Welkom. Groningen

Transcriptie

1 Welkom Groningen

2 Organiserend comité Roos Edens Peter Paul De Deyn Marja Grijpma Sharina Grefelman Marie-José van Dreumel Jessica Pavlis Alain Dekker Saskia Niewold

3 Onze gastvrouwen Foto: Ivo van der Bent, de Volkskrant Foto Jan ten Napel

4 Dementietafel juli 2016: communicatie Foto s Jan ten Napel Foto: Ivo van der Bent, de Volkskrant

5 Programma Welkom Prof. Peter Paul De Deyn (UMCG) Gezonder ouder worden Bewegingswetenschapper Alyt Oppewal (Erasmus MC Rotterdam) Leefstijl en actief verouderen Fysiotherapeut Aly Waninge (Hanzehogeschool Groningen) Pauze en informatietafel Forum: discussie zaal & panel Aan de hand van stellingen over beweging bij (ouder wordende) mensen met een verstandelijke beperking Afsluiting met borrel

6 Gezond ouder worden Alyt Oppewal Bewegingswetenschapper afd. Geneeskunde voor Verstandelijk Gehandicapten

7 Gezond ouder met een verstandelijke beperking Dementietafel 8 november 2016 Dr. Alyt Oppewal a.oppewal@erasmusmc.nl

8 Mensen met een verstandelijke beperking Beperkingen in: Intelligentie Sociale en praktische vaardigheden Voor 18 e levensjaar In Nederland: 1% vd bevolking 12,5% van de zorgkosten Mate IQ Ontwikkelingsleeftijd Zwakbegaafd jaar Licht jaar Matig jaar Ernstig jaar Zeer ernstig < jaar

9 Inhoud 1. Hoe actief en fit zijn ouderen met een verstandelijke beperking? 2. Moeten we iets doen aan hun activiteit en fitheid? 3. Resultaten beweegprogramma: meer bewegen op de dagbesteding

10 GOUD onderzoek 1. Epidemiologisch deel: in kaart brengen gezondheidsparameters 1 Lichamelijke activiteit en fitheid Voeding en voedingstoestand Angst, depressie en cognitief functioneren 2. Interventie: Meer bewegen op de dagbesteding 1 Hilgenkamp et al, 2011, Res Dev Disab

11 Deelnemers GOUD 1050 ouderen (50 jaar en ouder) 51,3% man

12 Hoeveel bewegen is nodig? Nederlandse norm gezond bewegen: 30 minuten, matig intensief, minimaal 5 dagen/week 49-60% van ouderen in NL haalt dit stappen per dag norm Steeds meer bewijs uit onderzoek dat gezondheidseffecten vanaf 7500 stappen/dag gerealiseerd kunnen worden 1 1 Tudor-Locke, 2008

13 Hoe actief zijn ouderen met een VB? Methode: Stappentellers (gelukt bij 24%) Stappen per dag Omschrijving < 5000 Inactieve, zittende leefstijl Weinig actief Matig actief Actief > Heel actief

14 Resultaten: lichamelijke activiteit Minst beperkte groep Lichamelijke activiteit voor de groep als geheel overschat

15 Lichamelijke fitheid Fitheid = Een set van eigenschappen die mensen hebben of kunnen verwerven en die hen in staat stelt tot lichamelijke activiteit. Onderdelen van fitheid Coördinatie Reactietijd Balans Kracht Wandelsnelheid Krachtuithoudingsvermogen Flexibiliteit Uithoudingsvermogen Essentieel om gezond ouder te worden

16 Resultaten fitheid: knijpkracht Mannen Vrouwen

17 Resultaten fitheid: knijpkracht Mannen Vrouwen

18 Resultaten fitheid: knijpkracht Deze trend is ook bij de andere fitheidstesten te zien! 1,2 Mannen Vrouwen 1 Hilgenkamp et al., 2012, Res Dev Disab; 2 Oppewal et al., 2013, Res Dev Disab

19 Conclusies Ouderen met een VB scoren erg laag op fitheid 50-jarigen met een verstandelijke beperking scoren even laag op fitheid als 75-jarigen uit de algemene populatie Het grootste deel van de ouderen met een VB beweegt ook te weinig

20 Inhoud 1. Hoe actief en fit zijn ouderen met een verstandelijke beperking? 2. Moeten we iets doen aan hun activiteit en fitheid? 3. Resultaten beweegprogramma: meer bewegen op de dagbesteding

21 Implicaties resultaten lichamelijke activiteit & fitheid Lage activiteit en fitheid Verhoogd risico gezondheidsproblemen Onnodige (vroegtijdige) afname van het dagelijks functioneren 1 Zorgt voor onnodig hoge zorgkosten Hard nodig om behoud van gezondheid en functioneren te stimuleren met preventie, door te bewegen en fitheid te trainen! 1 Oppewal et al., 2014, Res Dev Disab

22 Inhoud 1. Hoe actief en fit zijn ouderen met een verstandelijke beperking? 2. Moeten we iets doen aan hun activiteit en fitheid? 3. Resultaten beweegprogramma: meer bewegen op de dagbesteding

