Delft in regionaal perspectief

Transcriptie

1 Delft in regionaal perspectief Sociaal domein Peter Louter (Bureau Louter) Pieter van Ree (Royal HaskoningDHV) Veronique Stevens (IROKO) m.m.v. Pim van Eikeren (Bureau Louter) Peter van Nes (IROKO) M Regioverkenning Delft Opdrachtgever: Gemeente Delft Contactpersonen bij opdrachtgever: Bert den Uijl en Inge van de Water Bureau Louter Rotterdamseweg 183c 2629 HD Delft Telefoon:

2 Woord vooraf Er komen diverse uitdagingen af op de gemeente Delft. Zelden zagen gemeenten zich gesteld voor zulke ingrijpende veranderingen als momenteel. Gewezen kan bijvoorbeeld worden op de drie decentralisaties van Rijkstaken. En voor Delft specifiek is de aanstaande oprichting van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) van groot belang. Het College van B&W van Delft wil zicht krijgen op de positie van de gemeente binnen de omgeving voor verschillende functies en zich oriënteren op de toekomst. Het College vraagt zich af welke functies ook in de toekomst in stand gehouden kunnen worden of zelfs kunnen worden versterkt en wat daarvoor nodig is. Zicht op trends en het op een rijtje zetten van feiten en cijfers zijn instrumenten om de positie van Delft in perspectief te plaatsen. Aan Bureau Louter is gevraagd dit onderzoek uit te voeren. In dit rapport staat het sociale domein centraal. Om dit brede palet te bestrijken is een projectteam gevormd, waar naast Bureau Louter (Pim van Eikeren en Peter Louter) tevens Royal Haskoning DHV (Pieter van Ree) en IROKO (Peter van Nes en Veronique Stevens) deel van uitmaken. Voor u ligt de hoofdlijnenrapportage. Deze rapportage is mede gebaseerd op specifiek verzamelde informatie: Regioverkenning Delft. Achtergrondrapportage: Facts & figures. Veel van de informatie in de kennisboxen in deze hoofdlijnenrapportage is daarop gebaseerd. Daarnaast zijn een Vitaliteitscan Delft 2013 en een Woonaantrekkelijkheidscan Delft 2013 opgesteld. Op allerlei aspecten wordt Delft daarin gepositioneerd ten opzichte van het nationaal gemiddelde en een benchmark vaan vergelijkbare steden. Naast dit rapport is tevens een afzonderlijk rapport opgesteld, namelijk Delft in regionaal perspectief, economisch en fysiek domein. Wij danken allen die hun medewerking hebben verleend aan het onderzoek. Het onderzoek is begeleid door een begeleidingsgroep vanuit de gemeente Delft, bestaande uit Thea Buurman, Jan Piet van der Mijl, Bert den Uijl en Inge van de Water. De dagelijkse begeleiding lag bij Bert den Uijl, die daar met veel inzet en op prettige en vakkundige wijze invulling aan heeft gegeven. Delft/Nijmegen/Reewijk December 2013

3 Inhoud Waarom dit onderzoek? 1 1 Onderkant arbeidsmarkt: vergroten arbeidsparticipatie 6 Hoofdlijn/Leitmotiv 6 Kennisbox 1.1 Grote verschillen in werkloosheid naar opleidingsniveau 8 Kennisbox 1.2 Veel bijstandsuitkeringen, weinig WW ers en arbeidsongeschikten 11 Kennisbox 1.3 Banen laag opgeleiden in diensten, niet in industrie 13 Epiloog//beschouwing 14 2 De drie decentralisaties: financiële houdbaarheid voorzieningen 16 Hoofdlijn/Leitmotiv 16 Kennisbox 2.1 Omvang doelgroepen bij de drie decentralisaties voor Delft 18 Kennisbox 2.2 Gemeentefinanciën: een bron van misvattingen en onzekerheden 20 Epiloog//beschouwing 22

4 Waarom dit onderzoek? Het College van B&W van Delft wil zicht krijgen op de positie van de gemeente binnen de omgeving voor verschillende functies. Met name twee schaalniveaus lijken relevant, namelijk de schaal van de Zuidvleugel van de Randstad en de directe omgeving: de subregio, bestaande uit de gemeenten Delft, Rijswijk, Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp en Westland. Het College vraagt zich af of deze functies ook in de toekomst in stand gehouden kunnen worden of zelfs kunnen worden versterkt en wat daarvoor nodig is. Zicht op trends en het op een rijtje zetten van feiten en cijfers zijn instrumenten om de positie van Delft in perspectief te plaatsen. Centrale vraag De centrale vraag in dit rapport is: Wat is de positie van Delft in de omgeving? Daarbij wordt in dit rapport ingegaan op het sociale domein. Per thema daarbinnen is het ook de vraag op welk ruimtelijk schaalniveau Delft opereert. Binnen het sociale domein is de (onderkant) van de arbeidsmarkt van belang en stellen de drie decentralisaties van Rijkstaken (op het gebied van arbeidsmarkt, extramurale zorg en jeugdwerk) de gemeente voor grote uitdagingen. Naast dit rapport is door Bureau Louter tevens het rapport Delft in regionaal perspectief, economisch en fysiek domein opgesteld. Ontwikkelingen in drie domeinen (economisch, fysiek, sociaal) hangen onderling samen en beïnvloeden elkaar, waarbij die invloeden zich veelal weinig gelegen laten liggen aan gemeentegrenzen (zie Alles hangt met alles samen ). In het schema staan dus ook de relaties met het fysieke en economische domein, die centraal staan in het afzonderlijke rapport. Twee grote opgaven voor stad en omgeving in het sociale domein Delft staat voor een aantal grote opgaven. Opgaven die soms op het niveau van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) of zelfs nationaal/internationaal spelen, soms op het niveau van Delft en de buurgemeenten en soms op het niveau van de stad zelf. In deze rapportage worden deze opgaven (of uitdagingen ) uitgewerkt: 1. Onderkant arbeidsmarkt: vergroten arbeidsparticipatie 2. De drie decentralisaties: financiële houdbaarheid voorzieningen Verschillende schaalniveaus Delft wordt in dit onderzoek veelal in perspectief geplaatst. Dat wil zeggen: vergeleken met andere gebieden (zie Referentiegebieden voor Delft ). Dat kan het nationaal gemiddelde zijn of de Zuidvleugel van de Randstad. Maar Delft kan ook worden vergeleken met het Omliggend gebied. Van belang is het hierbij dat naast Rijswijk, Westland en Midden-Delfland ook Pijnacker- Nootdorp in dit rapport tot het Omliggend gebied is gerekend. Deze keuze is gebaseerd op gemeten feitelijke samenhangen (op het gebied van arbeidsmarkt, woningmarkt en voorzieningen). Dan blijken er intensieve relaties te bestaan tussen Pijnacker-Nootdorp en Delft (zie Relatiepatronen van Pijnacker-Nootdorp met Delft,en Den Haag ). Tenslotte is Delft soms ook vergeleken met soortgenoten, oftewel: met een benchmarkgroep. Er zijn twee benchmarkgroepen. Ten eerste andere kennissteden en ten tweede andere (middelgrote) Randstadsteden. peter@bureaulouter.nl tel

