Kwaliteitsborging Kbp

Transcriptie

1 Kwaliteitsborging Kbp Deelproject Nadere regels Kwaliteit brandweerpersoneel Status: Concept Opgesteld d.d. : 05 mei 2009 Opgesteld door: Deelproject Nadere regels Korte omschrijving: Notitie over de borging van het kwaliteitsstelsel Kwaliteit brandweerpersoneel. 1

2 INHOUD SAMENVATTING INLEIDING Aanleiding Vraagstelling Doelstelling Verantwoording Leeswijzer BESTUURLIJKE BORGING KBP Stap 1: voortbestaan Stuurgroep Stap 2: voorstel voor structurele borging Stap 3: structurele borging medio UITVOERINGSORGANISATIE KBP Onderdeel 1: inzicht in samenspel in de uitvoering Onderdeel 2: inzicht in hiaten in de uitvoering Onderdeel 3: oprichting van een kenniscentrum? BIJLAGE 1 HET KWALITEITSSTELSEL KBP

3 Samenvatting Het project Kwaliteit brandweerpersoneel (Kbp) is eind 2005 opgezet om de kwaliteit van het brandweerpersoneel op een hoger niveau te brengen en te houden. Met het project is een kwaliteitsstelsel ontwikkeld, waarmee op samenhangende wijze nieuwe functiegerichte opleidingen voor het brandweerpersoneel kunnen worden uitgevoerd. Het kwaliteitsstelsel richt zich niet alleen op het vakbekwaam worden van het personeel, maar ook op het vakbekwaam blijven. Met deze notitie adviseert deelproject Nadere regels de leden van de Stuurgroep Kbp over de volgende vraag: Welke stappen dienen gezet te worden om in de borging van het kwaliteitsstelsel te kunnen voorzien? Het doel van het project Kbp is een samenhangende leerorganisatie met heldere afspraken over normering, toetsing, aanbieden, monitoren en kwaliteitsbewaking. Aan deze processen zijn de onderdelen van het kwaliteitsstelsel (het Besluit personeel veiligheidsregio s, de kwalificatiedossiers en de kwaliteitsinstrumenten) gekoppeld. Het stelsel kan zo continue afgestemd worden op de eisen van de omgeving/samenleving: nieuwe inzichten binnen ieder afzonderlijk proces moeten doorwerken in de andere hoofdprocessen. Voor het goed functioneren van het kwaliteitsstelsel is het van belang dat het samenspel in de uitvoering goed georganiseerd is en aansluiting heeft bij het samenspel op bestuurlijk vlak: nieuwe inzichten in de uitvoering moeten leiden tot nieuw beleid op bestuurlijk vlak. Op dit moment zijn er zowel op bestuurlijk als op uitvoerend vlak hiaten. Bestuurlijke borging Met de instelling van een Afstemmingsorgaan kan worden voorzien in de bestuurlijke borging van het kwaliteitsstelsel. Deelproject Nadere regels adviseert om de volgende stappen te zetten: - stap 1: voortbestaan Stuurgroep als zijnde tijdelijk Afstemmingsorgaan; - stap 2: voorstel voor structurele borging; - stap 3: structurele borging (medio 2010). De volgende onderdelen van het kwaliteitsstelsel worden ondergebracht bij het tijdelijke Afstemmingsorgaan/Stuurgroep: - onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers; 1 - onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatieprofielen; - onderhoud en wijzigingsbeleid opleidingsplannen; - onderhoud en wijzigingsbeleid proeven van bekwaamheid; 1 In de kwalificatiedossiers zijn normen opgenomen t.a.v. het onderhoud van de blijvende vakbekwaamheid (verantwoordelijkheid werkgever). Het tijdelijke afstemmingsorgaan voorziet in normering/advisering voor het onderdeel blijvende vakbekwaamheid middels het onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers. 3

