PBS Training van het Schoolteam Dag 3B: Draaiboek voor de coach

Transcriptie

1 PBS Training van het Schoolteam Dag 3B: Draaiboek voor de coach Het pakket aan materialen voor trainingsdag 3B bestaat uit de volgende producten: Het draaiboek De powerpoint presentatie Kaartjes Hand-outs Hand-outs voor de coach Het draaiboek geeft een beschrijving van de stappen die de coach neemt bij het geven van de training. In het draaiboek wordt per slide een toelichting gegeven in de vorm van een spreektekst. Uiteraard heeft iedere coach zijn eigen stijl en licht hij de stappen in het draaiboek in zijn eigen woorden toe. De beschreven spreekteksten dienen daarbij ter inspiratie. De Powerpointpresentatie wordt gebruikt tijdens de presentatie en biedt de coach en de deelnemers ondersteuning bij hetgeen de coach over SWPBS vertelt. De coach print voor de deelnemers de slides uit als hand-out en stopt ze in een mapje om uit te delen tijdens de training. In het document Hand-outs zijn documenten te vinden die de deelnemers nodig hebben tijdens de training, bijvoorbeeld een beschrijving van een opdracht. Voor de overzichtelijkheid print de coach ze uit en stopt ze in hetzelfde mapje als de hand-out van de powerpoint. Tijdens de training maakt de coach gebruik van verschillende kaartjes (zie document Kaartjes ). In het draaiboek wordt vermeld wanneer welke kaartjes worden gebruikt. Tijdens de training worden er opdrachten gemaakt. In het draaiboek staat beschreven of deze opdrachten ingeleverd moeten worden bij het PBS-team zodat het PBS-team hier mee verder kan. Als dit het geval is, zijn deze documenten te vinden in de Hand-outs voor de coach. Deze documenten print de coach uit voor het aantal deelnemers. Deze documenten deelt de coach uit als hij aan het betreffende onderdeel toe is. Aan het einde van de trainingsdag (na de hele dag of na deel 3B) vullen de deelnemers een evaluatieformulier in. Foto s en filmopname Tijdens de studiedag maakt de coach foto s van de deelnemers tijdens activiteiten. De foto s kan de coach bij een volgende trainingsdag benutten en ophangen. De coach kan deze foto s bijvoorbeeld verwerken in de powerpoint-presentatie bij het terugkijken op de vorige studiedag. Deelnemers vinden dit doorgaans erg leuk en het vergroot de betrokkenheid. De coach maakt tijdens de studiedag opnames van zichzelf en van de groepjes die aan het werk zijn. Deze opnames kunnen worden geupload naar de beveiligde database en worden ingebracht bij intervisiebijeenkomsten. De coach kan dan met de andere coaches krachten en of knelpunten

2 bekijken en bespreken. Tevens neemt de coach enkele opnames op in het kader van certificering (zie certificeringscriteria). Het is van belang om van tevoren met de directie en eventueel het schoolteam af te stemmen over het nemen van foto s en het maken van opnamen. Voorbereiding: - Beamer en laptop - Mapje met hand-outs voor de deelnemers - Flap-over - Plakband/ Markeerstiften - Naambordjes - Kartonnen piramides - Beloningen (bijvoorbeeld scooby loops of kaartjes met een korte boodschap) om tussendoor uit te delen - Een belletje om de groep na een oefening weer bij elkaar te roepen - Tijdens de voorafgaande bijeenkomst van het PBSteam wordt besproken welk lid verantwoordelijk is voor het verzamelen van de materialen van deze trainingsdag voor het schoolteam. Noot: de coach staat gedurende de dag opnieuw model in het positief bekrachtigen van gedrag. Door de actieve opzet van de dag, doen zich veel kansen voor om deelnemers in het zonnetje te zetten met een compliment of een kaartje. Behalve het geven van complimenten ( goede vraag die je stelt. Die is denk ik voor iedereen hier relevant!) en het uitdelen van tokens, kan de coach de deelnemers ook op een indirecte manier positief bekrachtigen, bijvoorbeeld door belangrijke inzichten van deelnemers extra te benadrukken ( dat is inderdaad een belangrijk punt ) en op de flap te schrijven.

