Brief van d.d. 18 november 2013 inzake Zwembad Dukenburg

Transcriptie

1 Toelichting over de behandeling van: Brief van d.d. 18 november 2013 inzake Zwembad Dukenburg Van: Doel: Toelichting: Brief van d.d. 18 december in zake Zwembad Dukenburg Opinie vormen 1. Achtergrond De afgelopen periode heeft de gemeenteraad diverse malen informatie ontvangen en/of gesproken over het zelfbeheer van zwembad Dukenburg door Aqua-Novio 94. Sinds maart 2012 loopt het dossier inzake de exploitatie van de Nijmeegse zwembaden en heeft het college van B&W de gemeenteraad regelmatig geïnformeerd over de stand van zaken (zie bijlagen), hebben hierover een aantal besprekingen tussen raad en college plaatsgevonden en zijn een tweetal moties door de gemeenteraad aangenomen (zie bijlagen). In de laatste raadsinformatiebrief van het college van B&W (25 juni 2013) heeft het college van B&W de gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang van de Gezamenlijke Opgave, ofwel de exploitatie van de Nijmeegse zwembaden. Het college is aan de slag gegaan met nadere uitwerking van deze opgave op basis van het scenario Zwembad 2.0. Ten aanzien van de situatie rondom zwembad Dukenburg brengt mee dat daar in feite al een start gemaakt wordt met het uitwerken van een andere manier van werken met betrekking tot het beheer van zwembaden. In samenspraak met de zwembad driehoek, De Zevensprong en Aqua Novio 94 zal het college een verkenning doen naar de mogelijkheden voor zelfbeheer van zwembad Dukenburg. Daartoe is na het zomerreces een werkconferentie georganiseerd waarin de kaders meegegeven zijn waarbinnen het initiatief verder uitgewerkt kan worden door de betrokken partijen in de stad. 2. Brief van de heer Workum d.d. 18 december 2013 De heer Workum heeft op 18 december 2013 aan de gemeenteraad een bericht gestuurd met als bijlage een verkennende rapportage van Stand van zaken zelfbeheer zwembad Dukenburg. In de brief wordt aangegeven dat wanneer het college van B&W en de gemeenteraad van Nijmegen nog steeds van mening zijn dat zwembad Dukenburg open dient te blijven en zelfbeheer daarbij uitgangspunt is - waar Aqua Novio 94 vooralsnog van uit gaan - dan is het zaak dat op korte termijn de in de brief genoemde hindernissen en problemen worden opgelost. 3. Reden van agendering De fractie van VVD heeft aangegeven de brief van d.d. 18 december 2013 te willen agenderen in een kamerronde en heeft in dat kader de volgende motivatie meegegeven: De fractie van VVD wil graag met andere fracties en het college van gedachten wisselen over de stand van zaken bij het in zelfbeheer geven van zwembad Dukenburg Naam steller: Tel. steller: steller: Bijlagen: 1. Brief van F. van Workum d.d. 18 november 2013 inzake Zwembad Dukenburg, inclusief bijbehorende bijlage Ter inzage via Dropbox, internet, de Raadsgriffie en de Informatiebalie 1. Motie PvdA: Laat Aqua Novio 94 niet kopje onder gaan 2. Motie GroenLinks Ondersteun zelfbeheer zwembad Dukenburg 3. Brief van het college van B&W d.d. 20 maart 2012 inzake Situatie Aqua Novio 4. Brief van het college van B&W d.d. 10 april 2012 inzake Vervolg situatie Aqua Novio

2 5. Brief van het college van B&W d.d. 3 juli 2012 inzake Vervolg situatie Aqua Novio Brief van het college van B&W d.d. 11 september 2012 inzake Onderzoek zwembaden en vervolg situatie Aqua Novio Brief van het college van B&W d.d. 13 november 2012 inzake Onderzoek Sportfondsen 8. Brief van het bestuur van Aqua Novio 94 d.d. 22 november 2012 inzake Rapport Grontmij 9. Brief van het college van B&W d.d. 25 juni 2013 Voortgangsrapportage proces zwembaden

3 Joosten, Peter BMSO Onderwerp: FW: Zwembad Dukenburg Van: freek van workum Verzonden: maandag 18 november :31 Aan: Doclnfo; Griffie Onderwerp: Zwembad Dukenburg Aan het college van B&W en de gemeenteraad van Nijmegen Betreft: zwembad Dukenburg Nijmegen, 18 november 2013 Geacht college, geachte leden van de gemeenteraad, Als bijlage toegevoegd is de door Aqua-Novio 94 gemaakte verkennende rapportage Stand van zaken zelfbeheer zwembad Dukenburg. De vraag of een vorm van zelfbeheer binnen de door de gemeente Nijmegen gestelde randvoorwaarden haalbaar is, is op dit moment ten finale niet te beantwoorden. Onze rapportage neigt naar een voorzichtig ja maar stelt anderzijds vast dat nog veel onduidelijk of onzeker is. Uitgangspunt voor Aqua-Novio is dat de exploitatie van zwembad Dukenburg per 1 augustus 2014 wordt overgenomen door een beheersstichting. Onder de vleugels van de stichting werken professionals en vrijwilligers samen. De projectopzet voor Dukenburg is inmiddels doorgesproken met de directie van Optisport NV te Gorinchem. Optisport beheert in Nederland een snel groeiend aantal zwembaden, levert desgewenst dienstverlening op maat en is bereid tot samenwerking met vrijwilligers. In de procesgang naar een alternatieve exploitatie stuiten wij op de volgende problemen: <!--[if!supportlists]- ->- <!--[endif]- ->De huidige exploitant Sportfondsen geeft geen toestemming voor een technische en bouwkundige schouw van het zwembad; <!--[if!supportlists]-->- <!--[endif]-->de door de gemeente Nijmegen op 28 oktober j l. verstrekte exploitatiecijfers zijn onvolledig en/of gedateerd; <!--[if!supportlists] -->- <!-- [endif]-->tot dusver heeft de gemeente geen schriftelijke opdracht en exploitatiegarantie verstrekt; <!--[if!supportlists]-->- <!--[endif]-->er dreigt een tijdsklem; politieke besluitvorming over Bad Dukenburg dient plaats te vinden in februari Duurt de onzekerheid langer voort, dan zijn de resterende huurders gedwongen uit te wijken naar elders en valt de facto het doek voor Dukenburg. Belastend is tevens dat Sportfondsen, de huidige exploitant van zwembad Dukenburg, de openingstijden momenteel beperkt waardoor het bad verder "uit de loop' dreigt te raken. Op donderdag 31 oktober j l. heeft de directie van Sportfondsen ons mede gedeeld dat men voorstander is van sloop van zwembad Dukenburg en zwembad West en van vervangende nieuwbouw op de Winkelsteeg of op het terrein van West aan de Planetenstraat. Voor vrijwilligers ziet Sportfondsen slechts een zeer beperkte rol, als schoonmaker onder toezicht van Sportfondsen. Als college van B&W en gemeenteraad van Nijmegen nog steeds van mening zijn dat zwembad Dukenburg open dient te blijven en zelfbeheer daarbij uitgangspunt is - waar wij voorshands van uit gaan - dan is het zaak dat op de meest korte termijn de boven gememoreerde hindernissen en problemen worden getackeld. Cruciaal is dat de verzochte opdracht en exploitatiegarantie voor de op te richten beheersstichting afkomt, die een conditio sine qua non is voor in het vervolgtraject te voeren overleg en te maken afspraken met Optisport, vrijwilligers en anderen. Gelet op de variabele 'tijd' dient er naar onze opvatting uiterlijk half december ter zake duidelijkheid te zijn. Met vriendelijke groet en alle hoogachting, Namens Aqua-Novio 94, F. van Workum en G, Dietrich reg.nr. 1 ^ Z/ proossvorantw.: f^y?) c j 0 h OEC, mi 1 class.nr.: "^j afgedaan:,'7/

4 Verkenning haalbaarheid 'community-bad' Dul<enburg Algemene uitgangspunten: Het zwembad is een publieke voorziening (recreatief, leszwemmen, bijzondere doelgroepen, verenigingen). Projectopzet neemt perspectief van verschillende steakholders mee. Gemeente blijft eigenaar van gebouw; WKK-installatie blijft wijkcentrum bedienen. Het zwembad wordt geexploiteerd door een (ANBl)stichting. Gemeente geeft euro subsidie per jaar. Subsidiegarantie voor 10 jaar. Na overname van het zwembad door de stichting wordt geen tariefstijging doorgevoerd, anders dan jaarlijks per 1 januari als inflatiecorrectie. Ruimere openstelling van het zwembad; alle huidige activiteiten voor bijzondere doelgroepen blijven behouden, Tijdens openstelling is er altijd tenminste 1 professionele, volledig gecertificeerde kracht aanwezig in het zwembad. Uitzondering zijn de uren die gebruikt worden door de zwemverenigingen. Vrijwilligers die ten minste 80 uur per jaar activiteiten ontplooien krijgen desgewenst daarvoor een vergoeding. De vergoeding bedraagt per jaar maximaal 1500 euro. Exploitatiecijfers Op 28 oktober 2013 reikte de gemeente Nijmegen tijdens een 'werkconferentie' op het stadhuis de volgende exploitatiecijfers aan. De cijfers hebben betrekking op hetjaar Inkomsten Recreatief en leszwemmen Huur verenigingen Overige baten (incl. horeca en energieverkoop) Subsidie Totaal 934,000 Uitgaven Energie, water, chemicalien 121,000

5 Schoonmaak, onderhoud Verzekeringen, belastingen Huur, kapitaallasten 155,000 Overige kosten, waaronder personeel 576,000 Totaal 934,000 Toelichting op de cijfers: naar blijkt bestaat de post 'Overige kosten' voor euro uit personeeiskosten. In de verkenning van Aqua-Novio is bekeken of er op deze formatiekosten euro - zijnde de taakstellende bezuiniging van de gemeente Nijmegen - te winnen is, bij handhaving van alle doelgroepenactiviteiten en binnen de overige gestelde kaders, Andere uitgaven zijn niet tegen het licht gehouden, Wat er precies geboekt wordt onder de overige verzamelbedragen was en is veelal niet bekend, Naar opgaaf van gemeente/sportfondsen trok zwembad Dukenburg in ,000 bezoekers waarvan 35,000 recreatieve zwemmers en doelgroep-publiek, leszwemmers en bezoekers van verenigingen, Openstelling zwembad Uitgangspunt bij onze doorrekening was openstelling van het zwembad gedurende 300 dagen per jaar. Sluiting voor publiek in de periode 15 juni-15 augustus. Openstelling ook in weekend, bij gebleken belangstelling tevens op feestdagen. Openstelling op werkdagen van 12,00 uur tot 22,00 uur, bij gebleken belangstelling ook in ochtend, mits inkomsten dan de extra personeeiskosten goedmaken. Op zaterdag en zondag open om 9,00 uur en sluiting om 17,00 uur. Personeelsbehoefte (vaste krachten en vrijwilligers) Per activiteit of per dagdeel is berekend en wordt aangegeven hoeveel inzet van professionals en vrijwilligers nodig is voor een in ieder opzicht verantwoorde en veilige exploitatie, overeenkomstig de eisen van de wet, ZWEMLES: voor het geven van zwemles is per jaar 1800 uur inzet van professionele instructeurs en 1800 uur inzet van vrijwillige instructeurs gecalculeerd. Berekening: kinderen per jaar, bij 40 lesweken, is 400 kinderen per week; op 6 dagen les (werkdagen en zaterdag), per dag dus les aan gemiddeld 66/67 kinderen, Duur van les is 3 kwartier; 3 lesblokken, samen 2,5 uur per dag; In totaal wordt door de 3 professionele instructeurs gewerkt 40 weken van 6 dagen x 3 x 2,5 uur = 1800 uur. 1 fte is 1640 uur. De lesblokken starten om 15,30 of 16,00 uur, Gedurende deze tijd is het zwembad niet beschikbaar voor andere gebruikers, Zonder gekwalificeerde vrijwilligers is de inzet van professionals tot eens

6 zo groot. Vrijwilligers doen receptie en horeca tijdens lestijden, Totaie Inzet vrijwilligers: 1800 uur per jaar bij zwemlessen en 600 uur voor receptie/horeca, WERKDAGEN tussen 12,00 en 15.30/16.00 uur: bezetting is nodig gedurende ongeveer 215 dagen gedurende 4 uur per dag, Totaal 860 uur, De aanwezige professional heeft tot taak instructie te verzorgen aan doelgroepen en toezicht te houden op zwemmers, Kassa en receptie op werkdagen tussen en 15.30/16.00 uur door vrijwilligers. Inzet gedurende 860 uur. WEEKEND: op zaterdag is in principe geen extra inzet van professionals nodig. Wel inzet van vrijwilliger(s) voor receptie/horeca. Gedurende 2,5 uur in ochtend zijn instructeurs voor het leszwemmen aanwezig (uren reeds gecalculeerd. Idem voor receptie/horeca). Aansluitend activiteiten in kader 'Aangepast Zwemmen' of andere verenigingsactivitelt waar zwemvereniging zorgt voor toezicht. Op zondag gedurende 42/44 weken inzet over 8 uur van 1 professional, belast met toezicht = 352 uur, Receptie en horeca door vrijwilligers gedurende 352 uur, AVONDEN op werkdagen, van 18,00 tot 22,00: geen professional aanwezig tijdens gebruik door zwemverenigingen; gedurende 15 uur per week 1 professional gedurende 44 weken = 660 uur. Kassa en receptie/horeca door vrijwilligers gedurende 660 uur. SCHOONMAAK: er wordt op werkdagen schoongemaakt van tot uur en van tot 22,15 uur door 2 personen. Tevens 2x2 uur per dag schoonmaak in weekend, Dus 300 dagen x2 personen x 2 uur = 1200 uur, BEDRIJFSLEIDER Bovenop voornoemde inzet van professionele krachten en vrijwilljgers wordt 1640 uur toegerekend aan een bedrijfsleider die de dagelijkse leiding in het zwembad heeft, De bedrijfsleider is als vliegende keep multi-inzetbaar, verricht alle voorkomende werkzaamheden, en springt als eerste in bij ziekte of snipperdagen. ADMINISTRATEUR De administrateur bewaakt personeelsroosters, en is intermediair naar de stichting en buitenwacht, Hij/zij werkt gemiddeld 12 uur per week, gedurende 44 weken = 528 uur per jaar, Totaal uren 'professionals' Totaal uren vrijwilligers Zwemles Werkdagen Avonden Zondag Schoonmaak 1200

7 Bedrijfsleider 1640 Administrateur 528 Jaartotaal uren KOSTEN PERSONEEL EN VRIJWILLIGERS Een gemiddeld uurloon van 23 euro per uur (all-in) is reeel, en in overeenstemming met wat in de branche gebruikelijk is. De beloning voor schoonmaak valt uiteraard lager uit dan uurloon voor de bedrijfsleider. Totaie personeelslast professionals euro. Vergoeding voor vrijwilligers 4,5 euro per uur = totaal per jaar Als er te weinig vrijwilligers zijn, is vervangende inzet nodig van een professionele kracht uur is een fte. De taken van vrijwilligers vragen deels geen bijzondere vaardigheden. Vervangende inzet over 1640 uur kost dan het minimumloon, voor een 23-jarige momenteel een kleine 1500 euro per maand, ofwel per jaar ( incl. werkgeverslasten, all-in). Vervanging van de inzet van de vrijwilligers bij leszwemmen is duurder. Uitgaande van inzet per vrijwilliger van 2,5 uur per week (100 uur per jaar) zijn bij leszwemmen 18 vrijwilligers nodig, Uitgaande van 4 uur inzet per week voor andere werkzaamheden (160 uur per jaar per vrijwilliger) zijn nog eens 17 vrijwilligers nodig. Als geen enkele vrijwilliger wordt ingezet en uitsluitend wordt gewerkt met professionals stijgen de formatiekosten naar schatting met ongeveer euro. De totaie jaarlijkse personeelslast komt in uit geval uit op 161, ,084 (geen vrijwilligersvergoedingen) = 232,836 euro. Momenteel is dit 470,000 euro, CONCLUSIE In onze berekeningen ten behoeve van een alternatieve exploitatie is uitgegaan van 3000 openingsuren van zwembad Dul<:enburg per jaar. Dat is belangrijk meer dan nu het geval is. In 2009 (toen er nog schoolzwemmen was) was zwembad Dukenburg 2803 uur per jaar open (cijfer van Sportfondsen). Zonder enige afbreuk aan het doelgroepen-aanbod en zonder kwalitatieve concessies is de formatie terug te brengen naar iets meer dan personeelsuren en/of vrijwilligersuren. De door de gemeente gewenste bezuiniging ad euro per jaar is kortom in beginsel binnen de huidige post personeeiskosten te realiseren. RISICO'S

8 Problemen doen zich nu en in de toekomst voor aan de inkomstenkant van de begroting. De door de gemeente op 28 oktober jl. aangereikte cijfers zijn geflatteerd en in ieder geval gedateerd. Naar onze overtuiging staat hoe dan ook vast dat najaar 2013 belangrijk minder recreanten en verenigingen actief zijn in zwembad Dukenburg en ook staat het aantal leszwemmers onder druk. In onze verkenning wordt niet uitgegaan van de door de gemeente genoemde bezoekers per jaar maar (over 2013) van maximaal bezoekers. Naar opgaaf van de gemeente zouden de inkomsten van zwembad Dukenburg in 2012 in totaal euro bedragen. Wij schatten de huidige inkomsten (over 2013) op maximaal euro en vrezen voor een verdere daling in de eerste helft van 2014, Of in de begroting van zwembad Dukenburg bezuinigingen op andere posten dan personeel mogelijk zijn, onttrekt zich aan onze beoordeling, Mogelijk zit er nog enige ruimte in de uitgavenrubrieken die tot dusver niet nader door gemeente en/of Sportfondsen werden gespecificeerd. Vergroting van de inkomsten in een alternatieve exploitatie is naar onze indruk mogelijk, Maar dit vraagt tijd en investeringen. Momenteel worden zwembad Dukenburg door de huidige exploitant ten faveure van de andere zwembaden gekannibaliseerd. Het bad verliest openingsuren waar Oost en West de gehele dag geopend zijn. Zwembad Dukenburg raakt daardoor 'uit de loop'. Revitaiisatie van zwembad Dukenburg vraagt om een andere visie en een en daadkrachtige aanpak. Voor specifieke doelgroep-activiteiten en 'baantjes zwemmen' is het een voortreffelijk zwembad, Vanzelfsprekend moet de huidige leegloop zo snel mogelijk worden gestopt. Of de formule van 'communitybad' haalbaar is, is twijfelachtig, De enige pleitbezorger van een vorm van zelfbeheer was tot dusver Aqua-Novio, zo stellen wij vast, De Zevensprong geeft de voorkeur aan bestendiging van de huidige exploitatie omdat niet zeker is dat men zelf vrijwilligers kan leveren en gevreesd wordt voor een te grote afhankelijkheid van inzet van de zijde van Aqua-Novio, De kleine zwemclubs in Nijmegen hebben geen noemenswaardig belang meer bij zwembad Dukenburg, hebben weinig kader, en houden zich daarom afzijdig, Geen enkele andere partij heeft te kennen gegeven een alternatieve exploitatie mede te willen dragen, maar denkbaar en nastrevenswaardig is dat dit alsnog gebeurt. Nijmegen, 15 november 2013 Namens Aqua-Novio '94 G. Dietrich en F, van Workum

9 R^ltyjmN DE ARBEID Postbus HG Nijmegen T (024) Politieke Avond: 7 maart 2012 Agendapunt 7: vragen van raadsleden aan college E fractie@pvda.n1jmegen.til w Bezoekadres Motie: Laat Aqua Novio '94 niet kopje onder gaan! Stadhuis, Korte Nieuwstraat 6 De Raad van de gemeente Nijmegen, bijeen op woensdag 7 maart 2012, Overwegende dat: 1. Aqua Novio '94 verruit de grootste en belangrijkste zwemvereniging is van midden Gelderiand, volgens de Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZb); 2. Aqua Novio '94 a.s. vrijdag haar leden zal informeren over het opheffen van de vereniging als gevolg van financiele tekorten; 3. Aqua Novio '94 fungeert als EON talentcenter en als steunpilaar en kenniscentrum fungeert voor zwem- en poloverenigingen in de omliggende gemeenten; 4. Het niveau van de badhuur in Nijmegen een beperkende en zelfs bedreigende factor is in de ontwikkeling van Aqua Novio '94 op aangeven van de KNZb; 5. De last van de badhuur een hoge kostenpost is op de begroting van Aqua Novio '94 in vergelijking met andere binnensportsportverenigingen en met de omliggende gemeenten; Van mening zijnde dat: 1. Aqua Novio '94 een zeer belangrijke maatschappelijke rol vervult en dat Aqua Novio '94 hulp behoeft vanuit het college om haar activiteiten als zwemvereniging voort te kunnen zetten. Verzoekt het college: 1. Om binnen een week in gezamenlijkheid met Aqua Novio '94 te gaan praten over de ontstane situatie om oplossingen te zoeken die het mogelijk maken dat Aqua Novio '94 haar activiteiten kan voortzetten in het seizoen 2012/2013. \

10 Bijlage: brief KNZb

11 GEWOON NIJMEGEN m2. Verenigde Senioren Partij Nijmegen PARTIJ VAN DE ARBEIC) NijmegeTi Motie Ondersteun zelfbelieer zwembad Dukenburg Agendapunt 6 Raadsvoorstel Perspectiefnota 2014 (71/2013) De raad van de gemeente Nijmegen in vergadering bijeen op 12 juni 2013, overwegende dat: - het college in de perspectiefnota voorstelt te bezuinlgen op zwembad Dukenburg; - het siuiten van het zwembad voor het college een van de opties is; - het niet wenselijk is als het zwembad dicht zou gaan, omdat veel gebruikers verder zouden moeten reizen om te zwemmen; - Het Sportfondsenbad Dukenburg voor Dukenburg een belangrijk rol speelt; - met zelfbeheer misschien de voorgestelde bezuiniging gehaald zou kunnen worden; De Nijmeegse Fractie spreekt uit dat: - het college primair in moet zetten op het openhouden van het zwembad Dukenburg, al dan niet met zelfbeheer; verzoekt het college: - met buurt- en zwemverenigingen in gesprek te gaan over het zelf In beheer nemen van het zwembad; - hen waar nodig daarbij te ondersteunen om dit mogelijk te maken; - zich hierbij te richten op de toegankelijkheld voor inwoners van Dukenburg tot en behoud van het doelgroepkarakter van het zwembad. en gaat over tot de orde va GroenLinks PvdA Noel Vergunst Michel Hulskorte Rutger Zwart SP WD (MXA. De Nijni(eegse Fractie CPA

12 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D4 (PA 4 april 2012) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 20 maart 2012 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon Jona Overmars Onderwerp Situatie Aqua Novio Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, Met deze brief willen wij u, ter voorbereiding van de bespreking tijdens de Politieke Avond van 21 maart, informeren over de stand van zaken met betrekking tot zwemvereniging Aqua Novio 94. Er was al een traject van bestuurlijk overleg ingezet voor het oplossen van problemen in het seizoen 2012/2013. Tijdens de Politieke Avond van 7 maart is de motie Laat Aqua Novio 94 niet kopje onder gaan! aangenomen. In deze motie werd het college verzocht om binnen een week met Aqua Novio '94 te gaan praten over de ontstane situatie en naar oplossingen te zoeken die het mogelijk maken dat Aqua Novio '94 haar activiteiten kan voortzetten in het seizoen 2012/2013. Dit paste in het bestuurlijk traject. Wij hebben naar aanleiding van uw motie het bestuur uitgenodigd voor een overleg. In dit overleg wilden wij Aqua Novio 94 een aantal concrete oplossingsrichtingen bieden, die voldoende financiële middelen zouden moeten kunnen opleveren om het tekort in de begroting voor het seizoen te dichten. Het bestuur van Aqua Novio 94 heeft op de uitnodiging gereageerd met een waarin werd aangegeven dat het bestuur het geplande gesprek alleen zou willen voeren indien er zou worden toegezegd dat de huur van het zwemwater zou worden verlaagd. Bovendien werden zowel het college als één van de ambtenaren verweten de raad herhaaldelijk onjuist en onvolledig geïnformeerd te hebben over dit dossier. Wij vinden deze opmerkingen onacceptabel en hebben dit zowel mondeling als schriftelijk kenbaar gemaakt aan het bestuur van Aqua Novio 94. Daarbij hebben wij gevraagd om afstand te nemen van deze opmerkingen. Voor ons was dit belangrijk om op een constructieve wijze verder te kunnen praten over de financiële situatie van de vereniging en mogelijke oplossingen hiervoor. Omdat het bestuur hiertoe niet bereid was, werd het overleg op 14 maart beëindigd, hetgeen wij betreuren. Het bestuur van Aqua Novio 94 heeft naar aanleiding van het vastgelopen overleg een naar het college gestuurd (in afschrift aan de raad) waarin zij hun ongenoegen uiten over de gang van zaken. Het bestuur schrijft dat zij de vraag om de opmerkingen over het onjuist informeren Bezoek ook onze website

