Memo. Aanleiding. Uitgangspunten beeldbeheerplan:

Transcriptie

1 Memo Onderwerp : Samenvatting beeldbeheerplan Van : Cyber Adviseurs Datum : 2 maart 2015 Aanleiding Boxtel heeft diverse beleidsplannen opgesteld voor groen en straatreiniging. Dit beleid is veelal disciplinair en het ontbreekt aan een integrale vertaling naar de uitvoering van het beeldbeheer. In de uitvoering is behoefte aan meer afstemming tussen groenonderhoud en straatreiniging om op efficiënte en effectieve wijze een uniform beeld te creëren. De rolverdeling tussen gemeente, inwoners en ondernemers verandert. De rol van inwoners en ondernemers groeit naar een nieuw evenwicht, waarin alle partijen samenwerken. Om hier vorm aan te geven heeft Boxtel in 2014 kaders uitgewerkt voor burgerparticipatie 1. Boxtel wil inwoners en ondernemers een grotere rol en verantwoordelijkheid geven in de openbare ruimte. De gemeente wil participatie-initiatieven stimuleren en faciliteren, zolang dit past binnen beleidsmatige en financiële kaders, de veiligheid gewaarborgd blijft en er geen sprake is van kapitaalsvernietiging. Centrale vraag Hoe kan Boxtel in samenwerking met inwoners en ondernemers uitvoering geven aan het beleid voor groen en straatreiniging binnen de beschikbare financiële middelen. Uitgangspunten beeldbeheerplan: Aansluiten bij de gebruiker en gebieden Boxtel heeft een heldere visie op het gemeentelijk groen vastgelegd in de groenstructuurvisie: groen is geen vulling van overblijvende ruimte, maar wordt aangelegd met een duidelijk doel. Het aanbod, de inrichting en het beheer van groen is afgestemd op de functie en het gebruik van een gebied. Een bedrijventerrein kent bijvoorbeeld een ander functie en ander gebruik dan het centrum en vraagt dan ook om een andere inrichting en ander beheer. Het beeldbeheerplan sluit aan bij de gebiedsindeling die is gehanteerd bij de groenstructuurvisie en het groenbeleidsplan. Om aan te sluiten bij het gebruik, zijn de volgende gebiedstypes onderscheiden: o De centra vormen de visitekaartjes van een dorp of stad. De openbare ruimte is hoogwaardig ingericht en wordt op hoog niveau onderhouden. Deze centra zijn bovenwijkse voorzieningen. o De woongebieden van Boxtel en de woongebieden van Liempde en Lennisheuvel. Woongebieden vormen de leefomgeving van inwoners. Onder de woongebieden vallen tevens de kleinere parken met een wijk- of buurtfunctie (zoals Park Oosterhof en park Liereland). De openbare ruimte van de woongebieden is functioneel ingericht en wordt normaal en functioneel onderhouden. 1 Met burgerparticipatie wordt ook participatie met ondernemers, scholen, verenigingen etc. bedoeld

2 o De bedrijventerreinen Ladonk (Boxtel) en Daasdonk (Liempde). De openbare ruimte is functioneel ingericht. Vanwege de bedrijvigheid en het zware verkeer dient de inrichting tegen een stootje te kunnen. o Parken: hieronder vallen de parken met een bovenwijkse functie. Momenteel betreft dit alleen Park Molenwijk. Een park (met bovenwijkse functie) moet uitnodigend, beleefbaar en aantrekkelijk om te verblijven zijn. De parken zijn netjes en schoon en het beheer en de inrichting is te omschrijven als normaal en functioneel. o Parels vormen bijzondere plekken in Boxtel, die zich onderscheiden door de ruimtelijke kwaliteit, historie of functie. Tegelijkertijd vormen de parels belangrijke oriëntatiepunten in de kern. Het gaat om parkachtige groenstructuren die, bij wijze van, te zien zijn op ansichtkaarten. Voorbeelden zijn de boomgaard nabij de pastorie in Boxtel, Kasteelpark Stapelen, het Processiepark, het Concordiapark in Liempde en het natuurpark Boscheind (inclusief St. Jozef-kapel) in Lennisheuvel. o Groengebieden: In en rondom Boxtel zijn drie grote groengebieden aanwezig. Het gaat om de noordelijke groene wig, het Dommeldal tussen Munsel en Selissenwal en de zuidelijke groene wig. De noordelijke groene wig bestaat uit Park Molenwijk, sportpark Essche Heike, recreatieplas De