3 12:00-12:30 (30 minuten) Binnenkomst met koffie en thee 12:30 12:50 (20 minuten) Welkom, introductie en start van de dag Doel: deelnemers voelen zich welkom en weten wat er vandaag aan bod komt. Deelnemers zijn enthousiast over het vervolg van de PBS-reis! Voorbereiding: - Beamer en laptop - Mapje met hand-outs voor de deelnemers - Naambordjes - Beloningen (bijvoorbeeld scooby loops of kaartjes met een korte boodschap) om tussendoor uit te delen - Een belletje om de groep na een oefening weer bij elkaar te roepen - Tijdens de voorafgaande bijeenkomst van het PBSteam wordt besproken welk lid verantwoordelijk is voor het verzamelen van de materialen van deze trainingsdag voor het schoolteam. Noot: de coach staat gedurende de dag opnieuw model in het positief bekrachtigen van gedrag. Door de actieve opzet van de dag, doen zich veel kansen voor om deelnemers in het zonnetje te zetten met een compliment of een kaartje. Behalve het geven van complimenten ( goede vraag die je stelt. Die is denk ik voor iedereen hier relevant!) en het uitdelen van tokens, kan de coach de deelnemers ook op een indirecte manier positief bekrachtigen, bijvoorbeeld door belangrijke inzichten van deelnemers extra te benadrukken ( dat is inderdaad een belangrijk punt ) en op de flap te schrijven. Toelichting/ werkvorm: 1. De coach heet de groep welkom en blikt kort terug op de vorige trainingsdag (SWPBS in de klas, klasseninrichting en organisatie, gedragsverwachtingen visualiseren, bekrachtigen en belonen). De coach bespreekt de huiswerkopdracht. Wat zijn de ervaringen? Hoe was het om de opdracht uit te voeren? Wat waren de effecten? (10 minuten) Schoolwide Positive Behavior Support (SWPBS) University of Oregon Naam trainers Logo werkplek De coach heet de deelnemers welkom en licht het doel van deze dag toe, namelijk het uitwerken van verschillende methodische elementen van SWPBS gericht op het klassenniveau en het actief met elkaar aan de slag gaan om SWPBS in de klas in de praktijk te brengen. Datum Naam school 2. De coach licht het programma toe (5 minuten)

4 Programma :00 Pro-actief versus reactief handelen Proactief handelen: - Aandachtssignaal Interventies bij ongewenst gedrag - Negeren Consequenties bij ongewenst gedrag Concentratiespel Contact met ouders in de klas Tijdens dit tweede jaar richten we ons op SWPBS in de klas. Het programma van vandaag laat zien welke onderdelen hierbij centraal zullen staan. De coach loopt het programma langs. 3. De parkeerflap (5 minuten) De coach gaat na of er punten zijn voor op de parkeerflap. Op de parkeerflap worden vragen en opmerkingen genoteerd waar op dit moment even geen tijd voor is. Aan het eind van het eerste dagdeel of aan het eind van de gehele dag komt de coach hierop terug. Sommige vragen zullen dan wellicht al beantwoord zijn, de overige vragen worden alsnog behandeld.

