De bibliotheek als TomTom van de kennissamenleving

Transcriptie

1 De bibliotheek als TomTom van de kennissamenleving Beleidsplan NoordWest Fryslân

2

3 1. Voorwoord Met gepaste trots presenteer ik het meerjarenbeleidsplan van Bibliotheken NoordWest Fryslân (BNWF). Trots vanwege de inhoud en vanwege het proces. Dit maakt dat het onderhavige stuk geen dichtgetimmerd plan is, maar wel duidelijke lijnen uitzet voor de toekomst van BNWF. TomTom van de kennissamenleving Deze uitspraak van Ronald Plasterk in zijn rol als Minister van OCW is kenmerkend voor hoe wij de toekomst van de bibliotheek zien. Wij zijn ervan overtuigd dat de bibliotheek ook de eerstvolgende decennia een stevige rol blijft spelen op het gebied van leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en het bevorderen van mediawijsheid. Daarbij wordt, waar mogelijk, samengewerkt met (educatieve) partners. Ten slotte Eén van de doelen van dit beleidsplan is om met de betrokken gemeenten tot een gezamenlijke visie te komen op de bibliotheekvoorziening in deze regio en op basis daarvan meerjarenafspraken te maken over de te leveren prestaties en het daarvoor beschikbaar te stellen budget. Ik constateer dat dit plan aan dit doel beantwoordt! Inhoud en proces Er ligt nu een heldere ambitie voor een toekomstvaste bibliotheek met maatschappelijke meerwaarde, die de gebruikers ervan ook zullen waarderen. Er is een stevige verbinding gelegd met de landelijke en provinciale ontwikkelingen, zodat de positie van BNWF als uiteinde van de keten goed geborgd is: de lokale bibliotheek als toegangspoort tot kennis. Ook de lokale verankering krijgt de nodige aandacht. januari 2013 Herman Heemskerk Directeur a.i. Bibliotheken NoordWest Fryslân Reacties zijn welkom op De wereld is sinds het vorige beleidsplan ingrijpend veranderd. Het is daarom belangrijk om samen met de opdrachtgevers - de gemeenten - de veranderingen in kaart te brengen en na te gaan wat de invloed daarvan is op de functies en taken die de bibliotheek te vervullen heeft: het WAT en het WAAROM. Daarover zijn op twee bijeenkomsten richtinggevende uitspraken gedaan. Vervolgens is BNWF aan de slag gegaan met het HOE : de manier waarop wij daar uitvoering aan kunnen geven. Complicerende factoren daarbij zijn de huidige onzekerheden met betrekking tot de gemeentelijke herindeling, de bezuinigingen op de subsidies, organisatorische veranderingen en nieuwe landelijke dienstverleningsconcepten waar BNWF bij aan zou willen sluiten, maar die nog niet financieel doorgerekend zijn. 1

4 2. Inhoudsopgave 1. Voorwoord Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Missie en visie Drie programmalijnen Programmalijn 1: De Fysieke bibliotheek Programmalijn 2: De educatieve bibliotheek Programmalijn 3: De digitale bibliotheek Basispakket en pluspakket Het basispakket Het pluspakket Randvoorwaarden Financieel perspectief Meerjarenbegroting Bijlagen Het INK-model Hoofddoelstellingen uit het beleidsplan Resultaten beleidsperiode Unesco-manifest BoekStart in de kinderopvang Sleutelprojecten VOB VNG standpunt over de digitale bibliotheek Bibliotheek op school Biebsearch Landelijke digitale bibliotheek Provinciale digitale prioriteiten Inzet van vrijwilligers Afkortingenlijst

