoholgebruik onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar neemt af. Bij 43% 9 van de drinkende jongeren in Lingewaard en Overbetuwe is sprake van binge drinken (overmatig drinken). Binge drinken komt significant vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Overmatig en op jonge leeftijd starten met drinken geeft gezondheidsrisico's. Het streven is met preventiemaatregelen jongeren tussen de 18 en 24 jaar te bewegen minder alcohol te drinken. Terugdringen van risico's voor de volksgezondheid door het inzetten van preventiemaatregelen en het naleven en controleren van regelgeving met betrekking tot (overmatig) gebruik van alcohol. Jongeren zijn kwetsbaar voor de gevolgen van alcoholmisbruik. Het gebruik van alcohol op jonge leeftijd heeft een negatief effect op de ontwikkeling van het brein. Binnen deze doelstelling ligt de prioriteit bij voorlichting en leeftijdscontroles, zowel bij het verkopen en schenken aan jongeren als bij het in bezit hebben van alcohol door jongeren zelf. Daarnaast wordt gecontroleerd op aspecten als doorschenken. Terugdringen van verstoring openbare orde en veiligheid veroorzaakt door (overmatig) alcoholgebruik: De gemeente krijgt meer mogelijkheden om met beleid en regelgeving alcoholgerelateerde overlast en verstoring van de openbare orde te verminderen. Een nieuw onderdeel in de DHW is de mogelijkheid om jongeren onder de 18 jaar strafbaar te stellen als ze in bezit zijn van alcohol en zich in publiek toegankelijke ruimtes bevinden (met uitzondering van detailhandel en slijterijen). De DHW legt zo expliciet een verantwoordelijkheid bij de jongeren zelf. BBSO onderzoek deelrapport 'Alcohol gebruik jongeren in Overbetuwe en Lingewaard 2014'. 9

10 Bewustwording creëren over schadelijke gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik bii ieuqd, hun ouders en betrokken volwassenen. De ambitie van het plan is om een doorbraak te bereiken in het anders denken over alcoholgebruik met als resultaat ander gedrag, namelijk minder alcoholgebruik. De combinatie van preventieactiviteiten en handhavingsacties is het fundament van de aanpak. De focus licht op jongeren in de leeftijd van jaar, hun ouders en betrokken volwassenen. 10

11 5. Risicoanalyse 5.1 Inleiding Om gericht te handhaven wordt een risicoanalyse uitgevoerd. De risicoanalyse geeft inzicht in de risicokenmerken, de setting, locaties en tijdstippen. Met deze informatie wordt duidelijk waar jongeren drinken en waar hun alcoholgebruik voor problemen zorgt, ook wel hotspots genoemd. Dit biedt de mogelijkheid gericht in te zetten op plaatsen waar de meeste gezondheids- en veiligheidswinst kan worden behaald. Voorbeelden van hotspots zijn onder andere kroegen, slijterijen en evenementen. Aan de hand van een risicoanalyse kunnen doelstellingen worden aangescherpt en kan de focus indien nodig worden verlegd. 5.2 Risicoanalyse Het is van belang te weten wat de 'hotspots' binnen de gemeente zijn. Dit zijn de locaties waar veel jongeren komen en alcohol proberen te kopen. Met het uitvoeren van een risicoanalyse worden hotspots bepaald. Van de locaties waar alcohol verkocht wordt, wordt eerst een inschatting gemaakt hoe groot de kans is dat een jongere onder de 18 alcohol kan kopen. Die kans is beoordeeld op: zeer klein (1) klein (2) gemiddeld (3) hoog (4) zeer hoog (5). Vervolgens wordt gekeken naar de negatieve effecten die het schenken van alcohol aan jongeren met zich mee brengt: Aantasting leefbaarheid/hinder (1) Verstoring openbare orde (1) Gezondheidsrisico's door toename alcoholgebruik (1) De eventueel aanwezige negatieve effecten worden bij elkaar opgeteld met een score van maximaal 3. Tot slot wordt de score van de kans dat jongeren alcohol kunnen kopen (K) en de score van de negatieve effecten die mogelijk kunnen ontstaan (NE) met elkaar vermenigvuldigd. Hierdoor ontstaat een risicoscore (R). Dit leidt tot het volgende overzicht van locaties/typen inrichtingen waar alcohol wordt verkocht met de daarbij behorende score van de risico-analyse: 11