5 12:50-13:20 (30 minuten) Proactief versus reactief handelen Doel: De deelnemers kennen het onderscheid tussen proactieve en reactieve handelingen. De deelnemers bedenken proactieve oplossingen bij scenario s van ongewenst gedrag. Voorbereiding: - Indeling van de deelnemers in groepjes van drie personen voor de oefening voorwaardenscheppende, proactieve en reactieve interventies - Kaartjes voorwaarden scheppende, proactieve en reactieve interventies (3 kaarten per groep) - Hand-out Overzicht voorwaarden scheppende, proactieve en reactieve interventies Toelichting/ werkvorm: 1. De coach licht de volgende dia toe (5 minuten). Proactief Proactieve handelingen zijn gericht op het voorkomen van ongewenst gedrag Reactieve handelingen zijn gericht op het ombuigen van ongewenst gedrag reactief Met deze dia wordt het verschil tussen proactief en reactief handelen benadrukt. Proactief handelen is erop gericht ongewenst gedrag te voorkomen. Binnen de preventieve aanpak van SWPBS is er veel aandacht voor proactief handelen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het opstellen van eenduidige gedragsverwachtingen en het aanleren en bekrachtigen van gewenst gedrag. Reactief handelen is erop gericht ongewenst gedrag om te buigen. 2. Oefening: voorwaardenscheppende, proactieve en reactieve interventies (10 minuten) De PBScoach deelt de groep op in drie-tallen. Ieder groepje krijgt een stapeltje met kaartjes waarop voorwaarden scheppende, proactieve en reactieve interventies genoteerd staan. De deelnemers krijgen de opdracht om de kaartjes volgens deze categorieën te sorteren. In de nabespreking geeft de coach aan dat deze oefening een voorbereiding is op de volgende oefening. 3. Opdracht: Proactieve oplossingen bedenken (15 minuten) De coach laat de deelnemers in de hand-outs de opdracht voor het bedenken van proactieve oplossingen opzoeken en geeft hierbij de volgende instructie: Uiteraard gebruik je als leraar in de dagelijkse praktijk veel proactieve oplossingen om ongewenst gedrag zo veel mogelijk te voorkomen en om leerlingen te helpen gewenst gedrag te laten zien. Bij deze volgende opdracht gaan jullie in tweetallen nadenken over proactieve oplossingen bij vier verschillende scenario s. Deze oplossingen schrijf je op het formulier dat jullie kunnen vinden in de hand-outs. Voor deze opdracht hebben jullie 15 minuten de tijd.

6 4. De coach licht de volgende dia toe (5 minuten) SWPBS: pro-actieve handelingen De coach licht nogmaals kort de belangrijkste proactieve handelingen binnen de SWPBS-aanpak toe. Formuleren van eenduidige gedragsverwachtingen Actief aanleren van gedragsverwachtingen Bekrachtigen en belonen van gewenst gedrag (aandachtsemmer) Hanteren van een beloningssysteem

7 13:20-14:10 (50 minuten) Proactieve interventies: het aandachtssignaal Doel: De deelnemers weten hoe zij een aandachtssignaal op de juiste manier, proactief, kunnen inzetten. De deelnemers denken na over welk aandachtssignaal zij willen gebruiken in de verschillende onderwijssituaties. Voorbereiding: - De coach heeft een belletje of stokje mee welke hij als aandachtssignaal kan inzetten bij de start van dit onderdeel. - De coach zorgt voor elk groepje voor een voorwerp waarmee een aandachtssignaal gegeven kan worden tijdens het oefenen van de les in goed gedrag. Toelichting/ werkvorm: 1. Algemene uitleg over het aandachtssignaal (15 minuten) Na afloop van de vorige opdracht gebruikt de coach een aandachtssignaal om de aandacht van de groep weer terug te krijgen. Hierbij legt de coach uit dat het aandachtssignaal een voorbeeld is van proactief handelen. Voordat de coach de volgende dia s over het werken met een aandachtssignaal toelicht, bevraagt hij de deelnemers kort op dit onderwerp. - Op welke manier vraag je meestal de aandacht van de gehele groep? Wat is jouw aandachtssignaal? - Gebruik je voor elke les of onderwijssituatie hetzelfde aandachtssignaal? - Wat is naar jullie idee het voordeel van het werken met een aandachtssignaal? Proactief handelen: aandacht vragen Gebruik een hoorbaar aandachtsignaal Gebruik steeds hetzelfde eenvoudige verbale signaal: Even jullie aandacht, alsjeblieft Begin de les als iedereen zijn aandacht erbij heeft Schenk direct aandacht aan leerlingen die opletten Let erop dat de leerlingen tijdens al je aanwijzingen blijven opletten Een aandachtssignaal wordt gebruikt om de aandacht van de hele groep te vragen. Bijvoorbeeld tijdens het starten van de instructie. Hierbij gelden de volgende richtlijnen (coach benoemt de punten van de dia). Een signaal om op te letten Oefenen met de hele klas Trainen als het te lang duurt voordat hele klas stil is: spelvorm Als één leerling niet goed reageert; apart gesprekje, extra oefenen individueel en individueel bekrachtigen Het is de bedoeling dat leerlingen snel reageren op het aandachtssignaal, meestal door naar de leraar te kijken en te luisteren omdat deze iets te vertellen heeft. Je kunt een groep ook trainen om sneller te reageren op het aandachtssignaal. Een voorbeeld hiervan is een stopwatch te gebruiken en samen met de leerlingen te kijken hoe snel ze klaar zitten. Door dit in een spelvorm te gieten, waarbij leerlingen proberen steeds iets sneller klaar te zitten, leren leerlingen precies wat er van hen verwacht

