Gezonde leefstijl van mensen met een verstandelijke beperking: onderzoek en praktijk

Transcriptie

1 Congres NVFVG 9 april 2015 Gezonde leefstijl van mensen met een verstandelijke beperking: onderzoek en praktijk Dr. Aly Waninge, Lector Hanzehogeschool Groningen Fysiotherapeut Koninklijke Visio 1

2 Inhoud Onderzoek lectoraat Aanleiding, vraagstelling, netwerk, doel onderzoek Leefstijlinterventies Gedragsveranderingsmodel Werkwijze en methode onderzoek Leefstijlinterventies Resultaten onderzoek Leefstijlinterventies Praktisch voorbeeld Zelf actief in de praktijk 2

3 * Onderdeel Lectoraat Healthy Ageing, Allied Health Care and Nursing Overzicht onderzoek* Gezondheid Gezondheidsproblemen bij mensen met EMB (drs. Dinette van Timmeren) Leefstijlinterventies bij mensen met een verstandelijke beperking (drs. Rianne Steenbergen & drs. Marie José Ahlers) Kracht en balans bij mensen met bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke en visuele beperking (mw. Annemarie Dijkhuizen) Participatie Concept participatie bij mensen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperking (mw. Gineke Hanzen) Zorg voor Participatie voor mensen met (zeer) ernstige verstandelijke en meervoudige beperking (mw. Gineke Hanzen) Motoriek en zelfredzaamheid bij kinderen met Cerebrale Visus Stoornissen (drs. Masoud Salavati)

4 Aanleiding 1 Mensen met een verstandelijke beperking Gezondheidsrisico s als gevolg van samenhangende factoren aanleg en leefstijl (GOUD, 2014) Lichamelijke activiteit en fitheid Voeding en voedingstoestand Cardiovasculaire risicofactoren Life events Depressie en angst Slaapproblemen Multi-morbiditeit Poly-pharmacie

5 Aanleiding 2 Mensen met een verstandelijke beperking Voeding en voedingstoestand: Wat is waar? 1. Overgewicht en obesitas komen meer voor bij mensen met een ernstiger verstandelijke beperking 2. Overgewicht en obesitas komen meer voor bij vrouwen met VB 3. Ondergewicht is geen probleem bij mensen met VB

6 Aanleiding 1 Mensen met een verstandelijke beperking Gezondheidsrisico s als gevolg van samenhangende factoren aanleg en leefstijl (GOUD, 2014) Lichamelijke activiteit en fitheid Voeding en voedingstoestand Cardiovasculaire risicofactoren Life events Depressie en angst Slaapproblemen Multi-morbiditeit Poly-pharmacie

7 Probleemstelling Leefstijl VB 1. Leefstijlinterventies voor volwassenen met VB bij onderstaande zorgorganisaties: Vaak projectmatig, borging mist; Vaak gebaseerd op ideeën, intuïtie en ervaringen (Webb et al, 2010); Implementatie logische volgende stap 2. Gedragsverandering bij mensen met VB: complex, rol begeleider en sociaal netwerk.

8 Vraag van de zorgorganisaties Hoe kunnen we een gezonde leefstijl duurzaam implementeren en borgen in de zorg voor onze cliënten?

9 Innovatiewerkplaats Active Ageing van mensen met een verstandelijke beperking (IWP-VB) Werkveld Centre of Expertise Onderzoek Onderwijs Centre of Expertise Bedrijven Netwerk

10 Innovatiewerkplaats Active Ageing van mensen met een verstandelijke beperking (IWP-VB) Netwerk VG-Belangen Platform Drenthe Onderzoek Bedrijven Onderwijs Werkveld

11 Doel IWP-VB: Van project naar werkwijze Accent leefstijl voor VB op bewegen en voeding Het samenstellen van een pakket met interventies dat zorgorganisaties succesvol kunnen implementeren, borgen en overdragen; aanvullend is aan de al bestaande interventies en projecten; en, passend is bij de zorgvisie van de zorgorganisatie. 11

12 Resultaten tot nu toe - Producten Community ter uitwisseling Beschrijvend model Gezondheidsgedrag voor de doelgroep Inventarisatie leefstijlinterventies Document Visie op leefstijl - Samenwerking Alfa College, VG Belangenplatform Drenthe, Onbeperkt Sportief, Erasmusmc, Radboudmc, RUG ortho - Studenten Sport Gezondheid en Management, Toegepaste Psychologie, Fysiotherapie, Verpleegkunde, Voeding en Diëtetiek - Onderzoek Artikelen in voorbereiding 12

13 Theoretische achtergrond Werkwijze onderzoek IWP-VB Beschrijvend werkmodel Gezondheidsgedrag mensen met VB (gebaseerd op o.a.: Sallis e.a., 2006; Prochaska & DiClemente; 1992; Bandura 1977, 1986) Voorwaarden voor implementatie (Damschroder L.J. & Lowery J.C., 2013) Intervention Mapping (Barthomolew, 2006) Stages of Change (TTM) (Prochaska & DiClemente, 1983; Prochaska, DiClemente, & Norcross, 1992) Op basis hiervan: Vragenlijst inventarisatie kenmerken leefstijlinterventies Interviews identificeren belemmerende / bevorderende factoren Toegepast wetenschappelijke interventiestudies Van Boeijen en Philadelphia 13