12 Soorten horeca Kans (K) Negatieve Risico (R) Effecten (NE) Commerciële inrichtingen Cafés 5 3 ïb Lunchroom restaurant Paracommerciële inrichtingen sportkantines dorpshuizen jeugdcentra Ontheffing art. 35 DHW evenementen Alcoholverkoop voor gebruik elders slijterijen snackbar supermarkten Hotspots Overbetuwe Welke soorten horeca scoort hoog (=hotspots)? Wat zijn de hotspots in Overbetuwe? Score vanaf 8 =hotspot. Overbetuwe: - Evenementen - Cafés - Snackbars - Supermarkten - Dorpshuizen - Sportkantines Toelichting sportkantine: De sportkantines scoren in deze berekening zeer laag in verband met een geringe score op de negatieve effecten. Het is echter wel een locatie die de aandacht behoeft, aangezien sportkantines in het landelijke onderzoek over het jaar 2013 slechts een naleving van de DHW van 15% hebben behaald. Tevens komen in de sportkantines veel meer jongeren dan op ander locaties en hebben sportkantines een voorbeeldfunctie naar de jeugd. Daarom zien we de sportkantines als een hotspot. Een hoog nalevingspercentage van de DHW is bij de sportkantines erg belangrijk. 12

13 6. Acties 6.1 inleiding Alleen aandacht besteden aan preventie en voorlichting zonder te handhaven is niet effectief. Juist de combinatie van handhaving en preventie blijkt effectief 10. Ook andere onderzoeken tonen aan dat voorlichting slechts onder bepaalde voorwaarden effectief is 11. Preventieactiviteiten en voorlichting worden gecombineerd uitgevoerd. In dit hoofdstuk is inzichtelijk gemaakt welke preventie- en handhavingsacties om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen, uitgevoerd worden. 6.2 Preventie De aanpak alcoholmatiging is een continu proces. Het is daarom belangrijk draagvlak te creëren in de samenleving voor dit thema. De missie van de gemeente is dat jongeren onder de 18 jaar minder alcohol drinken (en op termijn helemaal geen alcohol meer drinken), bewustwording te creëren over de schade van overmatig alcoholgebruik bij jongeren, ouders en betrokken volwassenen en het matigen van alcoholgebruik onder jongeren van 18 tot 24 jaar. Het zal een uitdaging zijn om de groep jongeren die nu 16 of 17 zijn en tot voor kort alcohol mocht nuttigen te bereiken met de boodschap dat alcohol onder de 18 jaar niet verstandig is Preventieve acties Hieronder staan de preventieve acties die ondernomen worden: Screening JGZ (door schoolarts Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden (VGGM): In klas 2 van het voortgezet onderwijs worden de leerlingen door de schoolarts van VGGM gescreend. De screening bestaat uit o.a. vragen m.b.t. alcohol. Afhankelijk van hoe de vraag wordt beantwoord en of de leerling zelf nog vragen heeft, zal er een verwijzing naar de schoolarts komen. Er is ook een online vragenlijst voor leerlingen in de leeftijd van jaar. Na beantwoording krijgen de leerlingen een advies op maat. Aan de hand van bepaalde criteria wordt bekeken of een vervolgafspraak nodig is. Drugsmaand (Interventies op scholen en bij jeugdhonken in november): Jaarlijks wordt de maand november omgedoopt tot drugsmaand. Tijdens deze maand is er ook aandacht voor alcohol. Het doel is om de aandacht op alcohol en drugs te vestigen, door verscheidene activiteiten te organiseren. Convenant: De gemeente heeft in 2009 met sportverenigingen en diverse horecabedrijven een convenant opgesteld. In dit convenant zijn afspraken gemaakt over alcoholgebruik onder jongeren. Training alcoholverstrekkers: De Instructie Verantwoord Alcoholschenken, ook bekend als Instructie Verantwoord Alcoholgebruik, is een wettelijk verplichte cursus voor barvrijwilligers. Deze zogenaamde IVAtraining of IVA-instructie leert barvrijwilligers verantwoordelijkheid te nemen binnen hun vereniging of vrijwilligersorganisatie. De gemeente organiseert per jaar 1 IVA cursus voor max. 20 personen barpersoneel. Het organiseren van een IVA cursus is onderdeel van het convenant dat de gemeente heeft met sportverenigingen en diverse horecabedrijven. 11 Promotieonderzoek Growing up getting drunk, Karen Schellemans Babor et al., 2010; Foxcroft, 2006; Jones et al.,