5 Alles hangt met alles samen Woonaantrekkelijkheid Groen & Recreatie Onderwijsfunctie Woonruimte Inwoners Beroepsbevolking Infrastructuur Voorzieningen Economische specialisaties Bedrijfsruimte Gemeentefinanciën Drie centralisaties Uitgaven sociale domein In het schema zijn aspecten van het economische, fysieke en sociale domein gecombineerd. Binnen het gestippelde vierkant staan onderdelen van het de gebouwde en natuurlijke omgeving: bedrijfsruimte, infrastructuur, woonruimte en groen & recreatie. Infrastructuur, ruimte voor bedrijvigheid en kenmerken van de beroepsbevolking bepalen naast andere locatiefactoren (zoals bijvoorbeeld ligging) de economische specialisaties en prestaties. De woonaantrekkelijkheid wordt mede bepaald door het voorzieningenpeil (winkels, horeca, cultuur, zorg, onderwijs), de kwaliteit van de woonruimte en van groen & recreatie, naast de mate waarin woonlocaties bereikbaar zijn via infrastructuur. De ontwikkeling van het aantal inwoners wordt (naast de natuurlijke groei: geboorte min sterfte) beïnvloed door de woonaantrekkelijkheid (migratie om woonredenen), door de onderwijsfunctie (migratie om studieredenen) en door de economische kracht (migratie om werkredenen). De beroepsbevolking kan groeien door het aantal inwoners (van jaar) en door een sterke economie (waardoor het deel van de bevolking dat participeert op de arbeidsmarkt kan stijgen). Het draagvlak voor voorzieningen neemt toe als het aantal inwoners groeit. Naast positieve effecten kan uiteraard ook sprake van negatieve effecten. Als het aantal inwoners afneemt zal het draagvlak voor voorzieningen afnemen. Als de woonaantrekkelijkheid in een gebied afneemt zullen minder mensen geneigd zijn te verhuizen naar dat gebied, enzovoorts. Door het hele schema geldt dat de invloeden niet binnen de gemeente behoeven te blijven. Groeit de economie, dan zal dat ook een positief effect hebben op de kansen op werk in omliggende gemeenten (groei van de beroepsbevolking aldaar), neemt het aanbod van hoogwaardige voorzieningen in een stad toe, dan zal ook de woonaantrekkelijkheid in buurgemeenten toenemen (omdat inwoners bijvoorbeeld gebruik kunnen maken van een theater), wat effect heeft op de bevolkingsontwikkeling. tel

6 Aan het schema is ook het thema gemeentefinanciën toegevoegd. De inkomsten nemen onder andere toe met het aantal inwoners (via OZB-belasting en heffingen en via uitkeringen uit het gemeentefonds), door de opbrengsten van gevestigde bedrijven en door de verkoop van grond voor woningbouw en bedrijventerreinen. Anderzijds zijn er de uitgaven via de gemeentefinanciën. Die kunnen worden besteed aan ruimtelijke investeringen, aan voorzieningen en aan uitgaven in het sociale domein. Zeer ingrijpend zijn de drie decentralisaties van Rijksuitgaven. Bij de bespreking van de tweede grote opgave binnen het sociale domein wordt daar aandacht aan besteed. Referentiegebieden voor Delft Gebied Delft Omliggend gebied MRDH Zuidvleugel Benchmarksteden Om de situatie en ontwikkelingen in Delft in perspectief te plaatsen is Delft vergeleken met een aantal gebieden (referentiegebieden). Ten eerste met een Omliggend gebied, bestaande uit Midden-Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk en Westland. Ten tweede met de Zuidvleugel (een wat ruimer gebied dan de Metropoolregio Rotterdam Den Haag). Ten derde met andere middelgrote steden in de Randstad (Dordrecht, Gouda, Leiden, Haarlem en Hilversum). Ten vierde met een drietal kennissteden, namelijk Leiden, Eindhoven (met een TU) en Enschede (met de Universiteit Twente, met een grote techniekafdeling). Daarnaast is soms ook een gebied afgebakend dat bestaat uit nabijgelegen gemeenten in Rijnmond, namelijk Maassluis, Vlaardingen, Schiedam, Rotterdam en Lansingerland. Dat gebied wordt aangeduid als Rotterdam-Plus. tel

7 Kader: Relatiepatronen van Pijnacker-Nootdorp met Delft en Den Haag Op pagina 1 is aangegeven dat er intensieve relaties zijn tussen Pijnacker-Nootdorp en Delft. Onderstaande tabel bevat daarover gegevens. Positie van gemeente in ranglijst van alle gemeenten Type relatie Den Haag Delft Pendel Inkomend 1 2 Pendel Uitgaand 1 2 Migratie Inkomend 1 2 Migratie Uitgaand 1 2 Winkelen Inkomend 1 2 Winkelen Uitgaand 4 1 Vrije tijd Inkomend 1 2 Vrije tijd Uitgaand 2 1 Totaal voorzieningen Inkomend 1 2 Totaal voorzieningen Uitgaand 2 1 De tabel is ontleend aan een analyse van stromen naar Pijnacker-Nootdorp ( Inkomend ) vanuit alle gemeenten in Nederland en vanuit Pijnacker-Nootdorp ( Uitgaand ) naar alle gemeenten in Nederland. Weergegeven is de positie die Den Haag en Delft innemen in de ranglijst van gemeenten. Den Haag neemt voor Pijnacker-Nootdorp vaak (maar niet altijd) de eerste plaats in. Delft staat steeds op plaats 1 of 2. Duidelijk is dat de relaties met Delft intensief zijn (soms zelfs aanzienlijk intensiever) zijn dan met Zoetermeer (ondanks het feit dat Zoetermeer meer inwoners telt). Hoewel Den Haag veelal de eerste plaats inneemt, staat Delft op die positie als het gaat om het aantal inwoners van Pijnacker- Nootdorp dat gebruik maakt van de winkels in Delft of daar voor vrijetijdsbesteding heengaat (en in het algemeen voor voorzieningen). Schaling naar omvang Delft wordt regelmatig vergeleken met andere gebieden. De gebieden verschillen echter in grootte. Om scores vergelijkbaar te maken moet worden gecorrigeerd voor die verschillen. Met name bij de onderdelen die betrekking hebben op economie en arbeidsmarkt komt daarvoor de potentiële beroepsbevolking in aanmerking. Daarvoor wordt vaak uitgegaan van de bevolking van jaar of jaar. In Delft levert dat echter een forse vertekening door het groot aantal studenten dat in de stad woont (momenteel 10 duizend). Zij nemen hoofdzakelijk niet deel aan het arbeidsproces en verlaten de stad ook weer voor een aanzienlijk deel na afronden van de studie. Er treedt daardoor een noemereffect op, waardoor scores voor Delft onterecht te laag worden. Daarom is gekozen voor het aantal inwoners van jaar om scores tussen gebieden vergelijkbaar te maken. In het sociale domein is het percentage uitkeringen relevant. Wanneer dat wordt uitgedrukt ten opzichte van het aantal inwoners van jaar komt de score voor Delft juist ten onrechte te hoog uit. Dan worden in de noemer namelijk alle studenten meegeteld. Daaronder bevinden zich zeer weinig uitkeringsgerechtigden. Om te corrigeren voor een studenteneffect is het aantal inwoners van jaar bepaald, echter exclusief degenen die onderwijs volgen en in Delft wonen. peter@bureaulouter.nl tel