4 - monitoren van de ontwikkelingen in het veld (kwaliteitsbewaking). Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om het project Implementatie Kbp opdracht te geven een voorstel te doen voor de structurele borging van het kwaliteitsstelsel. Bij de totstandkoming van dit voorstel wordt aangesloten bij bestaande trajecten (brainstormsessies en strategische reizen in het veld) en betrokken partijen. Belangrijke vraag is of er voor bestuurlijke borging aangesloten moet worden bij een bestaand orgaan, zoals het Veiligheidsberaad, of dat er een nieuw orgaan moet worden ingesteld. Deelproject Nadere regels adviseert om op de middellange termijn de bestuurlijke borgingstaken onder te brengen bij het Veiligheidsberaad, zodat de ontwikkeling van het brandweeronderwijs afgestemd wordt op de ontwikkelingen die worden nagestreefd met de Wet op de veiligheidsregio s. Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om medio 2010 een Afstemmingsorgaan in te stellen, waarmee wordt voorzien in de structurele borging van het kwaliteitsstelsel Kbp. De volgende stappen moeten worden doorlopen om een Afstemmingsorgaan in te kunnen stellen: - verzoek van de Stuurgroep richting het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR) om een gezamenlijk voorstel te doen voor de instelling van een Afstemmingsorgaan; - gezamenlijk voorstel van BZK, VNG en de NVBR over de instelling van een Afstemmingsorgaan richting de leden van de Stuurgroep. BZK, VNG en de NVBR dienen te zorgen voor afstemming/draagvlak met de betrokken partners. - advies van de Stuurgroep voor (wettelijke) verankering. De uitvoeringsorganisatie Een uitvoeringsorganisatie is nodig om te voorzien in de uitvoering van de borgingstaken en de advisering over de besluitvorming van het Afstemmingsorgaan. Op dit moment is onvoldoende duidelijk hoe het samenspel tussen normering, aanbieden, toetsing en monitoring (kwaliteitsbewaking) in de uitvoering georganiseerd is. Binnen de vier hoofdprocessen bestaan hiaten, met name t.a.v. wijze waarop de taken en verantwoordelijkheden voortkomend uit het ontwikkelde kwaliteitsstelsel Kbp, zijn belegd bij de uitvoeringsorganisaties (voor een overzicht van de hiaten verwijzen wij naar hoofdstuk 3). De kwaliteit van het ontwikkelde kwaliteitsstelsel kan onvoldoende gegarandeerd worden. Meerdere oplossingsrichtingen zijn mogelijk om de hiaten weg te nemen. Het is mogelijk om een deel van de uitvoeringstaken te beleggen bij bestaande organisaties, zoals het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV), het 4

5 Nederlands bureau brandweerexamens (Nbbe), de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid, etc.. Ook kan besloten worden om de taken en verantwoordelijkheden onder te brengen bij één centraal kenniscentrum die onder aansturing van het Afstemmingsorgaan staat en waarbinnen de verschillende organisaties vertegenwoordigd zijn. Daarbij kan bijvoorbeeld overwogen worden om taken onder te brengen bij het bureau voor het Veiligheidsberaad. Tot slot zou er ook nog gekozen kunnen worden om de huidige projectstructuur met de deelprojectgroepen en werkgroepen voort te laten bestaan. Een combinatie tussen de drie mogelijke oplossingen is tevens mogelijk. Vast staat dat er momenteel onvoldoende zicht is op de wijze waarop de uitvoeringsorganisatie het beste georganiseerd kan worden. Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om de betrokken uitvoeringsorganisaties opdracht te geven aan te geven hoe het samenspel in de uitvoering het beste georganiseerd kan worden. De uitkomsten van dit proces dienen in kaart gebracht te worden en na haalbaarheidsonderzoek te leiden tot besluitvorming en eventueel (wettelijke) verankering. 5

6 1. Inleiding 1.1. Aanleiding Het project Kwaliteit brandweerpersoneel (Kbp) is eind 2005 opgezet om de kwaliteit van het brandweerpersoneel op een hoger niveau te brengen en te houden. Met het project Kbp is een kwaliteitsstelsel ontwikkeld, waarmee op samenhangende wijze nieuwe functiegerichte opleidingen voor het brandweerpersoneel kunnen worden uitgevoerd. Het kwaliteitsstelsel richt zich niet alleen op het vakbekwaam worden van het personeel, maar ook op het vakbekwaam blijven. Het implementatieplan Implementatie project Kbp, deel 1, de verkenning brandweeronderwijsraad (Bovens) en het functioneel ontwerp Kbp (Bekhuis) geven aan dat, voordat wordt overgegaan tot implementatie, er duidelijkheid moet komen over de borging van het kwaliteitsstelsel Vraagstelling Deelproject Nadere regels is (mede) verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het kwaliteitsstelsel en daarmee ook voor de borging. Met deze notitie adviseert Nadere regels de leden van de Stuurgroep over de volgende vraag: Welke stappen dienen gezet te worden om in de borging van het kwaliteitsstelsel Kbp te kunnen voorzien? 1.3. Doelstelling Deze notitie is een systeemnotitie. Het geeft inzicht in de werking van het stelsel, beschrijft de bestuurlijke en uitvoerende organisatie en geeft aan waar sprake is van hiaten. Doel is om aan te geven wat er nodig is om het ontwikkelde kwaliteitsstelsel zowel op bestuurlijk als op uitvoerend niveau goed te laten functioneren, zodat de kwaliteit van het onderwijs gegarandeerd kan worden Verantwoording Het project Kbp bestaat uit een Stuurgroep met daaronder vier deelprojecten: - deelproject Wet- en regelgeving; - deelproject Nadere regels; - deelproject Kwaliteitsinstrumenten; - deelproject Communicatie. 2 Zie: H. Bovens, 2007, Verkenning brandweeronderwijsraad ; J. Bekhuis, 2007, Functioneel ontwerp + implementatienota Kbp ; C.M. van der Lijcke, 2008, Implementatieplan Kbp. 6