14 Iriszorq; Iriszorg biedt een pakket aan van preventieactiviteiten. Deze activiteiten worden voor 2015 betaald uit de centrumgelden van Arnhem. De preventieactiviteiten richten zich op vier (doel)groepen: jongeren op scholen, ouders, intermediairs en interventies in het jongerenwerk. De keuze voor de activiteiten wordt bepaald aan de hand van signalen uit de praktijk Communicatie Communicatiecampagne; We starten een communicatiecampagne waarin we aandacht hebben voor: 1. Bewustwording door confronterende voorlichting over de schadelijke effecten van alcohol op het jonge brein. 2. Bijstellen van de sociale norm bij ouders, kinderen, verenigingen, enz. De boodschap van deze campagne zal zijn: 'Alcohol drinken voor de 18 jarige leeftijd is gewoon slecht, waar en hoe weinig ook'. Wij raden ouders aan het drinken van alcohol onder de 18 jaar te verbieden. Onderzoek toont aan dat wanneer ouders dit doen de kans op buitensporige alcoholinname kleiner is dan wanneer ouders kinderen onder de 16 jaar af en toe toestaan alcohol te drinken 12. Als een ouder overweegt toe te staan om hun kind boven de 16 jaar af en toe een glas alcohol te laten nuttigen, moeten zij zich bedenken dat de hersenen van kinderen tot gemiddeld 24 jaar in ontwikkeling zijn. Het regelmatig drinken van alcohol heeft hierop een negatieve invloed. Zeker als er meer dan 5 glazen per gelegenheid worden gedronken. Dit noemen we 'binge drinking'. Maar ook het regelmatig drinken van kleine hoeveelheden op jonge leeftijd kan hersenbeschadiging opleveren. Het is belangrijk dat de ouder het goede voorbeeld geeft en duidelijke afspraken maakt met het kind. Informatieavond voor ouders door dr. Van der Lelv; Sinds 1997 werkt dr. van der Lely als kinderarts bij het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft, waar hij onderzoek doet naar alcohol en jeugd en naar alcoholpreventie. In 2006 opende hij daar samen met kinder- en jeugdpsycholoog Mireille de Visser de polikliniek Jeugd & Alcohol. Dr. Van der Lely reist naast zijn werk in het ziekenhuis door het land om op middelbare scholen ouders voor te lichten over de risico's van alcohol voor kinderen. We organiseren een of meerdere informatieavonden. Uitleg over regelgeving; Op verzoek van verenigingen, stichtingen, scholen e.d. is het mogelijk dat de toezichthouder Drank en Horecawet uitleg kom geven over de geldende regelgeving, het nut en de noodzaak daarvan en hoe men de wet kan naleven (tips & tricks). Uitleg geven tijdens overleg met organisatoren van evenementen; Wanneer uit een overleg met de evenementencoördinator en een organisator blijkt dat er meer ondersteuning of uitleg gewenst is, sluit de toezichthouder DHW aan. Overtredingen en ouders; Wanneer jeugdigen betrokken zijn bij overtredingen worden altijd de ouders door de toezichthouder DHW gebeld en hen uitgelegd wat hij heeft aangetroffen. Doel is om ouders bewust te maken van het gedrag van hun kind. Als ouders aanvullende informatie willen hebben over alcohol, worden zij doorgestuurd naar de daarvoor bestemde medewerkers en/of instanties