8 Opbouw van deze rapportage In het vervolg van deze rapportage worden de twee grote opgaven voor het sociale domein besproken. De opbouw is daarbij steeds als volgt: Eerst wordt kort de hoofdlijn of het Leitmotiv uiteengezet. Daarin wordt aangegeven waarom sprake is van een uitdaging en wat het belang is voor Delft, waar relevant in samenhang met buurgemeenten. Vervolgens vindt de onderbouwing plaats. Dat gebeurt door middel van een aantal kennisboxen. De kennisboxen bestaan elk uit één of meer illustraties, voorzien van een technische toelichting indien nodig en een inhoudelijke toelichting en interpretatie. Elke opgave sluit af met een epiloog. Daarin staat een kort beschouwend betoog over de positie van Delft in de omgeving voor de betreffende opgave/uitdaging. Leeswijzer De rapportage kan gelezen worden in drie lagen : Alleen de hoofdlijn en de epiloog. Dat geeft een kwalitatief beeld van de uitdagingen waar Delft zich voor gesteld ziet en de positie die Delft op dit moment inneemt. Naast de hoofdlijnen en de epiloog kan tevens de onderbouwing worden gelezen (de Kennisboxen). Daarin is aangegeven waarop de uitspraken in de hoofdlijn en epiloog zijn gebaseerd. Tenslotte kunnen degenen die dieper inzicht in bepaalde thema s wensen de achtergrondrapportage met facts & figures lezen die ten behoeve van dit onderzoek is opgesteld: de Regioverkenning Delft. Daarnaast zijn nog een Vitaliteitscan Delft 2013 en een Woonaantrekkelijkheidscan Delft 2013 opgesteld. peter@bureaulouter.nl tel

9 1 Onderkant arbeidsmarkt: vergroten arbeidsparticipatie Hoofdlijn/Leitmotiv Uit Delft in regionaal perspectief, economisch en fysiek domein blijkt dat Delft een (technische) Kennisstad is met een industrieel verleden. De erfenis van dat industriële verleden is nog merkbaar. Het is een bekend verschijnsel dat er een sterk verband bestaat tussen het opleidingsniveau van kinderen en hun ouders. Kinderen van laag opgeleiden hebben een relatief grote kans zelf ook laag opgeleid te zijn, kinderen van hoog opgeleiden hebben een relatief grote kans zelf ook hoog opgeleid te zijn. In Delft is deze historisch gegroeide tweedeling nog zichtbaar, ondanks de inmiddels totaal getransformeerde economie. Enerzijds ruimtelijk, met concentraties van hoog opgeleiden in de binnenstad en aangrenzende buurten naast concentraties van laag opgeleiden, onder andere in delen van Delft-Zuid. Anderzijds komt de tweedeling terug in de werkloosheidcijfers. Terwijl het werkloosheidspercentage onder hoog en wetenschappelijk opgeleiden in Delft lager is dan het nationaal gemiddelde is het voor laag en middelbaar opgeleiden juist hoger dan het nationaal gemiddelde. De verschillen zijn het afgelopen decennium ook toegenomen: terwijl de werkloosheid onder hoog en wetenschappelijk opgeleiden zich gunstiger ontwikkelde dan het nationaal gemiddelde, ontwikkelde de werkloosheid onder laag en middelbaar opgeleiden zich ongunstiger (zie kennisbox 1.1). De arbeidsmarkt wordt gekenmerkt door een grote dynamiek. Ook in deze moeilijke tijden, waarin velen hun baan verliezen, zijn er anderen die juist een baan weten te vinden. De kans op het vinden van een nieuwe baan neemt echter af naarmate men langer werkloos is. Met name voor langdurig werklozen is het moeilijk om werk te vinden. Voor Delft is hier sprake van een dubbele problematiek. Ten eerste heeft Delft evenals andere delen van Nederland te kampen met momenteel zeer snel oplopende werkloosheidscijfers. Ondanks voorzichtige tekenen van economisch herstel zal de werkloosheid de komende tijd naar verwachting nog verder oplopen (ontwikkelingen op de arbeidsmarkt volgen veelal met een jaar vertraging de economische ontwikkeling). In de komende jaren zal daardoor het aantal langdurig werklozen nationaal en in Delft naar verwachting gaan groeien. Ten tweede is het aandeel van langdurig werklozen in het totale werklozenbestand in Delft hoger dan het nationaal gemiddelde (en ook hoger dan in de middelgrote Randstadsteden en in de Zuidvleugel). De uitgangspositie van Delft is dus al relatief ongunstig. Daar komen de gevolgen nog bij van de decentralisatie van taken op het gebied van de arbeidsmarkt (de Participatiewet), die in de praktijk waarschijnlijk zal leiden tot minder mogelijkheden voor re-integratie van moeilijk bemiddelbaren. De momenteel snel oplopende werkloosheid dreigt in Delft te leiden tot een stijging van het aantal langdurig, moeilijk bemiddelbare werklozen in een stad waarin de kansen op de arbeidsmarkt voor hoog en laag opgeleiden toch al sterk verschillen. Uit de drie kennisboxen kan onder andere het volgende worden afgeleid: Evenals elders in Nederland loopt de werkloosheid in Delft momenteel op. De werkloosheid is iets hoger dan het nationaal gemiddelde en dan in de Randstadsteden (Kennisbox 1.1). Ten opzichte van het nationaal gemiddelde is de werkloosheid in Delft gunstiger naarmate het opleidingsniveau hoger is. De afgelopen tien jaar heeft de situatie zich verder ten faveure van hoog/wetenschappelijk opgeleiden ontwikkeld (Kennisbox 1.1). Het relatief aantal uitkeringsgerechtigden is in Delft ongeveer gelijk aan het nationaal gemiddelde. Dat is het saldo van relatief weinig WW ers en arbeidsongeschikten en relatief veel bijstandsgerechtigden, waaronder langdurig werklozen (Kennisbox 1.2). tel

10 De industrie biedt binnen Delft nauwelijks banen aan laag opgeleiden. De meeste banen voor de onderkant van de arbeidsmarkt zijn er in de detailhandel en delen van de zorg en welzijn (Kennisbox 1.3). De ruimtelijke reikwijdte van laag opgeleiden is beperkt: twee op de drie laag opgeleide werkzame inwoners werkt in Delft zelf en zelfs 80% in Delft of het Omliggend gebied. Oplossingen zullen dus hoofdzakelijk dicht bij huis gezocht moeten worden (Kennisbox 1.3). Er lijkt sprake te zijn van een Onderkant van de arbeidsmarkt-paradox (Kennisbox 1.3): Het uiteindelijke effect op de werkgelegenheid voor laag opgeleiden zal waarschijnlijk groter zijn door groei te stimuleren van bedrijvigheid die past binnen het Delfts profiel van (technische) Kennisstad dan door pogingen om rechtstreeks bedrijvigheid met veel laag opgeleiden aan te trekken.. tel