13 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 van de raad in te trekken als voorwaarde voor verder overleg, zien als niet integer en een poging om het bestuur van Aqua Novio 94 monddood te maken. Het bestuur van Aqua Novio 94 is er van overtuigd een goede onderbouwing te kunnen leveren van hun kritische mening over het zwembadbeleid. Wij hebben meerdere malen verzocht om een dergelijke onderbouwing, maar deze nooit ontvangen. Wij nemen afstand van de notie dat de portefeuillehouder Sport dan wel het college het bestuur van Aqua Novio 94 monddood zou willen maken. Voor ons blijft overeind staan dat wij de opmerkingen uit de eerdere , waarin het college verweten wordt de raad onjuist geïnformeerd te hebben, onjuist vinden. Wij zijn echter ook van mening dat het belang van de leden van Aqua Novio 94 zwaar weegt. Dit betekent dat wij bereid zijn om in overleg met het bestuur van de vereniging te zoeken naar oplossingen op de korte termijn (seizoen 2012/2013). Oplossingen voor de langere termijn vergen uitgebreid politiek debat dat breder is dan enkel de problematiek van Aqua Novio. Een uitnodiging voor de bespreking van de korte termijn zullen wij zo spoedig mogelijk aan het bestuur van Aqua Novio 94 doen toekomen. Proces overleg Aqua Novio 94 In het kader van de besluitvorming over het nieuwe zwembad Oost heeft Aqua Novio 94 in het najaar van 2010 een discussie gestart over het zelf exploiteren van een zwembad. De achtergrond hiervan is het feit dat Aqua Novio 94 aangeeft met de huidige huurtarieven de begroting van de vereniging niet rond te krijgen. In het voorjaar van 2011 heeft de raad ten aanzien van de nieuwbouw van zwembad Oost besloten om door te gaan met het plan van NV Sportfondsen Nijmegen. Vervolgens is overleg geweest over de financiële positie van Aqua Novio 94 en de vraag welke mogelijkheden er zijn om in samenwerking met NV Sportfondsen Nijmegen te kijken naar kostenreductie voor Aqua Novio 94. Hoewel hiervoor een aantal oplossingsrichtingen is aangedragen, zijn er op dat moment geen concrete resultaten uit voort gekomen. Het bestuur van Aqua Novio 94 heeft in het voorjaar van 2011 opnieuw benadrukt dat huurverlaging noodzakelijk is. Vanuit de gemeente is aangegeven dat op basis van de gegevens die de gemeente heeft verzameld, hier geen aanleiding toe gezien wordt. Verenigingen kunnen dit punt inbrengen in het kader van de ontwikkeling van de nieuwe budgetsubsidieovereenkomst voor NV Sportfondsen Nijmegen. Vanuit de gemeente is richting Aqua Novio 94 benadrukt dat zij niet op voorhand in haar eigen begroting moet uitgaan van een lager huurtarief. Dit punt is ook in juli 2011 ambtelijk besproken in een overleg met alle zwemverenigingen. In diverse overleggen en correspondentie in de zomer en het najaar van 2011 heeft het bestuur van Aqua Novio 94 bij herhaling gewezen op de vermeende inefficiënte exploitatie van de Nijmeegse zwembaden door NV Sportfondsen Nijmegen als oorzaak van de te hoge huren. Vanuit de gemeente is meerdere malen gevraagd om hiervoor een onderbouwing aan te leveren. Deze onderbouwing hebben wij echter tot op heden niet ontvangen. Bovendien blijven het bestuur van Aqua Novio 94 en gemeente verschillen van mening over de interpretatie van cijfers over onder andere de tarieven. Brief KNZB d.d. 5 maart 2012 Ook is op 7 maart afgesproken om de brief van 5 maart 2012 van de heer Kossen, directeur van de Koninklijke Nederlandse Zwembond (KNZB), tijdens de Politieke Avond van 21 maart te Bezoek ook onze website

14 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 2 bespreken. In de brief schrijft de KNZB dat het niveau van de huren van badwater in Nijmegen hoog is, gemeten naar andere verenigingen in Nederland. Er zijn in het land verschillende tarieven voor de huur van zwembaden door verenigingen, het klopt dus ook dat er baden zijn die goedkoper zijn (voor verenigingen) dan de baden in Nijmegen. De hoogte van de tarieven is een resultaat van beleidskeuzes en vele variabelen in de diverse zwembaden. Het aantal en de omvang van de voorzieningen speelt hierbij een belangrijke rol. Nijmegen heeft vier openbare zwembaden wat in vergelijking met andere steden veel is. Daarnaast zijn er gemeenten waar zwemverenigingen een structurele subsidie krijgen ter dekking van de huurlasten. In de afgelopen beleidsperiodes is de zwemsport nooit aangemerkt als Nijmegen-sport en daarmee bijzondere positie zou innemen. Ook merken wij op dat de ambities en de ontwikkeling van het ledenaantal van de vereniging zelf van invloed zijn op haar financiële positie. Het is ons bekend dat het ledenaantal van Aqua Novio 94 in de afgelopen jaren fors is teruggelopen. Helaas is er geen landelijke benchmark van zwembaden en de tarieven in de zwembaden. De Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) is al geruime tijd bezig met een onderzoek waarin geprobeerd wordt een landelijke benchmark op te stellen voor zwembaden. Mede door de complexiteit van dit onderwerp hebben zij dit onderzoek nog niet kunnen afronden. De resultaten worden medio 2012 verwacht. Desgevraagd geeft de VSG op basis van de voorlopige resultaten van het onderzoek aan dat de tarieven in Nijmegen gemiddeld zijn. De tarieven in Nijmegen zijn het resultaat van een historisch gegroeide situatie, waar geen expliciet beleid ten aanzien van zwemverenigingen onder ligt. Bovendien zijn de tarieven in Nijmegen al meer dan tien jaar niet sterker verhoogd dan een jaarlijkse indexering op basis van de inflatie. Er is dus sprake van een consistente lijn in de tarieven. Door Aqua Novio 94 en de KNZB wordt gewezen op gemeenten en zwemverenigingen waar de huurlast voor zwemverenigingen lager is dan in Nijmegen. In die gemeenten worden ofwel de zwembaden, ofwel de verenigingen sterker dan in Nijmegen gesubsidieerd om de huurlasten van zwemwater te verlagen. In Nijmegen is deze keuze niet gemaakt. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. W.J.A. Dijkstra drs. B. van der Ploeg Bezoek ook onze website

15 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D1 (PA 9 mei 2012) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 10 april 2012 Onderwerp Vervolg situatie Aqua Novio 94 Ons kenmerk MO10/ Datum uw brief Contactpersoon J. van Boxtel Doorkiesnummer Geachte leden van de raad, In de raadskamer van 21 maart is gesproken over de financiële problematiek van Aqua Novio '94 en de impasse die was ontstaan in het overleg tussen gemeente en deze zwemvereniging over de oplossing daarvan. Daarmee ontstond een situatie waarmee het belang van de zwemmers, namelijk de continuïteit van het zwemmen bij deze vereniging, in het geding is gekomen. Voor de toekomst van het wedstrijdzwemmen, synchroonzwemmen en waterpolo is het voortbestaan van Aqua Novio 94 als grote zwemvereniging voor de sportinfrastructuur van Nijmegen van groot belang. In de raadskamer is door de wethouder Sport benadrukt dat dit belang moet worden gediend en dat daarom een oplossing op korte termijn (tot en met het zwemseizoen 2012/2013) zo spoedig mogelijk moet worden bereikt. Daarbij heeft hij aangegeven bereid te zijn op zeer korte termijn opnieuw in overleg te treden met Aqua Novio 94. Vervolgens heeft op 27 maart overleg plaatsgevonden tussen de burgemeester en de wethouder Sport enerzijds en een afvaardiging van het bestuur van Aqua Novio 94 anderzijds. Het gemeenschappelijk belang van een zekere toekomst voor Aqua Novio 94 is in dit overleg door alle partijen onderstreept. Ook was er overeenstemming over het bereiken van dit doel: een zo spoedig mogelijke oplossing voor de begrotingsproblematiek voor het zwemseizoen 2012/2013, en een uit te werken agenda voor de langere termijn. Na het overleg van 27 maart hebben meerdere gesprekken plaatsgevonden tussen de heer Van Workum, voorzitter van het bestuur van de zwemvereniging en de gemeente. Deze gesprekken hebben in constructieve sfeer plaatsgevonden, resulterende in een oplossing tot en met het seizoen en een nader uit te werken agenda voor de verdere toekomst. In deze brief Brief aan de raad.doc

16 Gemeente Nijmegen Vervolgvel 1 wordt de oplossing voor de korte termijn en de agenda voor de langere termijn aan u gepresenteerd. De oplossing op korte termijn heeft als belangrijkste doelstelling duidelijkheid te verschaffen over het voortbestaan van de vereniging. Dit is cruciaal omdat op 11 april een ledenvergadering is gepland en de leden van de vereniging uiteraard recht hebben op spoedige zekerheid. In de overleggen heeft daarom een analyse van de boeken, te weten de begroting (het lopende jaar), de nog op te stellen begroting voor het jaar , de resultaten van de afgelopen jaren en de balanstotalen, centraal gestaan. Daarin is gezocht naar mogelijkheden voor zowel de gemeente als de zwemvereniging om een sluitende begroting voor het komende seizoen te realiseren. De analyse leidde ertoe dat het probleem inzichtelijk werd. De vereniging Aqua Novio 94 bestaat feitelijk uit een moedervereniging en een drietal afdelingen (wedstrijdzwemmen, synchroonzwemmen en waterpolo). De begroting van de moedervereniging bedraagt jaarlijks circa De realisatie is enkele tienduizenden euro s hoger in zowel ontvangsten als uitgaven. Verklaring hiervoor is dat de drie afdelingen ook eigen begrotingen hanteren met extra inkomsten (bijvoorbeeld vanuit sponsoring of wedstrijden) en extra uitgaven zoals extra trainingsuren in aanvulling op de basistrainingsuren vanuit de vereniging. Die afdelingsbegrotingen zijn jaarlijks grosso modo sluitend en mogen vanuit de moedervereniging geen tekorten laten zien. Het negatieve resultaat lijkt vooral te zijn ontstaan door de terugloop van het aantal deelnemers aan het leszwemmen, deze activiteit wordt aangeboden door de moedervereniging. Voor de vereniging is deze terugloop slechts beperkt te beïnvloeden. Het seizoen is voor de vereniging geëindigd met een tekort van circa , dit ondanks het feit dat door de vereniging in 2010 tegelijk met een contributieverhoging van 20% ook forse bezuinigingen zijn doorgevoerd. In dit kader is bijvoorbeeld een seizoensverkorting met 6 weken doorgevoerd. Bij gelijkblijvende of zelfs verhoogde contributies is dit uiteraard geen populaire maatregel geweest bij de leden. Het genoemde tekort is ten laste is gebracht van de reserve. De reserve is daarmee gedaald tot circa euro. In het lopende seizoen ( ) wordt een tekort verwacht van ongeveer dezelfde omvang, waardoor de vereniging als gevolg van hun gerealiseerde en te verwachten exploitatieresultaat haar reserves nagenoeg geheel opgebruikt. Uiteraard roept dit vragen op over de toekomstbestendigheid van de vereniging, hetgeen wordt versterkt door een niet sluitende begroting voor het seizoen In de gesprekken is dan ook inzet geweest om oplossingen te vinden voor de korte termijn in de uitgaven- en inkomstenstructuur van de vereniging. Oplossing voor het zwemseizoen Door gemeente en Aqua Novio 94 is de volgende oplossing gevonden: Aqua Novio 94 heeft recht op een subsidie voor trainingsuren en deskundigheidsbevordering vanuit de gemeente van ongeveer per jaar. Deze subsidie is ook geraamd in de gemeentelijke begroting en inmiddels beschikt. Deze is echter nog niet opgevoerd in de begrotingsinkomsten van Aqua Novio 94. Dit vermindert het tekort in de jaren 2011/2012 en 2012/2013 met ongeveer per jaar. In samenspraak met Sportfondsen Nijmegen is de mogelijkheid gevonden om op grond van het overnemen van beheerstaken gedurende uren dat alleen de vereniging gebruik maakt van het zwembad (bad West) een vergoeding hiervoor te ontvangen van

17 Gemeente Nijmegen Vervolgvel 2 Sportfondsen. Uitgaande van het huidige gebruiksrooster gaat het om een bedrag van ca per jaar. Dit kan leiden tot een voordeel van voor het seizoen Door de gemeente wordt eenzelfde bedrag met terugwerkende kracht voor het lopende seizoen aan Aqua Novio 94 beschikbaar gesteld. Geconstateerd is dat Aqua Novio 94 wat hogere bedragen aan opleidingen van trainers besteed. Dit komt onder andere door nieuwe instroom als gevolg van de uitstroom van wat oudere en vertrekkende trainers. Aqua Novio 94 is uitgenodigd een voorstel in te dienen bij de gemeente voor tegemoetkoming in de opleidingskosten. Per cursist kan per opleiding een subsidie worden verstrekt van 230. Ook dit geeft een ontlasting van de begroting. Het restant van het begrotingstekort neemt Aqua Novio 94 voor haar rekening door de onderstaande maatregelen nader te concretiseren: De tarieven voor zwemlessen van Aqua Novio 94 zijn met 6 euro per 45 minuten zeer concurrerend. Dat is vanuit de ene kant goed omdat leszwemmen een meer dan kostendekkende activiteit is. Hiermee worden middelen gegenereerd waarmee de basisactiviteiten van het wedstrijdzwemmen, synchroonzwemmen en waterpolo voor een deel worden bekostigd. Een deel van de financiële problematiek van Aqua Novio 94 is ontstaan doordat het aantal leszwemmers de afgelopen jaren is gedaald, mede als gevolg van de veranderende leeftijdsopbouw in bepaalde wijken. Mogelijk speelt hierbij ook een rol dat (ouders van) kinderen uit Nijmegen Noord niet automatisch kiezen voor zwemlessen aan de andere kant van de Waal. Met te hoge lestarieven zou die daling mogelijk versterkt worden. Er is echter wel ruimte om een lichte verhoging te overwegen, zo nodig en indien mogelijk met differentiatie van tarieven naar lestijden. Immers, op piektijden is sprake van wachtlijsten en op daltijden van onderbezetting. Tevens zal binnen Aqua Novio 94 een lichte verschuiving van de kosten voor trainers plaatsvinden tussen de vereniging en de afdelingen ten voordele van de (begroting van) de vereniging. De vereniging onderzoekt of een aanbod kan worden gedaan aan de gemeente in het kader van het te ontwikkelen vangnet als alternatief voor het afgeschafte schoolzwemmen. Voor de ontwikkeling en uitvoering van dit vangnet zijn middelen binnen de gemeentebegroting beschikbaar. Hierboven is reeds beschreven dat de vereniging een bezuiniging heeft doorgevoerd door het invoeren van een seizoensverkorting. Bij verhoogde contributie is dit uiteraard geen populaire maatregel geweest bij de leden. Daarom is met ingang van het lopende jaar rekening gehouden met het deels terugbrengen van verenigingsuren in 'de randen' van de vakantie. In het licht van de budgettaire situatie is de vereniging bereid hiervan af te zien en de verkortingen daarmee de besparing ook in het seizoen te handhaven. Met de bovenstaande maatregelen en mogelijkheden op korte termijn is Aqua Novio 94 in staat voor de tekorten van het lopende jaar stevig te beperken en de begroting van sluitend op te stellen. Hiermee wordt tevens een eerste basis gecreëerd waarop de lange termijnoplossingen kunnen worden geanalyseerd en doorgevoerd. Op dit moment is niet duidelijk of en wat de mogelijke effecten zijn van de publiciteit over de situatie waarin de club verkeert op de ontwikkeling van de vereniging. Op grond hiervan zijn wij bereid om op grond van de rekeningscijfers over het seizoen een aanvullend subsidie in overweging te nemen.

18 Gemeente Nijmegen Vervolgvel 3 Wij reserveren hiervoor in aanvulling op de reguliere subsidie een maximaal en eenmalig extra bedrag van in 2013 binnen de sportbegroting. Aqua Novio 94 en structurele oplossingen Voor de verdere toekomst is met de oplossingen op korte termijn ook feitelijk de tijd gekocht om een betere en noodzakelijke analyse te maken van wat structureel nodig is om Aqua Novio 94 als grote en belangrijke zwemvereniging te positioneren en de toegankelijkheid van de zwemsport in Nijmegen in het algemeen te garanderen. We zijn ons ervan bewust dat we dan een bredere kijk moeten hebben, en naar de positie van alle zwemverenigingen moeten kijken. De zwemsport in Nijmegen wordt in belangrijke mate bepaald door een driehoeksverhouding: de gemeente, de zwemverenigingen (breder dus dan alleen Aqua Novio 94) en Sportfondsen Nijmegen als exploitant van de zwembaden. Structurele oplossingen kunnen alleen worden gevonden als we de totale driehoek nader beschouwen. In deze beschouwing, die we de komende maanden zullen uitvoeren, staan een aantal thema s centraal. Deze belichten zowel de kostenkant van het zwemmen als de ontvangstenkant. De kostenstructuren van zwembaden in relatie tot het verenigingstarief Een vereniging als Aqua Novio 94 is gemiddeld genomen 70 75% van haar begroting kwijt aan 'waterhuur'. Weliswaar is de huur van het water formeel een variabele kostenpost voor de vereniging, materieel is dat minder zo. Immers, als je wilt zwemmen moet je uren water huren. En als je goed wilt zwemmen (en op goed wedstrijdniveau) heb je ook voldoende trainingsuren nodig. Zo zie je dat materieel deze kostenpost op het zwemmen in vakanties na nauwelijks is te beïnvloeden door de zwemvereniging met de huidige omvang en het sportieve ambitieniveau. Zeker als dan het lucratieve leszwemmen minder wordt, komt de balans tussen opbrengsten en uitgaven onder druk te staan en ontstaan snel begrotingstekorten. De gemeente heeft al geruime tijd tientallen jaren budgetafspraken met Sportfondsen Nijmegen als exploitant van de Nijmeegse zwembaden. Twee zwembaden (bad Oost en bad West) zijn daarbij ook in bezit van Sportfondsen Nijmegen. Op grond van de budgetsubsidieovereenkomst (BSO) betaalt de gemeente jaarlijks subsidie aan Sportfondsen Nijmegen. In de Stadsbegroting 2012 is hiervoor een budget opgenomen van Het definitieve bedrag voor 2012 is afhankelijk van de onderhandelingen over de BSO voor de periode 2012 e.v. Voor de subsidie realiseert Sportfondsen Nijmegen de in de budgetovereenkomst vastgelegde prestatieafspraken. In het belang van de continuïteit van de zwemsport zal de gemeente in gesprek treden met Sportfondsen Nijmegen om opnieuw transparant te maken: de resultaten die worden bereikt met de gemeentelijke subsidie; de kostenstructuren die ontstaan in de zwembaden van Nijmegen en de wijze waarop die kostenstructuren worden doorvertaald naar verenigingstarieven (ook in relatie tot de subsidie van de gemeente). Sportfondsen Nijmegen heeft in het najaar van 2011 opdracht verleend voor een bedrijfsvoeringonderzoek. De resultaten van dit onderzoek kunnen mede als input dienen voor een breder extern onderzoek naar de kosten van onze zwembaden, in relatie tot de gemeentelijke subsidie voor Sportfondsen Nijmegen en de tariefstelling voor verenigingen. Na deze analyse zal worden bepaald welke wijzigingen in de subsidie, kosten, efficiency en tariefstelling nodig en

19 Gemeente Nijmegen Vervolgvel 4 mogelijk zijn vanuit de optiek van de toegankelijkheid van onze zwembaden in het algemeen en continuïteit van onze verenigingsinfrastructuur in het bijzonder. Flexibiliteit van inkomsten Bij de beschouwingen hoort ook een analyse van de verschillende inkomstencategorieën en -mogelijkheden van de zwemverenigingen. Een aantal onderwerpen willen we daarbij bezien: Het contributieniveau van Aqua Novio 94 in vergelijkend perspectief (andere verenigingen van die grootte) en in relatie tot de voorzieningen die men voor die contributie gratis krijgt (onder andere het aantal trainings- cq. zwemuren). De mogelijkheden tot sponsorinkomsten op verenigingsniveau. De vereniging Aqua Novio 94 heeft geen of nauwelijks sponsorinkomsten. De enige sponsorinkomsten richten zich op de individuele afdelingen (bijvoorbeeld waterpolo) en komen meestal vanuit het directe netwerk van de betreffende afdeling zelf. Mogelijkheden tot sponsoruitingen door de vereniging als totaal in de Nijmeegse zwembaden zullen met Sportfondsen Nijmegen worden besproken. De hoogte van de gemeentelijke subsidie in relatie tot en in vergelijkend perspectief met andere verenigingen in andere steden. Roostertechnische mogelijkheden Voor wat betreft het gebruik van baden maken we grofweg onderscheid tussen verenigingsgebruik en overig gebruik. We gaan onderzoeken op welke wijze de inroostering van de diverse gebruikersgroepen kan worden geoptimaliseerd en wat de effecten hiervan zijn voor zowel de exploitant (Sportfondsen Nijmegen) als de verenigingen. Uitgangspunt daarbij is dat een vereniging of verenigingen op nader overeen te komen uren individueel of gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het beheer van de betreffende zwemvoorziening. Medewerking vanuit Sportfondsen Nijmegen is hiervoor onontbeerlijk, maar kan ook het kostenniveau van de exploitant beperken. Dit kan weer tot een kostenvoordeel voor de verenigingen leiden. Minder beheerskosten door zelfbeheer biedt mogelijkheden tot tariefverlaging. Wij zullen hierover in contact treden met SFN. De bereidheid bij verenigingen lijkt te bestaan. Organisatieontwikkeling In overleg met Aqua Novio 94 zullen we bezien welke ondersteuning we kunnen bieden door inzet van Sportservice Nijmegen op het terrein van de verdere professionalisering van de vereniging. Ook zullen we Sportservice mogelijk betrekken bij onze behoefte aan nadere benchmarkinformatie (zie ook hieronder). Benchmark De Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) voert een uitgebreide benchmark uit naar zwembaden in Nederland. In dat onderzoek wordt onder andere de tariefstelling voor bezoekers van zwembaden vergeleken, maar helaas niet de tarieven voor verenigingen. In de bijlage is de opdrachtformulering van dit onderzoek toegevoegd. Ons is gebleken dat in de benchmark van de VSG geen inzicht wordt gegeven in de huurtarieven voor het gebruik van zwembaden. Ook hier speelt dat een huurtarief een resultante is van meerdere variabelen (zoals kapitaallasten, gemeentelijke subsidie, aantal en omvang van voorzieningen, kostenstructuren exploitant, eigendomsverhoudingen, positionering horeca, breedte en functies van de voorziening). Ook in het verleden is gebleken dat het ronduit complex

20 Gemeente Nijmegen Vervolgvel 5 is (ook omdat gegevens verspreid zijn over verschillende actoren en soms ook niet openbaar) om harde uitspraken te doen op basis van benchmarkgegevens. Toch willen wij proberen om met een nader te bepalen aantal gemeenten, die beschikken over zowel een 50-meter bad als een 25-meterbad, in overleg te treden om inzicht te krijgen in beleidskeuzes en effecten hiervan op de huurtarieven. Wij zullen ons daarbij extern laten begeleiden. Wij streven er naar om eind juni, voor de zomervakantie, u aanvullend te informeren over de voorgang op deze voor de langere termijn belangrijke onderwerpen. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. W.J.A. Dijkstra drs. B. van der Ploeg Bijlage: Omschrijving onderzoek zwembaden VSG, Mulier Instituut en Comprenz

21 Bijlage: Omschrijving onderzoek zwembaden VSG, Mulier Instituut en Comprenz Vereniging Sport en Gemeenten (VSG), Mulier Instituut en Comprenz voeren een onderzoek uit naar de zwembaden in Nederland. In onderstaande tekst overgenomen uit het onderzoeksplan van VSG, Mulier Instituut en Comprenz wordt beschreven welke gegevens in dit onderzoek worden verzameld. Hieruit blijkt onder meer dat er helaas geen gegevens over de huurtarieven voor verenigingen worden opgenomen in dit onderzoek. De achtergrond hiervan is het feit dat deze gegevens door de meeste exploitanten/eigenaren van zwembaden niet openbaar gemaakt worden. Inhoud onderzoek naar zwembaden In 2002 is er een onderzoek uitgevoerd naar de huidige stand van zaken ten aanzien van het aantal kinderen dat moet leren zwemmen in relatie tot de hoeveelheid geschikt zwemwater en de bereikbaarheid ervan per regio in Nederland (NRIT, 2002). Van recentere datum is er geen overzicht. VSG heeft de wens uitgesproken dat er in 2010 een vergelijkbaar onderzoek wordt gestart. In dat onderzoek wordt ingegaan op de omvang van het zwemwater (aantal baden, aantal bassins, omvang bassins) en enkele kwalitatieve aspecten, zoals geschiktheid voor zwemlessen en toegankelijkheid voor gehandicapten. Daarbij gaat ook aandacht uit naar soort zwembad en naar regionale verschillen. Scholen Leerlingen Zwemwateraanbieder Zwemlesaanbieders Relevante derden* Overig Kerngegevens NAW, contactpersoon Schoolzwemmen, natte lessen Groe p Geslacht Behaalde zwemdiploma s / zwemles / wachtlijst NAW + functie contactpersoon Website Soort aanbieder O penstelling Capaciteit Functie Eigendom-, beheers- en exploitatiegegevens Toegang en bereikbaarheid Verzorgingsgebi ed NAW + functie contactpersoon Website Soort aanbieder Pakket aan lessen Lestijden Capaciteit Wachtlij st NAW Website Korte begeleidende tekst over de organisatie Soort dienstverlener Aantal kinderen in schoolgaande leeftijd (via CBS) Facultatieve gegevens Zwemfaciliteiten: eigen beheer, huur Attitudes/interesses/opinies m.b.t. zwemmen Leeftijd, etniciteit, eventuele beperkingen Zwemdiploma behaald via schoolzwemmen of regulier Attitudes/interesses/opinies m.b.t. zwemmen Voorzieningen Attitudes/interesses/opinies m.b.t. zwemmen