15 Carnaval; Met carnaval worden er posters en bierviltjes met een boodschap om minder alcohol te drinken toegestuurd aan horecabedrijven waar veel jongeren carnaval vieren. Aanvraag drank en horeca - en evenementenvergunning; Bij het intakegesprek voor een Drank,- en Horecavergunning met de horecaondernemer wordt aangegeven dat de gemeente veel aandacht besteed aan alcoholmatiging onder jongeren. Ook in de evenementenvergunning wordt aandacht besteed aan alcoholgebruik onder jongeren. Brieven; In 2013 is aan alle ouders en paracommerciële instellingen een brief met de wijzigingen in de DHW en de gevolgen van alcoholgebruik gestuurd Hulpmiddelen Aanbieden van ID-swipers: Gemeente Overbetuwe en Lingewaard beschikken gezamenlijk over 5 ID-swipers waarmee de leeftijd op een makkelijke wijze kan worden geverifieerd. Hierdoor wordt de naleving van leeftijdgrenzen bevorderd. Tijdens de contactmomenten wordt gewezen op de mogelijkheid om deze apparaten kosteloos te lenen. Deze apparaten worden tevens door de evenementencoördinator aangeboden tijdens de gesprekken met de organisatoren van evenementen. Aanbieden van "blaas"apparaten; Tijdens de contactmomenten met alcoholverstrekkers wordt gewezen op de mogelijkheid om 'blaas'apparaten kosteloos te lenen om de risico's van verder drinken, nadat jeugd al ingedronken heeft, te beperken. 6.3 Handhaving Doelen van de gewijzigde DHW zijn het verminderen van alcoholgebruik onder jongeren en het voorkomen van alcohol gerelateerde verstoringen van de openbare orde. Door zicht te krijgen op de verkoop van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar, kan zorgvuldig omgegaan worden met beschikbare middelen. Er worden geen uitgebreide handhavingsacties opgestart, maar de handhavingscapaciteit kan gericht ingezet worden op de hotspots (evenementen, cafés, sportkantines, dorpshuizen, supermarkten en snackbars). Hieronder staat de wijze waar op het gebruik van alcohol onder jongeren gehandhaafd kan worden. Leeftiidsgrenzencontroles; Tijdens deze controles wordt in principe bij alle verstrekpunten van alcoholhoudende drank gecontroleerd of er alcoholhoudende drank wordt verstrekt aan personen die niet onmiskenbaar de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt en waarvan de leeftijd niet werd vastgesteld (zgn. lokjongeren). Tijdens deze controles zal er voornamelijk gecontroleerd worden bij onze hotspots. Confrontatieaudits; Tijdens deze confrontatieaudits wordt met jongeren gecontroleerd of de ondernemer zich houdt aan de geldende leeftijdsgrenzen. Direct na de controle wordt de ondernemer geconfronteerd met de uitkomst. Bij een juiste naleving wordt hij gecomplimenteerd en bij geen naleving wordt hulp aangeboden om herhaling te voorkomen. Deze audits worden slechts gebruikt om de verstrekkers te ondersteunen bij de naleving en hulp aan te bieden wanneer men de fout in gaat. De verstrekkers krijgen dus geen boete, maar hulp. In bijlage 2 staan de laatste onderzoeksresultaten. Controle vergunning; Tijdens deze controles wordt gecontroleerd of men een vergunning/ontheffing bezit voor het verstrekken van alcoholhoudende drank en of de 15

16 vergunning/ontheffing die aan hen is afgegeven nog geldig is. Tijdens dit contactmoment wordt ook aandacht gevraagd voor de leeftijdsgrenzen en de hoogte van de boete als alcohol wordt verstrekt aan jongeren onder de 18 jaar. Deze controles vinden plaats bij alle vergunningplichtige bedrijven (artikel 3 DHW) en evenementen. Controles niet-vergunningplichtige bedrijven (artikel 18 DHW); Bij de niet drank- en horecavergunningplichtige bedrijven wordt gecontroleerd of wordt voldaan aan de regels zoals deze gesteld zijn in de DHW. Dergelijke bedrijven mogen alleen zwakalcoholhoudende dranken verstrekken. Deze controles vinden plaats bij bijvoorbeeld supermarkten, cafetaria's, warenhuizen en kaaswinkels. Deze controle wordt altijd aan-en afgemeld en tijdens dit contactmoment wordt ook aandacht gevraagd voor de leeftijdsgrenzen en de hoogte van de boete bij verstrekken van alcohol aan jongeren onder de 18 jaar. Controle op de aanwezigheid van personen onder de 18 jaar met alcohol (artikel 45 DHW); Deze controle vindt plaats in alle voor publiek toegankelijke ruimten. Hierbij kan gedacht worden aan de openbare weg, cafés, evenementen, portieken en parkeergarages. Controle op indrinken openbare weg (APV 2:48); Tijdens deze controles wordt er gecontroleerd op het indrinken op hangplekken door jongeren boven de 18. De nadruk ligt hierbij op de overlast gevende locaties in de aangewezen gebieden (bebouwde kom). HALT-afdoening Alcohol; Jongeren tussen de 12 en 18 jaar die zich schuldig maken aan overlast en vandalisme onder invloed van alcohol, openbare dronkenschap óf alcoholgebruik op plekken in de gemeente waar dit verboden is, krijgen van de politie een proces-verbaal en een verwijzing naar bureau Halt. Dit bureau roept de jongere én zijn ouders op voor een eerste gesprek, waarin zij onder andere een verwijzing naar een cursus krijgen. Deze leerstraf wordt aangeboden door Iriszorg. De cursus bestaat uit twee bijeenkomsten voor de jongeren, een huiswerkopdracht en een bijeenkomst voor de ouders. 16