11 Kennisbox 1.1 Grote verschillen in werkloosheid naar opleidingsniveau Delftse werkloosheid momenteel iets hoger dan nationaal gemiddelde 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 13% 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Delft Nederland Zuidvleugel Omliggend gebied Randstadsteden Kennissteden Weergegeven is de ontwikkeling van het werkloosheidspercentage (op basis van het aantal niet-werkzame werkzoekenden volgens het UWV) sinds begin Sinds 2003 schommelt het Delfts werkloosheidspercentage rond het nationaal gemiddelde. Sinds eind 2008 is het werkloosheidspercentage iets sterker toegenomen in Delft. Dat is echter vooral in 2011 gebeurd. Sinds medio 2012 is het werkloosheidspercentage nationaal sterk toegenomen (met ruim 2 %-punten), maar was de toename in Delft lager (1,5 %-punten). Dit in tegenstelling tot de andere kennissteden, waar het werkloosheidspercentage het laatste jaar met maar liefst 3,5 %-punten is toegenomen. Ook in de andere Randstadsteden steeg de werkloosheid het afgelopen jaar sterker dan in Delft. Daar ontwikkelde de werkloosheid zich echter in 2011 en het begin van 2012 veel gunstiger. Het lijkt erop dat Delft voorop heef gelopen wat betreft de stijging van de werkloosheid. In het Omliggend gebied is het werkloosheidspercentage altijd ruim lager geweest dan het nationaal gemiddelde, maar is het verschil wel duidelijk kleiner geworden (van vijf %-punten in 2005 naar iets meer dan twee %-punten in 2013). Dat wordt mede veroorzaakt door de bij het nationaal gemiddelde achterblijvende ontwikkeling van het aantal banen per inwoner, terwijl het aantal inwoners wel is gestegen. Blijkbaar hebben de inwoners van dit gebied buiten hun eigen gebied niet voldoende banen gevonden om voor het verlies aan arbeidsplaatsen in hun eigen gebied te compenseren. Een sterke toekomstige groei van de werkgelegenheid in Delft zou ook aan de inwoners van het Omliggend gebied de kansen op een baan doen stijgen. peter@bureaulouter.nl tel

12 Kennisbox 1.1 Vervolg Ontwikkeling werkloosheid relatief gunstig voor hoog opgeleiden, relatief ongunstig voor laag opgeleiden Laag Middelbaar Hoog Wetenschappelijk % NWW juni 2013 Verandering juni 2003 juni 2013 Totaal 0% 5% 10% 15% 20% 25% -5.0% -2.5% 0.0% 2.5% 5.0% Delft Nederland Laag Middelbaar Hoog Wetenschappelijk % NWW juni 2013 Verandering juni 2003 juni 2013 Totaal Delft Randstadsteden 0% 5% 10% 15% 20% 25% -5.0% -2.5% 0.0% 2.5% 5.0% Weergegeven is het werkloosheidspercentage, onderscheiden naar opleidingsniveau en de ontwikkeling daarin in de afgelopen tien jaar. Delft is vergeleken met het nationaal gemiddelde en met de benchmarkgroep van Randstadsteden. Momenteel is nationaal het werkloosheidspercentage weer exact gelijk aan het percentage tien jaar geleden (volgens gegevens van het UWV, de zogenaamde niet-werkzame werkzoekenden : nww). Daaronder gaan verschillen naar opleidingsniveau schuil: het werkloosheidspercentage onder wetenschappelijk opgeleiden en vooral laag opgeleiden nam af, het werkloosheidspercentage onder hoog opgeleiden en, vooral, middelbaar opgeleiden, nam toe. Ook in Delft is het werkloosheidspercentage momenteel vrijwel gelijk aan tien jaar geleden. Ten opzichte van de nationale ontwikkeling heeft het werkloosheidspercentage onder hoog en wetenschappelijk opgeleiden zich in Delft relatief gunstig ontwikkeld. Onder laag opgeleiden nam het werkloosheidspercentage in Delft wat minder sterk af dan nationaal gemiddeld en onder middelbaar opgeleiden wat sterker toe. Onder laag en middelbaar opgeleiden is het werkloosheidspercentage in Delft hoger dan in de Randstadsteden, maar onder hoog en wetenschappelijk opgeleiden lager. Ook vergeleken met de Randstadsteden ontwikkelde de werkloosheid zich onder laag en middelbaar opgeleiden ongunstiger en onder hoog en wetenschappelijk opgeleiden gunstiger. Het aantal nww is ook naar inschrijvingsduur bekend. Daaruit blijkt dat een deel van de werklozen meer dan drie jaar werkloos is. Dit betreft een groep werklozen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Nationaal ligt het aantal langdurig werklozen de laatste drie jaar rond de 90 duizend. Omdat de totale werkloosheid momenteel sterk toeneemt, neemt hun aandeel in de totale werkloosheid af. Verwacht mag echter worden dat het aantal langdurig werklozen in de komende jaren zal toenemen. Nu al neemt het aantal werklozen dat langer dan een jaar werkloos is toe. De zeer sterke recente groei van de werkloosheid zal zonder meer een na-ijl effect krijgen in de komende jaren. In Delft ligt het aantal langdurig werklozen al ongeveer vijf jaar in de range 700 tot 900. Dat is een groep van bijna 2% van de beroepsbevolking, met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Verwacht mag worden dat dit aantal ook in Delft in de komende jaren zal stijgen. Deze specifieke problematiek is in Delft groter dan nationaal gemiddeld: het afgelopen jaar was het aandeel van langdurig werklozen in het totaal aantal werklozen nationaal 15,7% en in Delft 22,3%. De groep langdurig werklozen wordt soms aangeduid als het granieten bestand. Hoewel sprake is van poreus graniet, omdat het over de tijd heen niet steeds dezelfde werklozen zijn, is deze benaming wel illustratief voor de weerbarstigheid van de problematiek rond deze harde kern van moeilijk bemiddelbaren. peter@bureaulouter.nl tel