22 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D28 (PA 5 september 2012) Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 3 juli 2012 Ons kenmerk MO00/ Contactpersoon John van Boxtel Onderwerp Vervolg situatie Aqua Novio 94 Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, In onze brief van 10 april 2012 (kenmerk: MO10/ ) hebben wij u in het kader van de financiële problematiek van Aqua Novio 94 geïnformeerd over oplossingen voor de korte termijn i.c. het zwemseizoen én de noodzaak om een nadere analyse te maken van wat nodig is om de toekomst van Aqua Novio 94 op de lange termijn te garanderen. Ons streven was om u eind juni te informeren over de resultaten van deze analyse. Bovengenoemde is voor ons aanleiding geweest om aan Grontmij opdracht te geven voor het uitvoeren van nader onderzoek. Het doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de besteding i.c. de maatschappelijke relevantie van de jaarlijkse bijdrage in de exploitatiekosten die de gemeente verstrekt aan Sportfondsen Nijmegen NV (SFN). Bij de uitvoering van het onderzoek zijn zowel de zwemverenigingen als ook SFN betrokken geweest. Eind juni beschikt de onderzoeker over de vereiste data. Het onderzoeksrapport zal echter in de zomerperiode worden afgerond. Planning is dat het rapport inclusief aanbevelingen begin september aan u zal worden toegezonden. Vervolgens zullen wij begin oktober een plan overleggen waarin wij aangeven welke wijzigingen in de subsidie, kosten, efficiency en tariefstelling nodig en mogelijk zijn per 2013 vanuit de optiek van de toegankelijkheid van onze zwembaden in het algemeen en continuïteit van de infrastructuur voor onze verenigingen in het bijzonder. Bij het ontwikkelen van dit plan zullen wij zowel de zwemverenigingen als ook SFN betrekken. Brief aan de raad.doc

23 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Vervolgvel 1 Afsluitend delen wij u mede dat wij met het bestuur van Aqua Novio 94 overleg hebben gehad over het bovengenoemde proces en planning. Zij hebben aangegeven hiermee te kunnen instemmen. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Brief aan de raad.doc

24 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D1 (PA 3 oktober 2012) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 11 september 2012 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon Mireille Souverijn Onderwerp Onderzoek zwembaden en vervolg situatie Aqua Novio 94 Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, In onze brief van 3 juli 2012 (kenmerk: M010/ ) hebben wij u meegedeeld dat wij Grontmij opdracht hebben verleend om onderzoek te verrichten naar de Nijmeegse zwembaden. Met deze brief informeren wij u over de voortgang van het onderzoek en de verdere procedure. Aanleiding voor het onderzoek was de (financiële) problematiek van zwemvereniging Aqua Novio 94 én de noodzaak een nadere analyse te maken van wat nodig is om de toegankelijkheid van onze zwembaden en de continuïteit voor onze verenigingen op lange termijn te garanderen. Het doel van het onderzoek is inzicht te krijgen in de besteding i.c. de maatschappelijke relevantie van de gemeentelijke subsidiebijdragen in de exploitatiekosten van NV Sportfondsen Nijmegen (SFN). Een belangrijk aandachtspunt hierbij is de driehoeksverhouding tussen de gemeente als geldverstrekker/opdrachtgever, Sportfondsen Nijmegen als exploitant/opdrachtnemer en de zwemverenigingen als gebruikers/huurders. De wijze waarop de zwembaden worden geëxploiteerd zijn immers het gevolg van deze driehoeksverhouding. Aan het onderzoek hebben zowel SFN als de Nijmeegse zwemverenigingen meegewerkt. Het onderzoek is inmiddels afgerond en het onderzoeksrapport heeft de conceptstatus. Het conceptrapport wordt - in het kader van zorgvuldigheid en vanwege de hiervoor genoemde driehoeksverhouding - op dit moment besproken en getoetst met SFN en de zwemverenigingen. Wij willen samen met genoemde partijen komen tot mogelijke oplossingsrichtingen. Verwacht wordt dat het definitieve rapport inclusief oplossingsrichtingen in oktober 2012 aan uw raad kan worden aangeboden. Brief aan de raad.doc

25 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 Na bespreking van het rapport in uw raad willen wij de oplossingsrichtingen met partijen nader uitwerken en concretiseren. Voor aanvang van het volgende sportseizoen moet dit proces zijn afgerond, dit sluit ook aan bij de maatregelen die wij hebben genomen waardoor Aqua Novio haar activiteiten voor het huidige seizoen kan continueren. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Brief aan de raad.doc

26 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D11 (PA 28 november 2012) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@ nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 13 november 2012 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon John van Boxtel Onderwerp Onderzoek Sportfondsen Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de Raad, Eerder hebben wij u schriftelijk geïnformeerd over de voortgang van ons onderzoek naar de Nijmeegse zwembaden. Via deze brief informeren wij u over de hoofdlijnen van de onderzoeksresultaten (bijlage) en het vervolg hierop. Aanleiding en doel van het onderzoek In april van dit jaar hebben wij opdracht gegeven aan Grontmij tot het uitvoeren van een onderzoek naar de exploitatie van de zwembaden. Aanleiding voor het onderzoek was gelegen in de financiële problematiek van Aqua Novio 94. Zoals eerder gecommuniceerd is deze problematiek voor het seizoen ondervangen maar zullen ook voor de langere termijn maatregelen moeten worden genomen om de toekomst van deze en ook de andere zwemverenigingen te kunnen garanderen. Doel van het onderzoek was om inzicht te krijgen in de besteding i.c. de maatschappelijke relevantie van de jaarlijkse bijdrage in de exploitatiekosten die de gemeente verstrekt aan Sportfondsen Nijmegen NV (SFNijm). Bij de uitvoering van het onderzoek zijn zowel de zwemverenigingen als ook SFNijm betrokken geweest. Focus op de driehoek Het onderzoek naar de besteding van onze jaarlijkse bijdrage heeft zich geconcentreerd op de werking van de driehoeksverhouding gemeente, SFNijm en de zwemverenigingen. De verhoudingen/werking binnen deze driehoek is immers, vanwege de onderlinge afhankelijkheid, van invloed op de exploitatie van de baden en de continuïteit van de zwemverenigingen. De gemeente is de partij die een exploitatieopdracht geeft aan SFNijm. De gemeente geeft inhoud aan deze opdracht, kan bijsturen via de budgetsubsidie en laat de invulling/uitvoering over aan de vakspecialist SFNijm. SFNijm heeft binnen de driehoek een centrale positie omdat zij subsidie ontvangt en zorgdraagt voor de besteding hiervan. De zwemverenigingen zijn weliswaar niet de enige eindgebruikers maar in de bepaling van het sportieve gebruik van het zwembad vervullen zij een belangrijke rol. Brief Raad def.doc

27 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 1 Samenvatting onderzoekresultaten Onderzoek zwembaden Nijmegen Uit het onderzoek zijn door de onderzoeker de volgende conclusies getrokken: 1. De onderlinge samenwerking tussen gemeente, SFNijm en de zwemverenigingen dient te worden geoptimaliseerd. Weliswaar hebben partijen hun afzonderlijke rol zo optimaal mogelijk ingevuld in het verleden, maar ondanks die rolopvatting liggen er een aantal vraag stukken. 2. Bij SFNijm is sprake van hoge personele inzet vanwege het grote aanbod van verschillende activiteiten. De personele kosten zijn hoger dan gebruikelijk in vergelijkbare zwembaden. Er zijn wel verzachtende omstandigheden die van invloed zijn op de hoogte van personeelskosten. Ten eerste is zwembad West niet praktisch ingericht (ligging bassins) en dat stelt eisen aan de aanwezigheid van extra personeel. Verder voert SFNijm de administratie in eigen beheer uit en administratief personeel is duurder dan instructie personeel. Alles afwegende is de conclusie dat er onvoldoende verklaring is voor de hoge personeelsinzet (en kosten) bij de binnenbaden. 3. Over de bestedingen van de onderhoudsreserve worden jaarlijks afspraken gemaakt maar deze vinden niet hun grondslag in een gefundeerd onderhoudsbeleid. De onderzoeker geeft als advies hierop een adequaat meerjarenbeleid te formuleren over doelen en effecten van onderhoudsbestedingen. 4. De post afschrijving is in de begroting voor 2012 gesteld op Na aftrek van rente en aflossing resteert een vrij beschikbaar bedrag van Het onderzoek toon aan dat dit bedrag geen efficiency voordeel is door exploitatie, maar een vooraf begroot budget dat door de subsidie is gedekt. Deze methode van budgetvorming uit afschrijving dient herzien te worden. 5. SFNijm neemt een pakket voor dienstverlening af bij de Holding Sportfondsen Amsterdam (SFNed). Deze dienstverlening levert kwantitatieve informatie op voor intern gebruik, maar analyseert de kernproblemen niet of onvoldoende. Gelet op de onderzoeksbevindingen is meer behoefte aan (kritische) kwalitatief inhoudelijke en beleidsondersteunende informatie, zodat het management van SFNijm kan anticiperen op afwijkingen in de lopende begroting. 6. Er is sprake van concurrerende activiteiten tussen SFNijm en de zwemverenigingen. Rekening houdend met de belangen van partijen binnen de driehoek (gemeente, SFNijm en zwemverenigingen), moet worden onderzocht of en hoe die activiteiten op elkaar kun nen worden afgestemd. 7. De doelstellingen die de gemeente in het verleden heeft geformuleerd zijn te afhankelijk van subsidie. Bij nieuwe subsidieafspraken dient het subsidiedoel nadrukkelijker tot uiting te komen. Aanbevelingen onderzoeker: 1. Aanbevolen wordt om de opdracht die de gemeente verstrekt aan SFNijm vanaf 2013 aan te scherpen. De opdracht moet gericht zijn op de gewenste eindresultaten. Dat Brief Raad def.doc

28 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 2 begint met het terugdringen van de subsidie afhankelijkheid van enkele, nog nader te bepalen, zwembadactiviteiten. Dat betekent dat SFNijm voortaan moet aantonen voor welke zwembadactiviteiten subsidie noodzakelijk is. 2. De gemeente moet de opdracht aan SFNijm periodiek controleren op het gewenste eindresultaat. Door het organiseren van inhoudelijk overleg blijkt welke zwembadactiviteiten wel of niet bijdragen aan de doelstellingen. 3. Cruciaal in het geheel aan aanbevelingen is dat de gemeente meer inzicht moet krijgen in de opbouw van de begroting en de jaarrekening. De gemeente moet zicht hebben waaruit de begrotingsposten zijn opgebouwd. De gemeente zou moeten verlangen dat SFNijm een jaarrekening opstelt, zodanig dat de gemeente de subsidie kan herleiden. In het bijzonder geldt dat voor reserveringen voor onderhoud en exploitatietegenvallers. Tevens geldt dat voor de post dienstverlening door het hoofdkantoor in Amsterdam. 4. Een van de belangrijkste aanbevelingen aan SFNijm is om de personeelsbegroting en de tijdbesteding gedetailleerder te onderbouwen en nauwkeuriger te volgen. Specifiek de personeelsinzet per soort zwembadactiviteit in relatie tot het aantal bezoekers. In dat kader is het een aanbeveling om de activiteiten beter af te stemmen op de faciliteiten per zwembad. 5. Op grond van de constatering dat (te) veel activiteiten versnipperd worden aangeboden door SFNijm, de zwemverenigingen en andere aanbieders, wordt aanbevolen om het subsidiebeleid te herijken. Dat betekent dat de politiek vooraf bepaalt waaraan subsidie wordt besteed. Dat betekent dat ook verenigingen in ruil voor subsidie tegenprestaties kunnen leveren. Dat kunnen objectief meetbaar aantallen jeugdleden of senioren zijn, maar ook ideële aantoonbare sportprestaties op nationaal niveau. 6. Het is een aanbeveling om via het erfpachtrecht meer ondernemersinitiatieven van SFNijm te verlangen voor het nieuwe zwembad Oost. Het erfpachtrecht voorziet er in om private ondernemers voor eigen rekeningen en risico te laten investeren in winstgevende voorzieningen. Via deze (wettelijke) methode kan de gemeente van SFNijm verlangen om de subsidie terug te dringen. 7. Aanbevolen wordt om het contract (subsidiebeschikking) met SFNijm nog te verlengen met maximaal één jaar en in het aankomende jaar (financieel) sluitende afspraken te maken voor het beheer en de exploitatie van de vier zwembaden. De gemeente heeft altijd de mogelijkheid om het beheer en de exploitatie openbaar aan te besteden indien de gemeente en SFNijm geen overeenstemming bereiken over toekomstige prestaties. Reacties vanuit de Driehoek op het onderzoeksrapport Het onderzoeksrapport is met de afzonderlijke partijen besproken. Onderstaand staan de hoofdlijnen van de besprekingen weergegeven. Reactie SFNijm SFNijm stelt zich op het standpunt dat in het verleden is voldaan aan de voorwaarden zoals gesteld in de subsidiebeschikkingen die van toepassing waren op de voorliggende Brief Raad def.doc

29 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 3 budgetperiodes. Zij herkent zich in de basis niet in de uitgangspunten, de opzet, de inhoud en de conclusies van het rapport. SFN geeft aan dat zij permanent bezig is met het optimaliseren van de exploitatie. Het rapport spreekt dat ook niet tegen maar is wel kritisch ten aanzien van de diepgang hiervan, hetgeen ook door SFNijm wordt onderkend. SFNijm stelt dat de exploitatie wordt beïnvloed door politieke keuzes, het gaat hierbij om het aantal zwemvoorzieningen en ook het te realiseren activiteitenaanbod voor doelgroepen met de spreiding die de subsidieverstrekker i.c. de gemeente hierbij verlangd. Ten aanzien van de post onderhoud is SFNijm van mening dat wel sprake is van een meerjaren onderhoudsplan, dat om budgettaire redenen iedere budgetperiode wordt gescreend op noodzakelijk uit te voeren werkzaamheden. SFNijm herkent zich niet in de conclusie van de onderzoeker ten aanzien van de personele formatie. Zij stelt dat er geen sprake is van een overschot aan personeel, de afgelopen jaren is de omvang van de formatie juist afgenomen. De onderzoeker stelt vast dat SFNijm geen cijfers heeft aangeleverd die de stellingname van SFNijm kan bevestigen en geeft aan dat de conclusie van SFNijm is gebaseerd op eigen cijfers van SFNijm (zie paragraaf 6.4 van het onderzoeksrapport). SFNijm geeft aan dat zij graag bereid is om samen met de verenigingen en de gemeente te onderzoeken op welke wijze de exploitatie kan worden geoptimaliseerd. Reactie zwemverenigingen Het bestuur van Aqua Novio heeft vooral aangegeven teleurgesteld te zijn in het feit dat het rapport niet leidt tot maatregelen die per 2013 kunnen worden geëffectueerd. Op inhoud geeft zij aan een discussie over de planning en programmering van activiteiten in relatie tot subsidie van de gemeente te ondersteunen. Naar de mening van het bestuur is hier winst in te behalen. Zij ziet nadrukkelijk mogelijkheden om afspraken te maken over zelfbeheer. Het bestuur geeft aan dat bij het maken van afspraken over het toekomstig zwemaanbod het voor hen een uitgangspunt is dat ABC-zweminstructie kan worden gecontinueerd. Deze activiteit is niet alleen een belangrijke bron van inkomsten voor de vereniging maar zeker zo belangrijk, de infrastructuur voor ABC-zweminstructie vormt het fundament voor de totale vereniging. Het zwemplatform, waarin alle zwemverenigingen zijn verenigd, hebben in hun reactie aangegeven dat zij de eenheid in de Nijmeegse zwemsport willen bevorderen door een meer rechtvaardige verdeling van subsidiemiddelen waardoor de open concurrentie tussen de verenigingen en SFNijm wordt bevorderd. Ook vinden zij dat SFNijm meer moet worden gestimuleerd om de exploitatie en programmering van activiteiten te optimaliseren waardoor subsidiemiddelen kunnen worden vrijgespeeld ten behoeve van de zwemsport. Het zwemplatform geeft, evenals het bestuur van Aqua Novio 94, aan dat ABC-zweminstructie een basis vormt voor de infrastructuur van de zwemsport. Het zwemplatform geeft aan graag bij een verdere uitwerking betrokken te willen zijn. In dat kader heeft het zwemplatform aangegeven teleurgesteld te zijn in de houding van Aqua Novio 94. Zij betreurt het dat de reactie van het zwemplatform niet mede namens Aqua Novio 94 is maar dat deze separaat met de gemeente spreekt. Reactie gemeente Wij herkennen ons in de conclusie van de onderzoeker dat voor de toekomt scherpere afspraken moeten worden gemaakt met SFNijm over het te leveren activiteitenaanbod. Dit sluit aan bij het debat dat wij ook voeren met andere maatschappelijke instellingen in de stad. Wij ondersteunen de reactie van SFNijm dat in het verleden is gehandeld conform de subsidieafspraken. Echter, wij zijn er ons van bewust dat ontwikkelingen in het sociale domein, discussie over het voorzieningenniveau in de stad, de zorg op de Brief Raad def.doc

30 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 4 continuïteit van de zweminfrastructuur én noodzakelijke bezuinigingen aanleiding geven de juiste scherpte in de subsidierelatie tussen gemeente en SFNijm aan te brengen. Vraagstukken in dit kader zijn o.a.: Welke activiteiten dragen bij aan onze (sport)doelstellingen en welke laten wij over aan de markt? Handhaven wij een aanbod van gelijksoortige activiteiten in ieder van de baden of laten wij dit principe los? In het kader van het overleg met SFNijm over de nieuwe budgetperiode waren wij hier ook al mee gestart. De inhoud van het onderzoeksrapport onderschrijft de noodzaak hiervan echter nog eens. Daarnaast willen wij door middel van nader onderzoek bezien in welke mate verdere efficiencyverhogingen mogelijk zijn. In dit kader willen wij ook een beeld gaan vormen van de effecten van het doorvoeren van onderdelen- van zwembeheer. Hierbij zullen wij uiteraard rekening houden met de mate waarin de kosten van SFNijm beïnvloedbaar zijn. Vervolg: De Gezamenlijke Opgave Vanwege het belang van de samenwerking in de driehoek, en de continuïteit van de zweminfrastructuur, hebben wij een agenda voor de toekomst in de vorm van De Gezamenlijke Opgave opgesteld. Deze opgave bevat een aantal thema s die door partijen in zijn effecten ook in samenhang nader moeten worden beschouwd. Onderstaand zijn deze thema s met een korte toelichting weergegeven. Thema s - Planning en programmering van activiteiten Toelichting: in de huidige situatie zijn activiteiten veelal parallel georganiseerd. Voorbeelden hiervan zijn de zwemlessen, het vrij zwemmen en het baby/peuterzwemmen. Dit is echter ook conform de opdracht van de gemeente. Vraag voor de toekomst is of we dit moeten handhaven. De vraag is ingegeven vanuit (financiële) efficiency overwegingen en ook de discussie over de omvang van het voorzieningenniveau in de stad. - Samenwerking en afstemming tussen SFNijm en de zwemverenigingen Toelichting: In dit kader dienen de mogelijkheden voor een nieuw gebruiksrooster te worden verkend. Het idee hierbij is de 3 overdekte zwembaden kosteneffectiever te maken. Partijen zouden gelijksoortige zwembadproducten ongeacht de aanbieder moeten indelen op basis van optimaal gebruik van een zwembad en een bassin zodat het reguliere aanbod van SFNijm en de zwemvereniging elkaar niet doorkruizen. Het gaat hier dus om afstemming/samenwerking tussen SFNijm en de zwemverenigingen en ook de afstemming/samenwerking tussen de zwemverenigingen onderling. - Efficiency verbetering personele capaciteit Toelichting: Bij SFNijm is sprake van hoge personele inzet als gevolg van het grote aanbod van verschillende zwembadactiviteiten. De animo voor deze activiteiten is beperkt. Daarnaast dient te worden onderzocht voor welke activiteiten subsidie van de gemeente kan worden ingezet danwel dat deze activiteiten volledig uit de markt moeten worden bekostigd. - Beleid ten aanzien van investeringen Toelichting: Niet geheel duidelijk is waarvoor de beschikbare financiële middelen worden ingezet en met welk doel. Gaat het om investeringen in vervanging, in investeringen in duurzaamheid waarvan het effect niet direct zichtbaar is of in investeringen die zijn gericht op Brief Raad def.doc

31 Gemeente Nijmegen Maatschappelijke Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Vervolgvel 5 verhoging van zwembadbezoek? - Toekomstig subsidiebeleid in relatie tot de exploitatievorm Toelichting: In de afgelopen periode lag de focus vooral op doelgroepen en te behalen onderzoeksresultaten. Minder focus lag op de vrijheden van SFNijm en daarmee (was) ook de prikkel voor de exploitant om te exploiteren tegen een zo laag mogelijk subsidie (te) beperkt. Het streven moet zijn gericht op het verminderen van de afhankelijkheid van subsidie. Planning De uitwerking van de bovengenoemde thema s zal uiteindelijk zijn beslag moeten krijgen in nieuwe subsidieafspraken met SFNijm voor een nieuwe budgetperiode. Binnen deze afspraken moet de continuïteit van de zwemverenigingen zijn gewaarborgd. Ook zal duidelijk moeten worden op welke wijze de bezuinigingstaakstelling van binnen de te maken afspraken structureel zal worden ingevuld. Wij gaan ervan uit dat partijen hieraan gezamenlijk in de eerste helft van 2013 nadere invulling kunnen geven. Dit houdt tevens in dat de subsidieafspraken met SFNijm voor de eerste helft van 2013 zullen worden gecontinueerd. Voor de periode hierna zal een voorstel worden ontwikkeld waarin wij nieuwe subsidieafspraken zullen maken. Dit voorstel zal ter besluitvorming aan u worden voorgelegd. Hierboven hebben wij aangegeven dat de uitwerking van De Gezamenlijke Opgave moet leiden tot continuïteit van de zwemverenigingen. Wij menen echter dat wij ook voor de korte termijn al een tijdelijke maatregel hiertoe moeten nemen. Eind 2012 heeft SFNijm een exploitatiereserve van ruim Op grond van de huidige subsidievoorwaarden kan hierdoor hiervan een bedrag van ca worden ingezet. Door SFNijm is aangegeven dat op dit bedrag in mindering zou moeten worden gebracht i.v.m. de investeringen voor duurzaamheid in het nieuwe Erica Terpstra bad. Wij zijn echter van mening dat dit bedrag gedekt kan worden uit de formeel toegestane exploitatiereserve die voor 2013 beschikbaar is. Op grond van het bovengenoemde stellen wij voor om een deel van het laatstgenoemde bedrag als volgt in te zetten: voor een verlaging van de huurtarieven van de zwemverenigingen in de 2 e helft van 2013; voor een verlaging van de huurtarieven van de zwemverenigingen in 2014; voor de invulling van de taakstellende bezuiniging in te bestemmen voor nadere uitwerking van De Gezamenlijke Opgave waarbij wij ook rekening houden met externe begeleiding van dit proces. Hoogachtend, college van Burgemeester en Wethouders van Nijmegen, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Brief Raad def.doc

32 Onderzoek zwembaden Nijmegen Herleiden van subsidiebestedingenn zwembaden Nijmegen Definitief Grontmij Nederland B..V. Houten, 9 november 2012 GM

33 Verantwoording Titel Subtitel Projectnummer : Onderzoek zwembaden Nijmegen : Herleiden van subsidiebestedingen zwembaden Nijmegen : Datum : 9 november 2012 Auteur(s) adres : Wim van Rijswijk : wim.vanrijswijk@grontmij.nl Paraaf goedgekeurd Contact : : Grontmij Nederland B.V. De Molen DB Houten Postbuss DC Houten T F GM Pagina 2 van 35

34 Inhoudsopgave Inleiding Een kleine geschiedenis Leeswijzer Achtergrondinformatie De geschiedenis van budgetsubsidies De onderlinge samenwerking De subsidiebeschikking aan SFNijm De Goffert buiten de beoordeling van budgetbestedingen... 7 De organisatie van het onderzoek De probleemstelling De aanleiding Selectiee van onderwerpen voor rapportage Historie van subsidiebestedingen De reconstructie over vier jaar Besteding van de budgetsubsidie De exploitatie van SFN De huidige kostenstructuur Herschikking van subsidiebesteding Vaste uitgaven binnen de exploitatie Beïnvloedbare uitgaven binnen de exploitatie Beoordeling van subsidiebestedingen Toelichting op onderzoeksbevindingen Personeelskosten Het bezoek per activiteit Verschil in onderzoeksbevindingen en opgaaf SFNijm (personeelskosten) De subsidie per activiteit Beoordeling onderhoudsbestedingen Beoordeling van afschrijvingen Beoordeling van Dienstverlening SFN Het zwembadgebruik Achtergrondinformatie Verenigingen en het sportspecifieke aanbod Het aanbod van zwemverenigingen Concurrentie in het aanbod Wat maakt zwemwater duur? De rol van de gemeente Maatschappelijke belangen Legitimeren van de budgetsubsidie GM Pagina 3 van 35

35 Inhoudsopgave (vervolg) Samenvatting Het onderzoek De historie van subsidiebestedingen De exploitatie van SFN Beoordeling subsidiebesteding (personeelskosten) Beoordeling subsidiebesteding (onderhoudskosten) Beoordeling subsidiebesteding (afschrijvingen) Beoordeling subsidiebesteding (dienstverlening SFNijm) Het zwembadgebruik De rol van de gemeente Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen GM Pagina 4 van 35