5 3. Samenvatting Dit beleidsplan bevat een heldere ambitie voor een toekomstvaste bibliotheek met maatschappelijke meerwaarde. Er is een stevige verbinding met de landelijke en provinciale ontwikkelingen, zodat de positie van BNWF als uiteinde van de keten goed geborgd is: de lokale bibliotheek als toegangspoort tot kennis. Wij zijn ervan overtuigd dat de bibliotheek, waar mogelijk in samenwerking met (educatieve) partners, ook de eerstvolgende decennia een stevige rol blijft spelen op het gebied van leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en het bevorderen van mediawijsheid. Functie van de bibliotheek De belangrijkste functie van de openbare bibliotheek is om de ontplooiing van mensen te bevorderen. Dat is niet alleen van belang voor die mensen zelf, maar ook voor de samenleving als geheel. Het gaat daarbij om toegang tot kennis, een leven lang leren en het vrije verkeer van informatie. Dat is van vitaal belang voor de ontwikkeling van de mensen thuis, op school, in bedrijven en in tal van andere maatschappelijke organisaties. De bibliotheek waarborgt deze toegang voor iedereen. De waarde van de bibliotheek De bibliotheek zorgt voor informatie op maat in fysieke en digitale vorm. Daarnaast fungeert zij als leesmotor en ondersteunt (veelal in samenwerking met het onderwijs) de ontwikkeling van informatievaardigheden. Zo draagt zij bij aan de bestrijding van analfabetisme en laaggeletterdheid. Samenwerking BNWF maakt deel uit van een landelijk en een provinciaal netwerk van bibliotheekorganisaties. Daarnaast zijn er lokale en bovenlokale samenwerkingsverbanden. We nemen initiatieven om samenwerkingsrelaties aan te gaan (BoekStart en BoekStart in de kinderopvang) en/of haken aan bij landelijke ontwikkelingen (Bibliotheek op school). BNWF is lid van de landelijke Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB). In 2012 is de branchestrategie van de VOB door de leden omarmd en zijn er afspraken gemaakt met de belangrijkste partners rond het openbare bibliotheekwerk BNWF onderzoekt of schaalvergroting mogelijk is om zodoende de efficiëntie, effectiviteit en kwaliteit te verhogen en de continuïteit te waarborgen. Een onderzoek wees uit dat een fusie met Bibliotheken Noordoost Friesland (BNOF) en verdergaande samenwerking met Bibliotheekservice Fryslân (BSF) positieve effecten kan hebben voor BNWF. De beoogde datum van de fusie van BNWF en BNOF is Missie en visie In de aanloop naar dit beleidsplan zijn missie en visie opnieuw geformuleerd en vertaald naar succesbepalende factoren. Deze vormen de uitgangspunten voor dit beleidsplan. Het bevorderen van lezen en mediawijsheid in de meest brede zin van het woord staan centraal. De focus ligt daarbij op de kinderen tot en met de basisschoolleeftijd. Missie Wij dragen als BNWF actief bij aan de taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing van mensen en bevorderen daarmee hun participatie in de maatschappij. Visie Wij zijn een betrouwbare en onafhankelijke bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en zij die daarnaar op zoek zijn. Wij maken een belevenis van lezen, leren en ontwikkelen, zowel in onze fysieke vestigingen als digitaal. Klanten en partners vinden door onze inspanningen snel en gemakkelijk betrouwbare informatie en in samenwerking ontstaat nieuwe kennis. Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend en nemen verantwoordelijkheid voor ons eigen leerproces. Wij werken efficiënt aan het bereiken van onze doelen en doelgroepen binnen de hiervoor gestelde kaders. Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en aanbod van informatie, of het nu om fysieke documenten gaat of om digitale informatiebronnen. 3