13 Kennisbox 1.1 Vervolg Aandeel ongeschoolde en laag opgeleide werklozen ongeveer gelijk aan nationaal totaal Delft Omliggend Randstadsteden Kennissteden Zuidvleugel Nederland 0% 20% 40% 60% 80% 100% Basis Laag Middelbaar Hoog Wetenschappelijk Weergegeven is de verdeling van de niet-werkzame werkzoekenden volgens het UWV naar opleidingsniveau. Hierbij zijn ongeschoolden (geen afgeronde opleiding op het niveau van voortgezet onderwijs) afzonderlijk weergegeven. Het werkloosheidspercentage onder laag opgeleiden (inclusief ongeschoolden) is hoger dan het nationaal gemiddelde en onder wetenschappelijk opgeleiden lager. Toch is het aandeel in het totaal aantal werklozen op basis/laag niveau vrijwel gelijk aan het nationaal gemiddelde en op wetenschappelijk niveau zelfs hoger. Dat wordt veroorzaakt door het feit dat de Delftse beroepsbevolking bestaat uit relatief weinig laag opgeleiden en uit relatief veel wetenschappelijk opgeleiden. Een hoger dan gemiddeld werkloosheidspercentage onder laag opgeleiden leidt daardoor nauwelijks tot een hoger dan gemiddeld aandeel in het totaal aantal werklozen en een lager dan gemiddeld werkloosheidspercentage onder wetenschappelijk opgeleiden juist wel tot een hoger dan gemiddeld aandeel in het totaal aantal werklozen. Het aandeel van de onderkant van de arbeidsmarkt (degenen met een opleiding tot en met laag niveau) is in Delft dus nauwelijks hoger dan het nationaal gemiddelde, terwijl de kans dat een laag opgeleide in Delft werkloos is, wel hoger is dan het nationaal gemiddelde. tel

14 Kennisbox 1.2 Veel bijstandsuitkeringen, weinig WW ers en arbeidsongeschikten Aantal uitkeringsgerechtigden in Delft loopt in de pas met nationaal gemiddelde Ontwikkelingen Delft Kennissteden Randstadsteden Nederland Delft Rijswijk Westland Midden-Delfland Pijnacker-Nootdorp Omliggend gebied Kennissteden Randstadsteden Nederland Situatie per gebied Weergegeven is het aantal uitkeringsgerechtigden (tot 65 jaar, omdat de arbeidsmarkt hier centraal staat) per inwoner van jaar (exclusief degenen die nog onderwijs volgen). Het betreft de jaargemiddelden voor de jaren 2007 tot en met Voor 2012 gaat het om het gemiddelde over de eerste zes manden De ongunstige ontwikkeling in de tweede helft van 2012 is in deze cijfers dus nog niet verwerkt. Het aantal uitkeringsgerechtigden is steeds berekend als percentage van het aantal niet-schoolgaande inwoners van jaar Het totaal aantal uitkeringsgerechtigden is sinds medio 2008 gestaag gestegen, met een lichte vertraging in het stijgingstempo tussen medio 2010 en medio Het aantal uitkeringsgerechtigden was in Delft in de gehele periode vrijwel gelijk aan het nationaal gemiddelde en het gemiddelde van de andere Randstadsteden en lag onder het gemiddelde van de andere kennissteden. Het totaal aantal uitkeringsgerechtigden is echter wel hoger dan in de gemeenten in het Omliggend gebied, hoewel het verschil met Rijswijk klein is. peter@bureaulouter.nl tel

15 Kennisbox 1.2 Vervolg Relatief weinig WW ers en arbeidsongeschikten, relatief veel bijstandsgerechtigden in Delft a. WW b. WWB of WIJ c. Arbeidsongeschikten d. Wajong Delft Nederland Weergegeven is de ontwikkeling van het aantal uitkeringsgerechtigden, uitgesplitst naar WW-uitkeringen, bijstandsgerechtigden (WWB of WIJ) en arbeidsongeschikten. Binnen de arbeidsongeschikten is nog afzonderlijk de ontwikkeling van het aantal Wajongers weergegeven.de aantallen uitkeringsgerechtigden zijn steeds berekend als percentage van het aantal inwoners van jaar, exclusief schoolgaanden Terwijl het totaal aantal uitkeringsgerechtigden in Delft ongeveer gelijk is aan het nationaal gemiddelde, bestaan er duidelijke verschillen tussen typen uitkeringsgerechtigden. Het aantal WW ers en het aantal arbeidsongeschikten (waaronder ook het aantal Wajongers) is relatief laag in Delft, maar het aantal bijstandsuitkeringen is juist relatief hoog. Daaronder bevinden zich veel langdurig werklozen, met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (het granieten bestand ). peter@bureaulouter.nl tel

16 Kennisbox 1.3 Banen laag opgeleiden in diensten, niet in industrie Banen voor laag opgeleiden niet geconcentreerd in de industrie Sector Absoluut per 1000 inw jaar Land- en tuinbouw Moderne industrie Traditionele industrie Bouwnijverheid Groothandel Transport Facilitaire diensten Informatie en communicatie Kennisintensieve diensten Financiele diensten Detailhandel Persoonlijke diensten Cultuur Horeca Openbaar bestuur Onderwijs Ziekenhuizen Overig zorg en welzijn Beroeprichting Productiepersoneel Transportberoepen Laag beroepsniveau overig Admin. beroepen laag/midden Comm. beroepen laag/midden Winkelpersoneel Horecapersoneel Verpl. personeel laag/midden Middelbaar beroepsniveau overig Technische beroepen hoog Economische beroepen hoog Docenten Verplegend personeel hoog Overig verzorgend hoog Leidinggevenden Score Nederland 0 1,000 2,000 3, Weergegeven is het aantal banen bij Delftse bedrijven en instellingen voor ongeschoolden en laag opgeleiden. Onderscheid is gemaakt naar economische sectoren en beroepsrichtingen. In de rechterfiguur staat het aantal banen per duizend inwoners van jaar voor Delft (de staafjes) en voor Nederland (de stippen). Banen voor laag opgeleiden blijken zich voor een groot deel in allerlei dienstensectoren te bevinden. De industrie is binnen Delft niet overheersend wat betreft het aantal banen voor laag opgeleiden. In de beroepsrichtingen winkelpersoneel, laag beroepsniveau overig (met onder andere agrarische arbeiders, bouwvakkers en interieurverzorgers: schoonmaakpersoneel), transportberoepen, productiepersoneel en administratieve beroepen op laag/middelbaar niveau zijn veel laag opgeleiden werkzaam. Laag opgeleiden werken overigens niet uitsluitend in beroepen op elementair of laag niveau. Ook in de beroepsrichtingen op middelbaar en hoog niveau werken soms laag opgeleiden. Vergeleken met het nationaal gemiddelde (zie de rechtse rij staafjes) zijn er in Delft in vrijwel alle brede sectoren en beroepsrichtingen relatief weinig banen voor laag opgeleiden. Uitzonderingen zijn detailhandel, onderwijs, ziekenhuizen en overig zorg en welzijn, alsmede de beroepsrichting verplegend personeel op laag/middelbaar beroepsniveau en winkelpersoneel. peter@bureaulouter.nl tel