7 In de vergadering van 07 oktober 2008 heeft de stuurgroep besloten dat het jaar 2009 met uitloop in het jaar 2010 in het teken moet staan van afbouw van het project Kbp in zijn huidige vorm en dat er overgegaan moet worden naar implementatie. De deelprojectgroepen leveren de onderdelen van het kwaliteitsstelsel in 2009/2010 op. 3 Op 01 januari 2009 is het project Implementatie Kbp van start gegaan. Het project staat onder aansturing van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Nederlandse Vereniging voor Brandweerzorg en Rampenbestrijding (NVBR). Het project voert regie voert ten aanzien van de volgende zaken: - Implementatie van het stelsel bij regio s, gemeenten, opleidingsinstituten (publiek en privaat) en oefencentra. - Voorbereiden van de besluitvorming van de stuurgroep over de wijze waarop kwaliteitsborging ingevuld kan worden op (lange) termijn en over de wijze waarop kan worden voorzien in het onderhoud van het kwaliteitsstelsel. - Bijstelling en onderhoud van het stelsel (kwalificatiedossiers, kwaliteitsinstrumenten, richtlijnen, etc.) Het project Implementatie & communicatie Kbp zal de implementatie van het kwaliteitsstelsel voor een periode van 2 jaar (tot eind 2010) begeleiden Leeswijzer Het project implementatie kan niet effectief implementeren, indien er geen duidelijkheid komt over de borging van het kwaliteitsstelsel Kbp. Met voorliggend advies wil deelproject Nadere regels aangegeven wat er op het gebied van borging nodig is om het kwaliteitsstelsel, zowel op bestuurlijk als op uitvoerend niveau goed te laten functioneren. Hoofdstuk 2 behandelt de stappen die volgens het deelproject Nadere regels nodig zijn om in de bestuurlijke borging van het kwaliteitsstelsel te kunnen voorzien. Hoofdstuk 3 behandelt de volgens Nadere regels noodzakelijke stappen voor het wegnemen van hiaten in de uitvoeringsorganisatie. Bijlage 1 beschrijft de onderdelen van het kwaliteitsstelsel en het samenspel tussen de minister, het Afstemmingsorgaan en de uitvoeringsorganisatie. 3 Wet- en regelgeving, kwalificatiedossiers en de kwaliteitsinstrumenten. 7