6 Focus De focus ligt op het bevorderen van leesplezier en het bevorderen van mediawijsheid. Om te voorkomen dat kinderen de basisschool met onvoldoende leesvaardigheden verlaten, is het belangrijk dat ze al van jongs af aan veel in contact komen met teksten en boeken. Nog belangrijker is dat zij plezier beleven aan lezen en daardoor automatisch gemotiveerd zijn om te lezen. Het is van belang dat iedereen in staat is oude en nieuwe media te gebruiken en hier als burger kritisch mee om te kunnen gaan. Het is het belangrijk dat men zich bewust is van de mogelijkheden, maar ook van de risico s en van de context van informatie. Hiermee dragen we bij aan de bestrijding van bestaande achterstanden en aan het voorkomen van nieuwe achterstanden. Daarbij richten we ons op zowel kinderen als volwassenen. Drie programmalijnen Wij hanteren drie lijnen van dienstverlening, te weten: de fysieke bibliotheek de educatieve bibliotheek de digitale bibliotheek Basispakket fysieke bibliotheek In het aangepaste spreidingsbeleid wordt uitgegaan van een actieradius van 8,5 tot 10 km (= 10 autominuten). Dit betekent dat BNWF op het vasteland met 2 vestigingen (Franeker en Sint Annaparochie) het hele werkgebied kan bestrijken. Vanwege de bevolkingsdichtheid en de regiofunctie van Harlingen behoudt ook deze gemeente zijn vestiging. Wanneer andere gemeenten een fysieke bibliotheekvoorziening willen (houden), dan kan dat op kostendekkende basis in het pluspakket De vestigingen Franeker en Sint Annaparochie moeten wel opgewaardeerd worden om een groter werkgebied te kunnen bedienen en een sterkere magneetfunctie uit te oefenen op de mensen die op grotere afstand wonen. Voor de primaire doelgroep (kinderen tot en met de basisschoolleeftijd), die niet in een kern met een bibliotheekvestiging woont, wordt een gestandaardiseerde bibliotheekvoorziening gerealiseerd op door hen bezochte locaties (kinderopvang en basisscholen). Voor degenen die door handicap, chronische ziekte of anderszins aan de eigen kern gebonden zijn wordt de Bibliotheek aan Huis gehandhaafd, ervan uitgaande dat daar voldoende vrijwilligers voor te vinden zijn. De fysieke en educatieve bibliotheek zijn een lokale verantwoordelijkheid. De digitale bibliotheek wordt een landelijke verantwoordelijkheid, bij wet geregeld. Op basis van deze drie programmalijnen is in overleg met de gemeenten een basispakket vastgesteld dat aan de landelijke certificeringseisen voldoet. Dit basispakket kan bekostigd worden wanneer het instapniveau gehanteerd wordt. Het instapniveau is een bedrag per inwoner (exclusief de werkelijke huisvestingskosten) dat landelijk overeengekomen is door OCW, IPO en VNG. In 2012 bedraagt dit 13,95 per inwoner. Het basispakket kan aangevuld worden met extra producten en diensten: het pluspakket. Gemeenten kunnen kiezen voor een gezamenlijk pluspakket. Daarnaast is het ook mogelijk om als individuele gemeente een pluspakket samen te stellen (maatwerk). Basispakket educatieve bibliotheek Voor de jongste kinderen wordt het project BoekStart op structurele basis voortgezet. Daar komt in de komende beleidsperiode BoekStart in de kinderopvang als pilotproject bij. In de kernen waar geen bibliotheekvestiging (meer) is wordt Bibliotheek op school geïntroduceerd, een samenwerkingsverband met de basisscholen op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid. Wij willen een actieve ondersteunende rol spelen op het gebied van scholing van laaggeletterden en mensen met leesbeperkingen. Er wordt - ook voor volwassenen - een aanbod mediawijsheid opgezet worden. 4

