PBS Positive Behavior Support

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "PBS Positive Behavior Support"

Transcriptie

1 PBS Positive Behavior Support 4 juni 2010 Drs. Emilie van Leeuwen methodiekontwikkelaar/ trainer bij PI Research Drs. Inge Reijnders Onderwijskundige GZ psycholoog

2 Opvoeden is van iedereen! Hoe ziet dat er uit met PBS? Programma workshop Doel, achtergrond en inhoud Werkwijze/ stappenplan Resultaten

3 Samen opvoeden = goed samenwerken Hoe goed werken wij samen vanuit het onderwijs en de zorg? Ieder voor zich doet zijn uiterste best, en we weten elkaar steeds beter te vinden, maar Als we elkaar vinden is het vaak al heel erg uit de hand gelopen, waardoor leerkracht, schoolteam en ook ouders aan het eind van hun Latijn zijn, en het erg veel tijd en inzet kost om (voor het kind) ten goede te keren. kortom: de samenwerking kan en moet veel beter (in het belang van het kind)!

4 Parent Management Training Oregon (PMTO) Individuele behandeling voor gezinnen met kinderen (4 tot12 jaar) met ernstige gedragsproblemen Gericht op vermindering gedragsproblemen door versterken effectieve opvoedingsstrategieën bij ouders Behandeling is research-driven & evidence based Intensief kwaliteitssysteem van opleiding, supervisie intervisie, certificering en hercertificering

5 Doel PMTO Ouders hanteren adequate opvoedingsstrategieën Ouders hebben weer invloed op hun kind Ouders voelen zich competent Ouders hebben positieve betrokkenheid bij het kind De gedragsproblemen van het kind zijn verminderd

6 Werkwijze PMTO Met behulp van rollenspel leren ouders 5 belangrijke opvoedingsstrategieën: 1) Leren door aanmoediging 2) Effectief grenzen stellen 3) Samen Probleemoplossen 4) Zicht en toezicht houden: waar, wat, met wie, wanneer 5) Positieve betrokkenheid tonen

7 PBS is een: Schoolbrede, preventieve aanpak van gedrag, gericht op alle leerlingen Gericht op het aanleren en bekrachtigen van positief gedrag Kapstok waar andere interventies met dezelfde uitgangspunten onder passen PBS is evidence based en Ontwikkeld door (o.a.) Gerald Patterson/ Hill Walker Annemieke Golly en Jeff Sprague (UO)

8 Doel van PBS Een omgeving scheppen die: leerling- en leerkrachtvriendelijk is bevordert dat leerlingen zich sociaal ontwikkelen en gedragen en zo goed mogelijk presteren

9 PBS richt zich op het: Verbeteren van het kind-gedrag op school, in de klas en thuis; Het bereiken van betere leerprestaties; Betere samenwerking van schoolteam met ouders en (jeugd)zorg;

10 CONTINUUM VAN SCHOOL-BREED POSITIEVE GEDRAGS ONDERSTEUNING Primaire preventie: School-/klasinterventies voor alle kinderen en volwassenen ~5% ~15% Tertiaire preventie: gespecialiseerde individuele interventies voor kinderen met hoogrisico gedrag Secondaire preventie: speciale (groeps) interventies voor kinderen met risico gedrag ~80% van kinderen

11

12 Bouwstenen van PBS 1. Formuleer heldere verwachtingen (weet wat je wilt zien en horen) 2. Leer deze verwachtingen actief aan: gedrag is een vak apart (gebruik voorbeelden/ rollenspel) 3. Bekrachtig de verwachtingen systematisch 4. Minimaliseer de aandacht voor ongewenst gedrag (maak van een vlieg geen olifant) 5. Formuleer heldere consequenties voor onacceptabel gedrag

13 Bouwstenen van PBS (2) 6. Monitor en stuur actief op incidenten (data) 7. Integreer zorg en onderwijs 8. Werk samen met ouders 9. Borg het systeem (continue begeleiding/ certificering)

14 Ontwerpen school-breed systeem voor leerling succes Leerprestaties Gedrag Intensieve, individuele interventies Individuele kinderen Vanuit LVS Hoge intensiteit (amb begeleiding sbo, remedial teaching) Groeps/ individuele interventies Enkele kinderen (at-risk) Direct beschikbaar (handelingsplannen, groepsplannen) Universele interventies Alle kinderen Preventief, proactief 1-5% 1-5% 5-10% 5-10% Intensieve, individuele interventies Individuele kinderen Assessment-based Intensieve specialistische hulp in de school (amb. begeleiding Renn4, behandelprogramma ZO) Thuis (bv PMTO, IOG,Triple-P 4 of 5, Boddeart) data-based Groeps/ individuel interventies Enkele kinderen (at-risk) Direct beschikbaar (bv Schoolmw, Triple-P 2 of 3, PMTO in de klas) Universele interventies Alle situaties, alle kinderen Preventief, proactief

15 Aanpak binnen de school (1) Schoolteams worden door PBS-coach geholpen bij: Formuleren en aanleren van duidelijke verwachtingen/ regels binnen de thema s veiligheid, respect en verantwoordelijk bij álle kinderen; Leren door aanmoediging positieve bekrachtiging; Invoering schoolbrede aanpak - integratie onderwijs, bso en zorg;

16 Aanpak binnen de school (2) Lessen in verwacht schoolgedrag via rollenspel en het herhalen van gedrag; Monitoring; Maken functionele gedragsanalyses; Ontwikkelen consistente consequenties voor ongewenst gedrag.