8 2. Bestuurlijke borging Kbp Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om met de instelling van een Afstemmingsorgaan te voorzien in de bestuurlijke borging van het kwaliteitsstelsel Kbp. Deelproject Nadere regels adviseert om de volgende stappen te zetten: - stap 1: voortbestaan Stuurgroep als zijnde tijdelijk Afstemmingsorgaan; - stap 2: voorstel voor structurele borging; - stap 3: structurele borging voor 01 januari Stap 1: voortbestaan Stuurgroep Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om de huidige Stuurgroep voort te laten bestaan als zijnde tijdelijk Afstemmingsorgaan. In bijlage 1 wordt aan de hand van twee figuren inzicht gegeven in de onderdelen van het kwaliteitsstelsel en de wijze waarop het samenspel tussen deze onderdelen is georganiseerd. De relatie tussen de minister, het Afstemmingsorgaan en de uitvoeringsorganisatie (hoofdstuk 3) is weergegeven in figuur 3 (bijlage 1) en van belang om te kunnen bepalen welke onderdelen moeten worden ondergebracht bij het (tijdelijke) Afstemmingsorgaan. De volgende onderdelen van het kwaliteitsstelsel worden ondergebracht bij het tijdelijke Afstemmingsorgaan/Stuurgroep: - onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers (incl. kwalificatieprofielen); 4 - onderhoud en wijzigingsbeleid opleidingsplannen; - onderhoud en wijzigingsbeleid proeven van bekwaamheid; - monitoren van de ontwikkelingen in het veld (kwaliteitsbewaking). Het onderhoud is gericht op het bijwerken/verbeteren van de onderdelen van het kwaliteitsstelsel op basis van signalen vanuit de uitvoering/implementatie. Het wijzigingsbeleid is gericht op de wijziging van de onderdelen van het kwaliteitsstelsel n.a.v. nieuwe inzichten in het veld/de maatschappij Stap 2: voorstel voor structurele borging Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om het project Implementatie Kbp opdracht te geven een voorstel te doen voor de structurele borging van het kwaliteitsstelsel Kbp. Bij de totstandkoming van dit voorstel wordt aangesloten bij bestaande trajecten en betrokken partijen. 4 In de kwalificatiedossiers zijn normen opgenomen t.a.v. het onderhoud van de blijvende vakbekwaamheid (verantwoordelijkheid werkgever). Het tijdelijke afstemmingsorgaan voorziet in normering/advisering voor het onderdeel blijvende vakbekwaamheid middels het onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers. 8

9 Er worden momenteel brainstormsessies/strategische reizen gehouden door de verschillende partijen om te verkennen hoe de toekomst van het brandweeronderwijs eruit moet komen te zien. Drie visies zijn leidend in de discussies over de inrichting van het brandweeronderwijsstelsel: - aansluiting bij de onderwijsstructuur van de politie; - oprichting van een eigen brandweeronderwijsstructuur; - aansluiting bij (de structuur van) het beroepsonderwijs. De voorgestelde oplossing om de huidige Stuurgroep voort te laten bestaan als zijnde een tijdelijk Afstemmingsorgaan is een voorlopige oplossing voor de borgingsproblematiek. De uitkomst van de brainstormsessies/strategische reizen geeft inzicht in de wijze waarop kan worden voorzien in de structurele borging van het kwaliteitsstelsel. Wij achten het noodzakelijk deze strategische verkenningen (discussies) het komende jaar voort te zetten en aan te sturen op (gedeelde) besluitvorming t.a.v. de toekomst van het brandweeronderwijs. Het project implementatie doet een voorstel ten aanzien van de structurele borging van het kwaliteitsstelsel. De totstandkoming van het voorstel dient in samenhang te gebeuren met de (uitkomsten van) strategische reizen/brainstormsessies. In het voorstel worden in ieder geval de volgende bestuurlijke onderwerpen behandeld: - afweging om aan te sluiten bij een bestaand orgaan (b.v. het Veiligheidsberaad); - afweging om een nieuw orgaan in te stellen (permanent adviesorgaan); - de rechtsvorm van het orgaan; 5 - de partijen vertegenwoordigd in het orgaan; - de organisatie van het orgaan; 6 - de taken en bevoegdheden van het orgaan; 7 - de financiering van het orgaan. Bij de totstandkoming van het voorstel wordt rekening gehouden met het feit dat in ieder geval de volgende onderdelen van het kwaliteitsstelsel bestuurlijk geborgd moeten worden: - onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers (incl. kwalificatieprofielen); 8 - onderhoud en wijzigingsbeleid opleidingsplannen; - onderhoud en wijzigingsbeleid proeven van bekwaamheid; - monitoren van de ontwikkelingen in het veld (kwaliteitsbewaking). 5 Stichting of Tijdelijk adviesorgaan 6 Zowel m.b.t. de organisatie van de besluitvorming (bestuur) als uitvoering van de taken (uitvoeringsorganisatie). 7 Adviserende en/of besluitvormende bevoegdheden. 8 In de kwalificatiedossiers zijn normen opgenomen t.a.v. het onderhoud van de blijvende vakbekwaamheid (verantwoordelijkheid werkgever). Het tijdelijke afstemmingsorgaan voorziet in normering/advisering voor het onderdeel blijvende vakbekwaamheid middels het onderhoud en wijzigingsbeleid kwalificatiedossiers. 9