7 Basispakket digitale bibliotheek Het basispakket van de digitale lijn omvat alle producten en diensten die landelijk of provinciaal zijn gemaakt of ingekocht. Daarnaast beschikken wij over een website die afgestemd is op de wensen van onze gebruikers en communiceren wij via social media over onze producten en diensten om deze te promoten en om interactie mogelijk te maken. Pluspakket De gemeenten kunnen, gezamenlijk of individueel, besluiten extra diensten van de bibliotheek af te nemen. Dat kan meer van hetzelfde zijn (extra vestiging, extra openingsuren), maar ook nieuwe producten en diensten voor nieuwe doelgroepen, zoals informatieloketten of dienstverlening aan het voortgezet onderwijs (Biebsearch). Eenmaal per jaar overleggen wij met de gemeenten over de gewenste extra s uit het pluspakket. Op deze manier ontstaat de volgende indeling: Basispakket, bekostigd uit instapniveau + werkelijke huisvestingskosten Opgeplust basispakket, bekostigd uit de financiële ruimte tussen het instapniveau en in vooruitzicht gesteld subsidieniveau Collectief pluspakket, bestaande uit extra diensten die de gemeenten gezamenlijk van BNWF afnemen tegen een kostendekkende bijdrage Individueel pluspakket, bestaande uit extra diensten die een individuele gemeente met BNWF afspreekt tegen een kostendekkende bijdrage Financiën De taak waar wij voor staan is om de komende jaren een financieel gezonde organisatie te blijven met een structureel sluitende exploitatiebegroting. Daarom is het beleidsplan vertaald naar een meerjarenbegroting. Hier zal BNWF ook een productbegroting van afleiden, waardoor transparant(er) wordt wat producten/diensten in financiële zin kosten en opleveren. Met behulp van dit inzicht kunnen wij ook in economisch opzicht zakelijke afwegingen maken. Bij de te maken keuzes geven wij prioriteit aan de inhoudelijke dienstverlening. We nemen allerlei maatregelen om de kosten te verlagen en de inkomsten te verhogen. Bij het verlagen van de kosten gaat het om zaken als procesoptimalisatie, standaardisering en schaalvergroting. Dat is echter niet voldoende voor een sluitende exploitatie. Daarom zijn ook maatregelen nodig om de huisvestingskosten drastisch te verlagen. Als gevolg daarvan zijn ook enige kosten te besparen op de collectie en op de personeelsformatie. Randvoorwaarden Het is van belang dat de gemeenten gezamenlijk inhoud en betekenis geven aan hun verantwoordelijkheid voor de bibliotheekvoorziening in het samenwerkingsverband BNWF. Elke gemeente draagt naar rato van het aantal inwoners bij aan de bekostiging van de bibliotheekvoorziening (exclusief huisvestingskosten). Gemeenten met een vestiging dragen elk hun eigen huisvestingskosten. Door deze benadering te kiezen wordt het basispakket gezamenlijk bekostigd. Een organisatieverandering gaat niet van de ene dag op de andere. Er zijn ingrijpende veranderingen noodzakelijk. De verschuiving en vernieuwing van taken roept ook de vraag op of de huidige organisatiestructuur nog wel passend is. Waarschijnlijk moet de organisatie- en overlegstructuur op een andere leest geschoeid worden. Terugblik Dit beleidsplan blikt ook terug: wat heeft BNWF al gerealiseerd op het gebied van de verbetering en vernieuwing van de dienstverlening en bedrijfsvoering? In bijlage 2 staan de geboekte resultaten ten opzichte van de hoofddoelstellingen uit het beleidsplan en in bijlage 3 de belangrijkste resultaten van de afgelopen jaren. 5