17 Met PBS zijn de volgende effecten bereikt Verbetering van het kind-gedrag op school, in de klas en thuis; Betere leerprestaties en vergroten van de effectieve leertijd; Betere vroegsignalering en effectiever interveniëren bij kinderen met matig of (zeer) ernstig probleemgedrag; Betere samenwerking van schoolteam met ouders en (jeugd)zorg;

18 Resultaten van PBS: de leerling Afname probleemgedrag (Horner, Sugai, Todd, & Lewis-Palmer, 2005) Halvering aantal leerlingen dat slachtoffer wordt van verbaal geweld Afname aantal keren dat leerlingen de klas uit worden gestuurd (Barrett et al.; in press, Eber, 2006)

19 Resultaten van PBS: de leerling, vervolg Toename gevoel van veiligheid (Horner et al., 2009.) Toename sociaal gedrag op school, in de klas en thuis (Eber, 2006; Putnam, Horner, & Algozzine, 2006) Betere schoolprestaties (Eber, 2006; McIntosg, Chard, Boland & Horner, 2006) Toename effectieve leertijd (Bradshaw et al, in press) Toename leesvaardigheid groep 4 (Horner et al., 2009)

20 Resultaten PBS: het schoolteam Betere vroegsignalering en effectiever interveniëren bij kinderen met matig of (zeer) ernstig probleemgedrag; Betere samenwerking van schoolteam met ouders en (jeugd)zorg; Reductie aantal disciplinaire maatregelen (zoals schorsing of verwijdering); Enthousiast schoolteam en grotere tevredenheid en betrokkenheid van ouders bij school.

21 Projectmatige ontwikkeling en invoering PBS (incl. PMTO) in de school gedurende 3 jaar 2 studiedagen (4 studiemiddagen) elk jaar Invoering, monitoring en verbetering (met ondersteuning van PBS-coach) Maandelijkse bijeenkomsten van PBS-team met PBS-coach; PBS-team wekelijks overleg met schoolteam; Maandelijkse feedbackrapporten uit monitor.

22 PBS in Nederland 12 november 2010 Tweede Nederlandse SWPBS-congres

23 Super, wat hebben jullie goed geluisterd en meegedaan!

24 Vragen?

School Wide Positive Behavior Support

School Wide Positive Behavior Support Amsterdam Zuidoost 31-10-2012 Workshopleider: Drs. B. (Berber) Klein Onderwijscentrum VU Faculteit Psychologie & Pedagogiek In samenwerking met Kenniscentrum SWPBS School Wide Positive Behavior Support

Nadere informatie

Positive Behavior Support (PBS)

Positive Behavior Support (PBS) Positive Behavior Support (PBS) Anita Snoek & Annette Giling 13 januari 2014 Wat is PBS? Schoolbrede preventieve aanpak van gedrag, gericht op ALLE leerlingen. Aanleren en bekrachtigen van positief gedrag

Nadere informatie

De kern van SWPBS in 6 pijlers: Schoolwide PBS is een: School Wide Positive Behavior Support (SWPBS) De kern van SWPBS in 6 pijlers: Doel van SWPBS

De kern van SWPBS in 6 pijlers: Schoolwide PBS is een: School Wide Positive Behavior Support (SWPBS) De kern van SWPBS in 6 pijlers: Doel van SWPBS School Wide Positive Behavior Support (SWPBS) Sandra Koot en Monique Baard www.educote.nl 06-14980658 Schoolwide PBS is een: Schoolbrede, preventieve aanpak van gedrag, gericht op alle leerlingen Gericht

Nadere informatie

P ositive Behavior Support. Monique Nelen, Windesheim Expertisecentrum PBS 6 november 2013

P ositive Behavior Support. Monique Nelen, Windesheim Expertisecentrum PBS 6 november 2013 P ositive Behavior Support Monique Nelen, Windesheim Expertisecentrum PBS 6 november 2013 Onderzoek wijst uit dat: leraren van mening zijn dat 26% van de leerlingen uit hun klas als problematisch kan worden

Nadere informatie

Verwachtingen. Gezamenlijke gedragsverwachtingen. Ik ga aan het einde van deze workshop tevreden weg als ik. 10-11-2014.

Verwachtingen. Gezamenlijke gedragsverwachtingen. Ik ga aan het einde van deze workshop tevreden weg als ik. 10-11-2014. SWPBS-congres 14 november 2014 De docent als schakel. Hoe de feedback van docenten bijdraagt aan de effectiviteit Tools4School Henrike van Diest Judy Broer Milou Golbach Henrike van Diest Projectleider

Nadere informatie

PBS: Samenwerking met de zorg

PBS: Samenwerking met de zorg PBS: Samenwerking met de zorg Interventies op geel/rood niveau Een voorbeeld: Tools4School Welkom bij: Judy Broer (K&J psycholoog, PBS-coach, trainer Tools4School); en Janne van Gelein Vitringa (gedragsdeskundige,

Nadere informatie

Voorlichting over Schoolwide PBS voor het schoolteam: een toelichting op de PPT

Voorlichting over Schoolwide PBS voor het schoolteam: een toelichting op de PPT 1 Voorlichting over Schoolwide PBS voor het schoolteam: een toelichting op de PPT Doel: Het doel van de voorlichting is om het team te laten kennis maken met de belangrijkste uitgangspunten van PBS en

Nadere informatie

Tekst: Monique Baard. Drie elementen zijn essentieel binnen SWPBS: preventie, ondersteuning in drie lagen en datagestuurd werken 2. Oregon, 2008.

Tekst: Monique Baard. Drie elementen zijn essentieel binnen SWPBS: preventie, ondersteuning in drie lagen en datagestuurd werken 2. Oregon, 2008. Er wordt de laatste jaren hard gewerkt aan het verbeteren van de leeropbrengsten van leerlingen en de didactische vaardigheden van leraren. Effectief onderwijs staat hoog op de agenda van de Inspectie

Nadere informatie

PBS conferentie Eindhoven Inge Reijnders 14/11/2014 inge.reijnders@yorneo.nl

PBS conferentie Eindhoven Inge Reijnders 14/11/2014 inge.reijnders@yorneo.nl School Wide Positive Behavior Support Yorneo In de school samenwerken met de zorg als alleen groene interventies niet voldoen PBS conferentie Eindhoven Inge Reijnders 14/11/2014 inge.reijnders@yorneo.nl

Nadere informatie

Workshop SWPBS en Pestpreventie. Angeline van der Kamp MA

Workshop SWPBS en Pestpreventie. Angeline van der Kamp MA Workshop SWPBS en Pestpreventie Angeline van der Kamp MA SWPBS Conferentie Vrijdag 14 november 2014 De Staatsecretaris van OCW: Pestpreventie op school MOET!. en hoe gaan we dat doen met SWPBS? Workshopleider

Nadere informatie

Taakspel binnen PBS. Yvette Laman Barbara Janssens 15 november

Taakspel binnen PBS. Yvette Laman Barbara Janssens 15 november Taakspel binnen PBS Yvette Laman Barbara Janssens 15 november Voor de volgorde van onze presentatie.. wie werkt er met PBS? wie werkt er met Taakspel? wie is met name geïnteresseerd in de inhoud van Taakspel?

