NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

Transcriptie

1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LANDBOUWETENSKAPPE V1 FEBRUARIE/MAART 2009 MEMORANDUM PUNTE: 150 Hierdie memorandum bestaan uit 11 bladsye.

2 Landbouwetenskappe/V1 2 DoE/Feb. Maart 2009 AFDELING A VRAAG A X C D A X C D A X C D A B C X A X C D A B C X VRAAG Grondprofiel Kapillêre beweging / Kapillariteit Rhizobium / Knoppiesbakterieë Aalwurms/Nematodes Plantsuksessie (5 x 2) (10) A B X D X B C D A VRAAG F G I H J (5 x 2) (10) X C D X B C D (10 x 2) (20) VRAAG Klei/Kolloïed Struktuurloos/Amorf Stamper Kompos Dreinering (5 x 1) (5) TOTAAL AFDELING A: 45

3 Landbouwetenskappe/V1 3 DoE/Feb. Maart 2009 AFDELING B VRAAG Samestelling van grond (diagram van gronddeeltjies) (a) A (b) C (c) B (3) Sanderige grond (1) Stikstof (1) Organiese materiaal Water (Enige 1) (1) 2.2 Vogspanning in die grond (vogspanningsgrafiek) Droë grond: vinnige syfering van water vanaf die keramiekpunt in die grond Nat grond: stadiger beweging van water vanaf die keramiekpunt in die grond (2) atmosfeer (2) Redes vir die hoër watervashouvermoë van klei: Kleigrond het meer mikroporieë Mikroporieë hou die grootste volume water in die grond Sterker kapillêre kragte in die porieë in die grond Klei het beter fisiese eienskappe weens 'n beter grondstruktuur Kleigrond het gewoonlik meer organiese materiaal wat watervashouvermoë verhoog (Enige 2) (2) Versadiging/Veldwaterkapasiteit (1) atmosfere (1) 2.3 Die tegniek van vegetatiewe voortplanting Weefselkultuur (1) Laboratorium/Kweekhuis/Gekontroleerde omgewing (1) TWEE faktore nodig vir die ontwikkeling van hierdie plant: Lig Voedsel/Opgeloste voedingstowwe Water Ruimte (Enige 2) (2)

4 Landbouwetenskappe/V1 4 DoE/Feb. Maart TWEE voordele om hierdie tegniek te gebruik: Identiese plante/klone word geproduseer Produksie van baie plante in 'n kort tydperk Produksie van gesonde plante Klein plantjies word beskerm teen ongunstige omgewingstoestande Klein plantjies word beskerm van siektes en plae (Enige 2) (2) Planthormone / Hormone / Rootone of soortgelyke voorbeeld (1) 2.4 TWEE metodes om hierdie plant voort te plant TWEE metodes om meer plante te produseer: Goeie gewasbeskermingsbestuurspraktyke Wetenskaplike bestuurspraktyke Groei van saailinge Weefselkulture Steggies (Enige 2) (2) EEN manier om te verseker dat plante nie vernietig word nie: Toepassing van bewaringswetgewing wat dit sal beskerm/die gebruik daarvan reguleer Onderwysprogramme wat hoofsaaklik op die jeug gemik is Bevordering van bewaring deur bemarkingprogramme (Enige 1) (1) TWEE maniere om plae biologies te beheer: Inbring van 'n vanggewas in die tussenverbouingsprogram Plant van insekweerstandbiedende kultivars Inbring van predatore wat natuurlike vyande van die insekte is (2) Selektiewe onkruiddoders (1) Dit dood sekere groepe plante en het geen effek op ander nie/dit is ontwerp om die onkruide te dood en nie die gewas nie. (1) 2.5 Data met betrekking tot 'n plaas (Mnr. Berg) TWEE redes waarom mielies nie geplant moet word nie: Die grond is vlak/grond slegs 60 cm diep Arm aan voedingstowwe Swak gedreineer/versuip Nie goed deurlug nie (Enige 2) (2) Geskikste land vir gewasproduksie en EEN rede: Land 1 Rede: Goed deurlug en goed gedreineer Diepte gewens Goeie verhouding tussen sand en kleideeltjies/gunstige tekstuur van sandleemgrond (Enige 2) (2)