36 1 Inleiding 1.1 Een kleine geschiedenis Met de opkomst van de moderne burgermaatschappij, omstreeks het begin van de 19 e eeuw, heeft de overheid geleidelijk aan steeds meer maatschappelijke taken naar zich toe getrokken. Dat begon met onderwijs en gezondheidszorg. Later zijn die overheidstaken uitgebreid met sociale woningbouw en sinds de 20 ste eeuw zijn sport en cultuur daar bij gekomen. Allemaal maatschappelijkee taken om een algemeen belang te dienen, terwijl het denkenn over algemene belangen in die tijd een volkomen nieuw idee was. Omdat de overheid maatschappelijke taken naar zich toe trok, kon de bevolking een beroep doen op een maatschappelijk aanbod, zoals (basis)onderwijs, gezondheidszorg, sport en cultuur. Hierdoor verdween de rechtsongelijkheid en dat bevorderdee de particuliere welvaart. Ongemerkt groeide een verzorgingsmaatschappij waarin gelijkheid de norm was en waarin risico s werden afgewenteld op de overheid. Dat experiment was onbetaalbaar, zo is gebleken en dat maakte de weg vrij om enkele taken weer over te hevelen naar de markt. Tegen het eindee van de vorige eeuw kwam hierdoorr een kringloop op gangg van aanhalen en afstoten van uiteenlopende overheidstaken. Hieruit is een markt ontstaan van gespecialiseerde organisaties, die namens de overheid maatschappelijke taken en dienstenn aanbieden in ruil voor overheidssubsidies om het algemeen belang te dienen. De verwachting was dat private organisaties dezelfde publieke taken minstenss zo goed, of in ieder geval goedkoper kondenn aanbiedenn dan de overheid. Dat klinkt interessant, maar een voordeliger aanbod van maatschappelijkee taken is niet de kern van het probleem. Het probleem is dat de risico s van het maatschappelijkee aanbod onveranderd bij de overheid liggen. Het idee was dat gespecialiseerde organisaties hett maatschappelijke aanbod onafhankelijker zouden maken van de overheid. Dit onderzoek behandelt ook dit thema van subsidie afhankelijkheid. De gemeente Nijmegen stelt jaarlijks een budgetsubsidie beschikbaar voor het in stand houden van de zwembaden. Dat zijn het combibad West, zwembad Oost, zwembad Dukenburg en het openluchtzwembad De Goffert. De NV Sportfondsen Nijmegen (afgekort SFNijm) verzorgt het beheer en de exploitatie van deze vier gemeentelijke zwembaden en voert de maatschappelijke taken uit namens de gemeente in ruil voor de budgetsubsidie. Dit onderzoek verduidelijkt hoe SFNijm deze jaarlijkse budgetsubsidie besteedt om diee maatschappelijke taken te realiseren. 1.2 Leeswijzer De rapportage is opgebouwd uit een algemene inleiding, gevolgd door achtergrondinformatie. Aansluitend daarop volgt de inhoudelijke rapportage over het onderzoek naar de besteding van subsidies. Hoofdstuk 9 is een uitgebreide samenvatting van het onderzoeksresultaat. Hoofdstuk 10 beschrijft de conclusies en aanbevelingen. GM Pagina 5 van 35

37 2 Achtergrondinformatie 2.1 De geschiedenis van budgetsubsidiess Dezee rapportage beschrijft hoe de jaarlijkse budgetsubsidie wordt besteed aan de zwembaden. Die besteding heeft een geschiedenis, want door de jaren heen zijn constant accenten verlegd om de zwembaden toegankelijk te houden voor het publiek. In de periode van was de budgetsubsidiee lager dan in de periodee waar dit onderzoek over rapporteert. De evaluatie over de periode maakte duidelijk dat extra investeringen noodzakelijk waren om te voldoen aan de aangescherpte wet- en regelgeving. De exploitatietekorten zijn in die periode opgelopen door stijgende energielasten en dalende bezoekersaantallen. Destijds is ook besloten om de exploitatiee van het openluchtzwembad de Goffert structureel uit te besteden aan SFNijm in plaats van elk jaar hiervoorr een overeenkomst te sluiten, los van de overigee drie zwembaden. SFNijm heeft hieraan de voorwaarde verbonden dat de budgetsubsidie voor De D Goffert ook structureel omhoog moest. Al met al is de budgetsubsidie hierdoorr geleidelijk aan toegenomen tot gemiddeld 2,5 miljoen over de periode (de onderzoeksperiode). De budgetsubsidie is een optelsom van uitgaven aan onderhoud en vernieuwingen, maar ook de dekking van exploitatietekorten, zodat het zwembad toegankelijk blijft voor de bevolking. Uit deze budgetsubsidie betaalt SFNijm kosten die weer inkomsten zijn voor de gemeente, zoals huur, belastingenn en zakelijkee heffingen. Deze kringloop van ontvangsten en bestedingen van budgetsubsidies is specifiek onderzocht voor het lopende exploitatiejaar Toch zijn niet alle subsidiebestedingen onderzocht. De onderzoekerr heeft een dwarsdoorsnede gemaakt van subsidiebestedingen die relevant zijn voor de samenwerking tussen de Gemeente en SFNijm. Die keuzes van subsidiebesteding zijn tot stand gekomen op basiss van bepalingen van de budget subsidiebeschikking tussen de Gemeente en SFNijm. Dat is een document, waarin de gemeente prestaties omschrijft die SFNijm levert in ruil voor de subsidie. Die prestaties zijn onderzocht en daaruit volgt hoe SFNijm de subsidie besteedt om die prestatiess te realiseren. 2.2 De onderlinge samenwerking De samenwerking tussen de gemeente Nijmegen en SFNijm gaat terug naar Sinds die d tijd bestaat er een onafgebroken samenwerking tussen de gemeente en SFNijm. Uiteraard gaat dit onderzoek niet over die historisch lange samenwerkingsperiode, maar over een kort tijdvak van 2008 tot en met De onderzoeke rapporteert niet over verbeteringenn die SFNijm in het verleden heeft doorgevoerd, maar over de actualiteit hoe SFNijm in 2012 inhoud geeft aan de gemeentelijke opdracht. Het onderzoek naar subsidiebestedingen benadrukt wat verbeterd moet worden in de toekomst. Die verbeteringen zijn niet alleen van financiële of bedrijfsmatige aard. Verbeteringen hebben ook te maken met de interpretatie van de opdracht aan SFNijm. Partijen maken weliswaar duidelijk afspraken over subsidiebestedingen, maar weten niet wat de effecten zijn van die afspraken. Door het ontbreken van informatie-uitwisseling over effecten en bedoelingen van subsidies, blijft onduidelijk onder welke voorwaarde een opdracht verstrekt of uitgevoerd moet worden. Het onderzoek geeft inzicht in de effecten van subsidiebestedingen. Aan de hand van de gewonnen inzichten kunnen partijen voortaan gericht aandacht besteden aan de financiële en praktische effecten van toekomstige nieuwe opdrachten aan SFNijm. GM Pagina 6 van 35

38 Achtergrondinformatie 2.3 De subsidiebeschikking aan SFNijm Het onderzoek heeft betrekking op de resultaten over de periode Specifiek is het exploitatiejaar 2012 onderzocht, omdat de subsidiebeschikking tussen de gemeente Nijmegen en SFNijm per 31 december 2011 is beëindigd. Deze subsidiebeschikking is met één jaar verlengd tot 31 december Een subsidiebeschikking is een bestuursrechtelijk besluit dat niet van algemene strekking is. Dat betekent dat het besluit alleen gericht is op het rechtsgevolg voor het uitvoeren van prestaties door SFNijm in ruil voor een subsidie. De onderzoeker maakt inzichtelijk hoe mee- en tegenvallers en exploitatierisico s worden opgevangenn binnen de begroting. SFNijm heeft de vrijheid om binnen de financiële kaders van de budgetsubsidie als ondernemer op te treden. In de huidige situatie waarbij een subsidierelatie vann rechtswegee eindigt, kan de gemeente het beheer en de exploitatiee opnieuw openbaar aanbesteden, zodat ook andere exploitanten kunnen meedingen naar een nieuwe exploitatieopdracht. Het opnieuw openbaar aanbesteden van de exploitatie is geen doel op zich, of een suggestie naar aanleiding van dit onderzoek. Het is het wettelijke alternatief indien er geen overeenstemming tot stand komt over de strekking van de nieuwe subsidiebeschikking. Het doel is om in de komende periode een nieuwe subsidierelatie voor te bereiden onder nieuwee zakelijke voorwaarden. 2.4 De Goffert buiten de beoordeling van budgetbeste edingen Het openlucht zwembad De Goffert is één van de vier gemeentelijke zwembaden en het enige openluchtbad binnen de gemeente. Dit zwembad is uiteraard alleen in de zomermaanden open. In het kader van het onderzoek naar de subsidiebesteding wijkt dit zwembad in veel opzichten af van de drie overdekte zwembaden. Met uitzondering van trainingen door de triatlonvereniging is het zwembad alleen in gebruik voor recreatief zwemmen. Dat betekent dat voor nagenoeg alle onderzoeksonderwerpen de bevindingen over de subsidiebesteding van het openluchtbad afwijken ten opzichte van de drie overdekte zwembaden. Om die reden is het onderzoek naar - en de beoordeling van subsidiebestedingen voor De Goffert niet uitgevoerd. De subsidies voor het zwembad De Goffert zijn wel opgenomen in totaaloverzichten. Ook zijn subsidies voor De Goffert verwerkt in het overzicht van de reconstructie van subsidiebestedingenn over de periode Dit maakt het beeld van subsidies aan de vier publieke zwembaden namelijk in- zichtelijk en compleet. Het uitsluiten van de beoordeling over subsidiebestedingen van De Goffert heeft geen invloed op de beoordeling van de resultaten van de overdekte zwembaden. 2.5 De organisatie van het onderzoek De gemeente Nijmegen, afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, is opdrachtgever. In die hoedanigheid coördineert en reflecteert de opdrachtgever op de onderzoeksbevindingen en houdt contact met verenigingen, het management van SFNijm en het openbaar bestuur van de gemeente Nijmegen. De opdrachtgever organiseert bijeenkomstenn met SFNijm en verenigingen om de onderzoeksbevindingen te laten controleren op eventuele onvolkomenheden. GM Pagina 7 van 35

39 3 De probleemstelling 3.1 De aanleiding Sinds geruime tijd groeit het beeld dat de zwemverenigingen in Nijmegen te maken hebben met oplopende financiële tekorten. In dit geval komen dezee financiële tegenvallers naar voren via een alarmerende brief van zwemverenging Aqua Novio 94. De zwemvereniging stelt dat de inkomsten teruglopen en het aantal verenigingsleden daalt. Wellicht staat het voortbestaan van deze zwemvereniging op het spel. Zo ver komt het nog niet, want voor de korte termijn zijn er financiële oplossingen uitgewerkt, maar voor de lange termijn is hierover nog geen zekerheid. De korte termijn oplossingen zijn wel een signaal dat zwemverenig gingen van maatschappelijke betekenis zijn. Wat de maatschappelijke betekenis van zwemmen precies is, staat niet vermeld. Wel is bekend, dat het huidige zwemaanbod de gemeente gemiddeld 2,5 miljoen per jaar kost. Aan de hand van onderzoekbevindingen wordt verklaard hoe dat budget wordt besteed Elk jaar verklaart SFNijm via de jaarrekeningen hoe de jaarlijkse budgetsubsidie wordt besteed. De onderzoeker heeft uiteraard de jaarrekeningen onderzocht en heeft aan de hand daarvan en op basis van de onderzoeksbevindingen de budgetbestedingen beoordeeld op de bedoelingen volgens de subsidiebeschikking. In dat kader is onderzocht of de gebruiksvergoedingen die de verenigingen betalen voor het zwembadgebruik niet te hoog is. In het verleden is voorgesteld om zwemverenigingen zelf een zwembad te laten exploiteren voor enkel de verenigingsuren. Het is de vraag of dat het probleem oplost. Nog afgezien van de vraag of verenigingen de maatschappelijkee taken en belangen wel onafhankelijk(er) maken van overheidssubsidies. Wat het maatschappelijk belang van zwemverenigingen precies is komt later aan de orde. De eerstee gedachte daarover is dat zwemverenigingen zwemsporten aanbieden en sportprestaties opvijzelen. Het maatschappelijk belang van een private exploitant is marktwerking doorvoeren zodat de gemeentelijke zwembaden met minimale subsidies in stand kunnen blijven. Op het punt van subsidies is de overheid onmisbaar, want intuïtief wordt verwacht dat de gemeente Nijmegen de publieke zwemactiviteiten subsidieert, voor zover die niet kostendekkend zijn. De probleemstelling is kort samen te vatten in de volgende vragen: - is er een tekort aan zwemwater voor de verenigingenn en zo ja waarom? - is de huur van zwemwater voor verenigingen te hoog en waar blijkt dat uit? - is de jaarlijkse subsidie bedoeld om de zwemverenigingen in stand te houden? - is subsidie het ideale instrument om zwemsport en sportprestatie es te stimuleren? Het is niet zeker of deze opsomming compleet is, want in de driehoeksverhouding tussen de gemeente, exploitant en verenigingen zitten wellicht ook nog onvolkomenheden. Dit onderzoek is ingesteld om de besteding van de jaarlijkse subsidie te beoordelen op zijn maatschappelijke effecten. Dit onderzoek verklaart waaraan de jaarlijkse subsidie wordt besteed en wat de kosten zijn van alle zwembadactiviteiten. Dit onderzoek verheldert wat maatschappelijke belangenn zijn. GM Pagina 8 van 35

40 De probleemstelling 3.2 Selectie van onderwerpen voor rapportage Door inventarisatie van financiële jaarstukken, subsidiebeschikkingen, eigendomsverhoudingen en de gebruiksroosters van de drie zwembaden is veel data beschikbaar gekomen. Het is een bewuste keus geweest om gegevens op een gedetailleerde wijze te verzamelen, omdat het feitenmateriaal de basis vormt om later keuzes te maken over de besteding van subsidies. In dit kader zijn door de onderzoeke belangrijkee onderwerpen geselecteerd voor deze rapportage die beantwoorden aan de onderzoeksvraag 1. Aan de hand van deze geselecteerde onderwerpen wordt verklaart hoeveel subsidie besteed wordt voor het in standhouden van de zwembaden en hoeveel subsidie besteed wordt aan de verschillende zwemproduc cten. Tegen deze achtergrond zijn de volgende aspecten nader toegelicht in deze rapportage: a. de historie van subsidiebestedingen van 2008 tot en met 2011; b. de kostenstructuur van SFN en de herschikking van subsidiebesteding; c. de onderbouwing van personeel, onderhoud, afschrijvinge en en dienstverlening. Aansluitend op het voorgaande is op basiss van nagenoeg hetzelfde onderzoeksmateriaal een keus gemaakt uit onderwerpen die verband houden met het gebruik van de zwembaden door zwemverenigingen. De geselecteerde onderwerpen zijn: d. het verenigingsgebruik van de drie overdekte zwembaden; e. het sportspecifieke aanbod per vereniging en de bijzonderheden; f. de huurprijs van zwemwater in vergelijking met referentie zwembaden De onderwerpen zijn niet alleen geselecteerd om de subsidiebeste eding te beoordelen, maar ook om de prestaties van SFNijm te kwalificeren op deze onderwerpen n. Met prestaties worden de processen en werkmethoden bedoeld die SFNijm doorvoert om de zwembaden te exploiteren binnen de toegewezen subsidies. Deze kwalificatie is gewenst omdat een benchmark in deze zwembadbranche ontbreekt. Er bestaan geen vergelijkende onderzoeken die de bestedingen van subsidies analyseren en beoordelen per zwembad, per exploitant, of per zwembadproduct. 1 Onderzoek en beoordeel de besteding van de jaarlijkse subsidie aan drie publiekee overdekte zwembaden GM Pagina 9 van 35

41 4 Historie van subsidiebestedingenn 4.1 De reconstructie over vier jaar Voor het onderzoek naar de subsidiebesteding voor de vier zwembaden 2 is een en reconstructie gemaakt van de opbouw van toegekende subsidies over de periode 2008 tot en met In tabel 1 is deze historische reconstructie vergeleken met de werkelijke subsidie die voor 2012 is toegewezen. ewezen. Deze vergelijking geeft een beeld hoe de subsidies door de tijd heen veranderen. In het raadsbesluit van 27 augustus 2008 wordt de basis gelegd voor het toekennen ennen van een meerjarige budgetsubsidie; dit is gedocumenteerd onder nummer 149/2008. Dit raadsbesluit is gebaseerd op de evaluatie van vier achterliggende exploitatiejaren en had als doel om opnieuw een meerjaren budgetsubsidiee vast te stellen voor de periode Met dit raadsbesluit is het openluchtzwembad de Goffert voor het eerst opgenomen in de meerjaren en budgetsubsidie. Voor die tijd werd per jaar, afzonderlijk van de drie overdekte zwembaden, een subsidie overeengekomenn met SFNijm voor de exploitatie van zwembad De Goffert. De consequentie van deze integratie was een structurele subsidieverhoging met vanaf 2008, omdat uit de achterliggendee vijf jaar is gebleken dat de gemeente bijna per jaar extra moest bijdoorgevoerd van dragen om het exploitatietekort te dekken. Verder is een structurele verhoging per jaar vanaf 2009 voor het uitvoeren van het groot onderhoud. In het raadsbesluit wordt de term meerjarige budgetsubsidie gebruikt. Dat betekent ekent dat SFNijm binnen deze budgetsubsidie tegenvallers in de exploitatie moet opvangen en meevallers in de exploitatie moet reserveren. Het onderzoek verduidelijkt hoe mee- en tegenvallers binnen de budgetsubsidie zijn verwerkt. Het raadsbesluit van 27 augustus 2008 stelt dat SFNijm in staat moet zijn goede en slechte jaren tegen elkaar weg te strepen. SFNijm is geen risicodragende exploitant. Bij een structureel exploitatietekort moet de gemeente dit tekort aanvullen. Tabel 1 Reconstructie subsidie jaar totalen 3 zwembaden Goffert gemiddeld structurele subsidies per jaar exploitatiesubsidie schoolzwemmen wetgeving A- structurele subsidies instandhouding subsidies 0 onderhoud Toelichting op tabel 1 De subsidietoekenning volgens tabel 1 is rechtstreekss te herleiden uit de beschikkingen die per jaar achteraf worden vastgesteld teld en goedgekeurd gekeurd door or de gemeenteraad. Deze tabel illustreert enkel de subsidietoekenning op basis van de prognose die SFNijm maakt voorafgaand aan een exploitatiejaar. De werkelijke besteding kan nog afwijken van de tabelgegevens, omdat SFNijm de A-structurele subsidies verwerkt en uitgeeft per zwembad afzonderlijk. Voor het exploitatie- jaar 2012 is volgens de integrale aanpak een voorlopige budgetsubsidie in het vooruitzicht gesteld aan SFNijm voor dezee vier zwembaden. Deze e budgetsubsidie sidie is lager dan voorgaande jaren, omdat het schoolzwemmen is afgebouwd in Tevens is een taakstellende bezuiniging opgelegd van ,- en vervallen de A-structurele e subsidies vanaf zwembad Nijmegen West, combibad Nijmegen Oost, bad Dukenburg en openluchtzwembad De Goffert GM Pagina 10 van 35

42 Historie van subsidiebestedingen 4.2 Besteding van de budgetsubsidie In de vorige paragraaf is de subsidietoekenning gereconstrueerd en is de relatie gelegd met het raadsbesluit daarover. In dezee paragraaf komt naar voren hoe de subsidies in werkelijkheid zijn uitgegeven per zwembad en hoe de subsidie in 2012 per zwembad is begroot door SFNijm. Ofwel welke strategie hanteert SFNijm om alle maatschappelijke taken en doelstellingen uit te voeren binnen de budgetsubsidie? Tabel 2 maakt inzichtelijk hoe de subsidiess in werkelijkheid zijn uitgegeven per zwembad tussen Uit de tabel blijkt hoe SFNijm de subsidie voor 2012 heeft begroot per zwembad. Deze subsidiebestedingenn zijn nauwkeurig onderzocht en de bevindingen worden gedetailleerd toegelicht, per zwembadproduct, per zwembad. Hieruit blijkt waaraan een subsidie precies wordt besteed en of die besteding ook overeenkomt met de bedoeling van de subsidiebeschikking. Jaarlijks per september dient SFNijm een begrotingg in bij de gemeente. Daaropvolgend wordt een voorlopige budgetsubsidie in het vooruitzicht gesteld. De begroting 2012 is door SFNijm in juni 2012 bijgesteld om aansluiting te krijgen met de bud-b sluit aan op de subsidie afspraken van 29 mei Tabel 2 toontt de actuele begroting voor het getsubsidie. Per saldo stijgt de budgetsubsidie met naar en dat bedrag jaar 2012 op basis van de bijstelling per juni Deze aangepaste begrotingg is formeel de onderbouwing voor de subsidie afspraken die voor 2012 gelden. Tabel 2 Besteding van subsidies jaar gemiddeld subsidies Oost West Dukenburg Goffert sch. zwemmen verdisconteerd Toelichting op tabel 2 De voormalige A-structurele subsidies voor de instandhouding (zie tabel 1) vervallen per Voor zwembad De Goffert is de subsidie voor groot onderhoud niet afzonderlijk benoemd, maar wel opgenomen in de subsidiebeschikking. De onderhoudssubsidies voor de drie overdekte zwembaden staan tijdelijk geparkeerd om twee redenen. Ten eerste is de onderhoudssubsidie afhankelijk gesteld van de exploitatievisie van SFNijm vanwege de bezuinigingsvoorstellen. Ten tweede is deze onderhoudssubsidie afhankelijk gesteld van de resultaten van dit onderzoek. Ten opzichte van tabel 1 blijkt dat de gemeente over de laatste vier jaar gemiddeld 2,5 miljoen subsidie beschikbaar heeft gesteld. Volgens tabel 2 is in werkelijkheid gemiddeld 2,3 miljoen besteed. Het verschil van afgerond ,- is opgenomen in het fonds exploitatiereserve onder de noemer nog te besteden exploitatiebijdrage. De stand van deze exploitatiereservee was per 31 december volgens de jaarrekening Voor zwembad Dukenburg stijgt de subsidie in 2012 met ten opzichte van Die stijging is te verklaren door een stijging van uitgaven met en een daling van het bruto resultaat van Opgeteld is het nadeel van Het verschil van ( minus ) kan SFNijm nog niet verklaren. GM Pagina 111 van 35

43 5 De exploitatie van SFN 5.1 De huidige kostenstructuurr Het voorgaande hoofdstuk maakte inzichtelijk hoe subsidies zijn opgebouwd en hoe subsidies zijn besteed per zwembad. Bestuursjuridisch worden budgetsubsid dies vooraf toegewezen en achteraf bestuurlijk vastgesteld, nadat een budgetsubsidie financieel is onderbouwd. Voor dit onderzoek zijn de jaarrekeningen over de afgelopen vier jaar opgevraagd om te achterhalen waaraan de subsidies precies zijn besteed. Bekend is dat de exploitatieresultaten negatief zijn en dat budgetsubsidies die exploitatietekorten neutraliseren. Jaarrekeningen legitimeren in dat opzicht de budgetsubsidies. Via de jaarrekeningen zijn alle inkomsten en uitgaven per jaar en per zwembad herleidbaar. Door het herleiden van de jaarrekening is tijdens het onderzoek ook de kostenstructuur van SFNijm naar voren gekomen. De kostenstructuur is de verzamelnaam voor het specificeren van allerlei soorten exploitatiekosten per zwembad. Uit de kostenstructuur blijkt de begrotingsystematiek en de exploitatiestrategie. SFNijm past de break even methode toe. Dat is het budgetteren van inkomstenn en uitgaven waarbij de jaarlijkse budgetsubsidiee het negatieve verschil dekt. In de exploitatiestrategie volgt SFNijm deze budgettering. Positievee en negatieve verschillen ten opzichte van de begroting worden verrekend met exploitatiereserves. Weliswaar neemt SFNijm wel begrotingsmaatregelen, indien de kosten stijgen of de inkomsten dalen door teruglopende bezoekersaantallen, maar die maatregelen hebben geen effect op de subsidie. De subsidie daalt niet omdat de maatregelen niet de kern van de problematiek raken. De kern van de problematiek is de inefficiëntie van het zwembadgebruik en de relatief hoge kosten voor het beheer en de exploitatie. Die problematiek wordt in hoofdstuk 7 uiteengezet De bedrijfsfilosofie van SFN De opdracht die de gemeentee verstrekt aan SFNijm is gebaseerd op (zes) doelomschrijvingen die de subsidiebeschikking vermeldt. Aan de hand daarvan exploiteert SFNijm de zwembaden naar eigen inzicht om die prestatieverplichtingen waar te maken tegenover de gemeente. In die filosofie staat de gemeente als klant centraal en stelt SFNijm zich dienstbaar op tegenover de gemeente. SFNijm voert de opdrachten uit als een soort merkbelofte tegenover de gemeente Nijmegen. Die merkbelofte is feitelijk de garantie van SFNijm dat iedereen goed af is, zonder dat iemand er slechter van wordt. Toch is dat te betwijfelen, want die (6) prestatieverplichtingen zijn opgesteld om een algemeen belang te behartigen voor de lokale bevolking. Dat betekent dat niet de gemeente, maar de bevolking klant is van SFNijm. S De gemeente wil zo min mogelijk bemoeienis met de wijze waarop SFNijm het aanbod samenstelt voor deze klanten, zolang dat aanbod maar niet afwijkt van de doelomschrijvingen uit de subsidiebeschikking. De gemeente contracteert SFNijm om idealee zwemproducten te ontwikkelen tegen zo min mogelijk subsidie. In die sfeer zijn de (6) prestatieverplichtingen een indicatie van maatschappelijke belangen. De kostenstructuur van SFNijm is niet afgestemd op de productie van ideale zwemproducten tegen de laagste subsidie. SFNijm hanteert een break even methode voor de begroting met de subsidie als ideaal financieel sluitstuk. Eigenlijk zou SFNijm break even ambities moeten begroten. Dat is een begrotingg van ideale zwembadproducten die tegemoet komen aan de (6) prestatieverplichtingen, met ambities over bezoekersaantallen per zwemproduct. Dan blijkt hoe afhankelijk een zwembadproduct is van de budgetsubsidie. De gevolgen van de exploitatiestra- tegie van SFNijm zijn hierna beschreven en de gevolgen van dezee exploitatiestrategie zijn be- oordeeld als kwaliteiten van SFNijm in de sfeer van de merkbelofte. Namelijk is iedereen in de driehoeksverhouding wel goed af met deze methode van begroten en exploiteren? GM Pagina 12 van 35