8 4. Inleiding Functie en waarde van de bibliotheek Ontleend aan: De Bibliotheek levert waarde voor individu en samenleving, VOB, juni 2012 Het Unesco-manifest over de openbare bibliotheek wordt nog steeds als leidraad gehanteerd. Het manifest is onlangs door de branchevereniging Openbare Bibliotheken (VOB) geactualiseerd (zie bijlage 4). De belangrijkste functie van de openbare bibliotheek is om de ontplooiing van mensen te bevorderen. Dat is niet alleen van belang voor die mensen zelf, maar ook voor de samenleving als geheel. Het gaat daarbij om toegang tot kennis, een leven lang leren en het vrije verkeer van informatie. Dat is van vitaal belang voor de ontwikkeling van de mensen thuis, op school, in bedrijven en tal van andere maatschappelijke organisaties. De bibliotheek waarborgt deze toegang voor iedereen. Toenmalig minister Plasterk gebruikte daarvoor een treffende metafoor: de bibliotheek als de TomTom van de kennissamenleving. De klantwaarde van de bibliotheek Ook bibliotheekgebruikers vragen steeds meer om gepersonaliseerde dienstverlening. Zij verwachten van bibliotheken dezelfde soort dienstverlening als wat zij in de markt kunnen krijgen van winkels en andere aanbieders. Naast de leners zien wij de categorie bezoekers in belang toenemen. Deze categorie is niet of minder geïnteresseerd in boeken lenen, maar wil vooral de fysieke faciliteiten benutten die een bibliotheek biedt. Deze doelgroep ziet de bibliotheek als studie- of werkplek, als ontmoetingsplek of als verblijfplaats met goede voorzieningen. Bij hen spelen belevenis en inspiratie, een aangenaam verblijfsklimaat en ruime openstelling een belangrijke rol. TNO verwacht dat 40% van de Nederlanders in 2016 over een e-reader of tablet beschikt. Deze digitale gebruikers willen tijd- en plaatsonafhankelijk gebruik maken van diensten en content van de bibliotheek. De mogelijkheden van 24 uur per dag, 7 dagen per week toegankelijkheid en beschikbaarheid van digitale diensten en content van bibliotheken zorgen voor een vruchtbare voedingsbodem voor co-creatie en interactiviteit. De maatschappelijke waarde van de bibliotheek zien we in: de kenniseconomie met toegang tot informatie in fysieke en digitale vorm, de levering van informatie op maat, de dienstverlening aan het onderwijs, faciliteiten als werk- en studieplekken, informatiepunten, enz. bestrijding van analfabetisme en laaggeletterdheid de ontwikkeling van informatievaardigheden de functie als leesmotor met literatuur en poëzie maatschappelijke thema s zoals de leefbaarheid, het ontwikkelingsniveau, de sociale samenhang en de kennissamenleving Wij gaan als BNWF de uitdaging aan om zowel maatschappelijke waarde als klantwaarde te realiseren. inspelen op de veranderende behoefte de nieuwsgierige Nederlander verbetering van het aanbod en de dienstverlening verbetering van infrastructuur en beschikbaarheid 6

9 Samenwerking en netwerkvorming BNWF maakt deel uit van een landelijk en een provinciaal netwerk van bibliotheekorganisaties. Daarnaast zijn er lokale en bovenlokale samenwerkingsverbanden met organisaties, waarmee de bibliotheek van oudsher gelieerd is. Vooral de samenwerking met de educatieve sector wordt steeds intensiever, in een rol als partner, als co-producent of als leverancier. Landelijk netwerk BNWF is lid van de landelijke Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB). Dit lidmaatschap is voorbehouden aan de bibliotheken die gecertificeerd zijn. In het voorjaar van 2012 vond een audit plaats en is BNWF opnieuw gecertificeerd. Wij voldoen hiermee aan de certificeringeisen , die in samenwerking met de VNG zijn opgesteld. In 2012 is de branchestrategie van de VOB door de leden omarmd en zijn er afspraken gemaakt met de belangrijkste partners rond het openbare bibliotheekwerk. Samen met hen wordt gewerkt aan drie sleutelprojecten: De Nationale B-reader, de Nationale Bibliotheekpas en de Nationale Bibliotheek Catalogus (lees meer in bijlage 6). BNWF verleent aan de uitvoering hiervan haar medewerking. Provinciaal netwerk Het Fries Bibliotheken Netwerk bestaat uit: Bibliotheken Midden-Fryslân (SBMF) Bibliotheken Noordoost Fryslân (BNOF) Bibliotheken NoordWest Fryslân (BNWF) Bibliotheken SúdSúdwest-Fryslân (BSSW) Bibliotheken Zuidoost Friesland (BZOF) De Beleefbibliotheek (Smallingerland) Bibliotheekservice Friesland (BSF). 7