17 Kennisbox 1.3 Vervolg Laag opgeleiden in Delft werken voornamelijk binnen Delft zelf Verdeling werkplaats werkzamen uit Delft Ongeschoold/ laag MBO Wetenschappelijk 0% 20% 40% 60% 80% 100% Delft Omliggend gebied Overig Haaglanden Rotterdam-Plus Rest Nederland Weergegeven is de verdeling naar werkplaats van de werkzame inwoners in Delft met een opleidingsniveau op hoogstens VMBO-niveau. Ter vergelijking is tevens de verdeling voor werkzame MBO ers en werkzame wetenschappelijk opgeleiden in Delft naar werkplaats weergegeven. Van de werkzame inwoners in Delft is 19,8% ongeschoold of laag geschoold (een VMBO- of MBO-niveau 1 diploma). Nationaal is dat percentage 24,4%. MBO ers nemen een aandeel in van 27,4% in de totale Delftse werkzame beroepsbevolking. Nationaal is dat aandeel 39,5%. Bijna tweederde deel van de werkzame Delftse VMBO ers werkt in Delft zelf. Inclusief het Omliggend gebied bedraagt het aandeel ongeveer 80%. Dat is aanzienlijk meer dan voor wetenschappelijk opgeleiden, waarvan slechts ongeveer de helft in Delft of het Omliggend gebied werkt. In het arbeidsmarktbeleid dient rekening gehouden te worden met de sterk lokale gerichtheid van laag opgeleiden. Discussie: Banen voor laag opgeleiden De werkloosheid is hoog onder laag opgeleiden. De vraag is hoe deze problematiek te lijf moet worden gegaan. Het eenvoudige antwoord daarop is: Het creëren van banen voor de onderkant van de arbeidsmarkt. De volgende vraag: Hoe dan precies? is veel minder eenvoudig te beantwoorden. Een mogelijkheid zou zijn het aantrekken van bedrijven die veel werk bieden aan laag opgeleiden. Gedacht wordt dan vaak aan traditionele productiebedrijven, distributiebedrijven en bedrijven in de bouwnijverheid, ofte wel: materiaalgeoriënteerde bedrijven. In de praktijk is dat roeien tegen de stroom in. In de eerste plaats is het in het algemeen al moeilijk om bedrijven aan te trekken, ten tweede is dit niet het type bedrijven dat zich snel zal vestigen in technische Kennisstad Delft. Mochten dergelijke bedrijven zich al willen vestigen, dan zullen zij veel ruimte per arbeidsplaats vergen. En juist ruimte is waar Delft gebrek aan heeft. Ter illustratie: bij het in Delfgauw, op bedrijventerrein Ruyven, gevestigde Distributiecentrum van Albert Heijn werken ongeveer 800 mensen (voor een aanzienlijk deel Polen) op een kavel van 20 hectare. Het op een ruime steenworp afstand gelegen Delftechpark biedt werk aan 2 duizend mensen op minder dan de helft van dat oppervlak (8,6 hectare). Op hetzelfde oppervlak als het Distributiecentrum zou dat om banen gaan. (Vergeleken met het totale bedrijventerrein Ruyven levert Delftechpark zes maal zo veel banen per hectare.) De gedachte is mogelijk dat Albert Heijn desalniettemin meer werk biedt aan laag opgeleiden. Dat is nog maar zeer de vraag. Ten eerste werken er ook bij de bedrijven op Delftechpark laag opgeleiden. Ten tweede besteden de bedrijven op Delftechpark werk uit (bewaking, schoonmaakwerkzaamheden, catering, andere inkoop van goederen en diensten), waarvan een deel bij bedrijven in Delft terecht komt (en dus deels ook werk biedt aan laag opgeleide inwoners van Delft). Ten derde zullen werknemers op Delftechpark gemiddeld meer te besteden hebben dan de werknemers bij Albert Heijn. Voor zover zij in Delft of de omgeving van Delft (zijn gaan) wonen, heeft dat dus een positief werkgelegenheidseffect op de lokale verzorgende bedrijvigheid, ook voor laag opgeleiden. Kortom, naast de vraag of traditionele productiebedrijven en distributiebedrijven wel in Delft zullen vestigen is het de vraag of het uiteindelijke aantal banen voor laag opgeleiden per uitgegeven hectare wel hoger zal zijn dan bij vestiging van een kennisintensief bedrijf. peter@bureaulouter.nl tel

18 Epiloog/beschouwing Delft biedt uitstekende kansen op werk aan hoog en wetenschappelijk opgeleiden, hoewel ook daarvoor de werkloosheid momenteel oploopt. De Delftse arbeidsmarkt kent echter ook een grote uitdaging: het hoge werkloosheidspercentage onder laag opgeleiden (inclusief ongeschoolden). Deze groep vormt ruim 40% van het totaal aantal niet-werkzame werkzoekenden (het door UWV gehanteerde werkloosheidsbegrip). Daarnaast kent Delft een bovengemiddeld aandeel langdurig werklozen (langer dan drie jaar): bijna een kwart van het totaal aantal werklozen en al jarenlang schommelend rond de 700 à 900. Gezien de momenteel sterk stijgende werkloosheid dreigt dit aantal in de komende jaren verder toe te nemen, terwijl de budgetten voor re-integratie juist af gaan nemen. In het kader Discussie: Banen voor laag opgeleiden (kennisbox 4.3) is betoogd dat pogingen om traditionele industrie en distributiebedrijven aan te trekken niet het meest effectieve pad lijkt om werk voor laag opgeleiden te creëren. Uit het oogpunt van de economische taakverdeling binnen polycentrische agglomeraties kan dat type bedrijvigheid zich beter elders in de Metropoolregio vestigen. Dat kan mogelijk ook in de omgeving van Delft, wanneer daarvoor ruimte beschikbaar is. Met daarbij de kanttekening dat productie in Delft zelf wel degelijk denkbaar is, bijvoorbeeld op Technopolis Delft, voor zover het om moderne, innovatieve bedrijvigheid gaat die bijvoorbeeld is ontstaan uit incubators, zoals Yes!Delft. In het kader wordt ook betoogd dat het uiteindelijke effect op de werkgelegenheid voor laag opgeleiden waarschijnlijk groter zal zijn door groei van bedrijvigheid die past binnen het Delfts profiel van (technische) Kennisstad, nog afgezien van het feit dat de kans van slagen om dat type bedrijvigheid aan te trekken groter is. Dit zou de onderkant van de arbeidsmarkt paradox kunnen worden genoemd: het meest effectieve beleid om structureel banen te scheppen voor laag opgeleiden in Delft is naar verwachting het stimuleren van kennisintensieve bedrijvigheid. Bij beleid voor de onderkant van de arbeidsmarkt wordt steeds meer uitgegaan van een werkgeversbenadering: welke eisen stellen bedrijven aan hun personeel. Hierbij is naast de kwestie van de vereiste competenties uiteraard ook de omvang van de vraag van belang. In Delft blijken er vooral banen voor laag opgeleiden in de dienstverlening te zijn en nauwelijks in de industrie (voor moderne, innovatieve industrie is veelal minstens een diploma op MBO-niveau 4 vereist). In het algemeen liggen er voor laag opgeleiden vooral nog kansen in diensten of ambachten die niet te automatiseren of mechaniseren zijn. Een regionale aanpak biedt mogelijk ook kansen voor Delftse laag opgeleide werklozen. De verwachtingen daaromtrent moeten echter niet al te hooggespannen zijn. Soms worden productiebedrijven in Rotterdam genoemd als mogelijkheid voor Delftse werklozen. De ruimtelijke actieradius van Delftse laag opgeleiden reikt echter nauwelijks tot Rotterdam, in Rotterdam zelf zijn nog veel meer laag opgeleide werklozen dan in Delft en ook in Rotterdam valt geen groei van werkgelegenheid in productiebedrijven te voorzien. Ook de toeristische functie van Delft biedt in principe mogelijkheden voor middelbaar of laag opgeleiden. In dergelijke vaak in deeltijd verrichte werkzaamheden hebben zij echter te kampen met concurrentie van TU-studenten die een bijbaan zoeken. peter@bureaulouter.nl tel