Langspier en loopt via Sparrenrijk en de Groene Poort over in de landgoederen en natuurgebieden ten noorden en noordoosten van Boxtel. De zuidelijke groene wig bestaat uit kasteel Stapelen met kasteelpark, het retentiegebied voor Ladonk (Blauwhoefse loop) en voor het grootste deel uit het open Dommeldal ten zuiden van Boxtel. De gemeente heeft slechts over een klein deel van deze gebieden zeggenschap als eigenaar. Nieuwe rolverdeling Burgerparticipatie is één van de speerpunten van gemeente Boxtel. Ook voor de openbare ruimte wordt ingezet op een nieuwe rolverdeling, waarbij inwoners en ondernemers een grotere rol en verantwoordelijkheid (kunnen) krijgen. De gemeente wil participatie-initiatieven stimuleren en faciliteren, zolang dit past binnen beleidsmatige en financiële kaders, de veiligheid gewaarborgd blijft en er geen sprake is van kapitaalsvernietiging. Dit houdt in dat er altijd sprake is van een samenspel. Hierbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: Burgerparticipatie is geen doel maar een middel om bewoners en gebruikers meer ruimte te geven invulling te geven aan hun eigen leefomgeving Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 2/7

3 De gemeente houdt de regie op de openbare ruimte met een bovenwijks belang (bijv. centrum en hoofdwegen), gebruikers en inwoners participeren hierbij. Op wijk- en buurtniveau nemen bewoners en andere gebruikers van de openbare ruimte waar mogelijk de regie en participeert de gemeente. Het gaat bijvoorbeeld om het groen (exclusief bomen), het verwijderen van onkruid en het opruimen van zwerfafval of adopteren van afvalbakken. De gemeente levert op wijk/buurtniveau basisvoorzieningen en een basisniveau. De inwoner / gebruiker kan zelf zorgen voor de plus. Burgerparticipatie is een groei- en leermodel. Dit heeft tijd nodig, aangezien zowel gemeente als bewoners en ondernemers zullen moeten wennen aan de andere verdeling van rollen en verantwoordelijkheden. Het is daarom belangrijk om effecten van bestaande en nieuwe initiatieven continu te monitoren en op basis daarvan de aanpak eventueel bij te stellen. Het aantal participatie-initiatieven breidt zich gaandeweg steeds meer uit. Het gaat hierbij niet alleen om (mede)beheer, maar ook om de inrichting van de openbare ruimte. Succesvolle participatievoorbeelden zijn de moestuinen, de generatietuin in Boxtel-Oost, de hanging baskets in het centrum van Boxtel, de geveltuinen en de pilot over de zwerfafvalaanpak Selissenwal. Hoofdstuk 2 Aanbod Groen Het aanbod aan groen binnen de bebouwde kom van Boxtel is voldoende, maar zuinigheid is geboden. Er wordt ingezet op behoud van het bestaande groenaanbod. (Snipper)groen dat geen duidelijke meerwaarde heeft en grenst aan particulier eigendom komt in aanmerking voor verkoop. In het verleden is het meeste snippergroen al verkocht, waardoor er nu nog maar weinig snippergroen resteert. Er wordt extra aandacht gevraagd voor voldoende gebruiksgroen met een hoge belevingswaarde in de woongebieden en een groener centrum van Boxtel, omdat dat arm aan groen is. De afgelopen jaren is een aantal initiatieven opgezet die bijdragen aan de hoeveelheid gebruiksgroen en de belevingswaarde. Deels gaat om de eerdergenoemde participatieprojecten zoals de moestuinprojecten, de generatietuin en food walks. Het centrum kan worden vergroend door groen met een dorpse uitstraling aan te brengen en initiatieven van inwoners en ondernemers te stimuleren en faciliteren, bijv. middels geveltuinen en hanging baskets. Ondernemers participeren hier al: de winkelstraat van het centrum in Boxtel is opgefleurd met hanging baskets, die door de ondernemers gefinancierd zijn. Reiniging Aanbod voor straatreiniging betreft de voorzieningen voor zwerfafval en hondenpoep. Er wordt gestreefd naar een grotere verantwoordelijkheid van inwoners en gebruikers bij het opruimen / meenemen van eigen afval en het uitlaten van de hond. Afvalbakken Momenteel staan er relatief