23 Beweegprogramma: meer bewegen op de dagbesteding Verhogen lichamelijke activiteit ten behoeve van hun gezondheid en welzijn Bij ouderen met lichte of matige verstandelijke beperking Met een gestructureerd dagprogramma

24 Inhoud beweegprogramma (8 maanden) 1. Educatie programma (2x per week, 45 min) Belang van bewegen voor gezondheid Reacties van lichaam op bewegen Aandacht voor barrières bewegen 2. Beweegprogramma (richtlijnen ACSM) 3x per week, opbouwen qua duur (tot 45 min) en matige intensiviteit Beweegbundel met oefeningen: aan te passen aan mogelijkheden/interesses deelnemer Kracht (2x per week) Balans (2x per week) Uithoudingsvermogen (3x per week) Flexibiliteit (2x per week)

25 Randomised controlled clinical trial 10 dagcentra Interventiegroep: Controle groep: 5 dagcentra, 81 deelnemers 5 dagcentra, 70 deelnemers Ipse de Bruggen Abrona Amarant Beweegprogramma Controle groep Beweegprogramma Controle groep Beweegprogramma Controle groep

26 Uitkomstmaten Lichamelijke activiteit (stappentellers) Fitheid (kracht, balans, wandelsnelheid, uithoudingsvermogen) Bloeddruk Gewicht, middelomtrek Glucose en cholesterol Dagelijks functioneren Depressieve symptomen Cognitief functioneren

27 Effecten Beweegprogramma Interventiegroep: vooruitgang gezondheid Controle groep: achteruitgang of gelijk gebleven Positief effect op: Lichamelijke activiteit Kracht Cholesterol Bloeddruk Cognitief functioneren

28 Evaluatie uitvoering Beweegprogramma 66/81 deelnemers maakten het programma af 6x gedragsproblemen 4x chronische ziekte 4x logistieke redenen 1x overleden Uitvoering volgens richtlijnen Kracht, balans, flexibiliteit goed Uithoudingsvermogen soms te weinig Duur volgens richtlijn Met name licht-intensief

29 Evaluatie uitvoering beweegprogramma Deelnemers vonden het programma leuk en wilde grotendeels weer mee doen flexibel programma! Uitvoerders zien de meerwaarde voor zichzelf en de deelnemer, aantrekkelijk om uit te voeren, bereidheid te blijven uitvoeren.

30 Samenvatting: do s toepasbaarheid programma Betrek managers en professionals bij ontwikkeling programma Interviews clienten: belemmerende & bevorderende factoren Groeps activiteiten Actief leren en stap voor stap opbouwen Positieve feedback, aanmoediging en beloning Flexibel programma: activiteiten aanpassen aan mogelijkheden en interesses deelnemers PLEZIER!!!! Effectiviteit Multi-dimensioneel programma: balans, kracht en uithoudingsvermogen Monitoren van frequentie, duur en intensiteit

31 Samenvatting: do s implementatie Betrek stakeholders Voldoende budget & materialen Train uitvoerders: kwaliteiten, zelfvertrouwen in uitvoering, ontmoetingen met andere uitvoerders. Voorbereidingstijd Regelmatig evalueren: barrieres op tijd identificeren Zorg voor positieve attitude uitvoerders tav bewegen

32 Beschikbaarheid programma Werkplaats ZonMW Vilans: Doorontwikkeling obv ervaringen Gratis downloadbaar: Educatief programma: Handleiding: oefeningen Fotomateriaal Werkbladen Informatiebladen Beweegprogramma: Handleiding: beweegkader/richtlijn Beweegbundel met activiteiten

33 Afsluiting 1. Grootste deel van de ouderen met een VB beweegt te weinig 2. Ouderen met een VB scoren erg laag op fitheid 50-jarigen met een verstandelijke beperking scoren even laag op fitheid als 75-jarigen uit de algemene populatie 3. Verhoogd risico voor gezondheidsproblemen en vroegtijdige beperkingen in het dagelijks functioneren. 4. Noodzaak om er iets aan te doen! 5. Beweegprogramma effectief, en leuk bevonden.

34 Bedankt voor jullie aandacht! Vragen?

35 Healthy ageing Aly Waninge Fysiotherapeut en lector Koninklijke Visio en Hanzehogeschool

36 Healthy ageing en mensen met een verstandelijke beperking Dementietafel, 8 november 2016 Dr. Aly Waninge, fysiotherapeute en lector Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing Hanze Hogeschool Groningen

37 Inhoud 1) Healthy Ageing en Leefstijl: waarom belangrijk? 2) Borgen van een gezonde leefstijl: wat is nodig? 3) Uitwisseling van voorbeelden hoe volwaardige voeding en voldoende beweging in het dagelijkse leven in te bouwen.

38 Healthy Ageing gaat alleen over ouderen - Dat klopt -> blijven zitten - Dat klopt niet -> opstaan - Healthy Ageing: gezond opgroeien (0-20) én gezond ouder worden (20-??)