17 7. Resultaten 7.1 Inleiding In 2014 heeft BBSO een onderzoek naar het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren in de gemeenten Duiven, Lingewaard, Overbetuwe, Rijnwaarden en Zevenaar uitgevoerd. Omdat Overbetuwe en Lingewaard gaan samenwerken op het gebied van jongeren, alcohol en drugs is BBSO gevraagd het regionale BBSO onderzoek te vertalen naar resultaten voor Lingewaard en Overbetuwe. Dit deelrapport is op een aantal onderdelen (de in het plan genoemde indicatoren) toegespitst op cijfers van alleen Overbetuwe en Lingewaard. Het deelrapport dient als O-meting (zie bijlage 1). 7.2 Minimale resultaten Om de resultaten te kunnen meten die in 2015 t/m minimaal behaald moeten worden, zijn indicatoren vastgesteld 14 : De startleeftijd om alcohol te gebruiken is in 2018 verder toegenomen naar gemiddeld 15,5 jaar (is nu 14,5 jaar); Het aantal jongeren van 12 t/m15 15 jaar dat nog nooit alcohol heeft gedronken is in 2018 toegenomen naar 90% (is 81%); Het aantal jongeren van 16 tot 18 jaar dat nog nooit alcohol heeft gedronken is in 2018 toegenomen naar 30 % (is 19%); Het alcoholgebruik van jongeren tussen de jaar is in 2018 afgenomen naar 70% (is 78%); Het percentage 'binge'drinkers van jongeren tussen de jaar is in 2018 tot 35% gedaald (is 43%); In 2018 is de naleving van de leeftijdsgrens voor het verstrekken van alcohol gestegen naar gemiddeld 65% op lokaal niveau 16 (het landelijk percentage is 49% 17 ); Het aantal drinkende jongeren tussen de jaar waarbij het alcoholgebruik leidt tot normovertredend gedrag is in 2018 afgenomen naar 10% (is 14%); Het aantal ouders van kinderen van jaar dat het goed vindt dat hun kinderen alcohol drinken is in 2018 gedaald naar 8% (is 12%); Het aantal ouders van kinderen van jaar dat het goed vindt dat hun kinderen alcohol drinken is in 2018 gedaald naar 42% (is 49%); Het aantal jongeren tussen de jaar dat thuis samen met de ouders of verzorgers alcohol drinkt is in 2018 afgenomen naar 10% (is 15%); Het aantal jongeren tussen de jaar dat thuis samen met de ouders of verzorgers alcohol drinkt is in 2018 afgenomen naar 8% (is 12%). De indicatoren moeten worden gemeten. We hebben ze voor een periode van 2015 t/m 2018 vastgesteld, omdat het BBSO onderzoek om de vier jaar plaats vindt, maar ook omdat de indicatoren haalbaar moeten zijn. 14 De indicatoren zijn bepaald op basis van de resultaten uit de vierjaarlijkse BBSO onderzoeken vanaf Er wordt in het BBSO onderzoek 2014 onderscheid gemaakt in o.a. jongeren tussen jaar en jaar. Omdat het onderzoek basis is voor ons PenH-plan, houden we deze indeling ook aan. Bovendien zit er een groot verschil tussen het zijn van 12 of 17 jaar en het gebruik van alcohol. Het heeft onze voorkeur om vanwege het leeftijdsverschil de groep te splitsen, zodat er meer zicht is tussen de jonge (12-15) en de wat oudere groep (16-18). 16 De resultaten van deze indicator komen niet uit het BBSO onderzoek, maar van onze toezichthouder D&H zelf. 17 Er zijn nog geen lokale cijfers. 17