5 Landbouwetenskappe/V1 5 DoE/Feb. Maart Winter (1) Die belangrikheid van ligging vir hierdie plaas: Beïnvloed die produksiestelsels wat op 'n plaas beoefen kan word Die grond in die lokaliteit sal die tipe gewasproduksie bepaal Die reënval (klimaat) in 'n bepaalde ligging sal die tipe gewasproduksie beïnvloed Afstand van die plaas tot by die mark sal die koste beïnvloed (Enige 1) (1) EEN rede rede waarom die plaas ekonomies lewensvatbaar is: Dit is geleë in 'n gebied wat 700 mm reën per jaar ontvang Dit het 'n groot oppervlakte-area (700 ha) Dit het moontlikhede vir gewas- en veeproduksie (Enige 1) (1) [35]

6 Landbouwetenskappe/V1 6 DoE/Feb. Maart 2009 VRAAG Ondersoek na die infiltrasietempo en water vir verskillende grondtipes (a) Sal grond in houer vashou, maar water toelaat om te dreineer (b) Die verskille in metings word vergelyk vir gronde wat gelyke behandelings ontvang/vir 'n wetenskaplike/objektiewe vergelyking (c) 'n Stophorlosie gee die presiese tyd omdat die tempo van syfering gemeet word (3) DRIE redes vir goeie infiltrasietempo: Bogrond bevat meer organiese materiaal Goed ontwikkelde grondstruktuur Bogrond het 'n laer klei-inhoud (klei is in die grond ingewas) Bogrond is normaalweg bewerk/minder kompaktering (Enige 3) (3) Die water moet geweeg word om te bepaal watter grond die meeste water vrygestel het/die hoogste waterhouvermoë het (1) 3.2 Dame wat inheemse kennis gebruik vir die maak van kleipotte A (1) DRIE fisiese eienskappe van hierdie grond: Nieswelbare klei/swel en krimp nie in nat en droë toestande nie Baie sag wanneer dit nat is Hard en kompak as dit droog is Deeltjies het 'n hoë plastisiteit Deeltjies 'n hoë kohesiekapasiteit (Enige 3) (3) Eienskappe van die grond geskik vir hierdie struktuur: Duursaam vir 'n lang periode Hou vloeistowwe/waterdig Kraak nie Sterk wanneer droog Los 'n gladde oppervlak (Enige 2) (2) Koel/Kouer grond (kleigronde is gewoonlik natter) (1)

7 Landbouwetenskappe/V1 7 DoE/Feb. Maart Plaagdoders en plaagbeheer Muskiet (1) TWEE eienskappe van die giftige bestanddeel: Dit is nie bio-afbreekbaar nie/sal nie in grond (plant) heeltemal afbreek nie Dit dood nie-geteikende organismes soos gewenste spesies soos bye Dit word in die bloedsisteem van organismes opgeneem DDT versteur die hele ekosisteem/negatiewe effek op die voedselketting (Enige 2) (2) DRIE nadele van onoordeelkundige gebruik van plaagdoders: Besoedeling van die grond Besoedeling van waterbronne Voordelige organismes in die ekosisteem word vergiftig Voedsel vir menslike en dierlike verbruik mag met gif besmet word (Enige 3) (3) DDT / Dieldrin / Insekdoder (1) 3.4 Proses van fotosintese A Koolstofdioksied (CO 2 ) B Suurstof (O 2 ) (2) Sonlig Chlorofil (2) Stysel (1) TWEE redes vir die storing van die produk in 'n onoplosbare vorm: Relatief onaktief sal nie deelneem aan chemiese reaksies nie Neem minder stoorruimte op Osmotiese potensiaal van die selsap word nie beïnvloed nie (Enige 2) (2)

8 Landbouwetenskappe/V1 8 DoE/Feb. Maart Produksiesisteme Verbouingsisteem Plastiekpyplyne Gewas in rye geplat Gryswaterreservoir VRAAG 4 Merk met die volgende afmerklys: KRITERIA Gewasse in 'n vaste patroon geplant Pype versprei tussen gewasse Gryswaterreservoir is Sigbaar/Ja 1 punt Nie sigbaar/nee 0 punt verbind met pyplyne (3) EEN metode om die watervashoukapasiteit te verbeter: Deklaagbewerking Inwerk van organiese materiaal/huishoudelike afval/kompos Minimum bewerking Organiese boerderypraktyke (Enige 1) (1) Water/Reënval Grond (2) EEN metode om gronderosie te beheer: Plant gewasse in rye oor die gradiëntlyn/saam met kontoerlyne Skep van kontoerwalle Hou die grond onder 'n bedekking in die reënseisoen Versigtige bewerkingspraktyke Toevoeging van organiese materiaal tot die grond (groen bemesting) (Enige 1) (1) [35] 4.1 Grondtemperatuur cm (1) Verskille in grondtemperature: Op 1 cm-diepte is die wisseling tussen dag- en nagtemperature baie groot. Op 10 cm-diepte is die verskille tussen die dag- en nagtemperature baie klein. (2)