veel afvalbakken in de openbare ruimte van Boxtel, waarvan een deel weinig wordt gebruikt. Er zijn criteria opgesteld voor plaatsing van afvalbakken. Uitgangspunt hierbij is dat enkel in centra en op een aantal specifieke locaties of situaties afvalbakken worden geplaatst. Dit zijn locaties met een hoge vervuilingsgraad, een specifieke doelgroep of adoptie (waar particulieren de afvalbak zelf beheren). Ca. 45% van de bakken kan op basis van de afvalbakken weggehaald worden. Dit kan (grofweg) op 2 manieren (hierover beslist de raad): o Actief: de overbodige afvalbakken in één keer weghalen o Sterfhuisconstructie: overbodige afvalbakken bij eind levensduur niet vervangen Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 3/7

4 Hondenvoorzieningen Voor honden geldt binnen de bebouwde kom een aanlijn- en opruimplicht behalve op daarvoor aangewezen plekken. De gemeente faciliteert hondenbezitters met een aantal hondenvoorzieningen (hondentoiletten, loslooproutes, uitlaatzones en afvalbakken voor hondenpoep) Het aanbod van deze voorzieningen is niet gekoppeld aan specifieke gebiedstypes, maar aan uitlaatroutes die de verschillende gebiedstypes kunnen doorsnijden. Het uitlaatbeleid is in 2011 geëvalueerd: overlast van hondenpoep is afgenomen maar blijvende aandacht is nodig (monitoring en evaluatie). De specifieke depodogs (hondenpoepbakken)die nu aanwezig zijn hebben weinig toegevoegde waarde en zijn duur in aanschaf en onderhoud. De ca. 20 depodogs worden bij eind levensduur niet vervangen of vervangen door een standaard afvalbak. Bij openbare uitgiftepunten worden zakjes beschikbaar gesteld om de hondenpoep mee op te rapen. Hoofdstuk 3 Inrichting Groen De inrichting van groen in de gemeente Boxtel is relatief sober. Inrichting wordt afgestemd op functie en gebruik, waarbij 3 niveaus worden onderscheiden: o Het groen in Centra en Parels is hoogwaardig en luxe. Het heeft een hoge sierwaarde en een exclusieve uitstraling, zoals rozen, bloemperken en vormbomen. o Het groen in Woongebieden, Bedrijventerreinen en in Parken is normaal en functioneel. Het is groen dat tegen een stootje kan en een redelijke sierwaarde heeft, zoals sierheesters, gazons en bomen. o Het groen in Groengebieden en Buitengebied is sober en doelmatig. Het groen is robuust en eenvoudig te onderhouden groen, zoals ruw gras en bosplantsoen. Daarnaast is er onderscheid in gebruiksgroen en straatgroen: o Gebruiksgroen dient voldoende omvang, belevingswaarde en uitdaging te bieden, aansluitend bij de doelgroep. o Straatgroen is functioneel dat eenvoudig te onderhouden is met behoud van voldoende sierwaarde en diversiteit. Straatgroen is aanvullend op privé groen. Bewoners ervaren de versobering (deels als gevolg van omvormingen) als bedreiging voor leefbaarheid en identiteit in woongebieden. Het gebruiksgroen in woongebieden vormt daarom een aandachtspunt. De aanpak gaat uit van optimalisatie binnen het bestaande budget. Er wordt actief gezocht naar samenwerking met inwoners en ondernemers en combinaties met (en medefinanciering van) recreatieve voorzieningen en speelvoorzieningen. De belevingswaarde van groen kan worden vergroot door: o Verschuivingen: bijv. het versoberen van groen waar het kan en vergroten van de sier- en belevingswaarde waarnodig. o Participatie: aanleg van groen met een hogere belevingswaarde, waarbij inwoners (een deel van) het onderhoud op zich nemen. Reiniging Inrichting voor straatreiniging betreft de voorzieningen voor zwerfafval en hondenpoep. Er wordt gestreefd naar standaardisatie in de types afvalbakken en hondenvoorzieningen. Afvalbakken en hondenvoorzieningen: In de openbare ruimte komen momenteel verschillende types afvalbakken voor. Vanuit efficiënt beheer en herkenbaarheid wordt gekozen voor standaardisatie in afvalbakken: o In Centra en Parels, die hoogwaardig en luxe ingericht zijn, staat de Grijsen Constructo. o In overige gebieden is de Bammens Capitole de standaardafvalbak. De huidige afvalbakken worden gaandeweg vervangen door de standaardafvalbakken, bijvoorbeeld bij herinrichting of zodra de huidige bakken aan vervanging toe zijn. De hondenvoorzieningen zijn eenvoudig en functioneel ingericht en behoeven geen aanpassing Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 4/7