44 De exploitatie van SFN 5.2 Herschikking van subsidiebesteding Hoewel de jaarrekeningen n en de kostenstructuur van SFNijm transparant controleerbaar zijn, zegt dat nog niets over de kwaliteiten van de exploitant. Om hierinin meer inzicht te krijgen is de exploitatiestrategie onderzocht en is achterhaald hoe SFNijm de kosten en de opbrengsten kan beïnvloeden. Daarvoor is een overzicht opgesteld van inkomsten en uitgaven. Niet volgens de structuur tuur van de jaarrekeningen, en, maar door de uitgaven van de exploitatiebegroting te splitsen in vaste uitgaven en beïnvloedbare uitgaven. Deze herschikking van de exploitatiebegroting levert inzichten op van kostensoorten per soort zwembadproduct. De herschikking van tabel 3 is een dwarsdoorsnede van belangrijke exploitatiekosten, om te bepalen wat zwembadproducten zo afhankelijk maakt van subsidies. Tabel 3 herschikt de kostensoorten precies zodanig dat de exploitatiestrategi tegie van SFNijm beoordeeld kan worden op de besteding van subsidies. Tabel 3 herschikking subsidiebesteding exploitatieresultaten beïnvloebare uitgaven vaste uitgaven kostenstructuur op basis van onderzoek vaste uitgaven rente aflossing belastingen huur/erfpacht totaal vaste uitgaven exploitatiekosten personeel energie en water dienstverlening SFN overige exploitatiekosten totaal exploitatiekosten onderhoud en afschrijvingen dagelijks onderhoud mutaties reserveringe en onderhoud afschrijvingen (kapitaallasten) totaal onderhoud en afschrijvingen totaal aan bedrijfsko osten opbrengsten uit exploitatie rente opbrengsten totaal aan bedsrijfso opbrengsten exploitatietekort exploitatiesubsidie (volgens jaarrekeningen) exploitatiesubsidie (volgens beschikkingen) nog te besteden exploitatiebijdrage en reserves gemiddeld laatste 4 jaar actueel jaar volgt in Toelichting op de tabel Het gemiddelde aan bedrijfsopbrengsten over de afgelopen vier jaar, dekt voor 53% de kosten. Voor 2012 is hetzelfde dekkin kingspercentage (53%) begroot, terwijl de landelijke ondergrens voor het dekkingsperce percentage entage op 60% ligt. Deze lage dekkingsgraad van 53% wordt veroorzaakt door relatief ef (te) hoge exploitatie kosten per zwembadproduct. Indien de kapitaallasten buiten be- schouwing worden gelaten, is de dekkingsgraad 56% in het jaar 2012 en was de dekkingsgraad in de afgelopen vier jaar 60%. Uiteraard is de dekkingsgraad per zwembad afzonderlijk be- schikbaar, zodat in de toekomst strategische keuzes te maken zijn over het zwembadgebruik. GM Pagina 13 van 35

45 De exploitatie van SFN 5.3 Vaste uitgaven binnen de exploitatie De vaste uitgaven houden verband met het bezit en het voortbestaan van de vier zwembaden. De rente en aflossingen, de belastingen, de huur en de erfpachtcanon zijn vaste uitgaven die weliswaar verschillen per jaar, maar niet afhankelijk zijn van een exploitant. Gemiddeld zijn de vaste uitgave over de achterliggende vier jaar 16 procent van het totaal aan bedrijfskosten. Per 2012 daalt deze vaste last naar 10 procent van de totale bedrijfskosten. Die daling is het gevolg van het aflossen van een geldlening die SFNijm is aangegaan met de gemeente. Er bestaat geen landelijke norm voor verhoudingen tussen vaste en variabelee kosten. Vaste kosten zijn sterk afhankelijk van de gegeven situatie zoals in dit geval rente, aflossing, huur en de canon. Hoewel SFNijm de rente vergoedt aan de gemeente en de aflossingsverplichtingen nakomt, betaalt de gemeente eigenlijk zijn eigen geldlening. Toch is dit systeem van lenen en vergoeden via de budgetsubsidie wel een correct systeem. Het financieringsprincipe achter dit model biedt overigens meer mogelijkheden dan hier zijn toegepast. Het principe van dit financieringsmodel voorziet er in dat publieke voorzieningen onafhankelijker worden van overheidsmiddelen. Grafiek (1) verbeeldt het relatief kleine percentage vaste uitgaven, ongeacht welke exploitant de zwembaden beheert en exploiteert. Grafiek 1 verhoudingen vaste en variabele kosten 90% variabele kosten ,- inkomsten uit exploitatie ,- subsidie 10% vaste kosten Toelichting op de grafiek De 10% vaste kosten zijn rente, aflossing, belasting, huur en erfpacht, volgens de specificaties van de jaarrekeningen van SFNijm. Het zwembad Dukenburg wordt gehuurd en de zwembaden Oost en West zijn in erfpacht uitgegeven. Het zwembad De Goffert wordt in gebruik gegeven aan SFNijm zonder verdere huurvergoeding aan de gemeente. De 90% variabele kosten zijn alle beïnvloedbare kosten volgens tabel 3 (exploitatiekosten plus onderhoud en afschrijvingen). GM Pagina 14 van 35

46 De exploitatie van SFN 5.4 Beïnvloedbare uitgaven binnen de exploitatie Verreweg de meeste kosten (90%) kan SFNijm beïnvloeden door haar exploitatiestrategie. Om die strategie te beoordelen op zijn werkingssfeer, is een selectie gemaakt van kosten die veel invloed hebben op de subsidiehoogte en op de subsidieafhankelijkheid van zwembadproducten. Voor die beoordeling levert tabel 3 precies die dwarsdoorsnede op om inzicht te krijgen of de exploitatiestrategie van SFNijm economisch voordelig is. Op basiss van deze (tabel)opstelling zijn alle kostensoorten tot in detail onderzocht om aan te tonen wat een zwembadproduct zo afhankelijke maakt van subsidie. Wat de selectie aan kostensoorte en betreft zijn in dit rapport de personeelskostenn toegelicht en de kosten voor dienstverlening van SFNijm. Verder zijn de kosten voor onderhoud toegelicht en de kosten die worden geboekt op de post afschrijvingen. De grafiek hieronder toont hoe die 90% aan variabele kosten ( ) zijn verdeeld. Met deze grafiek wordt de uitleg over de kostenstructuur van de exploitatie van SFNijm afgerond. In hoofdstuk 6 volgt de toelichting van de onderzoeksbevindingen op deze vier kostensoorten. Grafiek 2 verdeling van variabele exploitatiekosten 499,775,- onderhoudskosten personeelskoste en ,- exploitatiekosten , ,- afschrijvingen n segmenten van vaste lasten, subsid die en inkomsten uit exploitatie Toelichting op de grafiek De kostensoorten, personeel, exploitatie, onderhoud en afschrijvingen zijn gespecificeerd in tabel 3. De personeelskosten zijn gescheiden gehouden van de overige exploitatiekosten. De overige exploitatiekosten ( ) zijn de optelling van energie, water, de dienstverlening van SFNijm en de overige exploitatiekosten. De onderhoudskosten zijn de optelling van dage- is het lijks onderhoud plus de mutaties en reserveringen aan onderhoud. De post afschrijvingen resultaat van afschrijvingen minus de uitgaven aan rente en aflossing op lopende geldleningen. GM Pagina 15 van 35

47 6 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.1 Toelichting op onderzoeksbevindingenn Nu de subsidiebestedingen bekend zijn, is het onderzoek verdiept naar de vier kostensoorten. Dit hoofdstuk beschrijft de onderzoeksbevindingen over vier kostensoorten die door SFNijm te beïnvloeden zijn en effect hebben op de hoogte van de budgetsubsidie. Het onderzoek en de beoordeling van kostensoorten heeft alleen betrekking op de drie overdekte zwembaden. 6.2 Personeelskosten Personeelskostenn vormen bijna de helft (47%) van de totale exploitatiekosten. Reden genoeg om deze kostenpost te onderzoeken en na te gaan hoe efficiënt SFNijm het personeel inzet per zwembadproduct. In totaal werken 41,23 formatie eenheden (FTE) in de drie zwembaden. De loonsom per FTE is ,,- per jaar. Deze loonsom is ongeveer 15% hoger ten opzichte van vergelijkbare zwembaden. Het uurloon is 24,- per uur en ook 15% hoger dan gebruikelijk. Een reden van de hogere personeelskosten is dat het management en de administratie voor alle vier de zwembaden door SFNijm wordt afgewikkeld en niet wordt uitbesteed aan het hoofdkantoor van SFN in Amsterdam. Hiervoor zijn 7,74 FTE gepland. Administratief/leidinggevend personeel is duurder dan instructiepersoneel. Omdat niet elk zwembad even praktisch is ingericht, is meer personeel nodig voor veilig toezicht. Vervolgens is de personeelsinzet onderzocht op efficiëntie. Het aantal medewerkers is uitgewerkt tot op het niveau van personeelsuren per bedrijfsuur. Elk zwembad heeft zijn eigen programma en gebruiksrooster en daaruit volgt ook een hoeveelheid bedrijfsuren per zwembad. Het aantal personeelleden en bedrijfsuren kan sterk verschillen per zwembad. Toch is er wel een logica tussen personeelsuren en bedrijfsuren. Dat is een richtlijn van 5 uur personeel per bedrijfsuur. Dezee richtlijn, ook al is die indicatief, wordt in geen van de drie zwembaden gehaald. Daarom is onderzocht hoeveel uur personeel noodzakelijk is alleen al om alle zwembadactiviteiten te verzorgen. Tabel 4 maakt inzichtelijk wat de personeelsinzet zou moeten zijn op basis van het activiteitenaanbod per zwembad. Daaruit blijkt dat in elk zwembad op het eerste gezicht te veel personeel staat gepland in vergelijking met het activiteitenaanbod. Op basis van deze bevinding kan nog geen oordeel worden gegeven over de personeelsinzet. Daarom is verderr onderzoek gedaan naar de bezoekersaantallen per zwembadactiviteit ( 6.3). Tabel 4 personeelsbezetting en -kosten per bedrijfsuur aantal FTE per zwembad (exploitatiejaar 2012) Oost West Dukenburg personeelsinzet per bedrijfsuurr volgens SFN personeelsinzet per bedrijfsuur volgens onderzoek personeelskosten per uur (exploitatiejaar 2012) loonsom per fte per uur personeelskostenn per bedrijfsuur 6,87 5,32 Oost 24,71 169,79 9,52 9,05 West 6,94 5,09 Dukenburg 23,90 23,36 227,55 162,09 Toelichting op de tabel SFNijm stelt dat de configuratie van bassins in zwembad West ongunstig is voor een efficiënte personeelsinzet. In dat opzicht is de halve FTE meer personeel in bad West heel acceptabel, maar dat geldt niet voor de andere twee zwembaden, vandaar het onderzoek naar het bezoek. GM Pagina 16 van 35

48 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.3 Het bezoek per activiteit Om het risico uit te sluiten dat een oordeel volgt zonder inzicht in het bezoek (de bezetting) per zwembadactiviteitt is het onderzoek uitgebreid naar bezoekersaantallen per zwembadactiviteit. Reden hiervoor is dat het geregistreerde aantal personeelsuren verband kan houden met hoge bezoekersaantallen van een zwembadactiviteit. In tabel 5 zijn dezee onderzoeksbevindingenn overzichtelijk gemaakt. De tabel presenteert de gemiddelde bezoekersaantallen per zwembad- het bezoekbeeld per zwembad. Dit is de optelling van bezoekersaantallen alsof alle activiteiten in activiteit en het aantal personeelsuren dat SFNijm hiervoor inzet. De tabel schetst tevens één en hetzelfde uur zouden worden aangeboden. In werkelijkheid worden deze activiteiten niet in elk zwembad tegelijkertijd aangeboden. Het bezoekbeeld illustreert de bezoekersaantallen van alle zwembadactiviteiten per uur en het aantal geraamde personeelsuren daarvoor. De conclusie is dat de personeelsinzet (te) hoog is en dat die hoge personeelsinzet niet volgt uit de hoge bezoekersaantallen per zwembadactiviteit. De personeelsinzet is nu om twee redenen aantoonbaar te hoog. Ten eerste is de personeelsinzet te hoog in verhouding tot het aanbod van zwembadactiviteiten. Die conclusie volgt uit tabel 4. Ten tweede is de hoge personeelsinzet niet te weerleggen op grond van hoge bezoekersaantallen. Het bezoekbeeld van tabel 5 maakt duidelijk dat er te veel personeel staat gepland voor de zwembadactiviteiten. Omgekeerd is het bezoek per activiteit te laag. Tabel 5 bezoek per activiteit tegenover de personeelsinzet aanbod van zwembadactiviteiten recreatief zwemmen doelgroepen kinderen doelgroepen volwassenen particuliere zweminstructie personeelsuren per uur voor het aanbod bezoekbeeld per uur openstelling gemiddelde bezoek per activiteit per uur Oost ,87 59 West ,52 63 Dukenburg ,94 40 Toelichting op de tabel De bezoekersaantallen zijn begroot en gegroepeerd in recreatief zwemmen en in doelgroepen voor volwassenen, kinderen en particuliere zweminstructie. Het bezoekbeeld van deze tabel wekt de indruk, dat er altijd een verhouding is van 6 personeelsleden voor 40 tot 60 bezoekers. Dat is in de praktijk niet zo. Die verhouding kan per uur sterk verschillen. Het bezoekbeeld is de momentopname van een willekeurig zwembaduur. Een oorzaak van de hoge personeelsinzet kan zijn dat SFNijm te veel verschillende soorten zwembadactiviteiten aanbiedt. De begeleiding van die activiteiten kost veel personeel. Als de activiteiten weinig bezoekers trekken, wordt een activiteit subsidieafhankelijk. Deze veronderstelling is onderzocht en beschreven in 6.4. SFNijm maakte bezwaar tegen de conclusie dat er te veel en te duur personeel staat gepland voor de verschillende zwembadactiviteiten. Om dat bezwaar op te heffen is intensief overleg gevoerd en informatie uitgewisseld over de personeelsuren en personeelskosten. Ondanks die uitwisseling aan informatie blijft de conclusie in tact, omdat SFNijm geen bewijs leverde waaruit blijkt dat de conclusie onjuist is. Deze informatie uitwisseling is samengevat in paragraaf GM Pagina 17 van 35

49 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.4 Verschil in onderzoeksbevindingen en opgaaf SFNijm (personeelskosten) In het kader van het onderzoek ek naar de hoogte van de personeelskosten en de inzet van het aantal personeelsleden, heeft SFNijm cijfermatige informatie verstrekt over Op basis van de analyse van dat cijfermateriaal eriaal is de personeelsparagraaf van dit eindrapport opgesteld. SFNijm heeft opmerkingen gemaakt over het concept rapport van augustus 2012 en specifiek over de loonsom om per formatie eenheid (FTE) en de loonkosten per uur per FTE. Daaropvolgend heeft SFNijm meerdere erdere keren ander cijfermateriaal aangeleverd. Daaruit blijkt dat de loonsom per FTE stelselmatig afneemt, maar het aantal FTE s toeneemt. Het mechanisme hierachter is het dalende aantal al uren per week per personeelslid (uitgedrukt in werkweekuren per FTE). De laatste te opgaaf van 24 oktober van SFNijm laat zien dat de loonsom per jaar en het uurloon per FTE weliswaar het gewenste niveau heeft bereikt,, maar dat het re sultaat is gebaseerd op een werkweek week van 31,5 uur. In werkelijkheid hanteert SFNijm contracten van 38 uur per werknemer (FTE) per week. Deze constatering bevestigt dat de opgaaf van SFNijm tot nu toe niet klopt met de werkelijkheid. De verlagingg van de kostprijs die SFNijm hanteert, werkt als een communice- rend vat met het oplopen van formatie-een eenheden. Het oplopen van het aantal FTE s werkt weer als communicerend nd vat met het verlagen van het aantal uren per werkweek. De tabel hieronder geeft een overzichtelijk samenvatting over de informatie van SFNijm om de personeelskosten naar beneden bij te stellen tot t het gemiddelde elde niveau van per FTE per jaar. overzicht mutaties n.a.v. onderzoeksbevindingen n opgaaf Sportfondsen Nijmegen (SFNijm) onderzoek Grontmij o.b.v. opgaaf SFNijm data omschrijvingen informatie materiaal FTE's personeelsuren bedrijfsuren loonsom loonsom contracturen loonsom bezoek prognose 2012 volgens begroting per / per jaar / per jaar / jaar per FTE per / per jaar / week per / uur 11-jul-12 basiss gegevens volgens actuele begroting juni , ,76 23,99 19-sep-12 overleg SFNijm en gemeente en Grontmij SFNijm stelt dat gegevens personeelskosten onderzoek te hoog zijn 21-sep-12 aanvullende gegevens SFNijm personeelsinformatie 46, ,00 20,60 18-okt-12 overleg SFNijm en gemenete en Grontmij SFNijm stelt dat personeelskosten elskosten ,- te hoog is 24-okt-12 aanvullende gegevens SFNijm personeelsinformatie 51, ,54 21,72 29-okt-12 verzo oek Grontmij aan SFNijm controle op contracturen Grontmij stelt dat contracturen per/w eek niet correspionderen met arbeidsovereenkomsten analyse personeelskosten 2011 onderstaande gegevens volgens opgaaf SFNijm en komen overeen met de jaarrekening okt-12 op basis van de jaarrekening SFNijm , geen opgaaf 21,44 23-okt-12 controle door Grontmij op aantal contracturenn per week 31,76 6-nov-12 conclusie Grontmij is dat het aantal contracturen te laag is (38 is de norm volgens SFNijm) totaal bezoek in 2011 volgens jaarrekening Controle op basis van gegevens 2011 Om meer zekerheid te krijgen over de personeelkoste en per fte in relatie tot het aantal uren per werkweek, week, is de personeelspost ost over geanalyseerd. De resultaten over 2011 maken duidelijk dat er sprake is van een vergelijkbaar ar mechanisme van een dalend aantal uren per werk- week per FTE. Met dit verlaagde aantal uren ontstaat het beeld dat de personeelskosten op jaarbasis circa zijn per FTE. Geconstateerd wordt dat in alle personeelsopgaven van SFNijm over de personeelkosten een oncontroleerbaar ntroleerbaar aspect blijft bestaan. Afhankelijk van de opgaaf is of het aantal FTE s of de loonsom per FTE of het aantal uren per FTE niet in overeenstemming met de werkelijkheid. Met deze wetenschap is de tekst gehandhaafd d op basis van de eerste opgaaf van 11 juli Dezee gegevens zijn door SFNijm verstrekt na het bijstellen (per 6 juni 2012) van de lopende begroting over Alle andere verstrekte te personeelsgegevens daarna zijn ontvangen op basiss van specifieke vragen, e.e.a. nadat SFNijm opmerkingen had gemaakt over de hoogte van de personeelskosten op basis van het conceptrapport van augustus GM Pagina 18 van 35

50 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.5 De subsidie per activiteit Veronderstelt is dat SFNijm veel verschillende soorten zwemactiviteiten aanbiedt die te weinig bezoekers trekken. Om die veronderstelling te onderbouwen zijn alle zwembadactiviteiten per zwembad onderzocht op de subsidieafhankelijkheid. Het blijkt dat de subsidieafhankelijkheid wordt beïnvloedt door drie aspecten. Ten eerste het aantal soorten zwembadactiviteiten, ten tweede het aantal bezoekers per soort zwembadactiviteit en ten derde de programmering van die zwembadactiviteiten. Uit dat onderzoek blijkt dat op elke dag, in elk zwembad, op steeds hetzelfde tijdstip, dezelfde soorten zwembadactiviteit worden aangeboden. Deze horizontale programmering is een oorzaak dat het bezoek per zwembadactiviteit te laag is. SFNijm biedt te veel van hetzelfdee aan, waardoor het bezoek zich verdeelt en per activiteit te laag blijft. Deze programmering maakt dat zwembadactiviteiten in hoge mate afhankelijk zijn van subsidie. Om die subsidieafhankelijkheid te bepalen zijn de bezoekersgroepen recreatief zwemmen, de doelgroepen voor volwassenen en kinderen en particuliere zweminstructie verder onderzocht. Hiervoor is de kostprijs per bezoekersgroep bepaald door de vaste en variabele kosten op te tellen. Door deze kosten te delen door het aantal bezoekers per bezoekersgroep, ontstaat de kostprijs per bezoeker. Deze kostprijs is verlaagd met het gemiddelde gewogen tarief van een bezoeker. Het resultaat is de afhankelijkheid van subsidie voor een zwembadactiviteit van die bezoekersgroep. SFNijm heeft hiervoor de gespecificeerde kostprijsberekeningen beschikbaar gesteld, zonder de personeelskosten. De personeelskosten per bedrijfsuur zijn toegevoegd zoals die zijn onderzocht voor elk zwembad afzonderlijk (zie tabel 4). Uit onderzoek blijkt dat alle zwembadactiviteiten in hoge mate afhankelijk zijn van subsidie. In percentages uitgedrukt blijkt uit tabel 6 dat op basis van dit bezoekbeeld geen enkele activiteit kostendekkend is. Tabel 6 subsidie afhankelijkheid bij het bezoekbeeld subsidieafhankelijkheid recreatief zwemmen doelgroep volwassenen doelgroep kinderen particuliere zweminstructie bezoekbeeld Oost 56,8% 59,3% 61,8% 19,2% 59 West Dukenburg 52,7% 52,3% 57,8% 57,3% 45,0% 67,5% 15,7% 20,2% Toelichting op de tabel Dezee percentageses zijn bepaald op basis van het bezoekbeeld 3. Deze percentages krijgen pas betekenis door één zwembadactiviteit specifiek te maken. De doelgroep kinderen bijvoorbeeld is sterk afhankelijk van subsidie op basis van de volgende feiten. Een doelgroepenbassin kost 120,- per uur. Daar komen de kosten bij van één instructeur 24,-. De kostprijs per uur is dan 144,- 4. Alleen bij 20 kinderen met één ouder per kind, die samen 7,25 per keer betalen is deze doelgroep kostendekkend. In geen van de drie zwembaden wordt dat aantal gehaald, waardoor de gemeente bijna 83,- per uur subsidieert (gemiddeldd 58% van die activiteit). Dit voorbeeld illustreert dat het bezoek van de doelgroep kinderen in de drie zwembaden laag is (bezoek 7 á 8 inclusief één ouder). Het combibad West scoort nog het best in deze doelgroep. 3 Dit is een fictieve momentopname waarop alle zwembadactiviteiten tegelijkertijd worden aangeboden ,- is nog zonder doorberekening van kassapersoneel, technisch medewerker, administratie, schoonmaak enz. GM Pagina 19 van 35

51 Beoordeling van subsidiebestedingen Tabel 7 mutaties onderhoudsfonds Stand van zaken Dotaties onderhoudsfonds gemeente in 2012 voor zwembad Oost West Dukenburg was ,-) voor zwembad de Goffert (verdisconteert in de budegtsubsidie 2012) Dotatie SFN in onderhoudsfonds volgens de exploitatiebegroting 2012 Totaal aan budget voor onderhoud voor 2012 geplande werkzaamheden 2012 zwembad West geplande werkzaamheden 2012 zwembad Dukenburg geplande werkzaamheden 2012 zwembad Goffert Totaal aan budget voor onderhoud eind geparkeerd Beoordeling onderhoudsbestedingen Het onderhoud is een relatief kleine uitgavenpost, maar heeft een bijzondere invloed op de hoogte van de budgetsubsidie. Daarom is deze post onderzocht en beoordeeldd op de subsidie- exploitatiekosten. Deze onderhoudspost is een optelling van het dagelijks onderhoud, plus een besteding. Voor 2012 is het onderhoud geraamd op ,- en dat is 11% van de totale onderhoudsreservering (zie tabel 3). Die reserveringenn stort SFNijm in een onderhoudsfonds. In 2012 is ,- gereserveerd ten laste van de exploitatiebegroting. Deze reservering maakt onderdeel uit van de totale bedrijfskosten en heeft invloed op de hoogte van de budgetsubsidie. Daarnaast verstrekt de gemeente nog onderhoudsbudgetten voor het uitvoeren van periodiek groott onderhoud. Zoals bekend, staat die subsidie voorlopig geparkeerd (zie toelichting tabel 2) in afwachting van de exploitatievisie van SFNijm en in afwachting van dit onderzoeksrapport. Intussen is in het onderhoudfonds ,- beschikbaar voor onderhoudsinvesteringen. Op basiss van een onderhoudsplanning bepaalt SFNijm de onderhoudsinvesteringen per jaar. Deze onderhoudsinvesteringen worden betaald uit het onderhoudsfonds. Voor staat ,- gepland voor onderhoudsinvesteringen. Tabel 7 maakt duidelijk hoe het onderhoudsbudget wordt opgebouwd in 2012 en hoe het onderhoudsbudget wordt uitgegeven in Toelichting op de tabel Goed beschouwd worden alle onderhoudslasten afgewenteld op de jaarlijkse budgetsubsidie. Dat is tot op zekere hoogte legitiem. Door het planmatig begroten van het onderhoud, blijven de budgetsubsidies constant en vangt het onderhoudsfonds alle investeringspieken op. Wat dat betreft beheert SFNijm het onderhoudsfonds correct, maar een beleid op de nvesteringskeuzes is nog niet voorhanden. SFNijm zou hierop beleid kunnen maken en keuzes kunnen voorleggen aan de gemeentee over investeringen die bezoekverhogend of serviceverlenend werken. Een principiële benadering is dat de grond van zwembad West (en het nieuwee zwembad Oost) in erfpacht zijn uitgegeven aan SFNijm. Juridisch gezien zou niet de gemeentee maar SFNijm als erfpachter moeten investerenn in onderhoud en vervangingen. Die investeringen kan SFNijm voor een deel terugverdienenn via de exploitatie. Het erfpachtrecht voorziet er in om SFNijm te beschermen tegen de financiële gevolgen, indien investeringen niet tot zijn recht zouden komen. Principieel moeten de investeringen niet als geheel worden afgewenteld op de budget- subsidie. GM Pagina 20 van 35