10 2.3. Stap 3: structurele borging medio 2010 Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om medio 2010 een Afstemmingsorgaan in te stellen waarmee wordt voorzien in de structurele borging van het kwaliteitsstelsel Kbp. De volgende stappen moeten worden doorlopen om een Afstemmingsorgaan in te kunnen stellen: - verzoek van de Stuurgroep richting BZK / VNG / NVBR om een gezamenlijk voorstel te doen voor de instelling van een Afstemmingsorgaan; - gezamenlijk voorstel van BZK / VNG / NVBR over de instelling van een Afstemmingsorgaan richting de leden van de Stuurgroep. BZK / VNG / NVBR dienen te zorgen voor afstemming/draagvlak met de betrokken partners. - advies van de Stuurgroep voor wettelijke verankering. 10

11 3. Uitvoeringsorganisatie Kbp Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om voor de afronding van het project implementatie (eind 2010) de hiaten in de uitvoeringsorganisatie Kbp weg te nemen. Deelproject Nadere regels adviseert om de volgende onderdelen mee te nemen: - onderdeel 1: inzicht in het samenspel in de uitvoering; - onderdeel 2: hiaten in de uitvoering; - onderdeel 3: oprichting van een kenniscentrum? 3.1. Onderdeel 1: inzicht in samenspel in de uitvoering Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om de uitvoeringsorganisaties opdracht te geven zelf duidelijkheid te verschaffen over de wijze waarop zij invulling willen geven aan het samenspel tussen normeren, aanbieden, toetsen en monitoren bij de uitvoering van het brandweeronderwijs binnen het nieuwe kwaliteitsstelsel Kbp. De verkenning Brandweeronderwijsraad van Bovens beschrijft op hoofdlijnen het functioneren van het ontwikkelde kwaliteitsstelsel Kbp (figuur 1). Figuur 1 Werking van het stelsel Monitoren van de vraag en beleidsprioriteiten van de overheid Monitoren vraag Toetsen van initi ële en blijvende vakbekwaamheid, afgeven van diploma s en registratie Toetsing Normering Defini ëren van de normen voor opleiden, oefenen, bijscholen: kwalificatieprofielen en eindtermen Aanbieden Ontwikkelen en verzorgen van opleidingen, bijscholing en oefeningen Aan elk van de vier hoofdprocessen kunnen de onderdelen van het Kwaliteitsstelsel Kbp worden gekoppeld. Zie bijlage 1 voor het inzicht in de werking van de onderdelen van het kwaliteitsstelsel en het samenspel tussen de minister, het Afstemmingsorgaan en de uitvoeringsorganisatie. Nieuwe inzichten binnen ieder afzonderlijk onderdeel moeten doorwerken in de andere hoofdprocessen. Het stelsel kan zo afgestemd worden op de eisen van de omgeving. Met de instelling van een (tijdelijk) Afstemmingsorgaan (hoofdstuk 2) wordt voorzien in het samenspel op bestuurlijk vlak (besluitvorming en wijzigingsbeleid). Voor het goed functioneren van het kwaliteitsstelsel Kbp is het van belang dat het samenspel in de uitvoering goed georganiseerd is en aansluiting vindt 11

12 bij het samenspel op bestuurlijk vlak: nieuwe inzichten in de uitvoering moeten leiden tot nieuw beleid op bestuurlijk vlak. Bij het krijgen van het inzicht is het van belang om rekening te houden met het onderscheid tussen de officiersfuncties en de lagere functies Onderdeel 2: inzicht in hiaten in de uitvoering Voor een goed brandweerleersysteem dienen alle functies, taken en rollen van de verschillende uitvoerende partijen eenduidig en op elkaar afgestemd te zijn. Om het samenspel tussen de partijen in de uitvoering goed te organiseren, is het van belang om de hiaten in de uitvoering in kaart te brengen en daar waar mogelijk weg te nemen. Onderdeel A: Normering Uitgangspunt is dat de branche en de werkgevers/veiligheidsregio s binnen door de minister aangegeven kaders, zelf verantwoordelijk zijn voor het opstellen van normen. Het NIFV en het Nbbe vertalen de (ministeriële) kaders/normen door naar de uitvoeringsinstanties. De minister van BZK vervult op afstand en hoofdlijnen haar verantwoordelijkheid voor het stelsel. Deze verantwoordelijkheid vult de minister in via het onderhoud en wijzigingsbeleid van de wet op de veiligheidsregio s en het besluit personeel veiligheidsregio s. Voor elke functie uit het Besluit personeel veiligheidsregio s is een kwalificatiedossier opgesteld, waarin nadere regels/kwaliteitseisen zijn opgenomen en uitgewerkt. De onderdelen A&B uit ieder kwalificatiedossier worden opgenomen in het besluit personeel veiligheidsregio s. 9 Het Afstemmingsorgaan is verantwoordelijk voor het onderhouden van de kwalificatiedossiers. Wijzigingen die de minister doorvoert in het besluit werken zo automatisch door in de kwalificatiedossiers en daarmee in het kwaliteitsstelsel Kbp. De werkgever, de functionaris en de branche (NIFV, Nbbe, de publieke en private opleidingsinstituten) zijn gehouden te voldoen aan de eisen uit het kwalificatiedossier. De kwalificatiedossiers dienen relevant te zijn voor de arbeidsmarkt, de samenleving en het vervolgonderwijs. De dossiers dienen uitvoerbaar, flexibel en duurzaam te kunnen worden toegepast in de onderwijs- en examenpraktijk. De besluitvorming t.a.v. de wijziging van onderdelen uit het kwalificatiedossier kan ondergebracht worden bij het Afstemmingsorgaan. Het voornaamste is dat (de wijziging van) de dossiers het resultaat dient te zijn van de dialoog tussen experts in de uitvoering van het brandweeronderwijs en experts op het terrein van het vakbekwaam blijven. Deze expertise wordt momenteel gevoed vanuit de 9 Een kwalificatiedossier bestaat 4 onderdelen (A, B, C & D). 12