Nadere informatie

PBS Training van het Schoolteam Dag 1: Draaiboek voor de coach

PBS Training van het Schoolteam Dag 1: Draaiboek voor de coach 1 PBS Training van het Schoolteam Dag 1: Draaiboek voor de coach Het pakket aan materialen voor trainingsdag 1 bestaat uit de volgende producten: Het draaiboek De powerpoint presentatie Document Kaartjes

Nadere informatie

Thecla Radersma,,PBS-coach. 14 november 2014 PBS-Coach SWPBS Conferentie 2014

Thecla Radersma,,PBS-coach. 14 november 2014 PBS-Coach SWPBS Conferentie 2014 Planmatig samenwerken met ouders Thecla Radersma,,PBS-coach 14 november 2014 PBS-Coach Welkom! Programma Workshop Samenwerken met ouders: Waarom belangrijk??? Basisniveau: voor alle leerlingen Als er meer

Nadere informatie

Protocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid.

Protocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid. Protocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid. Een onderwijsprotocol tegen pesten houdt in dat door samenwerking het probleem van het pestgedrag bij kinderen wordt aangepakt. Hiermee willen

Nadere informatie

Ouderavond de Triangel. Werken aan een positief pedagogisch klimaat voor leren met behulp van School Wide Positive Behavior Support

Ouderavond de Triangel. Werken aan een positief pedagogisch klimaat voor leren met behulp van School Wide Positive Behavior Support Ouderavond de Triangel Werken aan een positief pedagogisch klimaat voor leren met behulp van School Wide Positive Behavior Support Welkom Wat kunt u verwachten? Inleiding op School Wide Positive Behavior

Nadere informatie

Positive Behaviour Support. Gezamenlijke gedragsaanpak OBS De Spiegel

Positive Behaviour Support. Gezamenlijke gedragsaanpak OBS De Spiegel Positive Behaviour Gezamenlijke gedragsaanpak OBS De Spiegel 2 Inleiding In januari 2014 zijn we op OBS De Spiegel gestart met het gedragsprogramma Positive Behaviour. De aanleiding om met een programma

Nadere informatie

Datagebaseerd overleggen en beslissen in het PBS-team. Anita Blonk a.blonk@fontys.nl

Datagebaseerd overleggen en beslissen in het PBS-team. Anita Blonk a.blonk@fontys.nl Datagebaseerd overleggen en beslissen in het PBS-team Anita Blonk a.blonk@fontys.nl Data over gedragsvraagstukken Regelmatig voorkomende situaties binnen en buiten de klas Incidenten (veiligheid) Leerling/

Nadere informatie

Positive Behavior Support in de gymzaal en op het sportveld. Joke Kamstra MA K4 in Onderwijs PBS Kenniscentrum Windesheim 4 april 2014

Positive Behavior Support in de gymzaal en op het sportveld. Joke Kamstra MA K4 in Onderwijs PBS Kenniscentrum Windesheim 4 april 2014 Positive Behavior Support in de gymzaal en op het sportveld Joke Kamstra MA K4 in Onderwijs PBS Kenniscentrum Windesheim 4 april 2014 Workshop 1. Gedrag in de gymzaal en op het sportveld 2. SWPBS: 3. SWPBS:

Nadere informatie

Gedragsondersteuningsplannen gebaseerd op de functie van het gedrag

Gedragsondersteuningsplannen gebaseerd op de functie van het gedrag Gedragsondersteuningsplannen gebaseerd op de functie van het gedrag Chantal van den Brink-Vlijm c.vandenbrink@nsg-groenewoud.nl José Wichers-Bots j.wichers@fontys.nl Programma Casus Moeilijke onderwijssituatie

Nadere informatie

Cursusinformatie PBS-coach

Cursusinformatie PBS-coach Cursusinformatie PBS-coach De PBS-coach is een externe coach die een school ondersteunt bij het volledige implementatieproces van PBS op een school. De PBS-coach volgt alle modules (A t/m E) Tijdsinvestering:

Nadere informatie

Tijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies

Tijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies Infosheet Tijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies Tijdig ingrijpen betekent voorkomen dat een de fout ingaat. Wie wil dat niet? Dat is dan ook precies wat deze infosheet beoogt: inzicht

Nadere informatie

Met SWPBS schoolbreed in een positieve beweging naar een sociaal veilige school!

Met SWPBS schoolbreed in een positieve beweging naar een sociaal veilige school! Met SWPBS schoolbreed in een positieve beweging naar een sociaal veilige school! Den Haag, 27 oktober 2015 J. Kamstra MA expertise centrum PBS Hogeschool Windesheim Puzzel Met SWPBS schoolbreed in een

Nadere informatie

PBS Schoolwide Positive Behavior Support. Sigrid Bokkers

PBS Schoolwide Positive Behavior Support. Sigrid Bokkers PBS Schoolwide Positive Behavior Support Sigrid Bokkers sigridbokkers@bco-onderwijsadvies.nl WELKOM Welke invloed hebben we als volwassenen op het gedrag van kinderen? Hoe reageren we op de kinderen bij

Nadere informatie

SWPBS in Drenthe: ervaringen op 35 scholen!