9 Landbouwetenskappe/V1 9 DoE/Feb. Maart Rede vir die verskynsel in VRAAG 4.1.2: Variasie in grondtemperature neem af met 'n toename in gronddiepte. Minerale-gronddeeltjies het 'n hoërhittegeleiding as grondlug en daarom, as die gronddeeltjies stywer gepak is, word meer hitte na die dieper grondlae gelei. Op 'n sekere diepte sal daar dus min verskille in temperatuur wees. (1) DRIE faktore wat die grondtemperatuur beïnvoed: Vogtige en droë atmosfeer en wolkbedekking Voginhoud van grond Oriëntasie van die grondoppervlakte Vegetasie en grondbedekking (Enige 3) (3) 4.2 Grondprofielgate Profielgat 10 en Diepste grond van almal Het die diepste vrugbare bogrondhorisont (vrugbare deel van grond) Groot grondvolume in 'n diepgrond (reserwegrondvoedingstowwe) Groot volume grond kan meer water hou (waterreservoir) Groot volume grond vir wortelgroei (Enige 3) (3) Gronddiepte cm 60 cm 56 cm 35 cm 10 0 Bogrond Ondergrond Bogrond Ondergrond Profielgat 2 Profielgat 9 Profielgate (4) KRITERIA Korrektheid Nie 'n staafgrafiek, nie korrekte waardes en geen opskrifte 0 AANDUIDERS Staafgrafiek of korrekte opskrifte 1 Staafgrafiek en korrekte waardes en korrekte opskrifte 2 Netheid Geen netjiese stawe en nie liniaal gebruik vir lyne en geen afstande gemeet nie 0 Netjiese getekende stawe of gebruik 'n liniaal om lyne te trek of gemete afstande 1 Netjiese getekende stawe en gebruik 'n liniaal om lyne te trek en gemete afstande 2 TOTAAL (4)

10 Landbouwetenskappe/V1 10 DoE/Feb. Maart Blaarmonsters/-ontledings Doel van blaarmonsters: Om die vlakke van voedingselemente in die plant te bepaal Gee 'n aanduiding van voedingswanbalanse in die plant Bepaal die bemestingbehoeftes (Enige 2) (2) Desember tot Februarie (1) Oggend (10:00 vm.)/middag/gedurende die nagperiode Voedingstowwe is meer stabiel/minder transpirasie/verdamping (2) Voedingstowwe mag oplos in water en vanaf plantmonster gewas word (1) Sekere plastieksakke mag oplosbare verbindings bevat wat voedingselemente tot die blaar toevoeg (1) 4.4 Indringerplante en bewaringsboerdery Wet op die bewaring van Landbouhulpbronne ( CARA -Wet) (1) Kategorie 1: Verklaarde onkruide Kategorie 2: Verklaarde indringerplante (met waarde) Kategorie 3: Verklaarde indringerplante (meestal ornamenteel) (3) Oorgroei waterbronne en gebruik waardevolle water Dring in weidings in en verlaag hul drakrag Verklaarde onkruide is soms gevaarlik vir mense, diere en die omgewing, bv. turksvye of lantana Somige is giftig vir die mens en diere (Enige 3) (3) 4.5 Besproeiing Sproeier/Sprinkerlaar Ideaal omdat die skape permanent op die weiding aangehou sal word skape wat die weidings benut kan drupbesproeiingspype beskadig (2) Verskaf elektroniese bystand Bereken hoeveelhede water benodig en toegedien Wend die besproeiing aan en beheer dit Sagteware gebruik in meer wetenskaplike besproeiing Gebruik vir gewassimulasieprogramme (Enige 1) (1)

11 Landbouwetenskappe/V1 11 DoE/Feb. Maart INSTRUMENT FUNKSIE Tensiometer Meet die grondvogspanning deur die wortelaksie van plante na te boots A-Pan Meet die hoeveelheid waterverlies deur verdamping Reënmeter Meet die hoeveelheid reën wat val Elektroniese weerstasie Versamel die benodigde weerdata en stuur dit na 'n rekenaar Windmeters Meet die spoed waarteen die wind waai (4) [35] TOTAAL AFDELING B: 105 GROOTTOTAAL: 150