5 Hoofdstuk 4 Beheerniveau Het beheer van de openbare ruimte wordt afgestemd op functie en gebruik van een gebied. Dit betekent dat er sprake is van gedifferentieerd beheer. De ambitieniveaus die in Boxtel worden toegepast zijn als volgt (conform de CROW beeldkwaliteitsniveaus): o Centra en Parels: kwaliteitsniveau A o Woongebieden, Bedrijventerreinen, Parken en Hoofdontsluitingswegen: kwaliteitsniveau B o Buitengebieden en Groengebieden: kwaliteitsniveau C De huidige kwaliteit buiten sluit redelijk aan bij de ambitie. Er is een A-B kwaliteit. Hierbij valt op: o De kwaliteit is niet gedifferentieerd (geen verschil tussen gebieden); o De kwaliteit is niet homogeen (per plek variatie tussen de kwaliteit van onderdelen, zoals graslengte, zwerfvuil, onkruid). Dit duidt erop dat: o de beschikbare middelen toereikend zijn om het gewenste kwaliteitsniveau te bereiken; o er mogelijkheden zijn om het beeldgericht (resultaatgericht) werken te verbeteren (efficiënter en effectiever werken). Voor het meten van monitoren van de beeldkwaliteit buiten wordt de schouwgids gebruikt. Hierin zijn per beheeronderdeel de beheerniveaus (A+ t/m D) weergeven met foto s, beschrijvingen en technische normen. Per beeldniveau is er sprake van een bepaald ingrijpmoment : dit is wanneer de ondergrens van het ambitieniveau (bijna) bereikt wordt. Een beeldkwaliteit lager dan dit ingrijpmoment wordt niet geaccepteerd. Na het ingrijpen ligt het niveau tijdelijk boven niveau. Hoofdstuk 5 Uitvoering Reiniging en onderhoud van de openbare ruimte is een samenspel van gemeente, inwoners en ondernemers. Ook hierin vinden diverse ontwikkelingen en verschuivingen plaats, die het wenselijk maken om een nieuwe koers uit te zetten. Boxtel hanteert hierbij de volgende principes: Inzet van burgerparticipatie Oog voor arbeidsparticipatie Wijkgericht en integraal werken Beeldgericht werken Burgerparticipatie: Taken en rollen van de gemeente zijn sterk in verandering. Boxtel wil inwoners en ondernemers een grotere rol en verantwoordelijkheid geven in de openbare ruimte en hierin groeien en leren. Om dit vorm te geven zijn in samenspraak met inwoners uitgangspunten geformuleerd. Samenwerking met bewoners, ondernemers en andere gebruikers van de openbare ruimte is het uitgangspunt voor het toekomstige beheer: o Gemeente houdt regie op bovenwijkse voorzieningen en werkt hierin samen met gebruikers. o Gemeente zorgt te allen tijde voor het basisniveau. o Op wijkniveau krijgen bewoners de ruimte om meer ruimte te nemen in het beheer (zorgen voor de plus), aanbod en inrichting (waarbij de gemeente uitgaat van het voor wat hoort wat -principe. o De ontwikkeling is budgetneutraal, veiligheid blijft te allen tijde gewaarborgd en is er geen sprake van kapitaalvernietiging. Drie bewonersavonden (per kern één) zijn er georganiseerd om input te verzamelen voor de participatie aanpak. Hier kwam o.a. uit dat er draagvlak is voor (meer) samenwerking en dat er kansen liggen in de openbare ruimte: o Er is behoefte aan een faciliterende rol van de gemeente (dan wel op organisatorisch, adviserend of uitvoerend vlak). o Er moet rekening gehouden worden met verschillen tussen wijken of buurten: zo zullen bewoners in de ene wijk meer uit zichzelf zaken in de openbare ruimte oppakken dan in Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 5/7