SWPBS in Drenthe: ervaringen op 35 scholen! SWPBS in Drenthe: ervaringen op 35 scholen! Workshop SWPBS-conferentie 15 november 2013 Inge Reijnders - Yorneo Marleen van Aggelen - PIONN Programma Positief Opgroeien Drenthe Resultaten evaluatie 5

Nadere informatie

Inleiding 14. 3 De praktijk 26 Inleiding 26 Het werken met film/beeld in relatie tot PBS 28 Werkvormen aan de hand van de pijlers 29

Inleiding 14. 3 De praktijk 26 Inleiding 26 Het werken met film/beeld in relatie tot PBS 28 Werkvormen aan de hand van de pijlers 29 Inhoud Deel 1 De waarden als fundament; leerlingen betrekken bij de waarden en gedragsverwachtingen 13 Schoolwide Positive Behavior Support in een Nederlands Rebound jasje Een verkenning van de start van

Nadere informatie

Zelfbeoordelingsonderzoek van Positive Behavior Support

Zelfbeoordelingsonderzoek van Positive Behavior Support Zelfbeoordelingsonderzoek van Positive Behavior Support School: Datum: Functie Administratief Onderwijsassistent Onderwijsondersteunend personeel Directie Leraar Ouders Intern Begeleider/ Zorgcoördinator

Nadere informatie

PBS Schoolwide Positive Behavior Support. Sigrid Bokkers

PBS Schoolwide Positive Behavior Support. Sigrid Bokkers PBS Schoolwide Positive Behavior Support Sigrid Bokkers sigridbokkers@bco-onderwijsadvies.nl WELKOM OPDRACHT Wat is er positief veranderd op school (door PBS)? Wat doen de kinderen en leerkrachten nu meer

Nadere informatie

PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat

PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat Opleidingen PBS PBS: Preventief werken aan een positief schoolklimaat Probleemgedrag in het onderwijs, het komt bijna overal voor. Veel personeelsleden op scholen voelen zich hierdoor machteloos. Ook kan

Nadere informatie

Agenda. Opwarmer. Voorstellen en Opzet. Waaruit bestaat Triple P: Positief Opvoeden? Wat is Triple P Positief Opvoeden

Agenda. Opwarmer. Voorstellen en Opzet. Waaruit bestaat Triple P: Positief Opvoeden? Wat is Triple P Positief Opvoeden Agenda 1. Voorstellen en Opzet 2. Opwarmer: Triple P en OvTJ: Hand in hand of oog om oog/tand om tand? Congres Triple P 24 april 2012 Workshop Verhouding OvTJ en Triple P Drs. Nita van Veluw, programmaleider

Nadere informatie

Cursusinformatie PBS-coach

Cursusinformatie PBS-coach Cursusinformatie PBS-coach De PBS-coach is een externe coach die een school ondersteunt bij het volledige implementatieproces van PBS op een school. De PBS-coach volgt alle modules (A t/m E) Tijdsinvestering:

Nadere informatie

SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding

SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding Inleiding Het LEOZ (Landelijk Expertisecentrum Onderwijs en Zorg) is een samenwerkingsproject van: Fontys Hogescholen, Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg,

Nadere informatie

Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken

Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF. Jaargang 2 September 2013 VOORWOORD. In dit nummer: - Voorwoord 1. - Wist u dat 2 - SWPBS 2. - Intervisie R&W 3. - Op maat trajecten 3

NIEUWSBRIEF. Jaargang 2 September 2013 VOORWOORD. In dit nummer: - Voorwoord 1. - Wist u dat 2 - SWPBS 2. - Intervisie R&W 3. - Op maat trajecten 3 NIEUWSBRIEF Jaargang 2 September 2013 In dit nummer: - Voorwoord 1 - Wist u dat 2 - SWPBS 2 - Intervisie R&W 3 - Op maat trajecten 3 - Nieuw aanbod 3 - Uitgelichte workshops 4 - KECCademy 5 VOORWOORD Voor

Nadere informatie

Over gedragsverwachtingen en regels binnen SWPBS

Over gedragsverwachtingen en regels binnen SWPBS ARTIKEL School Wide Positive Behavior Support, deel 1 1 Over gedragsverwachtingen en regels binnen SWPBS Ella van Bergen, Anita Blonk, Monique Nelen Nagenoeg alle scholen hebben regels opgesteld die een

Nadere informatie

Gedragsprotocol RKBS De Flamingo

Gedragsprotocol RKBS De Flamingo Gedragsprotocol RKBS De Flamingo Inhoud: 1. Algemene inleiding gedragsprotocol. 2. Visie van de school 3. Doel van het protocol 4. Afspraken en regels 5. Aanpak van ongewenst gedrag 6. Wettelijke regelingen

Nadere informatie

PBS op het schoolplein. Schooljaar 2013-2014

PBS op het schoolplein. Schooljaar 2013-2014 PLEINPLAN PBS op het schoolplein Schooljaar 2013-2014 Als een kind niet kan leren op de manier zoals wij het onderwijzen, moeten we ze misschien onderwijzen op de manier zoals zíj leren.. 1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

16/10/2015. Het Triple P Systeem. Triple P versterkt elke ouder! Hilde Weekers, Oktober 2015

16/10/2015. Het Triple P Systeem. Triple P versterkt elke ouder! Hilde Weekers, Oktober 2015 Het Triple P Systeem. Triple P versterkt elke ouder! Hilde Weekers, Oktober 2015 Design: Triple P Communications 2011 1 Waarom hebben we programma s voor opvoedingsondersteuning nodig? Een verontrustend

Nadere informatie

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 4: Oplossingsgerichte gesprekken voeren, Aandachtsemmers vullen in jouw klas

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 4: Oplossingsgerichte gesprekken voeren, Aandachtsemmers vullen in jouw klas Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 4: Oplossingsgerichte gesprekken voeren, Aandachtsemmers vullen in jouw klas 17 juni 2015 13.30 16.00 uur Madeleine Vreeburg Miranda Noom Leerlijn Omgaan met

Nadere informatie

School-Wide Positive Behavior Support

School-Wide Positive Behavior Support Interventie School-Wide Positive Behavior Support Samenvatting Doelgroep De doelgroep van SWPBS zijn alle leerlingen in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs. Een intermediaire doelgroep zijn alle

Nadere informatie

Passend Omgaan met Gedrag SWPBS in Nederland

Passend Omgaan met Gedrag SWPBS in Nederland Passend Omgaan met Gedrag SWPBS in Nederland De ontwikkelingen in Nederland en Europa Anita Blonk en Sui Lin Goei Opleidingscentra Speciale Onderwijszorg SWPBS in Nederland: 3, 2, 1, start! SWPBS in Nederland

