Ruimtelijke kwaliteit in (duurzame) gebiedsontwikkeling

Transcriptie

1 Ruimtelijke kwaliteit in (duurzame) gebiedsontwikkeling College 16 januari 2011 Henk Puylaert H2Ruimte - Delft

2 Inhoud begrippen ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid karakeristieken van het proces ruimtelijke kwaliteit in elke procesfase oefening met de matrix ruimtelijke kwaliteit lastige kwesties en lessen vragen en discussie

3 Ruimtelijke kwaliteit Ruimtelijke Kwaliteit = Gebruikswaarde + Belevingswaarde + Toekomstwaarde Gebruikswaarde: is het geschikt voor wat je wilt doen? Belevingswaarde: ziet het er goed uit? Toekomstwaarde: is het overmorgen nog bruikbaar?

4 Duurzaamheid Duurzaamheid = People + Planet + Profit People: sociaal culturele dimensie Planet: ecologische dimensie Profit: economische dimensie

5 Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Waarden en P s in balans

6 Matrix ruimtelijke kwaliteit Economisch belang Sociaal belang Ecologisch belang Cultureel belang Gebruikswaarde Belevingswaarde Toekomstwaarde

7 Drie uitgangspunten ruimtelijke kwaliteit 1. Ruimtelijke kwaliteit is overal anders en voor iedereen verschillend 2. Vorm en inhoud geven aan ruimtelijke kwaliteit is een groeiproces met een cyclisch karakter 3. De gebruikers (en beheerders) beoordelen de ruimtelijke kwaliteit

8 Planproces gebiedsontwikkeling

9 De ademhaling in het proces Altijd in elke fase: - afsluiten met bestuursbesluit - alle andere fasen doorlopen - tekenen, rekenen en leren in samenhang zien

10 Type kwaliteit naar fase

11 In elke fase elke andere fase

12 Hoe begint een proces? - Nieuw bestuur met ambitie - Plannen van ondernemers/burgers - Maatschappelijke urgentie - Nieuw beleid van andere overheden - Wettelijke verplichting (oud plan, nieuwe wet) - Verschillende (strijdige) ruimteclaims - Verrommeld gebied - Ongewenste ontwikkeling voorkomen - etc

13 Voorbeeld Blauwe verbinding door Zuidelijk Randpark Rotterdam

14 Voorbeeld Blauwe verbinding door Zuidelijk Randpark Rotterdam

15 Ruimtelijke kwaliteit in de (voor)verkenningsfase Bespreekbaar maken van ruimtelijke kwaliteit Ruimtelijke kwaliteit nu (beelden/analyse) Ruimtelijke kwaliteit straks (wensen) Tussenresultaat: Ambitiedocument Eindresultaat: Programma van eisen (of doelen)

16 Instrumenten ruimtelijke kwaliteit Inademen - Leefbaarheidsmonitors - Beelden en verhalen - Gebiedsanalyse (lagenbenadering) - Actoranalyse - Beleidsanalyse - Kwaliteit karteren - Plannen van anderen Uitademen - Ambitiestarter - Kwaliteitsprofielen - SWOT-analyse - Toekomstscenario s en ontwerpoefeningen

17 Leefbaarheidsmonitors

18 Ambitiedocument Ambities vastleggen in document Bestuur stelt dit vast Kader voor volgende fase

19 Beelden (delen) Veldbezoek Video/foto Verhalen/storytelling Referentiebeelden Voorbeeldprojecten

20 gebiedsanalyse (Oude) topografische kaarten Lagenbenadering Luchtfoto s

21 gebiedsanalyse

22 SWOT-analyse Verbinden resultaten van alle analyses

23 SWOT-analyse Zuidelijk Randpark Rotterdam

24 SWOT-analyse Zuidelijk Randpark Rotterdam

25 SWOT-analyse Zuidelijk Randpark Rotterdam

26 Kwaliteitsprofielen opstellen Vraag: Welke kwaliteitsambities heb je voor het gebied van de Uithof in 2030?

27 Matrix ruimtelijke kwaliteit Economisch belang Sociaal belang Ecologisch belang Cultureel belang Gebruikswaarde Belevingswaarde Toekomstwaarde geeltjes plakken in de cellen