8 wordt als zij het signaal horen. Middels een grafiek of een thermometer op het bord kun je de leerlingen laten zien hoe ze vooruit gaan. Ook kun je met de leerlingen een streeftijd afspreken, bijvoorbeeld 30 seconden, op het moment dat de streeftijd behaald wordt krijgt de klas een beloning. N.B. De coach kan er ook voor kiezen om dit spel niet toe te lichten maar met de deelnemers te doen. 2. Les in goed gedrag: het aandachtssignaal (30 minuten) Les in goed gedrag: aandachtssignaal 1. Goede voorbeeld 2. Foute voorbeeld 3. Goede voorbeeld 4. Leerlingen oefenen Gewenst gedrag bij het signaal: Leerling stopt waar het mee bezig is Kijkt naar de leerkracht Luistert naar de leerkracht Uiteraard kan middels een les in goed gedrag het werken met een aandachtssignaal aangeleerd worden. Bij deze les kun je een leerling de rol van leraar geven door deze het aandachtsignaal te laten geven. Als leraar, in de rol van leerling, laat je dan zien hoe het wel of niet moet. Op deze dia zie je aan de linkerkant de vaste volgorde van een les in goed gedrag staan. Aan de rechterkant van de dia zie je veel voorkomende verwachtingen die passen bij het werken met een aandachtssignaal. NB: De coach kan bij de vorige dia even checken of de genoemde verwachtingen op de dia, volgens het team, volledig zijn of dat er mogelijk iets aan toegevoegd moet worden. Op deze manier sluit je als coach zoveel mogelijk aan bij de onderwijssituatie van de school zelf. De coach modelt de les in goed gedrag over het aandachtssignaal. Vervolgens gaan de deelnemers in een carrousel oefenen met een les in goed gedrag over het aandachtssignaal. Hierbij kunnen de deelnemers gebruik maken van het ingevulde lesformulier, welke te vinden is in de hand-outs. De coach benadrukt dat de deelnemers elkaar na het oefenen feedback geven in de verhouding 4:1. De deelnemers krijgen als kijkopdracht mee dat zij vooral letten op wat er goed gaat in het handelen van de leraar en koppelen dit na afloop van de les terug.

9 5. Opdracht: invullen formulier aandachtssignaal (5 minuten) Met behulp van het formulier aandachtssignaal gaan jullie voor jezelf na welk type aandachtssignaal je prettig Opdracht: Welk signaal? vindt om te gebruiken. Dit kan per onderwijssituatie Welk signaal gebruik ik in verschillende situaties? verschillen. Mogelijk gebruik je tijdens de gymles een ander Formulier aandachtsignaal: 10 minuten aandachtssignaal dan tijdens bijvoorbeeld een rekenles. Op het formulier aandachtssignaal beschrijf je precies hoe je aandachtssignaal eruit ziet (dus wat je zegt en wat je doet), in welke situatie je het betreffende aandachtssignaal gebruikt en wat je verwacht dat de leerlingen doen als reactie op het signaal (bijvoorbeeld: kijken en luisteren naar de leraar) : Pauze (20 minuten)