6 o o o o de andere wijk. Wederzijdse verwachtingen en het maken van duidelijke afspraken moeten duidelijk zijn. Beloning / waardering vloeit terug in de wijk Zoek als gemeente de bewoner op in plaats van andersom. Sluit aan bij bestaande initiatieven Arbeidsparticipatie: WSD voert, naast de eigen buitendienst en aannemers, een groot deel van het groenonderhoud en straatreiniging uit. De intentie van de gemeente en WSD is om steeds meer samen te werken (ook met het oog op de Participatiewet die sinds 1 januari 2015 van kracht is) en zien beide diverse kansen: o Beter en meer anticiperen op de zomerse piek van werkzaamheden en juist het tekort aan werk in andere tijdstippen (hiertoe loopt al een pilot) o Betere afstemming tussen werkzaamheden zodat er efficiënter en effectiever gewerkt kan worden o Meer diversiteit in werkaanbod voor de WSW betekent meer leeraanbod o Mensen inzetten op hun kracht. Proefondervindelijk zal de samenwerking verder worden geïntensiveerd. Een praktijkvoorbeeld van deze samenwerking is de pilot die momenteel loopt waarbij gemeente en WSD gezamenlijk planmatig bekijken welke werkzaamheden opgepakt kunnen worden in perioden waarin het minder druk is ( verloren uren ), zoals het schilderen van straatmeubilair etc. Stip op de horizon kan zijn: gemeentelijke en sw-medewerkers onder één dak huisvesten. Wijkgericht en integraal werken: Boxtel wil meer gebiedsgericht werken: elke wijk krijgt een vast team dat verantwoordelijk is voor groenonderhoud en straatreiniging. Beoogde resultaten zijn: o Beter in staat participatie te faciliteren: vast aanspreekpunt, gebiedsgerichte kennis, men kent de mogelijkheden Ook wil Boxtel meer integraal werken zodat men flexibeler is in de uitvoering en het beeld buiten (op straatniveau) uniformer is. Beoogd effect is efficiënter en klantgerichter werken doordat een team integraal verantwoordelijk is. Beeldgericht werken: Waar mogelijk wil de gemeente meer op beeld werken waarbij het beoogd resultaat, namelijk het afgesproken ambitieniveau (A, B of C) het uitgangspunt is. Net als wijkgericht en integraal werken kan dit efficiencyvoordelen opleveren. Door medewerkers actief te betrekken bij de het gewenste eindresultaat, zijn zij goed in staat om in het veld te bepalen welke werkzaamheden, op welk moment uitgevoerd moeten worden. Beoogde effecten van beeldbeheer zijn: o Beeld buiten sluit beter aan bij het gewenste beeld dat met bestuur en bewoners is afgesproken en het is uniformer o Reiniging en groenbeheer zijn efficiënter en effectiever Bij beeldbeheer is het goed om inzichtelijk te hebben tijdig in te grijpen, voordat de ondergrens van beheer dreigt. Extra aandacht voor de implementatie van beeldbeheer is nodig, zeker voor sw-medewerkers, aangezien zij volgens het afgesproken niveau werk moeten afleveren dat lager kan liggen dan wat zij gewend zijn Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 6/7

7 Hoofdstuk 6 Financiën Als onderdeel van het beeldbeheerplan zijn de beschikbare middelen inzichtelijk gemaakt en zijn de kosten voor uitvoering van het beleid berekend. De calculatie en budgetvergelijking heeft als doel: Toetsen of de beschikbare budgetten toereikend zijn voor uitvoering van het beleid van groen en reiniging; Toetsen of de nog uit te werken scenario s passen binnen de beschikbare budgetten; Beschikbaar budget Het relevante budget voor straatreiniging is Hiervan is ,00 aangemerkt als vaste kosten en ,80 als beïnvloedbaar. Het relevante budget voor groen is Hiervan is aangemerkt als vaste kosten en als beïnvloedbaar. Kosten versus beschikbaar budget Er is een vergelijking gemaakt tussen het beschikbare budget en de kosten voor uitvoering van de gewenste ambitie (kwaliteit A in centrum en bij parels, niveau B in de overige gebieden binnen de bebouwde kom). Hieruit komt naar voren: o Het budget voor groen is toereikend (budget is +/ hoger dan geraamde kosten) o Het budget voor straatreiniging is niet toereikend (budget is +/ lager dan geraamde kosten). Dit is voor een groot deel te verklaren doordat er geen budget toegekend is aan chemievrije onkruidbestrijding. o Per saldo is het budget voor groen en straatreiniging toereikend ( ,-) Samenvatting beeldbeheerplan groen en straatreiniging 7/7