18 8. Financiën Er is voor het project alcohol en drugs een budget van ,- op jaarbasis. De helft ( ,-) daarvan besteden we aan projecten op het gebied van alcohol. De andere helft is voor de drugsprojecten. Het bedrag voor alcohol wordt in 2015 aan de volgende activiteiten besteed: => Communicatiecampagne gericht op bewustwording van schadelijke effecten van alcohol en het bijstellen van de sociale norm bij ouders, kinderen, verenigingen etc. => Bewustwordingsavond(en) voor ouders en kinderen door dr. Van der Lely =5> Confrontatie-audits door de toezichthouder D&H => IVA cursus voor vrijwillig barpersoneel => Inzet Iriszorg door het inzetten van extra activiteiten, zoals bijv. extra gastlessen op lagere en middelbare scholen. Daarnaast levert Iriszorg een pakket van preventie-activiteiten. Deze activiteiten worden gefinancierd vanuit de centrumgelden. De mogelijk bestaat dat er vanaf 2016 geen centrumgelden meer beschikbaar zijn. Dit heeft het gevolg dat de diensten van Iriszorg lokaal moeten worden ingekocht. Daarom wordt elk jaar opnieuw gekeken naar de inzet van de middelen. De inzet van de toezichthouder komt ten laste van een ander budget (team Vergunningen). 18

19 Bijlagen 19

20 Bijlage 1: BBSO onderzoek Overbetuwe en Lingewaard lit B SC Bureau Boekhoorn Sociaal-wetenschappelijk Onderzoek Ah Het gebruik van alcohol door jongeren in de gemeenten Lingewaard en Overbetuwe deelrapportage van enkele kerncijfers meting 2014

21 Alcoholgebruik van jongeren in de gemeenten Lingewaard en Overbetuwe mei 2014 Actueel, ooit- en nooit-gebruik van alcohol Bijna vier op de tien jongeren in Lingewaard en Overbetuwe heeft 'in de afgelopen maand' alcohol gedronken. Daarbij is er een sterk significant verschil tussen de leeftijdsgroepen: bij de jongeren in de leeftijd jaar is bij bijna 80% sprake van actueel gebruik, bij de jongeren onder de zestien jaar is dit bijna 10%. In de leeftijdsgroep 16 tot 18 jaar heeft bijna 60% in de afgelopen maand alcohol gedronken. Daarnaast is er groep jongeren (bijna de helft) die nog nooit alcohol heeft gedronken. Het aantal jongeren van 12 tot en met 15 jaar in de gemeenten Lingewaard en Overbetuwe dat nog nooit alcohol heeft gedronken, bedraagt 81%. Voor de jongeren in de leeftijd 16 tot 18 jaar is dit 19% en voor de 18 jarigen en ouder 6%. Tabel 1 Alcoholgebruik (naar leeftijd, in %) 2014.;;i;i;ll2-i5 : jri;0ll' jr jr totaal actueel, in afgelopen maand niet in afgelopen maand, wel daarvóór nee, nog nooit Totaal 100 Grafisch levert dit het volgende beeld op Grafiek 1 Alcoholgebruik; afgelopen maand, niet actueel drinken en nooit gedronken, 2014 naar leeftijdscategorie (in %) Sjr 40 ^ jr _ I jr actueel drinken niet-actueel drinken nooit gedronken 21

22 Intensiteit alcoholgebruik bij één gelegenheid {'binge drinken') Om een beeld te krijgen van de intensiteit van het recente alcoholgebruik door jongeren, is ook gevraagd naar het aantal malen dat ze in de afgelopen vier weken bij één gelegenheid vijf of meer alcoholische drankjes hebben genuttigd (het zogeheten 'binge drinken'). Binge drinkers worden in landelijke en regionale publicaties over alcoholgebruik ook wel 'overmatige drinkers' genoemd. Bij 43% van de drinkende jongeren in Lingewaard en Overbetuwe is sprake van binge drinken, door 57% van deze jongeren wordt in dit verband geen overmatig alcoholgebruik gerapporteerd. Binge drinken komt significant vaker voor bij jongens dan bij meisjes: Tabel 2 Binge drinken in afgelopen maand, naar geslacht (als % van drinkende jongeren) 2014 jongens meisjes totaal 0 keer keer of vaker 2-1 Totaal 100 Het zijn vooral jongeren (i.e. jongens) vanaf 18 jaar die relatief vaak op meerdere momenten meer dan 5 drankjes op een avond nuttigen. Bij deze oudste groep gaat het om 51% 'bingedrinkers' en bij de jongste groep om 30%; bij de jarigen is het aandeel bingedrinkers 34%. Tabel 3 Binge drinken in afgelopen maand, naar leeftijdscategorie (als % van drinkende jongeren) jaar jaar jaar totaal 0 keer keer of vaker Totaal 100 In grafische vorm geeft dit het volgende beeld: 22