10 14:30 15:10 (40 minuten) Interventies bij ongewenst gedrag Doel: De deelnemers hebben zicht op een aantal handelingen die zij in de klas kunnen inzetten om ongewenst gedrag om te buigen: negeren, het aandachtssignaal reactief inzetten en de reactieprocedure. Voorbereiding: - De coach overlegt van tevoren welke ruimtes (bij voorkeur klaslokalen) gebruikt kunnen worden om te oefenen met de vaardigheid negeren. - Indeling van de deelnemers in groepjes van 5 personen voor de oefening negeren - Indeling van de deelnemers in groepjes van 3 of 4 personen voor de brainstorm consequenties op gedrag - Hand-out het concentratiespel Toelichting/ werkvorm: 1. De coach licht de volgende dia s toe (10 minuten) Interventies bij ongewenst gedrag Negeren Aandachtssignaal (reactief) De reactieprocedure Als leraar gebruik je veel proactieve interventies om ongewenst gedrag zoveel mogelijk te voorkomen en gewenst gedrag te stimuleren. Toch wordt een leraar in de dagelijkse praktijk ook geconfronteerd met verschillende vormen van ongewenst gedrag. In het volgende onderdeel staan een aantal interventies centraal die ingezet kunnen worden bij het omgaan of ombuigen van ongewenst gedrag. Dit zijn de volgende interventies: het negeren van ongewenst gedrag, reactief inzetten van het aandachtssignaal en natuurlijk de reactieprocedure. Naast het proactief inzetten van het aandachtssignaal, kun je dit ook reactief inzetten. Bijvoorbeeld: Meerdere leerlingen kletsen tijdens het zelfstandig werken. De leraar besluit ze niet te corrigeren en gebruikt in plaats daarvan het vaste signaal, mag ik even jullie aandacht. De leraar geeft een compliment voor het direct kijken en luisteren. Ik loop nu een rondje door de klas om te kijken of iemand een vraag heeft over het werk. Ik verwacht dat iedereen weer stil aan het werk gaat. Nu mogen jullie weer aan het werk. De leraar vestigt op dat moment niet de aandacht op de onruststokers, maar gebruikt de aandacht van de hele klas om de rust te herstellen en de gedragsverwachting te herhalen. De klas weet dat de leraar langs komt voor hulp. De leraar voorkomt dat de andere leerlingen gestoord worden en voor meer onrust gaan zorgen. Wat doe je als er één leerling is die niet goed reageert op het aandachtssignaal? Met deze leerling ga je eventueel op een rustig moment apart in gesprek: Ik zie dat het je veel tijd kost om te stoppen met waar je mee bezig bent als ik het teken geef. Is er iets wat ik kan doen om je hierbij te helpen? Ik zal vandaag extra goed op je letten. Indien het een probleem blijft voor de leerling gebruik je een individueel rollenspel om het werken met het aandachtssignaal te oefenen en eventueel kun je een motivatiesysteem afspreken.