13 opleidingsinstituten, het examenbureau en de branche (werkgevers + NVBR) en is georganiseerd binnen de deelprojectgroepen van het project Kbp. Onderdeel B: Aanbieden Aanbieden gaat over het ontwikkelen en onderhouden van opleidingen, oefeningen en bijscholingen. Het brandweeronderwijs beschikt over het NIFV als opleidingsinstituut op officiersniveau (Hbo) en over publieke (ROI s) en private opleidingsinstituten voor de opleidingen op Lbo en Mbo niveau. Het NIFV ontwikkelt leergangen en leerstoffen voor de lagere functies. Wat betreft de bijscholingen en oefeningen bieden naast het NIFV en de opleidingsinstituten nog verschillende andere organisaties bijscholingen en oefeningen aan. De kwaliteit van de opleiding en de onderwijsfunctionarissen binnen een opleiding zijn cruciaal voor de toekomst van het brandweeronderwijs. De kwaliteitseisen/het kwalificatiedossier van de functie docent is aangepast binnen het project Kbp. Belangrijk is dat de docenten binnen afzienbare tijd worden omgeschoold en voldoen aan de eindtermen van het kwalificatiedossier docent. Duaal leren is binnen het project Kbp een kernbegrip. Het nieuwe onderwijsstelsel vereist bekwame functionarissen op of rond de werkplek van de brandweerfunctionarissen in opleiding (leerwerkomgeving), die in staat zijn om de cursist te begeleiden. Er dient duidelijkheid te komen over de kwaliteitsvereisten t.a.v. de inrichting van de leerwerkomgeving bij de uitvoering van het brandweeronderwijs. Vakbekwaam blijven bestaat uit oefenen en bijscholen. De Leidraad oefenen biedt de kaders voor het oefenen voor de operationele functies waar werkgevers en functionarissen aan gehouden zijn. De Leidraad is formeel niet geborgd en maakt geen onderdeel uit van het project Kbp. Onderdelen van de Leidraad zijn/worden opgenomen in de kwalificatiedossiers van de operationele functies om zo kwaliteitseisen te stellen voor blijvende vakbekwaamheid. T.a.v. het bijscholen worden normen vastgelegd in de kwalificatiedossiers. Daarbij worden er zogeheten toetsen blijvende vakbekwaamheid ontwikkeld met een niet-verplichtend karakter. Verwachting is dat er de komende jaren een professionaliseringslag gemaakt wordt t.a.v. het duaal leren. Verscheidene partijen dienen hier de komende jaren gezamenlijk en vanuit hun eigen expertise invulling aan te geven. Er is een platform nodig, waarbinnen (een vertegenwoordiging van) werkgevers, werknemers, het examenbureau en opleidingsinstellingen de expertise voor de versterking/professionalisering van de blijvende vakbekwaamheid kunnen bundelen. In het project worden voor alle functies uit het besluit opleidingsplannen ontwikkeld. Deze voldoen aan de gestelde kwaliteitskaders/normen uit de kwalificatiedossiers en 13