39 Gezonde leefstijl (voeding en beweging) helpt bij gezond ouder worden Dr. Hans Hobbelen, Hanzehogeschool Groningen

40 Leefstijl BRAVO factoren - Voldoende Beweging - Vermijd Roken - Vermijd teveel Alcohol - Let op volwaardige Voeding - Zorg voor voldoende Ontspanning - Voor mensen met een verstandelijke beperking: Verstandig medicatiegebruik

41 Ik heb een gezond gewicht, bewegen is voor mij niet zo belangrijk - Dat klopt -> handen naar grond - Dat klopt niet -> handen omhoog - Combinatie volwaardige voedingssamenstelling én voldoende beweging - Voldoende spieropbouw Behoud functionele activiteit

42 Als je 50 bent, hoef je niet meer te beginnen met een gezonde leefstijl, dat heeft toch geen zin meer - Dat klopt -> staan en rechter been optillen - Dat klopt niet -> staan en linker been optillen Het is nooit te laat om te beginnen: verschillende studies bij kwetsbare ouderen tonen dit aan!

43 Als mijn cliënt 50 is, is dat dagelijkse bewegen niet meer zo nodig Adviezen leefstijl bij ouderen met een verstandelijke beperking Website onbeperkt gezond - Lichamelijke activiteit en fitheid: gedoseerd opbouwen conditie & valpreventie - Verschillende lichamelijke aandoeningen: pro-actieve regelmatige onderzoeken - Overmatig medicatiegebruik regelmatig medicatie evalueren Lectoraat Transparante Zorgverlening

44 Samengevat Achtergrond - Veel gezondheidsproblemen bij alle mensen met een verstandelijke beperking en vaak geen gezonde leefstijl Aanpak - Leefstijlverbetering & screening van gezondheid en medicatie zijn aanknopingspunten voor aanpak - Dagelijkse aandacht voor bewegen en volwaardige voeding!!

45 Maar hoe doen we dat: dagelijkse aandacht voor bewegen en volwaardige voeding? Afhankelijk van doelgroep, leeftijd, bijkomende beperkingen, woon- en werksituatie Verschillende goede voorbeelden NOVO: leefstijl preventie programma De Zijlen: leefstijl paspoort s Heerenloo: gezonde leefstijlkaart De Trans: vitaliteit programma Koninklijke Visio: beweegplan

46 Maar hoe doen we dat: dagelijkse aandacht voor bewegen en volwaardige voeding? Wat zijn succesfactoren? Beleidsplan, organisatiestructuur Visie Leefstijl Voeding en beweging (visiedocument) Ondersteuning door sociale en professionele omgeving Omgeving: bv. bordgrootte, opscheplepels, inrichting gebouwen en buitenruimte Activiteiten voor cliënten: structureel, regelmatig, wervende pr activiteiten. Scholing en coaching cliënten en medewerkers

47 Sociale en professionele ondersteuning: hoe kunnen we ons familielid of onze cliënt helpen bij gezond gedrag? Uitlokken bewegen door eigen activiteit in het dagelijkse leven, bv. - helpen bij aankleden, zolang mogelijk bepaalde vaardigheden in stand houden, zelf zitten tijdens aankleden, helpen arm in de mouw; - klusjes, spullen wegbrengen; - doorbreken lange perioden achter elkaar zitten.. Aanpassen tempo, nb eigen regie!! Aansluiten bij belevingswereld Mogelijk ook nieuwe activiteiten, zoals de hometrainer, tandem of duofiets, motomed, bewegen in water. Eten onderling afstemmen: portiegrootte. Advies fysiotherapeut, bewegingsagoog, diëtist!

48 Vragen??? Bedankt voor de aandacht! Contact

49 Forum Gespreksleider: Peter Paul De Deyn Groningen Panel: Alyt Oppewal, bewegingswetenschapper Aly Waninge, fysiotherapeut Ali Wijma, persoonlijk begeleider

50 Stellingen 1 Er is te weinig tijd om met cliënten te bewegen (al dan niet met dementie)

51 Stellingen 2 Als een cliënt naar fysiotherapie gaat, heeft hij/zij voldoende beweging gehad

52 Stellingen 3 Bewegen in/rond huis of dagverblijf is voldoende

53 Stellingen 4 Het risico op vallen weegt zwaarder dan de gezondheidswinst van het bewegen

54 Stellingen 5 Het is belastend om met cliënten met dementie te bewegen

55 Stellingen 6 Cliënten zijn moeilijk te motiveren om te bewegen (rol van pijn, overgewicht, etc.)

56 Stellingen 7 Ik mis handvatten om mijn cliënt/familielid te activeren

57 Stellingen 8 Beweegprogramma s zijn de uitkomst voor de ouder wordende cliënt

58 De link naar de dia s van vanavond (en de vorige drie Groningse Dementietafels) wordt per mail gestuurd Maillijst achterin op de informatietafel Downloaden via: t21rs.org/nl/wetenschap-samenleving/dementietafel

59 Volgende Dementietafel: dinsdagavond 28 maart 2017 Groningen