52 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.7 Beoordeling van afschrijvingen De afschrijvingenn zijn kosten die ten laste komen van de exploitatie maar eigenlijk geen uitgave zijn. Deze kostenpost van ,- is expliciet vermeld in tabel 3 en vormt slechts een fractie (5,1%) van de totale exploitatiekosten. De reden om deze kostenpost toch te analyseren houdt verband met de verborgen effecten van deze post op de hoogte van de budgetsubsidie. Deze kostenpost is niet terug te vinden in de jaarrekeningenn van SFNijm. Deze kostenpost zit als het ware versleuteld in de kapitaallasten die wel in de jaarrekeningen staan. Deze versleuteling in de jaarrekening is volkomen correct volgens de boekhoudregels. Toch is het goed om na te gaan wat afschrijvingen als kostenpost te maken hebben met budgetbesteding. Volgens de boekhoudregels schrijft SFNijm af op eerdere investeringen in gebouwen, machines en inventaris van de zwembaden. In is de afschrijving bepaald op ,-. SFNijm boekt deze post in de jaarrekening onder kapitaallasten. Uit dezee kostenpostt betaalt SFNijm rentee en aflossing en daarna resteert nog een bedrag van ,-. Dit zijn liquide middelen die vrij besteedbaar zijn binnen het lopende exploitatiejaar, maar waarom? Dit bedrag verhoogt de financiële ruimte om exploitatietegenvallers op te vangen en dat is vreemd. Die financiële ruimte moet ontstaan door voordelen boven de exploitatiekosten. Voor 2012 zijn die voordelen begroot op ,- inclusief het restant bedrag van ,,- Hier werken kennelijk twee mechanismen die de financiële ruimte beïnvloeden. Het H oorspronkelijke idee was, dat SFNijm via de budgetsubsidie goede en slechte jaren tegen elkaar weg kan strepen 5. Deze reservee mag groeien tot 10% van de begrote lasten. Die limiet is het signaal om de budgetsubsidie te herijken voor een volgend jaar en afspraken te maken over de besteding van het overschot. In tabel 8 is inzichtelijk gemaakt hoe deze reservepost verloopt volgens de begroting van Tabel 8 overzicht fondsvorming exploitatiee omschrijving op basis onderzoeksbevindingen stand van zaken per volgen ns jaarrekening 2011 fonds besteedbaar budget na aftrek van rente en aflossing geraamd positieve e exploitatieresultaat over voorspelling budget eind toegestaan budget volgens de subsidiebeschikking terugstorten van positief verschil aan gemeentee herleidbaar volgens tabel 3 optelling nog te besteden exploitatiebijdrage afschrijvingen (kapitaallasten) prognose nog te besteden exploitatiebijdra age 2012 Toelichting op de tabel In de budgetsubsidie zit een overfinanciering om tegenvallers in de exploitatie op te vangen. In werkelijkheid werken er twee mechanismen om die financiële ruimte te creëren. SFNijm mag uiteraard exploitatietegenvallers verwerken zolang die maar controleerbaar zijn. Uit onderzoek blijkt dat wellicht onbedoeld verborgen middelen vrij beschikbaar komen die wel op de budget- subsidie drukken, maar niet nodig zijn. De opdracht is dat SFNijm reserves mag opbouwen die ontstaan uit voordelen boven de exploitatiekosten, niet door die reserves te begroten. Ongewild ontstaat een geldcircuit via budgetten voor onderhoudd en investeringen, met kapitaallasten die na aftrek van rente en aflossing weer een vrij besteedbaar budget opleveren in de exploitatie. 5 raads sbesluit van 27 augustus 2008 zie ook paragraaf 4.1 GM Pagina 21 van 35

53 Beoordeling van subsidiebestedingen 6.8 Beoordeling van Dienstverlening SFN De dienstverlening van SFNijm is een betrekkelijk kleine uitgavenpost ( ,-) en deze post staat voor de kosten van beheer en exploitatie die SFNijm verzorgt. Dat is een reden om deze post te analyseren en te beoordelen in het kader van de subsidiebesteding. Sportfondsen Nederland (SFNed) levert uiteenlopende diensten aan SFNijm. SFNijm neemt een basispakket af met daarin de accreditatie voor deelname aan het pensioenfond ds, de salarisadministratie, een HRM-module, een helpdesk voor bouw en techniek, de begeleiding voor het opstellen van begrotingen en jaarrekeningen en ICT-ondersteuning. Samengevat een compleet pakket voor een professionelee ondersteuning, maar ook weer niet het volledigee pakket. Bouwmanagement wordt niet afgenomen omdat SFNijm een technische medewerker in dienst heeft die alle dagelijkse technische werkzaamheden zonder ondersteuning uitvoert. SFNed berekent haar dienstverlening door aan SFNijm. De hoogte van dezee kosten zijn te vergelijken met circa 3 á 4 personeelsleden die hiervoor bij SFNed werkzaam zijn. Bij navraag bij de financieel directeur van SFNed blijkt dat deze dienstverlening branchespecifiek is. SFNed voert diverse procedures en protocollen uit om de exploitatie van de zwembaden in Nijmegen te volgen. In dat kader zijn verdiepende vragen gesteld over de beheersing van de personeelsinzet en -kosten in relatie tot het relatieve lage bezoek per activiteit. Daaruit blijkt dat SFNed elk kwartaal en aan het eind van elk jaar een audit uitvoert. Dit is een kwaliteitscontrolee waarin de exploitatieresultaten van de zwembaden in Nijmegen worden vergeleken met de kengetallen van alle Sportfondsenbaden. Toch komen via die audits de fundamentele onvolkomenheden in de exploitatiee niet naar voren. Een vergelijking op kengetallen is nauwelijks zinvol om te beoordelen of een zwembadactiviteit voldoet. Het werkelijke probleem komt niet tot uitdrukking door een vergelijkingg te maken op het niveau van kengetallen, want kengetallen maken geen onderscheid in resultaten per activiteit. Pas op het moment dat de resultaten van een zwembadexploitatiee buiten de kengetallen vallen, blijkt welke activiteit zolang heeft kunnen meeliften in de vergelijkingen, terwijl die activiteit afzonderlijk al heel lang ongunstig was voor de exploitatie. Dat is geen visie op verantwoording om selectief om te gaan met overheidssubsidies om een maatschappelijk belang te dienen, wat dat belang ook maar is. Onvolkomenheden in de exploitatie leiden een lang en duur bestaan. GM Pagina 222 van 35

54 7 Het zwembadgebruik 7.1 Achtergrondinformatie De aanleiding anleiding voor or het onderzoek was dat Nijmeegse zwemverenigingen minder tevreden zijn over het gebruik van de zwembaden. De verenigingen hebben opmerkingen gemaakt over een tekort t aan trainingscapaciteit en over de hoge prijs voor de huur van zwemwater. Om die reden is onderzocht hoe de zwembaden worden gebruikt door de zwemverenigingen. In totaal maken 11 verenigingen gebruik van de drie overdekte zwembaden. Dat zijn 7 Nijmeegse verenigingen en 4 verenigingen n van buiten Nijmegen. De verenigingsactiviteiten zijn ook in te delen naar het sportspecifieke gebruik. Naast de tradition onele zwemverenigingen zijn er nog 2 duikverenigingen, 1 triatlonvereniging, tlonvereniging, een reddingbrigade en een recreatief ingestelde zwemvereniging. Niet elke vereniging maakt even intensief gebruik van de zwembaden. Aqua Novio 94 met 800 leden is een grootgebruike ker met uur per jaar verdeeld over de drie zwembaden. Gevolgd door de Nijmeegse Reddingbrigadee met 370 leden met 240 uur per jaar en zwemvereniging De Waalstroom (125 leden) met 255 uur per jaar. De Waalstroom heeft een aanvraag ingediend voor 82 uur ur per jaar voor het 50 meter wedstrijdbassin. De Waalstroom huurt zwemwater bij twee buurgemeenten omdat de Nijmeegse e zwembaden vol zitten. Andere zwemverenigingen hebben geen aanvragen ingediend. Uit deze eerste inventarisatieronde blijkt dat de knelpunten zich voordoen bij De Waalstroom. Bovendien blijkt dat de uren die De Waalstroom in bad West afneemt overbezet zijn in vergelijking met de bezetting van Aqua Novio 94. De bezetting voor wedstrijdzwemmers bij De Waalstroom ligt 40% 6 hoger dan bij Aqua Novio 94. De verenigingen oriënteren zich op het verbeteren eren van de samenwerking ten gunste van de zwemsport. De grafie rafiek geeft een eerste indruk van het verenigingsgebruik in de drie overdekte zwembaden. Grafiek 3 urenverdeling vereniging 255 uur per / jaar De Waalstroom 240 uur per / jaar Nijmeegse Reddingsbrigade 535 uur per / jaar overige verenigingen uur per / jaar Aqua Novio 94 Toelichting op de grafiek De grafiek is bewust samengesteld esteld uit vier verenigingssegmenten, omdat er iets bijzonders is opgevallen in het verenigingsaanbod. Om die reden zijn Aqua Novio 94, De Waalstroom en de Nijmeegse Reddingsbrigade afzonderlijk in beeld gebracht van de overige verenigingen. Benadrukt wordt dat uitzonderlijk veel gedetailleerde informatie is verzameld over het gebruik van de zwembaden en door de verenigingen met het oog op de aanleiding en de probleemstelling van het onderzoek. De volgende paragraf ragrafen beschrijven niet alle bevindingen tot in detail, maar vooral de kernproblemen. Namelijk is er een tekort aan zwemwater en zo ja waarom? Is het zwemwater te duur en zo ja, waar blijkt dat uit? 6 Het betreft hier de wedstrijdzwemmers mers langebaan in bad West in het 50 meter bassin GM Pagina 23 van 35

55 Het zwembadgebruik 7.2 Verenigingen en het sportspecifieke aanbod In de vorige paragraaf is al aangekondigdd dat niet elkee vereniging een zwemvereniging is zoals de naamgeving doet vermoeden. Het is interessant om ook het aanbod van de verenigingen te onderzoeken. Verenigingen bieden niet allemaal sportspecifieke zwemproducten aan, maar ook reguliere zwembadproducten, zoals zweminstructie en vormen van recreatiesport. Voorafgaand aan een specificatie van het aanbod per vereniging, toont tabel 9 het totaaloverzicht van het aanbod dat de verenigingen aanbieden, uitgedrukt in uren per activiteit per jaar, per zwembad. Om een vergelijking te maken met SFNijm is dit aanbod ook uitgedrukt in een gemiddeld aantal deelnemers (bezoek) per soort activiteit per zwembad. Die vergelijking gaat uiteraard alleen op voor gelijksoortigee zwemproducten zoals recreatiesport en zweminstructie. Onder recreatiesport wordt verstaan (banen) zwemmen in verenigingsverband, maar zonder competitie of gerichte prestatiedoelstellingen op wedstrijdniveau. De aard van dit aanbod is niet veel anders dan het aanbod van SFNijm zoals banen zwemmen, volwassen zwemmen, senioren en dergelijk. Het aanbod heeft hetzelfde karakter, maar dan ongeorganiseerd en in publieke uren. Als die uren recreatiesport van de verenigingen worden opgeteld zijn dat 223 uren per jaar, ofwel ruim 4 uur per week. Bij zweminstructie gaat het om uur per jaar en afhankelijk van het aantal weken dat zweminstructie wordt aangeboden per jaar, is het aantal uren 20 tot 22 uur per week. Deze uren (recreatiesport en zweminstructie) worden redelijk bezocht (26-27 bezoekers per / uur ). Tabel 9 aanbod van verenigingen soort activiteit per zwembad zwemtraining polo trainingen zweminstructie recreatiesport totalen per jaar verdeling van aanbod van verenigingen in uren / per ja West Oost Dukenburg aar bezoek gemiddeld bezoe ek per /uur Toelichting op de tabel Om een zuiver inzicht te krijgen in het beeld hoe de verenigingen de zwembaden gebruiken, zijn eenheden bepaald voor de berekening van uren per bassin. Zo is het gebruik door vereni- bad. Als een vereniging maar 1 baan huurt gedurendee 1½ uur, is sprake van ¼ uur zwembad 7. gingen van het 50 meter wedstrijdbassin van bad West teruggebracht naar 1 heel uur zwem- Verde is het gebruik van de zwembaden verdeeld in het gebruik per bassin en herleidbaarr tot op 15 minuten nauwkeurig per dag, per zwembad, per bassin. Wat de aantallen betreft is aan de verenigingen verzocht een redelijk constant gemiddelde op te geven per activiteit per keer. Zonder nog conclusies te verbinden aan het gebruik van de drie overdekte zwembaden door de verenigingen, is het merkwaardig dat dit patroon niet eerder door verenigingenn zelf, of door het management van SFNijm, of naar aanleiding van audits verder is uitgewerkt om het tekort aan zwemwater op te lossen. Met name omdat het tekort aan specifiek zwemwater zo problematisch lijkt te zijn. Uiteraard speelt het mee dat verenigingen zweminstructie aanbieden om financieel profijt te trekken uit dat aanbod. In de volgende paragraaf is deze zwembadproblematiek verder onderzocht en zijn de effecten beschreven van het huidige aanbod van de zwemverenigingen. 7 (1 baan is 1 / 6 zwembad keer 1½ uur) is teruggebracht naar ¼ uur maar dan voor een 6 / 6 zwembad GM Pagina 24 van 35

56 Het zwembadgebruik 7.3 Het aanbod van zwemverenigingen Hoewel alle gegevens per vereniging per zwembad tot in detail zijn verzameld, beperkt deze rapportage zich tot de hoofdzaken van de bevindingen. In dat kader zijn drie aspecten van het soort gebruik aan de orde gesteld. Ten eerste is het gebruik door Aqua Novio 94 onderzocht op drie zwembadproducten die de vereniging aanbiedt aan haar leden. Opgeteld wordt 51% van het zwemwater besteed aan sportspecifiek gebruik; zoals trainingen voor wedstrijdzwemmers, voor waterpoloteams en voor synchroon zwemmers. De rest van de tijd (46%) wordt besteed aan zweminstructie. Aan recreatiesport wordt 3% besteed voor de senioren, ofwel de masters. Grafiek 4 aanbod Aqua Novio uur per / jaar zwem instructie leskinderen 870 uur per / jaar trainingen zwemmers 52 uur per / jaar recreatiesport deelnemers Door het gebruik van de overige verenigingen te onderzoeken, blijkt dat er vrij veel uren (34%) aan zwemwater wordt gehuurd voor recreatiesport (banen zwemmen). De rest van de uren (66%) wordt afgenomen voor sportspecifieke trainingen zoals duiken, triatlon en zwemtraining. Grafiek 5 aanbod overige verenigingen 180 uur per / jaar recreatiesport recreatiesporters 355 uur per / jaar trainingen zwemmers Het percentage recreatiesport (34%) wordt voornamelijk door één zwemvereniging bepaald. Gay Swim Nijmegen (Spetters) biedt zwemtrainingen aan op vijf niveaus, oplopend van een recreatief niveau tot wedstrijdniveau. De bezetting is 25 zwemmers per gebruiksuur. Hoewel het aanbod specifiek is voor deze vereniging, wijkt het aanbod in zijn uitvoeringsvorm niet veel af van het reguliere aanbod van SFNijm, terwijl dat reguliere aanbod onderbezet is. Gay Swim Nijmegen betaalt voor het wedstrijdbassin en voor het instructiebassin, maar gebruikt uitsluitend het wedstrijdbassin. Ook blijkt dat het aanbod van Gay Swim Nijmegen staat geprogrammeerd op momenten dat het zwembad onverhuurbaar is. Deze constateringen zijn aanwijzingen om dergelijke elijke zwembadproducten beter op elkaar af te stemmen, met aandacht voor de prestatie- gerichte atleten binnen deze vereniging en de bezetting voor de meer recreatieve sporters.. GM Pagina 25 van 35

57 Het zwembadgebruik 7.4 Concurrentie in het aanbod De voorgaande paragraaf maakte inzichtelijk dat het verenigingsaanbod van zweminstructie en recreatiesport concurreert met het aanbod van SFNijm. Die concurrerende situatie is historisch gegroeid. Zweminstructie is destijds toegestaan als bron van inkomsten voor zwemverenigingen om sportspecifieke activiteiten te organiseren en de huur te betalen. Tegelijkertijd is datzelfde verenigingsaanbod een van de oorzaken van het tekort aan specifiek zwemwater. Vereniging De Waalstroom levert een 100% sportspecifiek product voor uitsluitend de wedstrijdzwemmers. Voor deze wedstrijdzwemmers is een tekort ontstaan van 82 uur per jaar aan wedstrijdwater. Als de Reddingsbrigade daar tegenover wordt gesteld steld, blijkt dat de Reddingsbrigade maar 60% sportspecifiek specifiek aanbod levert. De rest is zweminstructie. Uiteraard is zweminstructie het affiche van de Reddingsbrigade, maar zweminstructie is ook een contractueel verplicht aanbod dat SFNijm moet leveren. Deze historisch gegroeide groeide situatie heeft invloed op de hoogte van de budgetsubsidie. Deze onderlinge concurrentie beïnvloedt de subsidieafhankelijkheid negatief voor het geval SFNijm het product zweminstructie moet aanbieden tegen verenigingstarieven. Grafiek 6 verschillen in sportspecifiek aanbod Reddingsbrigade 144 uur sportspecifieke training per / jaar 720 zwemmers de Waalstroom 255 uur sportspecifieke training pe er / jaar zwemmers Reddingsbrigade 96 uur instructie per / jaar lessen Toelichting op de grafiek Grafiek 6 illustreert ert de onderlinge verschillen in het aanbod tussen verenigingen. Het aanbod van De Waalstroom is 100% sportspecifie iek, terwijl het aanbod van de Reddingsbrigade maar voor 60% sportspecifiek is. Indien het aanbod van een vereniging niet sportspecifiek is, is dat een belangrijke oorzaak voor het ontstaan n van een tekort aan sportspecifiek zwemwater. Samengevat hebben ben zwemverenigingen erenigingen en SFNijm een concurrerend end aanbod voor wat betreft zweminstructie en recreatief zwemmen. Nog afgezien van de historisch gegroeide situatie wordt het aanbod in verenigingsverband verzorgd door vrijw willigers en bij SFNijm door personeel dat volgens CAO wordt betaald. Deze vrijwillig igers zijn van grote waarde voor de infrastructuur van de verenigingen, want juist het vrijwilligerswerk heeft deze d (2) zwemproducten zo concurrerend goed gemaakt. Ook die wetenschap is van grote waarde om het concurrerende aanbod te bezien als een agenda van de toekomst. Het uitwisselen van informatie hierover moet op zijn minst opleveren hoe de bezetting van deze zwemactiviteiten verhoogd kan worden en hoe de subsidieafhankelijkheid kan worden teruggedrongen. GM Pagina 26 van 35

58 Het zwembadgebruik 7.5 Wat maakt zwemwater duur? Om een beeld te krijgen of de zwembaden in Nijmegen en (te) duur zijn voor verenigingen, enigingen, is een prijsvergelijking gemaakt met andere zwembaden in Nederland. Voorafgaand daaraan wordt in herinnering geroepen wat zwemwater duur maakt. Zwemwater wordt duur door de samenloop van twee omstandigheden. Ten eerste omdat zwemverenigingen in gesubsidieerde eerde uren een concurrerend aanbod leveren dat vergelijkbaar is met het aanbod van SFNijm.. Ten tweede omdat SFNijm geen ideale zwemproducten ontwikkeltt die het minst afhankelijkk zijn van subsidies. Met andere woorden: door alles wat SFNijm niet kan exploiteren of niet optimaal exploiteert, stijgt de subsidie per zwembad per definitie. Immers de entreetarieven voor het publiek en de huurtarieven voor zwemverenigingen zijn politiek vastgesteld. De subsidie vormt het financiële sluitstuk en dat is uit te drukken in een dekkingspercentage. Tabel 10 geeft het overzicht van de huurprijzen die de zwemverenigingen betalen en vergelijkt elijkt de badhuur met zwemverenigingen van vergelijkbare zwembaden in de Randstad. Van deze vergelijkende zwembaden is geen dekkingspercentage 8 bekend, zoals dat voor de zwembaden in Nijmegen wel is becijferd. Tabel 10 dekkingspercentage uit verhuur soort bassin per zwembad wedstrijdbassin dekkingspercentage instructiebassin dekkingspercentage huur vergelijkende zwembaden wedsttrijdbassin 50 meter wedsttrijdbassin 25 meter instructiebassin kostprijzen per bassin zwembad West kostprijs verhuur % 31,00 28% Sloterparkbad (A'dam) 180,000 n.v.t 90,00 kostprijs zwembad Oost 54% 18% BijlmerSportcentrum n..v.t 100,00 65,00 verhuur zwembad Dukenburg kostprijs verhuur % % Almere Stad n..v.t 70,- tot 275,- 290 Toelichting op de tabel Met uitzondering van zwembad Dukenburg kunnen verenigingen een bassin afzonderlijk huren. Het zwembad Dukenburg wordt altijd in zijn geheel verhuurd en de prijsstelling is opgeteld gelijk aan de huur van het totale zwembad Oost. Op zich betalen de verenigingen relatief lage huren in vergelijking met de zwembaden in de Randstad. De prijs van zwembad Almere Stad is 70,- voor verenigingsactiviteiten en 275,- en 290,- als verenigingen n zweminstructie aanbieden. De huur van zwembad de Grote Koppel in Arnhem is 66,- per uur voor het wedstrijdbassin en 40,-- per uur voor het instructiebassin. In Doetinchem zijn de tarieven 82, voor het 25 meter wedstrijdbassin en 27 voor het instructiebassin. Door wat specifieker te kijken naar het verhuurtarief van 50 meter bassins blijkt dat zwembad de Welle in Drachten 70,- in rekening brengt voor het 50 meter bassin. Zwembad de Steur (Kampen) rekent 65,- per uur en de Tongelreep (Eindhoven) brengt 92,- per uur in rekening voor lokale verenigingen. Samengevat is het 50 meter bassin niet de goedkoopste in zijn soort, maar het bassin is wel te huur per baan. Globaal zijn de bassins in de Nijmeegse zwembaden en niet (te) duur ten opzichte van vergelijkbare zwembaden. De percentages uit tabel 10 worden door de verenigingshuur gedekt. Daarboven vergoedt de gemeentee de dekking via de jaarlijkse subsidie aan SFNijm. 8 Het dekkingspercentage is de huurprijs gedeeld door de kostprijs GM Pagina 27 van 35

59 8 De rol van de gemeente 8.1 Maatschappelijke belangenn Van begin af aan is de term maatschappelijk belang gebruikt om het doel van budgetsubsidies aan te geven. De vraag is wat het maatschappelijke belang precies is? De subsidiebeschikking benoemt zes doelstellingen, die in hun aard variëren van politieke intenties tot concrete aan- tallen voor bezoekers per soort activiteit. Deze doelstellingen zijn op te vatten als de maat-- worden al- schappelijke belangen voor de zwembaden in Nijmegen. Want deze doelstellingen leen bereikt met behulp van een budgetsubsidie. Samengevat zijn die doelstellingen: het opti- maal exploiteren van de zwembaden met aandacht voor het verenigingsgebruik en het betaal- baar houden van het zwemmen voor de bevolking. In de subsidiebeschikking zijn deze doel- exploiteert SFNijm de zwembaden naar eigen inzicht. De gemeente vertrouwt op de expertise van SFNijm 9. stellingen concreet uitgewerktt per doelstelling. Aan de hand van deze opdrachtomschrijvingen De subsidiebeschikking eist dat SFNijm objectief meetbare maatschappelijke prestaties levert. Die prestaties variëren van bezoekersaantallen per zwemactiviteit tot hoeveelheden uren voor zwemverenigingen. Naast deze objectief meetbare prestaties, stelt de subsidiebeschikking ook controleerbare maar meer subjectieve doelstellingen. Dat zijn opdrachten in de sfeer van het betaalbaar houden van de zwemactiviteiten, een efficiënte planning doorvoeren en een balans zoeken in het zwembadgebruik. De subsidiebeschikking stelt ook ideologischee doelstellingen in termen van het functioneren van zwembaden als thuisbasis voor verenigingen. Op zich is het geen bezwaar om naast objectief meetbare ook subjectieve en ideologische tegenprestaties te verlangen van SFNijm in ruil voor de jaarlijkse budgetsubsidie. Toch zit er iets vreemds aan deze formuleringen over prestaties in aantallen en hoeveelheden. Kennelijk bepaalt de politiek welke categorieën uit de samenleving een voorkeursbehandeling krijgen voor het gesubsidieerde gebruik van de zwembaden. Dat zijn bijvoorbeeld deelnemers aan doelgroepactiviteiten, verenigingen en leskinderenn enz. Daaropvolgend levert SFNijm de bijbehorende zwembadproducten en de subsidie is daarin het financiële sluitstuk. En dat is vreemd. Het moet precies andersom werken! Welke sportproducte en komen tegemoet aan de politieke bedoelingen en in hoeverre mogen die sportproducten afhankelijk zijn van subsidies. Die politieke bedoelingen kunnen progressief, conservatief, liberaal en sympathiek zijn, maar altijd zijn deze doelstellingen politiek bepaald. Vrijwel nooit zijn deze doelstellingen gericht op de feiten of een subsidie de politieke idealen waarmaakt. Vrijwel nooit wordt de verhouding beoordeeld wat burgers betalen voor een sportproduct en wat de gemeente er nog op toelegt. Uit dit onderzoek is gebleken dat alle zwembadproducten sterk afhankelijk zijn van de budget- In subsidie. Verenigingen mogen particulieree zweminstructie aanbieden in gesubsidieerde uren. de subsidiebeschikking wordt daarover zelfs geformuleerd dat kostendekkendee marktactiviteiten zoals zweminstructie niet afdwingbaar hoeven te zijn tegenover SFNijm. Dat is pertinent onjuist. Het is juist de bedoeling om marktactiviteiten afdwingbaar te maken, want SFNijm moet namens de gemeente de zwembaden optimaal exploiteren en loopt daarin geen enkel risico. Het ligt voor de hand dat de gemeente andere doelstellingen zou hebben geformuleerd in de wetenschap dat de subsidie van de zwembadproducten zo hoog is opgelopen. In de volgende paragraaf volgt een uiteenzetting om doelgerichte prestaties te formuleren. 9 Volgens punt C van subsidiebeleid beschikking 2012 GM Pagina 28 van 35

