NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12

Transcriptie

1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD 12 LANDBOUWETENSKAPPE V2 FEBRUARIE/MAART 2009 MEMORANDUM PUNTE: 150 Hierdie memorandum bestaan uit 9 bladsye.

2 Landbouwetenskappe/V2 2 AFDELING A VRAAG A B C X X B C D A X C D A B X D A B X D A X C D VRAAG Bloutong Vraag Lening/Krediet Gradering Glukose (5 x 2) (10) A B X D A X C D X B C D A B X D (10 x 2) (20) VRAAG A B C A VRAAG Urea Sekretine Bedryfs-/vlottende/ Produksie/Kort termyn Kapitaal Heterose/Basterkrag (5 x 1) (5) A (5 x 2) (10) TOTAAL AFDELING A: 45

3 Landbouwetenskappe/V2 3 AFDELING B VRAAG Interne parasiete in lewende hawe Identifikasie van interne parasiete A Rondewurm B Lewerslak C Lintwurm (3) TWEE parasiete wat twee gashere benodig om hulle lewensiklus te voltooi Lintwurm Lewerslak (2) TWEE ekonomiese verliese wat deur interne parasiete veroorsaak word Veeverliese as gevolg van mortaliteit Verlies aan produksie (vleis, wol, melk, vere, sybokhaar, ens.) Degradering van karkasse by slagpale Gevaar vir menslike gesondheid deur parasiete wat tussengashere benodig Hoë koste verbonde aan die beheer deur chemiese middels (Enige 2) (2) 2.2 VIER dienste verskaf deur die staat om dieresiektes en -plae te voorkom en te beheer Voorkomende maatreëls Kwarantyn van ingevoerde diere vir ses weke by 'n kwarantynstasie Kwarantyn van siek diere op plase met aanmeldbare siektes Isolering van siek diere om die verspreiding van siektes te beperk Vernietiging van karkasse om die verspreiding van die siektes te voorkom Beheer oor die vektore wat die siektes verspei Enting Dip van diere vir bosluisoordraagbare siektes soos hartwater Behandeling/Beheer van die siektes Verskaf antibiotika/doseermiddels Goeie versorging van siek diere (Enige 4) (4) 2.3 Formulering van VIER vereistes van 'n hoenderhuis Die lang kante van die gebou behoort so geplaas te word (noord- en suidaaansig) om direkte straling in die somer in die huis te voorkom Gebruik ogiesdraad om die vrye vloei van lug/ventilasie in die struktuur toe te laat Die dak moet minstens 2 m bokant die grond wees om grondhitte in die somer te beperk 'n Dak wat na beide kante val, is beter as 'n dak wat na een kant val vir beskerming teen die son en reën Die dak kan gemaak word van golfyster/sinkplate of dekgras om dit koel te hou in die somer en warm in die winter Gebruik sementvloere omdat dit makliker skoonmaak wanneer die huis skoongemaak word (Enige 4) (4) 2.4 DRIE groepe mikro-organismes wat patogene is Bakterieë Virusse Protosoë Fungi (Enige 3) (3)