11 Negeren Onuitgesproken boodschap: Ik geef jou alleen aandacht als je de juiste dingen doet. Negeer nooit: de eerste keer dat een bepaald gedrag zich voordoet als er meerdere leerlingen bij betrokken zijn als een leerling zichzelf of anderen pijn doet Een belangrijk uitgangspunt van de SWPBS-aanpak is het minimaliseren van ongewenst gedrag. Kleine vormen van ongewenst gedrag kunnen genegeerd worden. In plaats van aandacht geven aan het ongewenste gedrag kan de leraar leerlingen die gewenst gedrag laten zien complimenteren. Hiervan gaat een signaal uit naar de leerling dat ongewenst gedrag laat zien. Bijvoorbeeld: Tijdens het zelfstandig werken heeft Joost geen zin om zijn rekenwerk af te maken. In plaats daarvan is hij aan het spelen met zijn gum en potlood. De leraar merkt dit op en besluit een aantal andere leerlingen uit het groepje van Joost tijdens haar hulpronde een complimentje te geven: Ik zie dat Jelle en Iris heel goed geconcentreerd aan het werk zijn, dat schiet al aardig op! Joost hoort het compliment van de juf, kijkt nog even naar Jelle en Iris en besluit dan toch maar door te gaan met zijn werk. De leraar heeft geen aandacht hoeven geven aan het ongewenste gedrag van Joost. Hij heeft zijn gedrag immers zelf al bijgesteld. De leraar zorgt er zelfs voor dat zij Joost snel na dit voorval ook een complimentje kan geven ( Ik zie dat je heel netjes hebt gewerkt Joost, goed zo!) waardoor Joost nog even gemotiveerd blijft om verder te werken. Er zijn ook een aantal situaties waarin het beter is om ongewenst gedrag niet te negeren. Zoals de eerste keer dat bepaald ongewenst gedrag zich voordoet. Op het moment dat je dit gedrag negeert is het net alsof je het toestaat en als leraar wil je duidelijk maken dat dit gedrag niet gewenst is. Wanneer een leerling zichzelf of anderen pijn doet grijp je als leraar ook direct in. Immers, als je dit gedrag negeert zal het alleen maar escaleren. 2. Oefening: ongewenst gedrag negeren/ gewenst gedrag van anderen bekrachtigen Negeren 1. Bedenk wat het gewenste gedrag is 2. Kijk welke leerlingen dit gedrag wel laten zien 3. Geef een compliment aan minstens 3 leerlingen die het gedrag laten zien 4. Wacht en observeer minimaal 10 seconden 5. Hou de leerling met het ongewenste gedrag in de gaten: complimenteer iedere stap in de goede richting Bij het negeren volgt de leraar vijf stappen. Als eerste wordt een duidelijke instructie gegeven. De leraar gebruikt het woordje nu om duidelijk aan te geven dat de leerlingen de instructie meteen moeten opvolgen. Vervolgens wacht de leraar minimaal 10 seconden en observeert hij wat er in de klas gebeurd. Uit onderzoek is immers gebleken dat leerlingen minimaal 10 seconden nodig hebben om te kunnen omschakelen van de ene naar de andere activiteit. Na de eerste 10 seconden deel je direct een gericht compliment uit aan de leerlingen die de instructie hebben opgevolgd. Vervolgens wacht en observeer je nogmaals 10 seconden. En als laatste stap deel je nog een compliment uit aan leerlingen die klaar zitten. De coach checkt of de stappen van het negeren duidelijk zijn. Mogelijke vragen die gesteld kunnen worden zijn: - Wat doe je als een leerling zijn gedrag niet bijstelt? Een belangrijk uitgangspunt is dat je te allen tijde zoveel mogelijk de routine door laat gaan. Als leraar ga je dus verder met de activiteit. Afhankelijk van hoe snel de leerling zich alsnog herstelt kun je een incident registeren, de leerling is immers ongehoorzaam geweest. Indien de leerling zich niet herstelt zorg je ervoor dat de klas verder kan gaan met werken en kun je voor deze individuele leerling de reactieprocedure inzetten.