23 Grafiek 2 Aantal en frequentie van binge drinken door jongeren, naar leeftijd (in %) 9 keer of i V jaar «1S-X7 jaar «* jaar 2 ' O keer O Eerste ervaring met alcohol Een klein deel van de jongeren heeft al op vroege leeftijd de eerste ervaring met alcohol opgedaan, 3% zegt 10 jaar of jonger te zijn geweest toe zij hun eerste alcoholische drankje dronken. De grootste groep (ruim 60%) drinkt tussen hun 13 e en 16 e jaar voor het eerst alcohol (met name rond hun vijftiende jaar). De gemiddelde leeftijd waarop men de eerste ervaring met alcohol heeft is 14,5 jaar. De startleeftijd tussen jongens en meisjes is nagenoeg gelijk. Tabel 4 Leeftijd eerste ervaring met alcohol (in %) 2014 jongens meisjes totaal < 11 jaar > Totaal 100 in de grafiek is de piek te herkennen in de eerste ervaring rond 15 jaar: Grafiek 3 Leeftijd eerste ervaring met alcoholische drank (in %) 23

24 35 0~6 7jr 8 jr IQjr 11 jr 12 jr 13 jr 14 jr lsjr 16 jr 17 jr 18 jr Alcoholgebruik en normovertredend gedrag Het alcoholgebruik leidt volgens 14% van de drinkende jongeren in Lingewaard en Overbetuwe tot normovertredend gedrag bij henzelf, waarbij in dit zelfgerapporteerde gedrag overlast en vandalisme/vernieling het meest opvallend zijn. Meer dan een vijfde van de drinkende jongens (22%) geeft aan dat zij normovertredend gedrag vertonen na het drinken van alcohol, bij de meisjes is dit 4%. Tabel 5 Alcohol en normovertredend gedrag (naar geslacht, in %) 2014 jongens meisjes totaal overlast vandalisme/vernieling 5-3 diefstal mishandeling 2-1 (ander) geweld anders geen normovertredend gedrag genoemd Totaal 100 Normovertredend gedrag in de vorm van overlast, vandalisme en vernieling is vooral kenmerkend voor jongens, met name in de leeftijd jaar. Bij deze 'oudere groep' vertoont een vijfde dergelijk normovertredend gedrag vanwege alcoholgebruik. Bij de jarigen en jarigen geeft 7% aan dit gedrag te vertonen. Tabel 6 Alcohol en normovertredend gedrag (naar leeftijd, in %) 2014 : : : \"12-15::!:.li:! : T totaal overlast vandalisme/vernieling diefstal mishandeling (ander) geweld anders geen normovertredend gedrag genoemd Totaal 100 Oordeel ouders over alcoholgebruik 24

25 Aangezien de mening van ouders een belangrijke rol speelt in het alcoholgebruik van hun kinderen, is in de enquête aan de jongeren gevraagd naar dit oordeel. Volgens de jongeren vindt op dit moment 51% van hun ouders het goed dat ze alcohol drinken. Dit 'goedkeuren' is echter sterk leeftijdsafhankelijk: bij de jongste groep van jaar vindt 12% van de ouders het goed dat ze drinken, bij de oudste groep is dit 63%. Bijna de helft van de ouders (49%) vindt het goed dat de jongeren alcohol drinken waneer zij jaar zijn. Een klein deel van de ouders raadt het alcoholgebruik bij hun kinderen af (12%); bij de jongste groep raadt 25% van de ouders het af. Een vijfde deel van de ouders in deze leeftijdsgroep weet niet dat zij drinken. Het 'goed vinden' van de ouders van het drinken van alcohol vindt voor een belangrijk deel plaats als de kinderen jaar zijn geworden. Tabel 7 Oordeel ouders over alcoholgebruik (naar leeftijd, in %) jaar jaar jaar totaal vinden het goed vinden dat ik minder moet drinken denken er verschillend over raden het af verbieden het zeggen er niets van weten het niet anders Totaal 100 Bij het antwoord 'anders' komt bij de jongere groep vooral naar voren dat de ouders het goed vinden dat de kinderen drinken als zij dit 'soms' doen (bij een feestje) of in het bijzijn van de ouder(s). Deze jongeren mogen derhalve incidenteel alcohol drinken. In de volgende grafiek zijn de oordelen van de ouders over het drinken van alcohol voor de drie onderscheiden leeftijdscategorieën gepresenteerd: Grafiek 4 Oordeel van ouders over drinken van alcohol door jongeren naar leeftijd (in %) weten het niet zeggen er niets van verbieden het raden het af denken er verschillend over Jaar «16-17 jaar jaar vinden dat ik minder moet drinken vinden het goed XO SO Waar consumptie van alcohol? 25