Nadere informatie

Pestprotocol. ICBS De Trimaran

Pestprotocol. ICBS De Trimaran Pestprotocol ICBS De Trimaran 0 Inhoudsopgave Het pestprotocol... 2 Verschil tussen pesten en plagen... 3 Wat is plagen?... 3 Wat is pesten?... 3 Wat is cyberpesten... 4 Wat is de vijfsporenaanpak... 5

Nadere informatie

ROOSTER 2012-2013 BIJEENKOMSTEN, STUDIEDAGEN EN VERGADERINGEN BESTUUR SAMENWERKINGSVERBAND, STUURGROEP WSNS, RESONANSGROEP SPOE, ZAT, PCL

ROOSTER 2012-2013 BIJEENKOMSTEN, STUDIEDAGEN EN VERGADERINGEN BESTUUR SAMENWERKINGSVERBAND, STUURGROEP WSNS, RESONANSGROEP SPOE, ZAT, PCL ROOSTER 2012-2013 BIJEENKOMSTEN, STUDIEDAGEN EN VERGADERINGEN BESTUUR SAMENWERKINGSVERBAND, STUURGROEP WSNS, RESONANSGROEP SPOE, ZAT, PCL BESTUUR SAMENWERKINGSVERBAND Datum Tijd Plaats 20-11-12 9.00 tot

Nadere informatie

Pbs, goed gedrag moet je ook leren. Lunteren, 27 maart 2013

Pbs, goed gedrag moet je ook leren. Lunteren, 27 maart 2013 Voorstellen Pbs, goed gedrag moet je ook leren. Lunteren, 27 maart 2013 Enschede en Oldenzaal: 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal

Nadere informatie

Gilbert Deketelaere Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem. Beleidsondersteuner Sint-Godelievecollege, Gistel- Eernegem

Gilbert Deketelaere Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem. Beleidsondersteuner Sint-Godelievecollege, Gistel- Eernegem SWPBS: EEN POSITIEVE KIJK OP HET GEDRAG VAN LEERLINGEN Gilbert Deketelaere Sint-Godelievecollege Gistel-Eernegem Even voorstellen Beleidsondersteuner Sint-Godelievecollege, Gistel- Eernegem www.sigo.be

Nadere informatie

Anti-pest protocol Clusius College Amsterdam

Anti-pest protocol Clusius College Amsterdam Anti-pest protocol Clusius College Amsterdam Anti pest coördinatoren Mw. L. Admiraal Dhr. H. de Koningh Inhoud Voorwoord 2 Doel 2 Voor wie 2 Wat verstaan we onder pesten 2 Wat verstaan we onder plagen

Nadere informatie

UTRECHT, 13/11/2015. Monique Baard. Noëlle Pameijer

UTRECHT, 13/11/2015. Monique Baard. Noëlle Pameijer SWPBS HGW UTRECHT, 13/11/2015 Monique Baard Noëlle Pameijer Overeenkomsten SWPBS & HGW Startopdracht: Waar zien jullie overeenkomsten? Hoe kunnen zij elkaar versterken? Het SWPBS kader: vijf pijlers 1.

Nadere informatie

SWPBS, een schoolveranderingstraject. Inleiding

SWPBS, een schoolveranderingstraject. Inleiding SWPBS, een schoolveranderingstraject Inleiding Een van de uitdagingen waar het onderwijs tegenwoordig voor staat is het omgaan met moeilijk interpreteerbaar gedrag van leerlingen in de school. Zeker als

Nadere informatie

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1 Onderwijskundig jaarplan Jaar: 2018-2019 School: Gbs Het Talent Schoolleider: W.Bos Datum: juni 2018 Laatst geactualiseerd: 5 juli 2018 Inleiding In ons jaarplan 2018-2019 geven we per onderdeel aan welke

Nadere informatie

Een veilige onderwijstaak!

Een veilige onderwijstaak! Ine Spee, 15 maart 2012 Een veilige onderwijstaak! Preventie de eerste stap naar een Veilige Publieke taak De publieke taak: wat is anders in het onderwijs? Grensoverschrijding van jongeren: inherent aan

Nadere informatie

Workshop Vanuit data naar interventies op het groene niveau Sandra Koot Wendy Nelen

Workshop Vanuit data naar interventies op het groene niveau Sandra Koot Wendy Nelen Workshop Vanuit data naar interventies op het groene niveau 11-11-2016 Sandra Koot Wendy Nelen Programma Introductie TIPS Casus Specifieke probleemstelling formuleren Casus Komen tot een interventie INTRODUCTIE

Nadere informatie

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1 Onderwijskundig jaarplan Jaar: 2017-2018 School: Gbs Het Talent Schoolleider: W.Bos Datum: juni 2017 Laatst geactualiseerd: 8 juni 2017 Inleiding In ons jaarplan 2017-2018 geven we per onderdeel aan welke

Nadere informatie

STARTEN MET PBS, HOE DOE JE DAT ALS SCHOOL? PBS en de Timotheüsschool Oldebroek

STARTEN MET PBS, HOE DOE JE DAT ALS SCHOOL? PBS en de Timotheüsschool Oldebroek STARTEN MET PBS, HOE DOE JE DAT ALS SCHOOL? PBS en de Timotheüsschool Oldebroek Even voorstellen De Timotheüsschool Harm Jan Jaarsma, leerkracht groep 8, stuurgroep PBS Charissa Roozeboom, docent Windesheim,

Nadere informatie

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel 1. Uitgangspunten gedrag Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel Schooljaar 2013 Inhoud 2. Preventief handelen om te komen tot gewenst gedrag 3. Interventies om te komen tot gewenst gedrag 4. Stappenplan

Nadere informatie

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g SWPBS: meer dan behaviorisme? Programma Welkom & intro: de kern Pedagogische kwaliteit: de opdracht & keuzes in de uitvoering Theoretische kaders De functie & kwaliteit van feedback Belonen/ erkennen/

Nadere informatie

Basis. Inhoud Onderwerpen die in de basiscursus aan bod komen zijn:

Basis. Inhoud Onderwerpen die in de basiscursus aan bod komen zijn: Basis Omschrijving De basiscursus biedt in korte tijd gedegen achtergrondkennis over de uitgangspunten van SWPBS en informatie over wat de implementatie van SWPBS voor de praktijk kan betekenen. De cursus

Nadere informatie

De leerkracht als pedagogische professional voor het voetlicht

De leerkracht als pedagogische professional voor het voetlicht ARTIKEL Pedagogische sensiviteit van de leerkracht middels School Wide Positive Behavior Support De leerkracht als pedagogische professional voor het voetlicht Marjan Tamse, Judith van Gool & Anouke Bakx

Nadere informatie

Anti-pestprotocol. Basisschool Bleijerheide

Anti-pestprotocol. Basisschool Bleijerheide Anti-pestprotocol Basisschool Bleijerheide Inhoudsopgave anti-pestprotocol Bladzijde 1. Inleiding 3 2. Definitie van pesten 4 3. Uitgangspunten van de school 5 4. Wat doen we ter preventie en hoe gaan

Nadere informatie

Visie op taal en geïntegreerde zorg verankeren op beleidsniveau: Good practices en succesfactoren van implementatieprocessen in diverse VO-sectoren.

Visie op taal en geïntegreerde zorg verankeren op beleidsniveau: Good practices en succesfactoren van implementatieprocessen in diverse VO-sectoren. Nationale Dyslexie Conferentie 2013 Paralleltrack VO2 Visie op taal en geïntegreerde zorg verankeren op beleidsniveau: Good practices en succesfactoren van implementatieprocessen in diverse VO-sectoren.

Nadere informatie

Effectief vroegtijdig ingrijpen: Een verkennend onderzoek naar effectief vroegtijdig ingrijpen ter voorkoming van ernstig delinquent gedrag.

Effectief vroegtijdig ingrijpen: Een verkennend onderzoek naar effectief vroegtijdig ingrijpen ter voorkoming van ernstig delinquent gedrag. Effectief vroegtijdig ingrijpen: Een verkennend onderzoek naar effectief vroegtijdig ingrijpen ter voorkoming van ernstig delinquent gedrag. Samenvatting De Top600 bestaat uit een groep van 600 jonge veelplegers

Nadere informatie

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS 25 november 2015 14.45 17.00 uur Madeleine Vreeburg Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de klas 7 oktober

Nadere informatie

Veiligheid in het primair onderwijs

Veiligheid in het primair onderwijs Veiligheid in het primair onderwijs 1 april 2009 Maarssen 8 april 2009 Amsterdam 9 april 2009 Den Haag 21 april 2009 Eindhoven 22 april 2009 Assen Marij Bosdriesz, Cecile Godefrooy, Marina Moerkens Programma

Nadere informatie

Trees Das Janneke Eustacia Monique Nelen. SWPBS pilots

Trees Das Janneke Eustacia Monique Nelen. SWPBS pilots Trees Das Janneke Eustacia Monique Nelen SWPBS pilots 3 pilots uitzetten: implementeren van SWPBS op een school Vertaal de opbrengsten naar een advies voor het bachelor curriculum Meer gelaagd model van

Nadere informatie

Meten is weten met de SET NL. Ella van Bergen en Monique Nelen SWPBSconferentie Zwolle 15 november 2013

Meten is weten met de SET NL. Ella van Bergen en Monique Nelen SWPBSconferentie Zwolle 15 november 2013 Meten is weten met de SET NL Ella van Bergen en Monique Nelen SWPBSconferentie Zwolle 15 november 2013 Programma 1. Wat is de SET? 2. Hoe werkt de SET? 3. Voorbeelden uit de praktijk. 4. Afwegingen. 5.

Nadere informatie

STOP 4-7 Samen sterker Terug Op Pad

STOP 4-7 Samen sterker Terug Op Pad STOP 4-7 Samen sterker Terug Op Pad Een trainingsprogramma voor jonge kinderen (tussen de 4 en 7 jaar) met (ernstige) gedragsproblemen. En hun ouder(s) En hun leerkracht Informatie voor professionals:

Nadere informatie

SPRINT NIEUWSBRIEF MAART 2015

SPRINT NIEUWSBRIEF MAART 2015 SPRINT NIEUWSBRIEF MAART 2015 SPRINT-nieuwsbrief In deze nieuwsbrief komen de volgende onderwerpen aan bod: Uitkomsten evaluatie SPRINT SPRINT in 2015 Onderzoek naar de uitvoering van de SPRINT-screening

Nadere informatie

- Extra informatie. - Waarom een anti-pestprotocol. Inhoudsopgave: - Uitgangspunten. - Kwink. - Preventieve maatregelen. - Handelen bij pestgedrag.

- Extra informatie. - Waarom een anti-pestprotocol. Inhoudsopgave: - Uitgangspunten. - Kwink. - Preventieve maatregelen. - Handelen bij pestgedrag. Anti-pestprotocol Inhoudsopgave: - Waarom een anti-pestprotocol. - Uitgangspunten. - Kwink. - Preventieve maatregelen. - Handelen bij pestgedrag. - Evaluatie. - Extra informatie 1 Waarom een anti-pestprotocol?

Nadere informatie

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag. Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS

Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag. Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag Workshop 2: Systematisch kijken & aanpakken volgens PBS 26 november 2014 13.30 16.00 uur Berber Klein Liesbeth van Well Leerlijn Omgaan met ongewenst gedrag in de klas

Nadere informatie

De Scholenpoli. Hoe werken wij samen met de zorg bij gele en rode interventies. SWPBS congres 16 november 2012

De Scholenpoli. Hoe werken wij samen met de zorg bij gele en rode interventies. SWPBS congres 16 november 2012 De Scholenpoli Hoe werken wij samen met de zorg bij gele en rode interventies SWPBS congres 16 november 2012 Verwachtingen & Parkeerflap Programma Wanneer zet je gele en rode interventies in? Wat is de