12 - Wat doe je als steeds dezelfde leerling ongewenst gedrag laat zien? Op een ander (rustig) moment kun je met de leerling oefenen wat er van hem verwacht wordt nadat je als leraar een aandachtssignaal hebt gebruikt. Je wilt de leerling immers ondersteunen en helpen bij het beter luisteren naar het aandachtssignaal. De coach modelt de techniek negeren voor de groep. De deelnemers gaan hierna in een carrousel in groepjes van vier, oefenen met de vaardigheid negeren. Hierbij spelen twee deelnemers een leerling, waarvan de één op tijd op zijn plaats zit en de ander de instructie in eerste instantie niet opvolgt. Na het uitdelen van het eerste compliment van de leraar besluit ook deze leerling de instructie op te volgen. De vierde deelnemer is de observant. Deze krijgt als kijkopdracht vooral te letten op wat er goed gaat en geeft na afloop van de oefening feedback op de leraar in de verhouding 4:1. 3. Brainstorm: Consequenties op gedrag (20 minuten) Tijdens deze opdracht gaan de deelnemers in groepjes van 3 of 4 personen brainstormen over welke consequenties zij vinden passen bij ongewenst gedrag in de klassensituatie. Hiervoor gaan zij eerst nadenken over welke vormen van ongewenst gedrag zij zoal tegenkomen. Deze proberen zij zo concreet mogelijk te omschrijven. Vervolgens gaan de deelnemers nadenken over welke consequenties zij hierbij vinden passen. De deelnemers schrijven hun ideeën in het schema Consequenties op ongewenst gedrag (zie hand-outs). Voor deze opdracht hebben de deelnemers 15 minuten de tijd. Na afloop van de opdracht worden de ingevulde schema s bij het PBS-team ingeleverd. Deze zorgt voor de verwerking van de gegevens. 4. Het concentratiespel (10 minuten) De coach licht de volgende dia s over het concentratiespel toe: Het waarom van het concentratiespel Langere tijd taakgericht werken is een bepalende factor voor leerprestaties Leerlingen leren om afleiding te negeren heeft zorgt ervoor dat: - leerlingen beter aan het werk blijven - leerlingen zich na onrust weer snel op hun werk kunnen richten - bekrachtiging van aandacht trekken wordt voorkomen - escalatie van ongewenst gedrag wordt voorkomen De mate waarin leerlingen langere tijd taakgericht kunnen werken heeft een positieve invloed op hun leerprestaties. Dit is een belangrijke reden om leerlingen aan te leren langere tijd geconcentreerd aan het werk te zijn zonder dat zij zich laten afleiden. Hiervoor kan het concentratiespel worden ingezet. Leerlingen leren door dit spel om zich beter te concentreren. Bovendien kunnen zij zich na een onrustige situatie weer snel concentreren op hun werk. Bekrachtiging van aandacht trekken wordt voorkomen. Immers, een leerling die om negatieve aandacht vraagt wordt hierin niet gesterkt door de reacties van zijn klasgenoten. Hat aandacht vragen op een negatieve manier zal hierdoor verminderen. Tevens zal het ongewenste gedrag hierdoor niet escaleren.

13 Het concentratiespel Maak een schema waarin je een streeftijd noteert Vertel je leerlingen dat je hen wilt leren hoe ze zich moeten concentreren, ook als ze door kleine dingen afgeleid worden Vertel de spelregels Doe voor wat je leerlingen moeten doen en wat ze niet moeten doen Kies dingen die ze alleen kunnen doen De coach loopt de stappen van het concentratiespel langs. Het concentratiespel (vervolg) Oefen eerst even Zorg dat je de enige in de klas bent die probeert de leerlingen af te leiden Richt je alleen op leerlingen die het goed doen Als er een paar leerlingen zijn die zich laten afleiden, probeer het later nog een keer Zet de tijd in het schema Als leerlingen de klas afleiden, doe het spel dan minstens vijf keer voor niets voordat je het een keer echt speelt De coach loopt de aandachtspunten bij het spelen van het concentratiespel langs. De coach wijst de deelnemers op de beschrijving van het concentratiespel in de hand-outs.

14 15:10-15:40 (30 minuten) In contact met ouders in de klas Doel: Deelnemers weten hoe zij de uitgangspunten van SWPBS kunnen benutten om ook vanuit de klas te bouwen aan een positief contact met ouders. Deelnemers oefenen met het voeren van een tien minutengesprek waarbij de verhouding 4:1 centraal staat. Voorbereiding: - Kaartjes Bouwen aan een positief contact met ouders - Hand-out casusbeschrijvingen - Indeling van de deelnemers in groepjes van 3 personen voor de oefening van het tien minuten gesprek Werkvorm/toelichting 1. De coach licht de volgende dia s toe (10 minuten) In contact met ouders in de klas Goed contact met ouders heeft als doel: Ouders krijgen affiniteit met en vertrouwen in de aanpak van de school De aanpak van de school heeft meer kans van slagen als de ouder hier achter staat Het vergroten van de ontwikkelingskansen van de leerling Picapedia/Yorneo/PI Research, versie 1.0 (juni 2011) De ouder als partner vanuit krachten betrekken bij de school van zijn kind vormt een van de pijlers van de aanpak van SWPBS. Tijdens de vorige opleidingsdag hebben we hier al kort bij stilgestaan. Door ouders op verschillende niveaus actief te betrekken bij het onderwijs van hun kind ontstaat bij hen affiniteit met en vertrouwen in de aanpak van de school. Wanneer een ouder zich verbonden voelt met de school van zijn kind, zich herkend in de gekozen aanpak en er vertrouwen in heeft, heeft deze aanpak (in dit geval SWPBS) aanzienlijk meer kans van slagen. Dit vergroot de ontwikkelingskansen van de leerling. Tijdens de vorige opleidingsdag is er gekeken naar manieren in het algemeen om ouders te betrekken bij de school. Vandaag staan we stil bij SWPBS in de klas en gaan we ook kijken wat leraaren vanuit de klas kunnen doen om een positief contact met alle ouders te versterken. In contact met ouders in de klas Welke momenten, zowel informeel als formeel kunnen worden benut voor een positief contact met ouders? De coach bevraagt de deelnemers op momenten die benut kunnen worden voor een positief contact met ouders. Dit kunnen zowel formele als informele momenten zijn.