14 hebben een niet-verplichtend karakter. De ontwikkeling en het onderhoud van de opleidingsplannen is (nog) niet geborgd. De kwaliteitsinstrumenten Toets blijvende vakbekwaamheid en portfolio zijn mogelijke instrumenten voor de werkgever/functionaris om de blijvende vakbekwaamheid inzichtelijk te maken. In de ontwikkeling en het onderhoud van deze instrumenten is ten dele voorzien. 10 Onderdeel C: Toetsing Toetsing is de kwaliteitsborging van het brandweeronderwijs bij uitstek. Het is het zichtbare en meetbare resultaat van het leerproces. Toetsing en examinering moeten naadloos aansluiten bij de overige onderdelen van het kwaliteitsstelsel. Bij toetsing worden formatieve en summatieve toetsing onderscheiden. Formatieve toetsing maakt geen onderdeel uit van de examinering binnen het kwaliteitsstelsel en mag per opleidingsinstituut anders ingevuld worden. Summatieve toetsing is landelijk georganiseerd volgens normen en kwaliteitsstandaarden. In de huidige situatie vervult de Nbbe de rol van examenbureau voor de door de minister van BZK erkende diploma s (ontwikkelen en verzorgen van summatieve toetsing). In het project worden voor alle functies proeven van bekwaamheid (examens) ontwikkeld. Deze voldoen aan de gestelde kwaliteitskaders/normen uit de kwalificatiedossiers en hebben een verplichtend karakter. Het Nbbe is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en de afname (het scheppen van condities voor afname) van de proeven van bekwaamheid voor de functies uit het besluit personeel veiligheidsregio s. Een belangrijk onderscheid betreft de ontwikkeling en de vaststelling van de proeven van bekwaamheid. Voordat een proeve kan worden afgenomen dient deze te worden vastgesteld, waarbij wordt gekeken naar de mate waarin de toetsing betrouwbaar, valide, acceptabel en uitvoerbaar is. De ontwikkeling van normen en kwaliteitsstandaarden betreffende de examens en de examinering (product en proces) is een verantwoordelijkheid en bevoegdheid die nog niet duidelijk belegd is. Het Nbbe is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en afname van de proeven van bekwaamheid zelf. De ontwikkeling van normen en kwaliteitsstandaarden aan het product en het proces dient in samenhang te worden bezien met de overige onderdelen van het kwaliteitsstelsel. Werkgever en werknemer zijn verantwoordelijk om de blijvende vakbekwaamheid te onderhouden en inzichtelijk te maken. Om dit te faciliteren worden binnen het project Kbp portfolio s en toetsen blijvende vakbekwaamheid ontwikkeld met een nietverplichtend karakter. Deze kwaliteitsinstrumenten geven een kwaliteitskader weer t.a.v. de administratie en registratie van (blijvende) vakbekwaamheid op lokaal niveau. De verantwoordelijkheid voor het onderhoud van dit kwaliteitskader is (nog) niet geborgd binnen Kbp. 10 Voor vier functies. Oorspronkelijke gedacht was dat andere partijen hierin zouden voorzien. 14

15 Onderdeel D: Monitoring (kwaliteitsbewaking) Bij de brandweer is de minister verantwoordelijk voor het stelsel en de gemeenten/veiligheidsregio s zijn de werkgevers. Monitoring bestaat uit twee onderdelen. Het ministerie ziet erop toe dat alle partijen voldoen aan de vastgestelde wet- en regelgeving. De minister is verantwoordelijk voor het stellen van de juiste kaders, toezicht (monitoring) op de naleving van deze kaders en het treffen van maatregelen indien de kaders onvoldoende worden nageleefd. Deze verantwoordelijkheid oefent de minister uit middels de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid. Werkgever en de branche zijn verantwoordelijk voor het opstellen van normen binnen de door de minister gestelde kaders, toezicht (monitoring) op de naleving van deze normen en geeft advies aan partijen over de te treffen maatregelen bij onvoldoende handhaving. Er is nog geen besluit genomen of en op welke wijze de monitoring door het veld geborgd moet worden bij afronding van het project Kbp. De rol van het (tijdelijke) Afstemmingsorgaan is van belang om daarbij mee te nemen. Het uitvoeren van een (jaarlijkse) kwaliteitsmeting biedt belangrijke input voor een Afstemmingsorgaan om gestelde kwaliteitskaders aan te scherpen/af te zwakken Onderdeel 3: oprichting van een kenniscentrum? Deelproject Nadere regels adviseert de leden van de Stuurgroep om te onderzoeken op welke wijze (het samenspel in) de uitvoeringsorganisatie het beste georganiseerd kan worden. Dient er een kenniscentrum te komen of kunnen alle hiaten weggenomen worden binnen de bestaande structuren? De minister stuurt aan de hand van regelgeving en toezicht op de kwaliteit van het personeel, de brandweerorganisatie en het brandweeronderwijs. De werkgevers/veiligheidsregio s zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de brandweerorganisatie en voor de (blijvende) vakbekwaamheid van de brandweerfunctionaris. Werknemers zijn mede verantwoordelijk voor het ontwikkelen en onderhouden van de kwalificatiestructuur voor brandweerberoepen. Werknemers zijn vertegenwoordigd middels de NVBR. Opleidingsinstituten (ROI, NIVF en private instituten) zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen en verzorgen, op basis van de door minister vastgestelde kaders/normen, van de opleidingen/leergangen. Het Nbbe is verantwoordelijk voor het ontwikkelen, organiseren, afnemen en beoordelen van de functiegerichte BZK-Rijksexamens. De ontwikkeling en het onderhoud van de landelijke kwalificatiestructuur (het kwaliteitsstelsel Kbp) voor de brandweer, gericht op de aansluiting tussen het onderwijs enerzijds en de behoeften uit de branche en samenleving anderzijds is 15