Nadere informatie

Samenvatting Inleiding Onderzoeksaanpak

Samenvatting Inleiding Onderzoeksaanpak 1 2 1. Samenvatting Inleiding Kinderen hebben recht op bescherming tegen kindermishandeling, zo staat in het VN- Kinderrechtenverdrag (IVRK). Toch komt kindermishandeling in Nederland nog steeds op grote

Nadere informatie

SBO De Boei. Christelijke school. voor speciaal basisonderwijs. Positive. Behavior. Support

SBO De Boei. Christelijke school. voor speciaal basisonderwijs. Positive. Behavior. Support SBO De Boei Christelijke school voor speciaal basisonderwijs Positive Behavior Support Vijf pijlers van Positive Behavior Support 1. Schoolbreed dezelfde regels en aanpak 2. Positieve insteek: versterken

Nadere informatie

Visie van het Stanislascollege Rijswijk

Visie van het Stanislascollege Rijswijk ANTI PEST PROTOCOL INHOUDSOPGAVE Visie van het Stanislascollege Rijswijk (de zeven regels) Pesten: definities en voorbeelden Hoe houden wij de school (sociaal) veilig? M5 Aanpak Wat doen we om pesten te

Nadere informatie

Uitleg van de items van de Benchmarks of Quality voor teamleden. In de omschrijving wordt uitgegaan van de ideale situatie.

Uitleg van de items van de Benchmarks of Quality voor teamleden. In de omschrijving wordt uitgegaan van de ideale situatie. Uitleg van de items van de Benchmarks of Quality voor teamleden. In de omschrijving wordt uitgegaan van de ideale situatie. Het PBS team 1. Het PBS-team heeft de ondersteuning van de directie De directie

Nadere informatie

KBS De Loofhut. Nieuwsbrief Schooljaar Maart 2019

KBS De Loofhut. Nieuwsbrief Schooljaar Maart 2019 KBS De Loofhut Nieuwsbrief Schooljaar 2018-2019 Maart 2019 Beste ouder(s), verzorger(s), Afgelopen vrijdag hebben we weer een studiedag gehad waarin PBS centraal heeft gestaan. Even wat PBS afspraken op

Nadere informatie

Respectprotocol SBO Diekmaat (hoofdstuk 6 uit het Veiligheidsplan SBO Diekmaat)

Respectprotocol SBO Diekmaat (hoofdstuk 6 uit het Veiligheidsplan SBO Diekmaat) Respectprotocol SBO Diekmaat (hoofdstuk 6 uit het Veiligheidsplan SBO Diekmaat) 6.1. Inleiding Pesten is een probleem dat in alle geledingen van de maatschappij voorkomt. Pesten komt helaas op iedere school

Nadere informatie

PMTO zo uitvoeren dat het effectief is: één hulpmiddel voor opleiding, supervisie en kwaliteitsborging

PMTO zo uitvoeren dat het effectief is: één hulpmiddel voor opleiding, supervisie en kwaliteitsborging Dit artikel is verschenen in: In: J. R. M. Gerris en R. C. M. E. Engels (red.), Professionele kwaliteit in Jeugdzorg en Jeugdonderzoek (pp. 99-108). Assen: Van Gorcum. PMTO zo uitvoeren dat het effectief

Nadere informatie

Checklist SWPBS: certificeringverslag voor scholen

Checklist SWPBS: certificeringverslag voor scholen School: De Harl-ekijn, Cuijk Datum bezoek: 19-03-2015 Niveau: groen, geel, rood Beoordeling: Geslaagd - = niet voldoende = voldoende = goed Schoolbrede niveau van PBS -- opmerkingen Schoolwaarden De gezamenlijke

Nadere informatie

Presentatie van vandaag

Presentatie van vandaag Tools4U Training cognitieve en sociale vaardigheden als taakstraf Presentatie EFCAP Landelijke studiedag 2009 20 januari 2009 Jolle Tjaden Presentatie van vandaag Achtergrond Tools4U Erkenning Belang van

Nadere informatie

Positive Behavior Support (PBS) binnen het pabocurriculum

Positive Behavior Support (PBS) binnen het pabocurriculum Positive Behavior Support (PBS) binnen het pabocurriculum Elsbeth Ruiterkamp & Cathy van Tuijl, Hogeschool Edith Stein / OCT Samenvatting Samen met leerlingen, leerkrachten en ouders een positief schoolklimaat

Nadere informatie

Onderwijsinspectie. Opbrengstgericht werken! Socialiseringsfunctie scholen Sociale cohesie en burgerschap

Onderwijsinspectie. Opbrengstgericht werken! Socialiseringsfunctie scholen Sociale cohesie en burgerschap Staat van het Nederlandse onderwijs WERKEN MET GROEPSPLAN GEDRAG Dr. Kees van Overveld @kvoverveld Beleid OCW Terug naar de kern: taal en rekenen Opbrengstgericht werken Excellentie Passend onderwijs (Pesten)

Nadere informatie

Digitaal Veiligheidsplan

Digitaal Veiligheidsplan Digitaal Veiligheidsplan Overzicht aandachtspunten sociale veiligheid 2015-12-01 16:53 Een veilige school is een school waar leerlingen en personeel met plezier leren en werken en waar zij zich zo goed

Nadere informatie

Schoolondersteuningsprofiel PCB De Fontein Schooljaar 2015-2016

Schoolondersteuningsprofiel PCB De Fontein Schooljaar 2015-2016 Schoolondersteuningsprofiel PCB De Fontein Schooljaar 2015-2016 Naam school: De Fontein Leerlingaantal: 270 Klassendeler: 25 Brinnummer: 24 DX De Fontein is een groeiende, moderne, Christelijke basisschool.