10 Bibliotheken Súd-Fryslân en Bibliotheken Súdwest- Fryslân zijn gefuseerd met ingang van Ook BNWF onderzoekt of schaalvergroting mogelijk is om zodoende de efficiëntie, effectiviteit en kwaliteit te verhogen en de continuïteit te waarborgen. Een onderzoek wees uit dat een fusie met BNOF en verdergaande samenwerking met BSF positieve effecten kan hebben voor BNWF. De fusie van BNWF en BNOF zal naar verwachting ingaan per Het FBN wordt geconfronteerd met ingrijpende bezuinigingen. De bibliotheken gaan méér betalen voor de diensten van BSF en/of krijgen minder diensten geleverd. In cijfers uitgedrukt gaat het voor ons (gefaseerd t/m 2014) om een bezuiniging van Regionaal Wij ontwikkelen ons tot een vanzelfsprekende partner en juichen samenwerking - die meerwaarde biedt - met andere organisaties toe. Zo kunnen alle partners hun doelstellingen en doelgroepen effectiever en efficiënter bereiken:1+1=3 Wij zijn alert op de mogelijkheden die zich lokaal en bovenlokaal voordoen. Daarom nemen wij ook zelf initiatief om samenwerkingsrelaties aan te gaan. Voorbeelden daarvan zijn BoekStart en BoekStart in de kinderopvang (zie bijlage 5). Hiermee wordt de bibliotheek ook maatschappelijk zichtbaarder. Voor het bibliotheekwerk is het van belang dat alle gemeenten in het werkgebied van BNWF samenwerken en gezamenlijk inhoud en betekenis geven aan hun verantwoordelijkheid voor de bibliotheekvoorziening in het samenwerkingsverband BNWF. 8

11 5. Missie en visie De bibliotheek staat midden in de maatschappij en verandert voortdurend mee. In de aanloop naar dit beleidsplan zijn daarom ook missie en visie opnieuw geformuleerd. Missie Wij dragen als BNWF actief bij aan de taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing van mensen en bevorderen daarmee hun participatie in de maatschappij. Visie Wij zijn een betrouwbare en onafhankelijke bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en zij die daarnaar op zoek zijn. Wij maken een belevenis van lezen, leren en ontwikkelen, zowel in onze fysieke vestigingen als digitaal. Klanten en partners vinden door onze inspanningen snel en gemakkelijk betrouwbare informatie en in samenwerking ontstaat nieuwe kennis. Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend en nemen verantwoordelijkheid voor ons eigen leerproces. Wij werken efficiënt aan het bereiken van onze doelen en doelgroepen binnen de hiervoor gestelde kaders. Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en aanbod van informatie, of het nu om fysieke documenten gaat of om digitale informatiebronnen. De missie en visie zijn vertaald naar succesbepalende factoren en die zijn op hun beurt weer vertaald naar doelstellingen. Daarbij is uitgegaan van de aandachtsgebieden van het INK-managementmodel (zie bijlage 1 en uitklapbare kaft). Regelmatige evaluatie van de gerealiseerde resultaten geeft aanknopingspunten voor verbetering en vernieuwing, het 10 e element in het INK-model. Daarmee is dan de Plan-Do-Check-Act-cyclus rond. 9

12 Focus In alles wat de bibliotheek doet staat het bevorderen van lezen en mediawijsheid in de meest brede zin van het woord centraal. Dat willen wij bieden aan alle inwoners van ons werkgebied. De focus ligt daarbij op de primaire doelgroep: de jeugd tot en met de basisschoolleeftijd. Belang van leesplezier Om te voorkomen dat kinderen de basisschool met onvoldoende leesvaardigheden verlaten, is het belangrijk dat ze al van jongs af aan veel in contact komen met teksten en boeken. Nog belangrijker is dat zij plezier beleven aan lezen en daardoor automatisch gemotiveerd zijn om te lezen. BNWF gaat de komende jaren haar aandacht verleggen van het léveren van collecties naar het wérken met collecties. Belang van mediawijsheid Het is van belang dat iedereen in staat is oude en nieuwe media te gebruiken en hier als burger kritisch mee om te kunnen gaan. Het is belangrijk dat men zich bewust is van de mogelijkheden, maar ook van de risico s en van de context van informatie. De openbare bibliotheekbranche is partner van verschillende samenwerkende organisaties op het gebied van mediawijsheid (lees meer op www. mediawijzer.net) om de burgers te ondersteunen bij het verwerven van de bovengenoemde competenties. BNWF gaat zich intensiever dan totnogtoe inzetten op de programmering van een aanbod mediawijsheid voor diverse doelgroepen, waarbij zij gebruik maakt van de expertise van (collega-) instellingen die op dit punt al veel kennis en ervaring opbouwden. Dit werken wij verder uit in de educatieve programmalijn (zie hoofdstuk 6). 10