60 De rol van de gemeente 8.2 Legitimeren van de budgetsubsidie De kern is dat SFNijm de budgetsubsidiess moet legitimeren door aan te tonen dat een bepaalde zwemactiviteit afhankelijk is van subsidie, omdat die zwemactivitei it niet langs economischee weg haalbaar is. Om dat aan te tonen heeft de onderzoeke een informatiemodel ontworpen. Aan de hand daarvan is het mogelijk om elke activiteit te beoordelen op de subsidieafhankelijkheid. Het model voorziet er in dat budgetsubsidies in twee richtingen zijn te legitimeren. De eerste richting bepaalt of de subsidiebesteding correct verloopt volgens het voorkeursbeleid. Via de tweede richting blijkt wat een zwembadactiviteit afhankelijk maakt van subsidie. Uit de beide richtingen blijkt of een zwembadproduct financieel en maatschappelijke voldoet aan het politieke doel. Het vakspecialisme van SFNijm is om ideale zwemproducten te leveren die tegemoet komen aan de politieke bedoelingen. SFNijm moet onderbouwen wat dat zwembadproduct afhankelijk maakt van een budgetsubsidie en wat de oorzaak is van die afhankelijkheid. De gemeentee zou dat vakspecialisme moeten afdwingen via de subsidiebeschikking. Dat kan door doelgerichte prestaties te formuleren. Bij die formulering staat het einddoel centraal, niet het zwemproduct. Bijvoorbeeld, maak zweminstructie kostprijsdekkend, of ontwikkel doelgroepactiviteiten die voor 50% afhankelijk zijn van subsidie. Bij die opdrachtformuleringen kan ook het tariefstelsel een rol spelen. Bijvoorbeeld, ontwerp een tariefstelsel om herhalingsbezoek te stimuleren of maak een tariefstelsel dat ecreatiesportt promoot. Het informatiemodel voorziet er in om prijsstellingen en activiteiten te programmeren om vooraf te kunnen bepalen wanneer een zwemactiviteit kosten- een dekkend is. Het is aan de politiek om te bepalen of de subsidie het doel waard is (of niet). Het is onjuist om te denken dat politieke bedoelingen vanzelfsprek kend afhankelijk zijn van subsidie. Als het politieke doel zou zijn dat de zwemverenigingen tot de nationale top moeten behoren, moet SFNijm daar sportproducten tegenover stellen en aantonen wat dat product zo afhankelijk maakt van een subsidie. Maar die vraag wordt nooit gesteld. Dit vakspecialismee wordt dan ook nooit afdwingbaar gemaakt via een subsidiebeschikking. Het gevolg hiervan is dat er geen zicht komt op de oorzaken van subsidieafhankelijke producten. Het wordt erge als de hoogte van een subsidie voor een bepaald (sport) product onbekend blijft. In dat geval kan de politiek wel ideale bedoelingen hebben, maar geen financiële afweging maken en geen vergelijking maken tussen sportproducten en recreatieve producten. In de praktijk verdwijnen subsidies naar producten die helemaal niet afhankelijkk mogen zijn van subsidie. Dit onderzoek verklaart waarom maatschappelijke sportproducten afhankelijk zijn van subsidies, terwijl dezelfde zwemproducten door dezelfde exploitant economisch haalbaar te maken zijn. Indien zou blijken dat SFNijm niet in staat is om enkele zwemproducten kostendekkend te maken, is dat een overweging om de exploitatie van de zwembaden opnieuw aan te besteden. Een zwemvereniging kan tot de top van Nederland behoren met minimale subsidies. Daar is geen exclusief recht voor nodig op het 50 meter bassin, zoals de subsidiebeschikking stelt. Daar is organisatiekrachtt voor nodig om die zwemmers dagelijks te faciliteren. Het voorstel is om de rol van de gemeentee aan te scherpen tegenover SFNijm. De positie van de gemeente is belangenbehartiger namens de bevolking en die belangen zijn afdwingbaar te maken via de subsidiebeschikking. Juridisch is SFNijm een toegelaten instelling. Dat betekent een nstelling die namens de overheid taken uitvoert en in dit geval zonder financieel risico. De Wet zegt hieroverr dat de gemeente dan ook vergaande voorwaarden kan stellen aan SFNijm om de belangen te behartigen. Dit is het legaliteitsbeginsel van subsidiebestedingen. GM Pagina 29 van 35

61 9 Samenvatting 9.1 Het onderzoek Dit onderzoek is ingegeven door de financiële problematiek die Aqua Novio 94 begin aan de orde heeft gesteld bij de gemeente. Voor de korte termijn zijn oplossingen gevonden. Daar- mee is tijd vrijgekomen om een onderzoek in te stellen. Uit dat onderzoek moet blijken welke structurele oplossingen op de lange termijn werken. In de raadskamer van 21 maart 2012 is de problematiek van de zwemvereniging behandeld en daaropvolgend is het voorstel ingediend om een onderzoek in te stellen. Daarbij is benadrukt dat structurele oplossingen alleen te vinden zijn door de driehoeksverhouding gemeente, SFNijm en de zwemverenigingenn te onderzoeken op een aantal thema s. Die thema s houden verband met de subsidiebesteding en de kosten- (gemeente, SFNijm en zwemverenigingen), maar niet elke partij is gelijk in deze opstelling. De structuur voor het beheer en de exploitatiee van de gemeentelijke zwembaden. Het onderzoek naar de besteding van subsidies concentreert zich op die driehoeksverhouding gemeente is een dominante partij, omdat de gemeentee de opdrachten verstrekt en subsidies beschikbaar stelt om die opdrachten uit te voeren. SFNijm is in deze driehoekverhouding de uitvoerende en organiserendee partij en financieel afhankelijk van subsidies. De verenigingen zijn in dit stelsel de eindgebruikers, ofwel de partijen die dankzij subsidies van de gemeente de zwembaden kunnen gebruiken voor de verenigingsdoelstellingen tegen gereduceerde tarieven. In het onderzoek zijn deze drie pijlers of verbindingen van de driehoeksverhouding gelijkwaar- rol van SFNijm zwaarder mee, dan de rol van de verenigingen als eindgebruikers. Daar tussen in zit de gemeente die financieel weliswaar een dominante positie heeft, maar wat de uitvoering betreft, volledig afhankelijk is van het vakspecialisme van SFNijm. dig onderzocht, maar het gewicht van de uitkomst is niet even zwaar. Zo weegt de uitvoerende De rol van de gemeente De gemeente delegeert de exploitatieopdracht voor de zwembaden aan SFNijm. De gemeente geeft inhoud aan deze opdrachten en kan opdrachten bijsturen via de budgetsubsidie. Dit is het enigee juridische document om prestaties afdwingbaar te maken tegenover SFNijm. Meer is niet vereist, maar het maakt de gemeente wel afhankelijk van het vakspecialisme van SFNijm. Het gewicht van de onderzoeksuitkomst over de rol van de gemeente blijft ook beperkt. Het blijkt dat de budgetsubsidie als instrument nauwelijks functioneert om opdrachten af te dwingen. De exploitatie van SFNijm Binnen de driehoeksverhouding is SFNijm de enige partij met het totaaloverzicht. Die positie maakt het gewicht van de onderzoeksuitkomsten over de rol van SFNijm gevoelsmatig zwaar. De centrale positie van SFNijm is cruciaal, omdat de subsidie wordt overgemaakt aan SFNijm en SFNijm de subsidie besteedt aan de zwembaden. Het gewicht van de beoordeling van de subsidiebestedingen is zwaar, omdat aan SFNijm hiervoor een monopoliepositie is toegekend. Het gebruik van het zwembad Zwemverenigingen zijn weliswaar niet de enige eindgebruikers, maar wel belangrijke partijen. In de driehoeksverhouding zijn zwemverenigingen namelijk de enigee organisatiess die het aanbod bepalen van het sportieve gebruik van de zwembaden. Dat veronderstelt dat de uitkomsten van subsidiebesteding voor verenigingsgebruik nooit zwaar kunnen meewegen. Uit de beoordeling van subsidiebestedingen blijkt dat de verenigingen in dit stelsel wel enig overgewicht hebben. GM Pagina 30 van 35

62 Samenvatting 9.2 De historie van subsidiebestedingen In het raadsbesluit van 27 augustus 2008 is een meerjarige budgetsubsidie vastgesteld voor de zwembaden. In dat raadsbesluit is het principe verwerkt dat de budgetsubsidiee financiële ruimte moet bieden om tegenvallers in de exploitatie op te vangen. Budgetsubsidies zijn structurele subsidies om de tekorten in de exploitatie te dekken. De gemeentee verstrekt verder A-struc turelee subsidies voor groot onderhoud en voor investeringen als gevolg van aangescherptee wetgeving. Gemiddeld verstrekte de gemeente de laatste vier jaar ruim 2,5 miljoen aan subsi- die per jaar. Vanaf 2012 vervallen de A-structurele subsidies met de aantekening dat subsidies voor groot onderhoud afhankelijk zijn gesteld van dit onderzoek en van de exploitatievisie die SFNijm dit jaar opstelt. Voor 2012 is de subsidie nog zonder onderhoudssubsidies. Verde is de subsidie verlaagd, omdat schoolzwemmen vanaf augustus 2012 vervalt. De subsi- diehoogte wordt per jaar bepaald op basiss van de begroting die SFNijm indient. Achteraf wordt de subsidie formeel vastgesteld nadat SFNijm de jaarrekening heeft ingediend. Juridische gezien is SFNijm geen risicodragende partij. Indien SFNijm een voordeel bereikt ten opzichte van de begroting, dan reserveert SFNijm dat voordeel tot een maximum van 10% van de totale lasten volgens de begroting. Deze exploitatiereserve is eind 2012 circa Op basis van bepalingen uit de budget subsidiebeschikking maken partijen nadere afspraken om een deel van die reserve in 2013 te besteden om de financiële problematiek van de zwemverenigingen op te lossen. De budgetsubsidie voorziet er in om dergelijke politieke doelstellingen te bereiken. Het onderzoek toont aan dat exploitatierisico s structureel zijn verwerkt in de begroting. De sub- uitgaven. Voor exploitatierisico s is geen reservefondss noodzakelijk als die risico s al in de sidiebeschikking maakt het mogelijk om de subsidie per jaar te herijken op basis van werkelijke begroting zijn verwerkt. 9.3 De exploitatie van SFN De doorlooptijd van de subsidiebeschikking eindigt per 31 december In 2013 moeten de gemeente en SFNijm overeenstemming bereiken over de exploitatievoorwaarden voor een nieuwe aansluitende periode. Indien die overeenstemming uitblijft, kan de gemeente de exploitatie van de zwembaden altijd opnieuw openbaar aanbesteden. Landelijk zijn er hooguit drie partijen die op deze schaal zwembaden kunnen exploiteren. Onderzoek naar de exploitatie maakt duidelijk dat SFNijm de zwembaden naar eigen inzicht exploiteert. Uit de tekst van de subsidiebeschikking blijkt dat de gemeente volledig vertrouwt op de expertise van SFNijm. In die sfeer zijn de jaarrekeningen van de zwembaden geanalyseerd op de besteding van subsidie en is de begrotingg van 2012 onderzocht op de kostenstructuur van SFNijm. De onderzoeke heeft de exploitatiebegroting 2012 hiervoor uit elkaar gehaald en opnieuw in elkaar gezet, maar dan in een voorkeursopstelling van kostenposten om aan te tonenn waaraan de subsidie precies wordt besteed. In grote lijnen is er sprake van vaste kosten en van beïnvloedbare kosten. Het blijkt dat de vaste kosten voor rente, aflossing, huur en dergelijke 10% zijn van de totale kosten. De vaste kosten dalen geleidelijk omdat SFNijm de geldleningen aflost. SFNijm heeft aan het eind van 2012 nog een restant schuld aan de gemeente van Deze lening heeft nog een looptijd van 10 jaar. Resteert dat 90% van de kosten onder de invloedsfeer vallen van SFNijm. De flexibiliteit om deze 90% aan kosten te beïnvloeden is wel beperkt, want SFNijm is ook gehouden aan geldende CAO s en contractafspraken met leveranciers. In het onderzoek zijn deze beïnvloedbare kosten verdeeld in vier kostensoorten. Deze vier kosten- soorten zijn daaropvolgend beoordeeld, vanwege het effect op de hoogte van subsidie. GM Pagina 31 van 35

63 Samenvatting 9.4 Beoordeling subsidiebesteding (personeelskosten) Een van de vier grootste kostensoorten zijn de personeelskosten. Voor de exploitatie van de zwembaden wordt 47% van de uitgaven besteed aan personeelskosten. Over de hoogte van deze kosten kan niet zomaar een oordeel worden gegeven, zonder exact inzicht in de inzet van personeel. Het onderzoek toont aan dat SFNijm (te) veel personeel plant, per soort zwembad- om inzicht te krijgen in de bezoekersaantallen van alle zwembadactiviteiten. Uit dat onderzoek blijkt dat de personeelsinzet om twee redenen aantoonbaar te hoog is. Ten eerste blijkt dat de activiteit. Dat is nog geen bewijs dat de personeelsinzet te hoog is. Daarvoor is het noodzakelijk personeelsinzet per soort zwembadactiviteit te hoog is, nog afgezien van het aantal bezoekers per zwemactiviteit. Ten tweede staat er te veel personeel gepland op basis van het aantal bezoekers per zwembadactiviteit. Dit is tevens het bewijs dat als het bezoek wel op peil zou zijn, dat er dan nog te veel personeel staat gepland. De belangrijkste oorzaak van de hoge personeelsinzet is het grote aanbod van verschillende soorten zwembadactiviteiten. In elk zwembad worden veel soorten activiteiten aangebodenn die het zwembadpersoneel moet begeleiden, terwijl de animo voor die activiteiten maar matig is. Verde is uit dit onderzoek gebleken dat de gemiddelde personeelskosten circa 15% hoger zijn dan gebruikelijk is in dergelijke zwembaden. Er zijn wel enkele verzachtende omstandigheden aan te wijzen als reden voor de hogere personeelsinzet en de hogere personeelskosten. Ten eerstee wordt het management en de administratie voornamelijk verzorgd op één zwembad- locatie. Omdat betrekkelijk weinig administratie door het hoofdkantoor van SFN in Amsterdam wordt verwerkt, staan 7,74 formatie eenheden (fte) gepland voor management en administratie. De kosten van administratief en leidinggevend personeel liggen hoger dan de personeelskosten van zweminstructeurs. Ten tweede is niet elk zwembad even praktisch ingericht, waardoorr meer personeel nodig is, enkel omdat de situatie onoverzichtelijk is voor goed en veilig toezicht. Uit dit deel van het onderzoek is ook naar voren gekomen dat de subsidie wordt besteed aan zwemactiviteiten waarvan je je kunt afvragen of die activiteiten wel met subsidies in stand moeten blijven. Particuliere zwemles bijvoorbeeld wordt in geen van de drie zwembaden kostendekkend aangeboden, terwijl in veel andere zwembaden deze activiteit zelfs winstgevend is. Het beeld is dat alle soorten zwemactiviteiten afhankelijk zijn van subsidie. Een hoge mate van subsidieafhankelijkheid is wel uitlegbaar, maar door diezelfde activiteiten anders te organiseren is die subsidie afhankelijkheid terug te dringen en om te buigen naar een kosten- dekkend product. 9.5 Beoordeling subsidiebesteding (onderhoudskosten) De tweede kostensoort die is beoordeeld, zijn de onderhoudskosten. Op zich is dit geen grote kostenpost, maar het beïnvloedt de budgetsubsidie op een bijzondere wijze. De essentie is dat er via de exploitatie een onderhoudsfondss wordt gevormd. Uit dit onderhoudsfonds worden allerlei onderhoudsinvesteringen betaald. Die keus voor onderhoudsinvesteringen bepaalt SFNijm. Uit die keus blijkt niet welk beleid SFNijm voert. SFNijm zou een beleid kunnen maken door een selectiee van investeringen die bezoekverhogend werken en investeringen die nood- Uit de erfpacht tussen de gemeente en SFNijm blijkt dat investeringen juridisch gezien niet altijd zakelijk zijn. In ieder geval moet SFNijm bewijzen of een investering wel succesvol is geweest. afgewenteld mogen worden op de budgetsubsidie. Feitelijk is SFNijm een gewone ondernemer die zijn investeringen mag terugverdienenn via de exploitatie. Zo is het erfpachtrecht bedoeld. GM Pagina 32 van 35

64 Samenvatting 9.6 Beoordeling subsidiebesteding (afschrijvingen) De derde kostenpost die is beoordeeld zijn de afschrijvingen. Afschrijvingen zijn geen uitgave, maar deze post verhoogt wel de budgetsubsidie. Afschrijving is een afwaardering van eerdere investeringen. Die afwaardering was in 2012 op gesteld. Uit dit budget betaalt SFNijm rente en aflossing van de geldleningen. Na aftrek van rente en aflossingen blijft nog een bedrag over van , volgens de begroting Uit onderzoek blijkt dat dit bedrag de financiële armslag van SFNijm vergroot. Dat strookt niet met het raadsbesluit daarover. Alleen voordelen boven de kosten zijn bestemd als reserve om financiële tegenvallers op te vangen. In dit geval zijn de voordelen vooraf ingeboekt en is dezee reserve al gedekt via de budgetsubsidie. 9.7 Beoordeling subsidiebesteding (dienstverlening SFNijm) Tot slot is de vierde kostensoort beoordeeld, namelijk de kosten van de dienstverlening van SFNijm voor het beheren en exploiteren van de zwembaden. SFNijm verzorgt voor per jaar het beheer en de exploitatie van de zwembaden (zonder risico). Voor dit bedrag levert het hoofdkantoor van SFN in Amsterdam professionele ondersteuning aan het management. De onderzoeker heeft kritische vragen gesteld aan de directie van Sportfondsen (Amsterdam), over het nut van die ondersteuning. Volgens de onderzoeker dient het hoofdkantoor het lokale management te coachen en te corrigeren. In ieder geval dient het hoofdkantoor te signaleren dat de zwembaden niet kosteneffectief worden beheerd en dat veel zwembadactiviteiten sterk afhankelijk zijn van subsidie. In de beoordeling stelt de onderzoeke daarover dat SFNijm (nog) geen visie heeft op verantwoording om selectief om te gaan met overheidsmiddelen. 9.8 Het zwembadgebruik De aanleiding voor het onderzoek waren de financiële tekorten bij de Aqua Novio 94 en de ontevredenheid over het gebruik van de zwembaden. Onderzoek hiernaar maakt duidelijk dat de zwemverenigingen en SFNijm een concurrerend aanbod leveren wat betreft zweminstructie en ecreatief zwemmen. Het aanbod van de zwemverenigingen verloopt door vrijwilligers en bij SFNijm door betaald personeel. De vrijwilligers vormen de infrastructuur van de verenigingen en zijn daarom van groot belang. Het concurrerende aanbod maakt het voor SFNijm ondoenlijk om de budgetsubsidie optimaal te besteden. Daar staat tegenover dat SFNijm geen zwembad- die zwemwater duur maken en de subsidie opdrijven. De prijs die de zwemverenigingen betalen zijn niet de laagste van het land, maar ook niet ongebruikelijk hoog. Rekening houdend met de producten aanbiedt die met de minste subsidie toekunnen. Dit zijn twee belangrijke oorzaken betekenis van vrijwilligers, moet worden onderzocht hoe de bezetting van zwembadactiviteiten kan worden verhoogd en de subsidieafhankelijkheid kan worden teruggedrongen. 9.9 De rol van de gemeente De gemeente heeft SFNijm opdracht verstrekt om de zwembaden te beheren en te exploiteren. Het maatschappelijke belang van die opdracht komt terug in de subsidiebeschikking via 6 min of meer voorspelbare doelstellingen. Als de gemeentee vooraf zou weten hoe afhankelijk deze doelstellingen zijn van subsidie, zouden deze doelstellingen nooit zijn geformuleerd. Nu er zicht komt op de kostprijs van een zwembadproduct, kan de gemeente opdrachten aanscherpenn om het doel van de subsidie te benadrukken. Bijvoorbeeld maak zweminstructie kostendekkend. Ongeacht of SFNijm de zwembadexploitatie risicodragend verzorgt, moet de gemeente altijd doelgerichte voorwaarden stellen aan het verstrekken van een subsidie. Het is een verdienste van SFNijm als door de exploitatiestrategie nog voordelen ontstaan boven de exploitatiekosten. GM Pagina 333 van 35

65 10 Conclusies en aanbevelingen 10.1 Conclusies 1 De onderlinge samenwerking tussen gemeente, SFNijm en de zwemverenigingen dient te worden geoptimaliseerd. Weliswaar hebben partijen hun afzonderlijke rol zo optimaal mo- gelijk ingevuld in het verleden, maar ondanks die rolopvatting ligt er een aantal vraagstuk- ken. De afgelopen vier jaar is jaarlijks gemiddeld 2.5 miljoen aan subsidie verstrekt. Deze subsidies zijn opgebouwd uit bedragen voor de exploitatie van de drie overdekte zwemba- den, bedragen voor het onderhoud, de uitvoering van het schoolzwemmen en de exploita- tie van het Goffertbad. In 2012 is een subsidie verstrekt van Het bedrag voor onderhoud is nog niet verstrekt in afwachting van dit onderzoek én in afwachting van de zwemvisie die SFNijm opstelt. 2. Bij SFNijm is sprake van hoge personele inzet vanwege het grote aanbod van verschillen- de activiteiten. De personele kosten zijn hoger dan gebruikelijk in vergelijkbare zwemba- den. Er zijn wel verzachtende omstandigheden die van invloed zijn op de hoogte van per- soneelskosten. Ten eerste is zwembad West niet praktisch ingericht (ligging bassins) en dat stelt eisen aan de aanwezigheid van extra personeel. Verder voert SFNijm de admini- stratie in eigen beheer uit en administratief personeel is duurder dan instructie personeel. Alles afwegende is de conclusie dat er onvoldoende verklaring is voor de hoge perso- neelsinzet (en kosten) bij de binnenbaden. 3. De post Onderhoud is niet de grootste in zijn soort van het aantal exploitatiekosten, maar wel van invloed op de budgetsubsidie. De fondsvorming voor het onderhoud vindt namelijk plaats via de exploitatie. Over de besteding worden jaarlijks afspraken gemaakt maar deze vinden niet hun grondslag in een gefundeerd onderhoudsbeleid. De onderzoeker geeft als advies hierop een adequaat meerjarenbeleid te formuleren over doelen en effecten van onderhouds-bestedingen. 4. De post afschrijving is in de begrotingg voor 2012 gesteld op Na aftrek van rente en aflossing resteert een vrij beschikbaar bedrag van Het onderzoek toon aan dat dit bedrag geen efficiënt voordeel is door exploitatie, maar een vooraf begroot budget dat door de subsidie is gedekt. Deze methode van budgetvorming uit afschrijving dient herzien te worden. 5. SFNijm neemt een pakket voor dienstverlening af bij de Holding Sportfondsen Amsterdam (SFNed). Deze dienstverlening levert kwantitatieve informatie op voor intern gebruik, maar analyseert de kernproblemen niet of onvoldoende. Gelet op de onderzoeksbevindingen is meer behoefte aan (kritische) kwalitatief inhoudelijke en beleidsondersteunende informatie, zodat het management van SFNijm kan anticiperen op afwijkingen in de lopende begroting. 6. Er is sprake van concurrerende activiteiten tussen SFNijm en de zwemverenigingen. Dat is een belemmering voor SFNijm, maar het is ook zo dat SFNijm geen activiteiten aanbiedt die met de minste subsidie toe kunnen. Rekening houdend met de belangen van partijen binnen de driehoek (gemeente, SFNijm en zwemverenigingen), moet worden onderzocht of en hoe die activiteiten op elkaar kunnen worden afgestemd. 7. De doelstellingen die de gemeente in het verleden heeft geformuleerd zijn te afhankelijk van subsidie. Bij nieuwe subsidieafspraken dient het subsidiedoel nadrukkelijker tot uiting te komen. GM ,, revisie Pagina 34 van 35