28 Kwaliteitsprofielen resultaat

29 Kwaliteit karteren

30 Toekomstscenario s Ambities kunnen ruimtelijk sterk verschillend vertaald worden Werken met scenario s of varianten creëert speelruimte om tot slimme oplossingen te komen Eindresultaat is vaak een combinatie van verschillende scenario s/varianten

31 Voorbeeld scenario's

32

33 Voorbeeld

34

35 Ruimtelijke kwaliteit in planstudiefase Kwaliteitsambities naar kaart vertalen Ambities concretiseren Haalbaar en betaalbaar Resultaat: Ontwerp met kwaliteit Businesscase

36 Instrumenten planstudiefase Inademen - creatieve workshops/ schetsschuit - ontwerpvarianten - vliegwielen en startmotoren - projecten benoemen Uitademen - kwaliteitssaldo bepalen - MKBA/KKBA - Duurzaamheidstoetsen - business case - effectanalyse instrumenten - instrumenten voor tekenen rekenen leren (bijvoorbeeld maptable)

37 Vliegwielen en startmotoren Startmotor: beperkte actie gericht op direct resultaat passend binnen ambities Vliegwiel: zware ingreep die gebiedsontwikkeling stevig in beweging kan brengen.

38 Kwaliteitssaldo bepalen Per scenario of variant kwaliteitswinst en kwaliteitsverlies bepalen

39 Resultaat planstudie Voorkeursvariant ( = businesscase) vastleggen in document. Dit bevat: - gebiedsvisie - financieringsovereenkomsten - samenwerkingscontracten Bestuur stelt dit vast Kader voor volgende fase

40 Ruimtelijke kwaliteit in realisatiefase Juridische vastleggen in plannen conform Wro Maken van projectplannen (inclusief bestek en exploitatie) Bouwen Resultaat: Omgeving met kwaliteit

41 Instrumenten in realisatiefase -rekenen-tekenen-instrumenten gekoppeld aan grondexploitatie - kwaliteitsteams - kaartspel inrichting en beheer - Landschapsveiling - wetgeving (Wro, WABO, etc) - toezicht/inspectie/handhaving

42 Ruimtelijke kwaliteit in beheerfase Beheerovereenkomsten Participatie gebruikers Resultaat: Omgeving met blijvend hoge kwaliteit

43 Instrumenten in beheerfase Kwaliteitschouw Enquêtes/monitoring Keuze van uitvoerders/beheerders ESCO s

44 Lastige kwesties 1. Weinig tijd en aandacht voor verkenning en analyse 2. Overgang van streven naar (stapelen van ambities) tot komen tot (stappen zetten naar uitvoering) 3. Onderbelicht zijn van gebruik en beheer in de planontwikkeling 4. Het geld rolt niet

45 Principes duurzame gebiedsontwikkeling 1. Fuseer belangen 2. Creëer identiteit 3. Koppel droom en realiteit 4. Verzilver toekomstwaarde nu 5. (Begrijpen voor ingrijpen) Altijd bruikbaar: analyserend inspirerend - oplossingsgericht

46 Lessen 1. Kwaliteit = mensenwerken. Zoek dragende personen (politieke peetvaders/- moeders, inspiratoren, etc.) 2. Groot verschil in denkwereld tussen professionals enerzijds en burgers en bestuurders anderzijds 3. Verlies de feiten niet uit het oog; pas op voor verblinding door je eigen wensbeeld 4. Focus op het gebruik van het gebied (en niet op het plan/ontwerp) 5. Er is geen standaard recept. Gebruik vooral je (boeren)verstand.