26 De jongeren die alcohol drinken hebben een voorkeur dit op verschillende locaties te doen; op een feest, thuis met vrienden, bij andere vrienden thuis of in een discotheek. Grafiek 5 Locatie van alcoholconsumptie (in %) ergens anders op straat, in een park of anders buiten op een feest in een keet of hok in de buurt in de sportkantine of bij een vereniging in eer» café, bar, snackbar ir» ander dorp in een café of (sna'ck)bar eigen dorp in een discotheek bij anderen thuis thuis, met vrienden thuis, met ouders/verzorgers thuis, alleen 8 IQ Sinds de tweede meting is bij het 'drinken thuis' een opsplitsing gemaakt in het 'drinken met ouders/verzorgers' en het 'drinken met vrienden'. Bij de jongste groep van jaar geeft 21% aan bij anderen thuis te drinken, maar 15% geeft ook aan samen met ouders/verzorgers thuis alcohol te drinken. Onder de jarigen drinkt 12% alcohol thuis samen met hun ouders/verzorgers. Tabel 8 Locatie van alcoholconsumptie (naar leeftijd, in %) :;f;:;i6-i7s:: : ' totaal thuis, alleen thuis, met ouders/verzorgers thuis, met vrienden bij anderen thuis in een discotheek in een café, bar, snackbar in mijn eigen dorp/stad in een café, bar, snackbar in ander dorp of stad in de sportkantine of bij een vereniging in een keet of hok in de buurt met vrienden op een feest op straat, in een park of ergens anders buiten ergens anders Totaal

27 Bijlage 2: resultaten confrontatie audits

28 Nr. Soort locatie Datum Tijdstip Aankoop gelukt 1 Supermarkt uur Nee 2 Supermarkt uur Nee 3 Supermarkt uur Ja 4 Supermarkt uur Nee 5 Supermarkt uur Nee 6 Supermarkt uur Nee 7 Supermarkt uur Nee 8 Cafetaria uur Ja 9 Cafetaria uur Ja 10 Cafetaria uur Nee 11 Cafetaria uur Ja 12 Cafetaria uur Nee 13 Sportclub uur Nee 14 Sportclub uur Ja 15 Sportclub uur Nee 16 Sportclub uur Nee 17 Sportclub uur Ja 18 Sportclub uur Nee 19 Sportclub uur Nee 20 Sportclub uur Ja 21 Supermarkt uur Nee 22 Supermarkt uur Ja 23 Supermarkt uur Ja 24 Supermarkt uur Nee 25 Slijterij uur Ja 26 Slijterij uur Nee 27 Slijterij uur Ja 28 Slijterij uur Nee 29 Slijterij uur Nee 30 Slijterij uur Ja 31 Slijterij uur Nee 32 Slijterij uur Nee 33 Slijterij uur Nee 34 Supermarkt uur Nee 35 Slijterij uur Nee 36 Supermarkt uur Ja 37 Slijterij uur Ja 38 Slijterij uur Nee 39 Supermarkt uur Nee 40 Supermarkt uur Nee 41 Supermarkt uur Nee 42 Supermarkt uur Nee 43 Horeca (terras) uur Ja 44 Horeca (terras) uur Ja 45 Horeca (terras) uur Nee 46 Horeca (terras) uur Ja 47 Supermarkt uur Nee 48 Supermarkt uur Nee 49 Horeca uur Ja 50 Horeca uur Ja