14 Resultaat: HAPID-model* Beschrijvend werkmodel gezondheidsgedrag (M.J. Ahlers, 2013) (gebaseerd op o.a.: Sallis e.a., 2006; Prochaska & DiClemente; 1992; Bandura 1977, 1986) * Healthy Ageing of Persons with Intellectual Disability 14

15 Familie, Leefgroep, Vrienden, Clientbegeleider, Bewegingsagogen, Fysio-/oefentherapeuten, Diëtisten, Sportinstructeur, Vrijwilligers, Gemeente Financiën: Deelnemer zelf, Organisatie, Subsidie, Declaratie (therapie) Economische omgeving Sociale omgeving Individu met verstandelijke beperking Biologische aspecten Psychologische aspecten Activiteiten, onderdelen interventieprogramma Fysieke omgeving workshop medewerkers, sportfestival, workshop cliënten, workshop sociale omgeving cliënten, cursus gezonde leefstijl, voeding, cursus gezonde leefstijl, bewegen, activiteiten met bewegingsbanken, activiteiten in beweegtuin, fitnessactiviteiten, bewegen binnen therapie, testmoment (eenmalig of herhaald), activiteiten in ADL, sportsoos (meerdere sporten), Bewegen / sporten (naast ADL) Woning (in en rondom), Locatie voor dagbesteding / werken (in en rondom), Beweeg- / sportfaciliteiten (zwembad, beweegruimte, beweegtuin, beweegbanken e.a.), Vervoer, Winkels (supermarkt), Scholen, Gemeente (stad, plaats, dorp), Gerelateerd aan voedingsaanbod (opscheplepels, inrichting kantine e.a.), Andere organisaties Beschrijvend werkmodel gezondheidsgedrag, M.J. Ahlers, dec 2013

16 Methode: Inventarisatie kenmerken interventies Interventieprogramma s met als doel(en) Bevorderen fysieke activiteit Bevorderen fitheid Bevorderen gezonde voeding Afname overgewicht / obesitas Preventie overgewicht / obesitas Informeren / educatie medewerker Interventieprogramma s met als doelgroepen Cliënt Sociale omgeving * drs. Rianne Steenbergen 16

17 Methode: Checklist inventarisatie interventieprogramma s Algemene vragen: visie, beleid, activiteiten, doelgroepen, onderwerpen, doelen, tijdsduur, onderbouwing, effectmeting, registratie, evaluatie. Vragen mbt determinanten: aspecten van de cliënt en de determinanten sociale invloed, fysieke invloed en economische invloed * drs. Rianne Steenbergen 17

18 Op welke onderwerpen is de interventie gericht * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 18

19 Wat is de doelgroep van de interventie * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 19

20 Wat is het cognitieve niveau van de beperking van de cliënt * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 20

21 Op welke leeftijdscategorie is de interventie gericht? * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 21

22 Is er een specifieke ruimte / faciliteit nodig voor de interventie * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 22

23 Hoe zijn de financiën geregeld * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 23

24 Wat is de tijdsduur van de interventie * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 24

25 Worden de effecten in kaart gebracht / gemeten * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 25

26 Wordt er gevolgd of de interventie wordt uitgevoerd * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 26

27 Aankleding model met diepte-interviews * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 27

28 Studentenprojecten Diepte-interviews NOVO, Promenscare, de Zijlen Diepte-interview, documentanalyse, inventarisatie voedingsinterventies ( sheerenloo) Vragenlijst barrières en faciliterende factoren bewegen bij cliënten * Resultaten drs. Rianne Steenbergen 28

29 Inventarisatie voedingsinterventies Belangrijke succesfactoren: Aanwezigheid beleidsplan gezonde leefstijl Multidisciplinaire aanpak Enthousiaste deelnemers en begeleiders Aansluiting bij de doelgroep. Belangrijke barrières Tijdsgebrek Beperkte financiële middelen Wegvallen van begeleiding na een interventietraject. 29

30 Vragen: Praktijk opdracht: eigen Interventie in gedachten 1. Heeft de organisatie een visie en beleidsplan waarin gezonde leefstijl beschreven worden, specifiek de onderwerpen bewegen en voeding? 2. Zo ja, specifieke beschrijving uitvoering beleid? 3. Neem een interventie in gedachten: - activiteiten die horen bij interventie bv. fitness, bewegen binnen ADL, sporten, etc - doelgroep cliënt/sociale omgeving? - doel interventie? - wie begeleiden interventie? - wie beïnvloeden uitvoering interventie? 30

31 Praktijk opdracht: benoem van deze interventie Belangrijke succesfactoren: Belangrijke barrières 31

32 Bedankt voor de aandacht! Contact: 32