19 2 De drie decentralisaties: financiële houdbaarheid voorzieningen De cijfermatige gevolgen van de drie decentralisaties van Rijkstaken zijn met grote onzekerheden omgeven. Eerdere decentralisaties zijn qua aard, omvang, financiële taakstelling en tempo niet in verhouding met wat het kabinet de komende vier jaar aan gemeenten overdraagt. Het gaat om een zeer ingrijpende herziening van de verzorgingsstaat. De effecten zullen ingrijpend en in veel gemeenten in Nederland voelbaar zijn, ook voor Delft. Een belangrijk aandachtspunt hierbij zijn de voor de gemeenten beschikbare lagere budgetten. Er is sprake van grote risico s wat betreft de financiële houdbaarheid van voorzieningen. Gezien de onzekerheden en onduidelijkheden zijn er binnen dit thema minder mogelijkheden voor een cijfermatige onderbouwing dan bij de andere thema s. Hoofdlijn/Leitmotiv De Rijksoverheid gaat op een drietal terreinen taken decentraliseren naar de lokale overheid, namelijk op het gebied van de arbeidsmarkt (de Participatiewet), de extramurale zorg (herziene WMO) en de jeugdzorg (de Jeugdwet). De drie decentralisaties maken dat gemeenten de komende jaren voor grote uitdagingen staan. Ze gaan nieuwe taken uitvoeren en ontvangen daarvoor een groot budget waarin een bezuiniging wordt verwerkt. De gedachte achter de decentralisaties is dat gemeenten beter dan het Rijk of de provincies in staat zijn maatwerk te bieden aan de burger. Tegelijkertijd dienen ze dit op efficiënte wijze te organiseren, zodat de korting die op de budgetten is toegepast niet automatisch betekent dat er minder inwoners ondersteuning krijgen. Een manier hiervoor is effectieve samenwerkingsverbanden op te zetten met andere gemeenten en organisaties. De gemeente Delft is actief in verschillende samenwerkingsverbanden op verschillende niveaus. Op dit moment werkt de gemeente Delft al samen met andere gemeenten als het gaat om de decentralisaties rondom jeugd en de overkomst van functies uit de AWBZ. De gemeenten Delft en Rijswijk delen dezelfde sociale visie en werken samen in het kader van de drie decentralisaties. Zij zijn echter op dit moment beide actief in verschillende uitvoeringsorganen als het aankomt op de uitvoering van taken rondom werk en inkomen en zorg en welzijn. Wel vinden zij elkaar op Haaglanden niveau bij de uitvoering van de jeugdzorg. Er wordt een toename voorzien van het aantal inwoners dat zich, in het kader van de drie decentralisaties, tot de gemeente Delft zal wenden met haar ondersteuningsvraag en de budgetten die daarmee gepaard gaan (zie Kennisbox 2.1). Dit terwijl de beschikbare budgetten afnemen. De gemeente Delft staat, evenals andere gemeenten, voor een grote uitdaging op het gebied van de gemeentefinanciën (zie Kennisbox 2.2). Momenteel is nog niet volledig en definitief bekend welk budget daarvoor wordt overgeheveld door het Rijk. Wel is duidelijk dat op nationaal niveau (voor alle gemeenten gezamenlijk) een aanzienlijk financieel gat dreigt te ontstaan bij ongewijzigd beleid. Omdat de gemeentebegroting sluitend moet zijn, moet dat gat worden gedicht. Omdat gemeentelijke belastingen en heffingen slechts een klein deel van de gemeentelijke inkomsten leveren, biedt verhogen daarvan geen uitweg: gemeenten staan voor de uitdaging de beschikbare middelen (aanzienlijk) efficiënter en effectiever in te zetten dan tot nu toe gangbaar was en zullen, indien dat niet afdoende is, aanvullende bezuinigingen moeten doorvoeren. Er zal druk op de politiek gaan ontstaan om bij de bezuinigingen het sociale domein zo veel mogelijk te ontzien. Dat kan tot verschraling van voorzieningen en ruimtelijke investeringen leiden, wat de aantrekkelijkheid van Delft als vestigingsplaats voor bedrijven en als woonplaats voor kenniswerkers aan kan tasten (zie het schema Alles hangt met alles samen in de inleiding). peter@bureaulouter.nl tel

20 Een aantal ontwikkelingen, waaronder de drie decentralisaties van Rijkstaken dreigt tot een ernstige verschraling van het voorzieningenniveau en de ruimtelijke investeringen te leiden en daarmee de aantrekkelijkheid van Delft als vestigingsplaats voor bedrijven en bewoners aan te tasten. Uit de drie kennisboxen kan onder andere het volgende worden afgeleid: Het aantal inwoners dat een beroep doet op de Participatiewet zal de komende jaren naar verwachting stijgen, terwijl het budget voor het gebundeld re-integratiebudget zal afnemen (Kennisbox 2.1). Delft heeft op dit moment bijna cliënten met een geldige indicatie voor extramurale zorg en jeugdzorgcliënten tot en met 25 jaar (een maximumschatting). In beide gevallen is dat ongeveer het aantal cliënten dat volgens het Delfts bevolkingsaandeel verwacht mocht worden (Kennisbox 2.1). Na correctie voor de gemiddelde WOZ-waarde van woningen zijn de jaarlijkse gemeentelijke woonlasten (belastingen en heffingen) vrijwel gelijk in Delft, Pijnacker- Nootdorp en Midden-Delfland (Kennisbox 2.2). Alle gemeenten samen in Nederland wacht een gat van 6,1 miljard Euro in de gemeentebegrotingen per Mogelijkheden om de gemeentelijke belastingen en heffingen te verhogen zijn er nauwelijks. Om de begroting sluitend te krijgen zal er dus fors bezuinigd moeten worden, naast mogelijke efficiencyverhogende maatregelen (Kennisbox 2.2). Vanuit de burgers zal de druk op de politiek om het sociaal domein te ontzien bij de bezuinigingen groot zijn. Dat kan er toe leiden dat een bovenproportioneel deel van de bezuinigingen neerslaat in voorzieningen en in ruimtelijke investeringen en onderhoud in de openbare ruimte (Kennisbox 2.2). Hoewel definitieve bedragen veelal niet nog niet bekend zijn, kunnen aan Kennisbox 2.1 en hoofdstuk 6 uit Regioverkenning Delft de volgende schattingen voor de over te hevelen budgetten naar Delft naar aanleiding van de drie decentralisaties worden gemaakt. Voor jeugdzorg vooralsnog naar verwachting 18,5 miljoen (meicirculaire van het Ministerie van BZK). Voor het gebundeld re-integratie budget mogelijk ruim 16 miljoen (berekeningen door IROKO). Nationaal (volgens de VNG) naar verwachting 6,2 miljard om de WMO in 2015 uit te voeren (bij een eenvoudige berekening door naar rato van het aantal inwoners te verdelen zou dat voor Delft om een bedrag van 37 miljoen gaan). peter@bureaulouter.nl tel