15 2. Oefening: Het tien minuten gesprek (20 minuten) Het tien minutengesprek is een van de momenten waarop de leraar met ouders in gesprek gaat over hun kind. Dit gesprek biedt een mooie kans om aan een positief contact met de ouder te werken. Dat het een hele uitdaging kan zijn om een constructief tien minuten gesprek te voeren, daar zullen we het waarschijnlijk allemaal wel over eens zijn :-)! Gelukkig zijn er ook vaardigheden en kleine interventies die je als professional kunt inzetten om een gesprek positief te laten verlopen. Wat zijn in jullie ervaring dingen die daarin goed werken? (Bijvoorbeeld: starten met iets positiefs, 4:1, goed luisteren, etc.). Jullie krijgen zo in 3-tallen een casus te lezen. Ook krijgen jullie een stapel met kaartjes met daarop vaardigheden en interventies die je als leraar kunt inzetten om het tien minuten gesprek in positieve zin te beïnvloeden. Een van jullie oefent als leraar en een van jullie neemt de rol van ouder op zich. De derde persoon is observant. Degene in de rol van leraar kiest drie kaartjes uit die hij gaat benutten in zijn gesprek met de ouder, om de ouder te versterken. De observant schrijft sterke punten op die hij ziet en hoort in het gesprek, die bijdragen aan een positief contact tussen de ouder en de leraar. Na een minuut of vijf wordt er gerouleerd. In de plenaire nabespreking stelt de coach leidende vragen om successen te ontlokken. Bijvoorbeeld: wat heeft bijgedragen om het gesprek in een positieve richting te sturen? Wat zagen de observanten hierin? Wat werkte versterkend volgens de ouders? Wat hielp de leraar om het gesprek vanuit krachten te blijven voeren?

16 15:40 16:00 (20 minuten) Parkeerflap, evaluatie en afronding van de dag Doel: deelnemers krijgen antwoord op hun vragen. Deelnemers blikken terug op de dag en gaan met een positief PBS gevoel naar huis Voorbereiding: Kaartjes afsluitende opdracht Evaluatieformulier (zie bijlage) Kleine attentie Toelichting/ werkvorm: 1. Parkeerflap (10 minuten) De coach staat stil bij de vragen/punten op de parkeerflap. Bij elk punt dat hij langsloopt vraagt de coach wie het punt heeft ingebracht en of het punt al voldoende aan bod is gekomen of dat er nog bij moet worden stilgestaan. Als een punt voldoende is behandeld zet de coach er een krul achter. De coach kan zo nodig ook de deelnemers benutten om samen te brainstormen over punten die deelnemers hebben ingebracht. 2. Samenvatting van de dag (10 minuten) De coach pakt het programma van de dag erbij en blikt kort terug op de onderwerpen die aan bod zijn gekomen. 3. Deelnemers vullen een evaluatieformulier in, krijgen een kaartje met een opdracht voor thuis voor de komende week mee en een kleine attentie (5 minuten). De coach bedankt de deelnemers voor hun aandacht.