Nadere informatie

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173

Literatuur 145. Het Nederlands Jeugdinstituut: kennis over jeugd en opvoeding 173 Inhoud Inleiding 7 Deel 1: Theorie 1. Kindermishandeling in het kort 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Aard en omvang 13 1.3 Het ontstaan van mishandeling en verwaarlozing 18 1.4 Gevolgen van kindermishandeling

Nadere informatie

Goed gedrag kun je leren

Goed gedrag kun je leren Goede balans: vier complimenten tegenover één correctie Goed gedrag kun je leren Lessen in rekenen en taal zijn heel normaal op school, maar lessen in gedrag niet. Maar goed gedrag kun je ook leren! zegt

Nadere informatie

ABC - Ambulant Behandelcentrum

ABC - Ambulant Behandelcentrum ABC - Ambulant Behandelcentrum Als het thuis en/of op school dreigt vast te lopen Informatie voor verwijzers Kom verder! www.ln5.nl Vergroten van sociale competenties. Vergroten zelfbeeld/zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Typisch PBS! W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

Typisch PBS! W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g Typisch PBS! Programma 1. Welkom en Voorstellen 2. Introductie 3. Delphi onderzoek 4. Data walk 5. Vragen en afronding Lectoraat onderwijsbehoeften in inclusieve omgevingen (dr. S. L. Goei) Hoe richt de

Nadere informatie

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Vul deze verbetercheck in om zicht te krijgen op waar uw organisatie staat met de aanpak rond ongewenst gedrag. Aan de hand van de scores kunt

Nadere informatie

Nieuwsbrief. Obs De Boogerd Maurik. Basis voor Groei en Bloei

Nieuwsbrief. Obs De Boogerd Maurik. Basis voor Groei en Bloei Nieuwsbrief Obs De Boogerd Maurik Basis voor Groei en Bloei Maurik, 30 oktober 2017 Maandag 30 oktober Boswandeling groep 1-2 Dinsdag 31 oktober Gratis inloopspreekuur familierecht (www.familirechtindebetuwe.nl)

Nadere informatie

Omgaan met een moeilijke klas. Susan de Bruin

Omgaan met een moeilijke klas. Susan de Bruin Omgaan met een moeilijke klas Susan de Bruin SWV Amsterdam Zuid-Oost 31 oktober Welkom 39 jaar 10 jaar leerkracht SBAO te Alkmaar Susan de Bruin 6 jaar werkzaam bij Gedragpunt Ambulant begeleider & Trainer

Nadere informatie

Workshop Datagestuurd werken met SWIS!

Workshop Datagestuurd werken met SWIS! Workshop Datagestuurd werken met SWIS! Programma Introductie SWIS Suite Datagestuurd werken: de stand van zaken Casusbespreking Specifieke probleemstelling formuleren SWIS Suite Datagestuurd werken: de

Nadere informatie

t Kompas School met de Bijbel Westbroek

t Kompas School met de Bijbel Westbroek t Kompas School met de Bijbel Westbroek Het protocol sociaal gedrag Het pestprotocol is een belangrijk onderdeel van het beleid van onze school. We hebben dan ook een protocol opgesteld dat op de hele

Nadere informatie

PBS Schoolwide Positive Behaviour Support Het Aventurijncollege Verkorte handleiding

PBS Schoolwide Positive Behaviour Support Het Aventurijncollege Verkorte handleiding PBS Schoolwide Positive Behaviour Support Het Aventurijncollege Verkorte handleiding 1 Inleiding Het Aventurijncollege is bezig met het implementeren van PBS (Schoolwide Positive Behaviour Support) in

Nadere informatie

Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team

Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team Meer tijd voor taal! Blijvend aandacht voor taal binnen uw team Stichting Lezen & Schrijven Michiel Sträter Jaarcongres Management Kinderopvang 22-04-2014 Kennismaken - Leidinggevende - Beleidsmedewerker

Nadere informatie

Handvatten voor pedagogisch handelen op groepsniveau en voor de individuele leerling

Handvatten voor pedagogisch handelen op groepsniveau en voor de individuele leerling STUDIEGIDS 2017-2018 SPECIALISATIEMODULE GEDRAG IN DE KLAS Handvatten voor pedagogisch handelen op groepsniveau en voor de individuele leerling Novilo is geaccrediteerd door: Leuk dat je geïnteresseerd

Nadere informatie

Praktijk voor KinderEefke & Jeugd Psychologie van Rensch Opvoeden is niet altijd makkelijk! ÒIk sta je graag bij om twijfels over de opvoeding of ontwikkeling van je kind weg te nemen. Jullie kind staat

Nadere informatie

GEDRAGSPROTOCOL PCB MEESTER LALLEMAN

GEDRAGSPROTOCOL PCB MEESTER LALLEMAN GEDRAGSPROTOCOL PCB MEESTER LALLEMAN Hoe zien wij het graag ALGEMENE AFSPRAKEN 1.1 De school is een veilige school... We willen een school zijn waar kinderen, ouders/verzorgers en leerkrachten zich op

Nadere informatie

Tekst: Priscilla van Elburg

Tekst: Priscilla van Elburg Gaat in de klas veel aandacht naar enkele leerlingen met gedragsproblemen, waardoor de docent het gevoel krijgt dat de rest van de klas tekort wordt gedaan? School Wide Positive Behavior Support is ook

Nadere informatie

PBS. Door: René Krechting (adjunct-directeur)

PBS. Door: René Krechting (adjunct-directeur) PBS Door: René Krechting (adjunct-directeur) Het schooljaar 2012-2013 is begonnen en de eerste periode zit er inmiddels alweer bijna op. Elke klas is direct in het begin van het schooljaar op introductiekamp

Nadere informatie

methode doel doelgroep Begeleiding Rapportage van de commissie voor het Min. (OCW) PRIMA (Proef- Implementatie Antipestbeleid) preventief

methode doel doelgroep Begeleiding Rapportage van de commissie voor het Min. (OCW) PRIMA (Proef- Implementatie Antipestbeleid) preventief methode doel doelgroep Begeleiding Rapportage van de commissie voor het Min. (OCW) PRIMA (Proef- Implementatie Antipestbeleid) preventief KiVaantipestprogramma preventief met curatief onderdeel Taakspel

Nadere informatie

Handelingsprotocol bij extreem grensoverschrijdend gedrag. SBO Toermalijn

Handelingsprotocol bij extreem grensoverschrijdend gedrag. SBO Toermalijn Handelingsprotocol bij extreem grensoverschrijdend gedrag SBO Toermalijn 2016-2017 Onderdeel van het veiligheidsplan 2016-2017 0 Handelingsprotocol bij extreem grensoverschrijdend gedrag door leerlingen.

Nadere informatie