4 Landbouwetenskappe/V Produksie van tamaties deur 'n groep opkomende boere EEN rede vir die hoë verlies van tamaties in 2007 Geen mark om die oorskot tamaties wat in 2007 geoes is, te verkoop nie Daar was 'n oorproduksie van tamaties in 2007 Die klimaatsfaktore kon tot die hoë opbrengste in 2007 bygedra het (Enige 1) (1) EEN produksiefaktor wat nie ten volle benut is nie Beweeglike kapitaal/die twee trekkers (1) Tipes kapitaal Beweeglike kapitaal trekkers Vaste kapitaal waterpomp/boer se huis (Enige 1) Bedryfskapitaal saad/bemestingstowwe/swamdoders (Enige 1) (3) 2.6 Bestuur en bemarking van mev. Mvubo se boerderybedryf TWEE vaardighede nodig om die plaas te bestuur: Toepassing van kennis Beplanningsvaardighede Entrepreneursvaardighede Aanpassing by veranderende omstandighede/ buigsaamheidsvaardighede Personeel en menslike verhoudings/interpersoonlike vaardighede (Enige 2) (2) TWEE bestuursbeginsels vir suksesvolle boerdery: Beplanning Organisering en koördinering Besluitneming Kontrole/Beheer Motivering (Enige 2) (2) Identifikasie van EEN faktor wat effektiewe bemarking bemoeilik: Swak infrastruktuur (swak paaie, gebrek aan pakhuise ens.) Gebrek aan kapitaal om paaie te bou/om infrastruktuur te bou Bederfbaarheid van die produk Gradering en standaardisering van die produkte Oneffektiewe beheer oor oorproduksie Wye verspreiding van priodukte Lae waarde in vergelyking tot die volume Seisoenale fluktuasie in produksie (Enige 1) (1) 2.7 Geneties gemodifiseerde plant Bepaal die genetiese eienskappe van die organisme (plant) (1) Plasmied/mikro-organisme/bakterium (1) DNA wat die eienskappe van 'n plant bepaal word geneem van 'n bron (organisme) en in 'n ander organisme geplaas om daardie organisme se genetiese struktuur en eienskappe te verander (2) (Enige 2) Genetiese ingenieurswese/ggo-tegnologie/biotegnologie (1)

5 Landbouwetenskappe/V2 5 VRAAG TWEE voordele vir die saaiboer wat GGO's gebruik Hoër produksie Meer weerstand teen siektes Meer weerstand teen plae Meer weerstand teen chemikalieë (onkruiddoderweerstandbiedendheid) Beter kwaliteit produkte (grootte, kleur, raklewe, smaak ens.) Aanpassing by bepaalde omgewing (Enige 2) (2) [35] 3.1 Melkproduksie Kolostrum/Biesmelk (1) TWEE eienskappe van kolostrum: Geel gekleurd Bevat teenliggaampies Bevat ekstra voedingstowwe (Enige 2) (2) (agt) weke (1) (twee) weke (1) TWEE stimulerings wat die melkvrystelling beïnvloed: Massering van die koei se uier Fluit Speel van 'n musiekinstrument om koei te kalmeer (Enige 2) (2) TWEE maatreëls om maksimum melkproduksie te verseker: Verskaf korrekte voeding Behoorlike beheer oor siektes Verskaf behoorlike behuising (Enige 2) (2) TWEE omgewingstoestande wat melkproduksie beïnvloed: Oormatige hitte/uiterste hitte Oormatige koue/uiterste koue (2) 3.2 Kunsmatige inseminasie Ongeveer 18 uur (1) tot 12 uur na die tekens van bronstigheid/insemineer in die namiddag as tekens in die oggend waargeneem is en omgekeerd (1) tot 14 uur na die eerste tekens van bronstigheid (1) Goeie kwaliteit bul/semen word gebruik (1) TWEE maniere om die verspreiding van siektes deur KI te voorkom: Gebruik van gesteriliseerde/skoon apparaat/gereedskap Gebruik van goeie kwaliteit semen Verhoed beserings (Enige 2) (2)

6 Landbouwetenskappe/V Mielieproduksie en prys Interaksie/Verwantskap/Korrelasie tussen mielieproduksie en mielieprys (1) Die prys van mielies neem toe met 'n afname in mielies in mielieproduksie en omgekeerd (2) R1 400 (2) TWEE uitkomste van droogtes (El Niño): Afname in produksie/geen produksie weens die droogte Geen aanbod van mielies Verlies aan inkomste/profyt (Enige 2) (2) (30 x 5) x = R (2) R5 000 R3 500 = R1 500 (2) 3.4 Chemiese reaksies in die grond VRAAG A aminosure B water(h 2 0) C nitriet (3) Ensieme en mikro-organismes werk optimaal by 'n temperatuur van 25 C. Sodra die temperature afneem tot onder 25 C sal hierdie aktiwiteite(reaksies) ook afneem. (2) Ensieme (1) Amino-groep (NH 2 ) (1) 4.1 Spysverteringskanaal en die vertering van voer A Chemiese afbreking van voer B Absorpsie C Assimilasie D Egestie (4) (a) G (b) H (c) F (3) Aanpassing van die struktuur vir absorpsie van voedingstowwe: Bloedkapillêre absorpsie van verteerde voedsel Aantal villi groter absorpsieoppervlakte Mikrovilli vehoog die interne oppervlakarea (Enige 2) (2) [35]