21 Kennisbox 2.1 Omvang doelgroepen bij de drie decentralisaties voor Delft Doelgroep Participatiewet stijgt voor gemeente Delft Regeling WWB-ers (toename door economische situatie) Instroom voorheen Wajong gerechtigden en voorheen Wsw Toevoeging door herkeuring Wajong bestand Inschatting aantal inwoners dat beroep doet op Participatiewet Wsw dienstverbanden Totaal aantal uitkeringen/dienstbetrekkingen Wsw gemeente Aantallen exclusief WIW/ID banen. Berekeningen door IROKO. Het gebundeld re-integratiebudget gaat dalen Jaar Budget Budget Delft (prognose IROKO) 2013 Participatiebudget (W-deel) + Rijkssubsidie Wsw Participatiebudget (W-deel) + Rijkssubsidie Wsw Gebundeld Re-integratiebudget Gebundeld Re-integratiebudget Gebundeld Re-integratiebudget Momenteel ruim 2 duizend cliënten met indicatie extramurale zorg in Delft Aantal cliënten met geldige indicatie voor extramurale zorg (18 jaar en ouder) op 01/01/2013 Indicatie Delft Nederland Extramuraal met Begeleiding, Persoonlijke Verzorging en/ of Kortdurend Verblijf Aantal cliënten met geldige indicatie voor extramurale zorg (jonger dan 18) op 01/01/2013 Indicatie Delft Nederland Extramuraal met Begeleiding, Persoonlijke Verzorging en/ of Kortdurend Verblijf Bron gegevens: CIZ (2013) Momenteel jeugdzorgcliënten in Delft, ruim een half miljoen in Nederland (maximaal) Jeugdzorgcliënten Delft Nederland Opmerking 1.AWBZ Jeugdzorg Cijfers a waarvan met verblijf b waarvan zonder verblijf ZVW Jeugdzorg a waarvan 1 e lijn Cijfers b waarvan 2 e lijn met verblijf c waarvan 2 e lijn zonder verblijf Provinciale jeugdzorg Cijfers a.Jeugd en opvoedhulp b.Jeugdbescherming c.Jeugdreclassering Geaccepteerde aanmeldingen Bureau Jeugdzorg Cijfers Gemelde Kinderen Advies en Meldpunt Kindermishandeling Cijfers 2010 Bron: CBS (2013) Betreft cliënten tot en met 25 jaar. Cliënten kunnen binnen één hoofdcategorie gebruik maken van meer dan één type tegelijkertijd. Daardoor tellen de aantallen niet altijd op tot de vetgedrukte totalen. Omdat dezelfde cliënten in meerdere categorieën kunnen vallen gaat het om maximale aantallen: er kan sprake zijn van dubbeltellingen. peter@bureaulouter.nl tel

22 Participatiewet In 2015 treedt de Participatiewet in werking. Deze wet is een samenvoeging van de Wet Werk en Bijstand (WWB), de Wet werk en arbeidsondersteuning jong gehandicapten (Wajong) en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Ook de financiering van deze regelingen wordt samengevoegd tot één budget. Het kabinet heeft daarnaast met de sociale partners afgesproken dat er een nieuwe beschutte voorziening komt voor de mensen die structureel zijn aangewezen op beschermd werk. Alle overige burgers met een arbeidsbeperking dienen onder begeleiding en eventueel met loonkostensubsidie aan de slag te gaan bij reguliere werkgevers. De Wsw wordt op termijn volledig afgebouwd. Voor de financiering van alle maatregelen gericht op re-integratie komt één budget beschikbaar, waarbij gemeenten zelf keuzes kunnen maken ten aanzien van de besteding. Dat betekent dat de uitvoering van de re-integratie en de Wsw vanaf 2015 uit hetzelfde budget bekostigd zullen worden. Onder bepaalde aannames kan worden berekend dat het aantal inwoners dat de komende jaren een beroep doet op de (inkomens)ondersteuning van de gemeente Delft zal stijgen van ongeveer in 2012 naar ruim in De prognose is exclusief eventuele WIW/ID banen. De budgetten die gemeenten beschikbaar hebben om mensen uit de WWB, en straks de Participatiewet, te re-integreren zullen gaan afnemen. Omdat gemeenten verplicht zijn de Wsw uit te voeren, geldt dat een (zeer) groot deel van het Participatiebudget de komende jaren zal worden besteed aan de financiering van de Wsw. Hierdoor zal er relatief weinig geld over blijven voor de re-integratie van andere inwoners (tenzij de gemeente ervoor kiest het tekort op de Wsw te financieren uit de algemenen middelen maar ook die financiële middelen zullen beperkt zijn). Onder bepaalde aannames kan worden berekend dat het gebundeld re-integratiebudget in Delft in de komende vier jaar met drie miljoen Euro zal afnemen. AWBZ -> WMO Momenteel zijn er in de gemeente Delft bijna inwoners van 18 jaar en ouder die een indicatie hebben voor extramurale verzorging inclusief de functies Begeleiding, Persoonlijke Verzorging en/ of Kortdurend Verblijf en die vanaf 2015 een beroep kunnen doen op de nieuwe WMO (via organisaties als Vektis, CAK en/ of het betreffende zorgkantoor zijn gegevens verkrijgbaar over het daadwerkelijke zorggebruik). Daarnaast hebben ongeveer 95 jongeren in Delft een indicatie voor extramurale verzorging. Mogelijk doen zij vanaf 2015 in dit kader een beroep op de Jeugdwet. Het aandeel van Delft in het nationaal totaal is 0,51%. Dat is vrijwel gelijk aan het aandeel in het aantal inwoners (exclusief studenten). Jeugdzorg Het doel van de nieuwe Jeugdwet is het jeugdstelsel te vereenvoudigen en het efficiënter en effectiever te maken. Het uiteindelijke doel is het versterken van de eigen kracht van de jongere en van het zorgend en probleemoplossend vermogen van het gezin en de sociale omgeving waarin de jongere leeft. Op dit moment is de jeugdzorg versnipperd over meerdere wetten die door verschillende partijen worden uitgevoerd. Dit maakt dat cijfermateriaal vanuit verschillende bronnen bij elkaar moet worden gelegd. Voor Delft resulteert dan in een totaal van maximaal jeugdzorgcliënten (mogelijk betreft dit aantal deels dubbeltellingen; het feitelijk aantal ligt waarschijnlijk wat lager). Het aandeel van Delft in het nationaal totaal is 0,53%. Dat is vrijwel gelijk aan het aandeel in het aantal inwoners (exclusief studenten). Meer informatie: Regioverkenning Delft, hoofdstuk 6 peter@bureaulouter.nl tel