66 Conclusies en aanbevelingen 10.2 Aanbevelingen 1. Aanbevolen wordt om de opdracht die de gemeente verstrektt aan SFNijm vanaf 2013 aan te scherpen. De opdracht moet gericht zijn op de gewenste eindresultaten. Dat begint met het terugdringen van de subsidie afhankelijkheid van enkele, nog nader te bepalen, zwem- badactiviteiten. Dat betekent dat SFNijm voortaan moet aantonen voor welke zwembadac- tiviteiten subsidie noodzakelijk is. 2. De gemeentee moet de opdracht aan SFNijm periodiek controleren op het gewenste eind- resultaat. Door het organiseren van inhoudelijk overleg blijkt welke zwembad-activiteiten wel of niet bijdragen aan de doelstellingen. 3. Cruciaal in het geheel aan aanbevelingen is dat de gemeentee meer inzicht moet krijgen in de opbouw van de begroting en de jaarrekening. De gemeente moet zicht hebben, waaruit de begrotingsposten zijn opgebouwd. De gemeente zou moeten verlangen dat SFNijm een jaarrekening opstelt, zodanig dat de gemeente de subsidie kan herleiden. In het bijzonder geldt dat voor reserveringen voor onderhoud en exploitatieteg genvallers. Dit geldt tevens voor de post dienstverlening door het hoofdkantoor in Amsterdam. 4. Een van de belangrijkstee aanbevelingen aan SFNijm is om de personeelsbegroting en de tijdbesteding gedetailleerder te onderbouwen en nauwkeuriger te volgen. Specifiek de per- soneelsinzet per soort zwembadactiviteit in relatiee tot het aantal bezoekers. In dat kader is het een aanbeveling om de activiteiten beter af te stemmen op de faciliteiten per zwembad. 5. Op grond van de constatering dat (te) veel activiteiten versnipperd worden aangeboden door SFNijm, de zwemverenigingen en andere aanbieders, wordt aanbevolen om het sub- sidiebeleid te herijken. Dat betekent dat de politiek vooraf bepaalt waaraan subsidie wordt besteed. Dat betekent dat ook verenigingen in ruil voor subsidie tegenprestaties kunnen leveren. Dat kunnen objectief meetbare aantallenn jeugdleden of senioren zijn, maar ook ideële aantoonbare sportprestaties op nationaal niveau. 6. Het is een aanbeveling om via het erfpachtrecht meer ondernemersinitiatieven van SFNijm te verlangenn voor het nieuwe zwembad Oost. Het erfpachtrecht voorziet er in om private ondernemers voor eigen rekening en risico te laten investerenn in winstgevende voorzienin- gen. Via deze (wettelijke) methode kan de gemeente van SFNijm verlangen om de subsi- die terug te dringen. 7. Aanbevolen wordt om het contract (subsidiebeschikking) met SFNijm nog te verlengenn met maximaal één jaar en in het aankomende jaar (financieel) sluitende afspraken te maken voor het beheer en de exploitatie van de vier zwembaden. De gemeente heeft altijd de mogelijkheid om het beheer en de exploitatie openbaar aan te besteden indien de gemeen- te en SFNijm geen overeenstemming bereiken over toekomstige prestaties. GM Pagina 35 van 35

67 Van: freek van workum Verzonden: donderdag 22 november :32 Aan: Griffie Onderwerp: brief aan raad en college over rapport Grontmij Aan het college van B&W en de raad van de gemeente Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Nijmegen, 22 november 2012 Geacht College, geachte leden van de gemeenteraad, Op 13 november 2012 kwam het college van B & W toe aan beoordeling van de resultaten van het Onderzoek zwembaden Nijmegen van Grontmij BV. Nadien werd de gemeenteraad bij brief (registratienummer ) door het college nader geïnformeerd. Het spijt ons u te moeten berichten dat het bestuur van Aqua-Novio 94 zich van grote delen van het rapport distantieert. Naar onze mening is het Grontmij rapport incompleet, worden kernproblemen verhuld en is sprake van ernstige feitelijke fouten. Tevens hebben wij overwegende bedenkingen bij de gebruikte methodologie en de onderbouwing en wijze van verantwoording van conclusies en suggesties door de onderzoeker. Ook in de brief van het college aan de gemeenteraad die 13 november jl. werd geaccordeerd, zitten enkele elementen waarvan wij afstand nemen. Ons bestuur meent dat de leden van de raad van de gemeente Nijmegen immer juist en volledig moeten worden geïnformeerd, en dat feiten en falen hoe pijnlijk ook voor Sportfondsen en de gemeente zelf niet mogen worden toegedekt. Op het laatste blad van de brief aan de raad, stelt het college zich op het standpunt dat Sportfondsen Nijmegen in het verleden steeds heeft gehandeld conform de gemaakte subsidie-afspraken. Op pagina 1 van de brief verwoordt de onderzoeker als conclusie dat partijen in het verleden hun afzonderlijke rol zo optimaal mogelijk invulden. Naar mening van het bestuur van Aqua-Novio 94 is deze voorstelling van zaken bezijden de waarheid. Onze opvatting is dat onomstotelijk is komen vast te staan dat zowel Sportfondsen Nijmegen (SFN) als de gemeente Nijmegen over een periode van vele jaren ernstig in gebreke bleven en handelden en niet handelden in strijd met wettelijke normen en voorschriften en regels van zorgvuldigheid en het belang van de stad Nijmegen niet dienden. Deze zomer en herfst hielden Sportfondsen, gemeente en Grontmij een maandenlang durend toernooi zwartepieten, waarbij de schuldvraag uiteindelijk naar de achtergrond verdween en ten finale werd geconcludeerd dat het voor partijen het meest dienstig was als niemand schuldig was. Wellicht had bij het opzetten van het Grontmij-onderzoek meer acht geslagen moeten worden op het bepaalde in artikel juncto van de Algemene Wet Bestuursrecht. Ons bestuur houdt het voor mogelijk dat dan een andere onderzoeksopzet zou zijn gekozen, hetgeen had kunnen resulteren in een rapport met meer diepte en samenhang en bruikbare oplossingen, en met een helder antwoord op de vraag hoe kon het zo ver komen? Jammer dat gemeente en Sportfondsen bleven steken in een egel-houding en weigerden verantwoordelijkheid voor hun falen te nemen. Ook versie 8 van Onderzoek Zwembaden Nijmegen werd daardoor een onbevredigend stuk. Maar niettemin: een stuk van betekenis. Veel te lang hing er een soort van omerta rond het zwembadendossier die nu door het Grontmij-rapport is gebroken. Ingevolge onder meer artikel 213 van de Gemeentewet zijn gemeenten verplicht een getrouwheiden rechtmatigheidscontrole uit te voeren op uitgaven zoals subsidies. Sportfondsen ontving de afgelopen jaren aan subsidie ongeveer 2,5 miljoen euro, hetgeen op een totaal aan jaarlijkse subsidies bij de gemeente van 71 miljoen niet weinig is. Bij een subsidie van een dergelijke omvang passen vanzelfsprekend heldere voorwaarden en targets, adequaat toezicht en een transparante verantwoording van hoe gelden door de subsidieontvanger werden gebruikt. Het is uiteraard niet de bedoeling dat de subsidieontvanger niets van ambitie toont, niet toekomt aan reflectie en geen aandrang voelt om gelden tot profijt van de gemeenschap zo optimaal mogelijk in te zetten.

68 Aangenomen dat op de besteding van subsidiegelden door Sportfondsen Nijmegen door de gemeente Nijmegen enige controle werd geoefend (waarvan wij niet zeker zijn), dan was zo stellen wij vast - deze kennelijk ondeugdelijk. Anders immers zouden de jarenlange over-subsidiëring en de gebreken in de boekhouding van Sportfondsen die door Grontmij werden gesignaleerd reeds eerder aan het licht zijn gekomen. Het beeld dat oprijst uit het Grontmij-rapport en uit andere bronnen is onwerkelijk. Terwijl het aantal bezoekers van de Nijmeegse zwembaden het afgelopen decennium gestaag daalde (een daling die nog steeds doorgaat), werd de subsidie van de gemeente Nijmegen gaandeweg hoger en groeide de formatie bij Sportfondsen tot een nooit geziene omvang, ver boven wat in de sector gebruikelijk is. Stijgende operationele verliezen gingen hand in hand met een sterk verbeterde reservepositie van SFN. Onzerzijds doet dit vele vragen rijzen. Hoe kon de gemeente dit zo lang ontgaan? Waarom maakte Sportfondsen niet uit eigen beweging melding van de over-subsidiëring? Volgt niet uit de wet dat indien te veel subsidie wordt overgemaakt (bijvoorbeeld omdat leningen inmiddels geheel zijn afgelost en dus ook geen subsidiedekking meer nodig is), de subsidiegever daarvan in kennis wordt gesteld, waarna het te veel betaalde wordt teruggestort? Het rapport van de Grontmij benoemt een aantal gebreken in de administratie en organisatie van Sportfondsen Nijmegen. Deze gebreken zijn ernstig en in hoge mate diskwalificerend voor zowel het SFN-management als de toezichthouder, maar toch zij opgemerkt dat er het een en ander ongenoemd blijft. De subsidie die SFN van de gemeente Nijmegen krijgt, behoort te worden aangewend voor in de budgetovereenkomst specifiek genoemde maatschappelijke doelen. Gebeurde dat ook? Volgens de Grontmij zijn alle activiteiten van SFN sterk verliesgevend, welk oordeel naar onze indruk volkomen juist is. Ook op de commerciële activiteiten van Sportfondsen (Aquajogging, Aquacycling, etc. etc.) moest over een reeks van jaren geld worden bijgepast. Gelet op het zeer beperkte eigen vermogen van de NV Sportfondsen Nijmegen en omdat financiële achtervang van Sportfondsen Nederland niet aanwezig is, kan dit slechts een ding betekenen. Verliezen van SFN op commerciële activiteiten werden jarenlang gedekt door subsidiegelden van de gemeente Nijmegen. Hetgeen zoals bekend een doodzonde is. Waarom is deze praktijk nooit aangepakt? Wij hebben vastgesteld dat Sportfondsen en Grontmij van mening verschillen over de formatie van Sportfondsen en over de vraag of sprake is van overmaat en ondoelmatigheid. Op pagina 17 en 18 van het Grontmij-rapport staat een overzicht van de tussen partijen gewisselde cijfers. De totale formatie van Sportfondsen zou bestaan uit 41,23 fte. Wij vonden echter sterk afwijkende cijfers, en wel bij de best denkbare bron, te weten Sportfondsen Nijmegen. In 2009 draaide Zwembad West bedrijfsuren en personeelsuren. Zwembad Oost was op bedrijfsuren goed voor personeelsuren. Zwembad Dukenburg maakte bedrijfsuren en personeelsuren en ten slotte De Goffert bedrijfsuren en personeelsuren. Totaal aantal bedrijfsuren in 2009 was uur, het totaal aantal personeelsuren In 2009 had Sportfondsen 59 fte aan personeel in dienst (bron: Jaarverslag Terugkijken met de toekomst, Jaarverslag 2009 Sportfondsen Nijmegen NV, pagina 16 onderaan). Een jaar later, in 2010, had Sportfondsen zelfs 61 fte personeel in dienst (bron: jaarverslag Sportfondsen Nijmegen Een full-time medewerker bij Sportfondsen werkt 1640 uur per jaar, waarna eenvoudig is te becijferen hoeveel fte in 2009 werd toegerekend aan de verschillende zwembaden. In 2009 drukte op de exploitatie van zwembad West 30 fte aan personeelslasten, op Zwembad Oost 14,5 fte, op Dukenburg 12 fte en op De Goffert 4 fte. In voorkomende gevallen werd door Sportfondsen bovendien nog gebruik gemaakt van de diensten van uitzendbureaus en payroll instellingen. Duidelijk moge zijn dat de cijfers die Sportfondsen geeft in de verschillende jaarverslagen ver boven de aan Grontmij verstrekte cijfers liggen. Hoe goed of hoe slecht is de performance van Sportfondsen qua personeelsinzet? Het antwoord is dat Sportfondsen Nijmegen naar onze indruk heel goed de slechtst presterende exploitant van Nederland kan zijn. Ter illustratie: Sportfondsen Nijmegen trok in 2009 ongeveer bezoekers, ofwel 5,5 bezoeker per gedraaid personeelsuur (feitelijk nog belangrijk minder omdat bij activiteiten van verenigingen geen toezicht nodig is van de zijde van SFN). Andere parameter: zwembaden in de regio die 1 op 1 vergelijkbaar zijn met zwembad Oost en zwembad Dukenburg (zoals in Beuningen en in Malden) draaien op 5 á 6 fte personeel en krijgen van hun gemeente even meer dan euro subsidie. Waarom is in Nijmegen zó veel meer nodig? (Oost in 2011 : euro subsidie, Dukenburg in euro subsidie). De droevige performance van Sportfondsen laat zich ook illustreren aan de hand van het dekkingspercentage (verhouding baten/lasten). Dit cijfer bedraagt voor de overdekte baden in Nijmegen blijkens het rapport van de Grontmij in 2012 slechts 53 procent, welk

69 percentage schril afsteekt bij de landelijke norm van 70 procent. Worden kapitaallasten en huur buiten beschouwing gelaten, dan bedraagt het dekkingspercentage van SFN 56 procent, bij een landelijke norm die als bandbreedte 80 á 90 procent heeft. In De Gelderlander van dinsdag 20 november wijt de directeur van Sportfondsen Nijmegen de matige prestaties van zijn bedrijf aan de Nijmeegse zwemverenigingen. Letterlijk: Wij mogen de huurprijzen voor de clubs niet verhogen. Dat bepaalt de gemeente. De clubs betalen nu een huur die neerkomt op 60 procent van de kostprijs. Als wij die prijs kunnen verhogen, draaien we direct veel beter. Einde citaat. De schaamteloosheid en de onkunde van de directie van Sportfondsen Nijmegen is ons een gruwel. De feiten zijn dat de huren van de zwembaden in Nijmegen veel te hoog zijn en de kostprijs ook. Dat de kostprijs van zwemwater in Nijmegen zo hoog is, heeft te maken met diverse factoren. Een belangrijke rol spelen de valse verwachtingen die Sportfondsen steeds weer weet te wekken als het gaat om investeringsbeslissingen. Er worden op het stadhuis gouden bergen beloofd, die vervolgens uitblijven, waarna jaar op jaar op jaar op jaar bij raad en college wordt gebedeld om aanvullende subsidie. De grote investering in zwembad West in de tweede helft van de jaren negentig was een totale mislukking, die de exploitatie van de zwembaden nadien grote schade heeft toegebracht. Het peperdure Romeinse Bad in zwembad West wordt gemiddeld nog geen twee uur per dag gebruikt, en dan nog vaak met een minimale bezetting. De kostprijs per uur werd ook omhoog gejaagd omdat Sportfondsen gaandeweg steeds meer bedrijfsuren in de verschillende baden schrapte. Van belang was verder de korte afschrijvingsperiode voor de investeringen in West. Ook wordt de kostprijs per zwemuur in negatieve zin beïnvloed door de overmaat aan personeel, door het ontbreken van ondernemerszin, door ondoelmatige roosters en klantonvriendelijkheid, door verliesgevende commerciële activiteiten, door een te grote overhead en door het weglekken van te veel gelden (in euro) naar de twee private aandeelhouders van Sportfondsen Nederland dat eigenaar is van Sportfondsen Nijmegen. Onder andere leiding en bij een werkelijk professionele houding zou de kostprijs van zwemwater in Nijmegen kortom veel en veel lager kunnen zijn. En zouden de huren die verenigingen betalen ruimschoots kostendekkend zijn. Is de directie van Sportfondsen overigens bekend wat het dekkingspercentage is van buitensport accommodaties en andere binnensportaccommodaties in Nijmegen? Is de directie bekend met de contributietarieven van de verschillende soorten verenigingen? Is de directie van Sportfondsen bekend met het principe van gelijke behandeling? Ons bestuur heeft al eens voorgerekend dat de huur die alleen Aqua-Novio jaarlijks opbrengt voldoende is om alle voetbalvelden en tennisbanen in Nijmegen te huren. En dan kan er ook nog een sporthalletje bij. En toch dat alles zo zijnde wil Sportfondsen de huren voor zwemverenigingen verder verhogen. Het zou het onmiddellijke einde betekenen van Aqua-Novio en andere Nijmeegse zwemverenigingen. Sportfondsen zou niet veel beter draaien, zoals de directeur zegt in De Gelderlander. Integendeel. De zwembaden zouden nog leger worden. Blijkens het artikel in de Gelderlander van 20 november heeft de directeur van Sportfondsen Nijmegen nóg een oplossing om de exploitatie van de zwembaden te verbeteren. Deze oplossing is zwemclubs verbieden om nog langer zwemlessen te geven. Na dit verbod wordt Sportfondsen monopolist en kunnen de toch al hoge lestarieven van Sportfondsen verder omhoog, is de gedachtegang. Alsof jonge gezinnen vandaag de dag al niet genoeg financiële sores hebben. De reactie van het bestuur van Aqua-Novio luidt als volgt. Inderdaad biedt onze vereniging al vele decennia zwemlessen aan. De afdeling leszwemmen is het hart van onze vereniging en de kurk waarop wij drijven. Onze lessen zijn verhoudingsgewijs inderdaad goedkoop en bovendien van hogere kwaliteit dan bij Sportfondsen. Gaan we in Nijmegen werkelijk een product dat goed en goedkoop is en fundament van een hechte gemeenschap inruilen voor een commercieel product dat zowel veel duurder als slechter is? En hoezo is er sprake van oneerlijke concurrentie, zoals de directeur van SFN beweert? Is een burger die de troep in zijn straat opruimt een concurrent van de DAR? Is een mantelzorger een concurrent van pleeg- of thuiszorg? En zijn onze echtgenotes dan wellicht concurrent van in onze stad werkzame prostituees? En oh ja: gaat wat betreft Sportfondsen het verbod op leszwemmen dan ook gelden voor de zweminstructie die Aqua-Novio geeft aan mensen met een beperking? Onze vereniging heeft de afgelopen maanden met steun van het ministerie van Sport en de gemeente Nijmegen en tal van instellingen en scholen een nieuwe afdeling Aangepast Zwemmen opgestart (zie ), een activiteit die volledig operationeel is maar die vanwege het aanhoudende gestook en geklier van Sportfondsen over het leszwemmen medio oktober moest worden stilgelegd. Ook onze plannen voor een nieuwe interne waterpolocompetitie voor jeugdleden en een regionale competitie moesten worden stilgelegd. Omdat

70 Sportfondsen, gemeente en Grontmij eindeloos bleven soebatten over schuldvraag en cijfers, werd de besluitvorming over de zwembaden tot vier keer toe vertraagd en zit Aqua-Novio nu met een combifunctionaris en vrijwilligers die noodgedwongen duimen draaien terwijl kosten en tekorten blijven oplopen. Na de unanieme raadsuitspraak in maart 2012 houdt Aqua-Novio boven water ontstond er nieuw vertrouwen en raakte de club in een flow. Dat is kapot gemaakt. Door het getreuzel en het gesteggel van de professionals, met Sportfondsen voorop. Naar u begrijpt stellen wij in de directie van Sportfondsen inmiddels geen enkel vertrouwen meer. Er zijn nog een paar dingen die ons bestuur niet onbesproken wil laten. Zoals bekend heeft Aqua- Novio zich tot op het laatste moment met hand en tand verzet tegen realisering van het nieuwe zwembad Oost in zijn huidige vorm en op de huidige locatie. Ook de gemeenteraad had grote twijfels bij de voorgenomen exploitatie door Sportfondsen en daarom werd besloten de aanbesteding van de nieuwbouw geruime tijd op te schorten. Op woensdag 9 februari 2011 gaf de raad uiteindelijk groen licht. Beslissend was de inhoud van een brief van het college van 8 februari In de brief (L110/ , 1 e vervolgvel bovenaan) wordt de raad verzekerd dat uit analyse blijkt dat het huidige bad Oost in vergelijking met de andere Nijmeegse baden al jaren de beste exploitatie heeft. In het Grontmij-rapport vinden wij informatie die met de verzekering van B&W in volstrekte tegenspraak is. Wij verwijzen u naar tabel 2 op pagina 11, waaruit op te maken valt de subsidie die nodig was voor zwembad Oost opliep van euro in 2008 naar in Uiteraard is ook het subsidieverloop bij de andere zwembaden interessant. Het blijkt dat zwembad Oost niet al jaren de beste exploitatie had, maar integendeel de slechtste exploitatie. De vraag is wie voor deze flagrante leugen op een beslissend moment, een onwaarheid die de raad volledig op het verkeerde been zette, verantwoordelijk was. Kwam de analyse van Sportfondsen? Achter deze prangende vraag gaan vanzelfsprekend andere vragen schuil. Zou de gemeenteraad met de kennis van nu (kennis die destijds aanwezig had kunnen en moeten zijn) aanbestedingen van nieuwbouw en exploitatie van het nieuwe Oost ook achterwege gelaten hebben? Zou de raad Sportfondsen dan ook al in 2007 een investeringssubsidie van 6,8 miljoen hebben overgemaakt? Zou het nieuwe Oost in zijn huidige vorm dan uberhaupt zijn gebouwd? Wij willen deze reactie graag afronden met een aantal aanbevelingen aan college en gemeenteraad. Aanbeveling 1: subsidieverslaving onderscheidt zich niet wezenlijk van andere hardnekkige verslavingsvormen. Wezenlijk veranderingen in de bedrijfsvoering van Sportfondsen Nijmegen zijn naar onze mening niet mogelijk onder de huidige directie. Vervanging van de directie en Raad van Commissarissen van SFN is noodzakelijk. Aanbeveling 2: het ontbreken van concurrentie heeft de exploitatie van de zwembaden in Nijmegen geen goed gedaan. Insourcing van zwembad Oost of West is een oplossing. Aanbeveling 3: zwemgerelateerde activiteiten onder verenigingsvlag zijn altijd belangrijk goedkoper dan onder een exploitant. Maak verenigingen financieel en organisatorisch sterker zodat zij in staat zijn gaandeweg activiteiten als baantjeszwemmen, seniorenzwemmen en dergelijke van de exploitant over te nemen. Geef met andere woorden de zwembaden terug aan de gebruikers. Aanbeveling 4: voer zo snel mogelijk een maatschappelijk tarief in. Uit onderzoek van de ons toegewezen combifunctionaris blijkt dat er een aanzienlijke latente vraag is naar zwemwater. Bijvoorbeeld bij scholen, bij fysiotherapeuten of bij organisaties als de Zonnebloem. De huidige huur staat gebruik in de weg waardoor met name overdag en in het weekend het bezoek aan de zwembaden zorgwekkend klein is. Aanbeveling 5: jarenlang (nog steeds?) werd de jaarrekening van Sportfondsen Nijmegen gecontroleerd door een medewerker van Sportfondsen Nederland die rechtstreeks viel onder de financieel directeur die een van de twee aandeelhouders is van Sportfondsen Nederland. Verbetering van de controle op de besteding van de verstrekte subsidiegelden is een absolute prioriteit. Aanbeveling 6: in een nieuwe Raad van Commissarissen behoort plaats te zijn voor een vertegenwoordiger van de gemeente Nijmegen en/of de gezamenlijke zwemverenigingen.

71 Aanbeveling 7: maak een eind aan de staatssteun. Als commerciële activiteiten verliesgevend zijn, behoren deze te worden gestaakt of dient het verlies te worden gedekt uit het vermogen van Sportfondsen Nijmegen of Sportfondsen Nederland. Hetzelfde geldt voor verwijtbare andere verliezen. Aanbeveling 8: sluit voorlopig geen meerjarige budgetovereenkomsten af. De noodzakelijke turnaround bij SFN zal geruime tijd duren en vraagt scherpe monitoring. Aanbeveling 9: verfijn de opdracht en voorwaarden aan de exploitant van de zwembaden. Geef precies aan wat met de subsidie wordt beoogd. Aanbeveling 10: maak in de toekomst gebruik van het instrument aanbesteding. Dank voor uw aandacht. Met vriendelijke groet, Namens het Algemeen Bestuur van Aqua-Novio 94 F. van Workum, voorzitter F. van Workum Nieuwe Ubbergseweg KN Nijmegen /

72 Maatschappelijke Ontwikkeling Ingekomen stuk D12 (PA 18 september 2013) Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus HG Nijmegen Datum 25 juni 2013 Ons kenmerk MO10/ Contactpersoon Jona Overmars Onderwerp Voortgangsrapportage proces zwembaden Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de raad, Wij hebben u in november 2012 geïnformeerd over het onderzoek dat door Grontmij is uitgevoerd naar de exploitatie van de Nijmeegse zwembaden. De resultaten van dit onderzoek zijn in januari 2013 besproken in de raadskamer. Hierbij hebben wij aangegeven dat wij samen met vertegenwoordigers van zwemverenigingen en Sportfondsen Nijmegen, de zogeheten Gezamenlijke Opgave (verbeterthema s op grond van het Grontmij-rapport) uit willen werken. Deze brief is bedoeld als rapportage over de voortgang van dit proces. Daarvoor treft u in de bijlage de notitie Toekomstscenario s zwembaden Nijmegen aan. De Gezamenlijke Opgave Wij hebben vorig jaar de resultaten van het onderzoek naar de exploitatie vertaald in een aantal thema s, die gezamenlijk (in de driehoek exploitant zwemverenigingen gemeente) uitgewerkt dienen te worden: - Planning en programmering van activiteiten. - Samenwerking en afstemming tussen Sportfondsen Nijmegen en de zwemverenigingen. - Efficiency verbetering personele capaciteit. - Beleid ten aanzien van investeringen. - Toekomstig subsidiebeleid in relatie tot de exploitatievorm. In de afgelopen maanden is onder begeleiding van een externe procesbegeleider gewerkt aan de eerste fase van deze opdracht. Hierbij heeft het proces van verbinding van actoren, het spreken van dezelfde taal, centraal gestaan. Vertegenwoordigers van het zwemplatform, Sportfondsen Nijmegen en gemeente hebben in een aantal discussiesessies een dialoog gevoerd, die geresulteerd heeft in de bijgevoegde notitie Toekomstscenario s zwembaden Nijmegen. Aqua Novio 94 heeft er voor gekozen geen deel uit te maken van het zwemplatform (dat de zwemverenigingen vertegenwoordigt). Naast de gesprekken met zwemplatform, Sportfondsen en gemeente, heeft de procesbegeleider individuele gesprekken gevoerd met Aqua Novio 94,