7 Landbouwetenskappe/V Voerfasiliteit vir varke ºC 18 ºC 22 ºC 30 ºC 38 ºC 42 ºC Temperature (ºC) Watergebruik Voerinname (4) KRITERIA Korrektheid Nie 'n staafgrafiek, Nie korrekte waardes en geen opskrifte 0 Geen netjiese stawe en nie liniaal gebruik vir lyne nie en geen afstande gemeet nie 0 AANDUIDERS Staafgrafiek of korrekte opskrifte 1 Staafgrafiek en korrekte waardes en korrekte opskrifte 2 Netheid Netjiese getekende Netjiese stawe of gebruik 'n getekende stawe liniaal om lyne te en trek gebruik 'n liniaal of gemete afstande om lyne te trek en 1 gemete afstande 2 TOTAAL (4) Wanneer omgewingstemperature styg tot bo die optimale vlakke sal die boer verkoeling gebruik (open ventilasie/waaiers) en wanneer die omgewingstemperature daal tot onder die optimale punt, sal hy verhitting gebruik (sluit ventilasie/verwarmers). (2)

8 Landbouwetenskappe/V Verteringsproef met skape Lusernhooi: 10% van 8 kg = 10/100 x 8 kg = 0,8 kg 8 kg 0,8 kg = 7,2 kg Mis: 50% van 2 kg = 50/100 x 2 kg = 1 kg Berekening: 7.2kg 1kg 100 X 7.2kg 1 =8,6% (3) 4.4 Arbeidsprobleme in die boerderybedryf Tekort aan arbeid: Daar is 'n algemene tekort aan arbeid vir landboubedryf werkstoestande op 'n plaas is minder aanloklik (laer lone) Daar is 'n kompetisie met die nywerhede daar is beter werksomstandighede en dienste Migrasie van arbeid vanaf die landelike gebiede na die stede verskynsel in ontwikkelende lande (3) Gebrek aan opleiding: Produktiwiteit van arbeid is laer Laer vlakke van vaardighede by arbeid in die boerderybedryf Beperk die gebruik van tegnologie in die boerderyvertakkings Minder beroepsgeleenthede in die landbou (swak bestuur) (Enige 2) (2) 4.5 Metodes van bemarking Vrye bemarking (2) Direkte verkope aan die publiek vanaf die plaas Vekope is kontant Onmiddellike betalings vir produkte Die boer bepaal sy/haar eie prys (bv. R6,00) (Enige 1) (1) Geen tussenpersone (middelman) Entrepreneursinisiatiewe en dryfkrag kan gewys word Entrepreneur kan harder werk Verkope is kontant Geen vertragings in betalings Produksie van kwaliteit/gehalte produkte word aangemoedig (1) (Enige 1) Sigbare advertensieborde van die produk (wys die prys) Sigbare gebou (plaasstal) Ligging langs 'n besige pad Gebruik van kleur en die plasing van die produk vir almal om te sien (Enige 2) (2)

9 Landbouwetenskappe/V Genetiese faktore wat die produksie van melkkoeie beïnvloed EEN omgewingsfaktor wat die groei en produksie beïnvloed: Klimaat Voervoorsiening aan diere Behuisingsfasiliteit Beskikbare water (Enige 1) (1) TWEE genetiese faktore wat die melkproduksie kan beïnvloed: Grootte van die uier Grootte van die dier Kleur van die dier (Enige 2) (2) Teling (verwante teling/inteling/lynteling/nie-verwante teling/kruisteling/opgradering) (1) 4.7 Model chemiese verbinding Waterstof/H (1) Glukose (1) Baie oplosbaar (1) [35] TOTAAL AFDELING B: 105 GROOTTOTAAL: 150