16 deels belegd bij deze partijen, maar er zijn - zoals uit voorgaande paragraaf blijkt nog een behoorlijk aantal hiaten binnen het ontwikkelde kwaliteitsstelsel. Het is onmogelijk en niet noodzakelijk om, voorafgaand aan de implementatie vanaf 01 januari 2010, alle hiaten weg te nemen. Echter, op dit moment is onvoldoende duidelijk hoe het samenspel tussen normering, aanbieden, toetsing en monitoring in de uitvoering georganiseerd is. Het deelproject Nadere regels meent dat hierdoor de kwaliteit van het ontwikkelde kwaliteitsstelsel onvoldoende gegarandeerd kan worden. De hiaten zijn met name gelegen in het samenspel tussen de vier hoofdprocessen. Meerdere oplossingsrichtingen zijn mogelijk om deze hiaten weg te nemen. Zo kan besloten worden om alle taken en verantwoordelijkheden onder te brengen bij bestaande organisaties of bij één centraal kenniscentrum die onder aansturing van het Afstemmingsorgaan staat en waarbinnen de verschillende organisaties vertegenwoordigd zijn. Ook kan er bijvoorbeeld gekozen worden om de huidige projectstructuur met de deelprojectgroepen en werkgroepen voort te laten bestaan. Vast staat dat er momenteel onvoldoende zicht is op de wijze waarop de uitvoeringsorganisatie het beste georganiseerd kan worden. Zoals in paragraaf 3.1 is aangegeven, acht deelproject Nadere regels het verstandig om de uitvoeringsorganisatie opdracht te geven zelf aan te geven hoe het samenspel het beste georganiseerd kan worden. De uitkomsten van dit proces dienen in kaart gebracht te worden en na haalbaarheidsonderzoek via de Stuurgroep te leiden tot besluitvorming/advies. 16

17 Bijlage 1 Het kwaliteitsstelsel Kbp In het implementatieplan staat beschreven Wat er ingevoerd moet worden. Onderstaand een overzicht. Figuur 2: onderdelen van het kwaliteitsstelsel Kbp Onderdeel Uitwerking 1. Wet- & regelgeving Wijziging Brandweerwet/Wet veiligheidsregio s Besluit kwaliteit brandweerpersoneel/besluit personeel veiligheidsregio s 2. Kwalificatiedossiers Normen voor: - Opleiden - Examineren - Oefenen - Bijscholen 3. Kwaliteitsinstrumenten Kwalificatieprofielen Opleidingsplannen Proeven van Bekwaamheid Selectieprotocol (leidraad oefenen) Monitor Kbp Portfolio & toets blijvende vakbekwaamheid Figuur 3: samenspel tussen de onderdelen van het kwaliteitsstelsel Kbp Inspectie IOOV: Toezicht & kwaliteitsbewaking Wet & regelgeving (minister) Wet op de veiligheidsregio s Besluit personeel veiligheidsregio s Afstemming met kwalificatiedossiers Afstemmingsorgaan Afstemming wetgeving & sturen op processen (normeren, aanbieden, toetsen & monitoren (kwaliteitsbewaking) Afstemming met kwaliteitsinstrumenten Uitvoeringorganisatie / kenniscentrum Ondersteuning bij uitvoering, onderhoud & wijziging normeren, aanbieden, toetsen & monitoren 17