13 6. Drie programmalijnen Om de doelstellingen te realiseren hanteren wij drie lijnen van dienstverlening. Dit sluit aan bij het huidige denken over het bibliotheekwerk en is ook uitgangspunt in het (concept)beleidsplan van het Fries Bibliotheken Netwerk De drie programmalijnen zijn: de fysieke bibliotheek de educatieve bibliotheek de digitale bibliotheek Deze drie componenten zijn te onderscheiden, maar niet te scheiden. Zij fungeren als communicerende vaten en zijn wederzijds afhankelijk. Wij spreken dan ook wel van de hybride of geïntegreerde bibliotheek. De VNG onderschrijft deze visie in haar handreiking De Openbare Bibliotheek in het Digitale Tijdperk (Zie bijlage 7). De fysieke en educatieve bibliotheek zijn een lokale verantwoordelijkheid. De digitale bibliotheek wordt een landelijke verantwoordelijkheid, die bij wet wordt geregeld. De geplande ingangsdatum van deze wet is 1 januari Er zal in de toekomst een verschuiving optreden van het gebruik van de fysieke bibliotheek naar de educatieve en de digitale bibliotheek. Onzeker is nog in welk tempo en in welke mate dit zal gebeuren. BNWF wil flexibel op deze verschuivingen inspelen en daarom haar organisatie daar nu al op inrichten. Programmalijn 1: De fysieke bibliotheek De fysieke bibliotheek is een openbaar gebouw en voor iedereen toegankelijk. Dat is een belangrijke voorwaarde om kennis en informatie te zoeken, te maken en te delen. Een gebouw is ook nodig om ontmoeting mogelijk te maken en diverse vormen van dienstverlening te realiseren. Ondanks de gestage verschuiving van de fysieke bibliotheek naar de educatieve en digitale programmalijn blijven - ook op langere termijn adequate fysieke vestigingen noodzakelijk als een gebouw met onder andere een tastbare collectie en voldoende openingsuren, en als huis- en studeerkamer van wijk, dorp of stad. In de afgelopen beleidsperiode is het voornemen uitgevoerd om in elk van de zeven gemeenten één vestiging te exploiteren met daaromheen Lytse Biebs als alternatief voor de toenmalige bibliobushaltes en de nevenvestigingen. Lytse Biebs zijn kleine uitleenpunten voor kinderen tot 13 jaar en minder mobiele inwoners van een kern, die ondergebracht zijn in een school, een verzorgingshuis of een buurtcentrum. Dit leidde tot het onderstaande spreidingsoverzicht. Op basis van deze drie programmalijnen stellen wij een basispakket samen dat aan de landelijke certificeringseisen voldoet (zie hoofdstuk 7). Het basispakket kan aangevuld worden met extra producten en diensten: het pluspakket. Gemeenten kunnen kiezen voor een gezamenlijk pluspakket. Daarnaast is het ook mogelijk om als individuele gemeente een pluspakket samen te stellen (maatwerk). 11

14 Spreidingsbeleid Verschillende ontwikkelingen zijn aanleiding om het spreidingsbeleid te herzien: de verschuiving van fysiek naar digitaal/educatief de plannen voor gemeentelijke herindeling de aangekondigde bezuinigingen De nieuwe criteria voor het spreidingsbeleid a. De afstand tot een bibliotheekvestiging is zodanig dat er zo min mogelijk belemmeringen voor inwoners zijn om de fysieke bibliotheek te bezoeken. b. Voor de primaire doelgroep (kinderen tot en met de basisschoolleeftijd) die niet in een kern met een bibliotheekvestiging woont, is er BoekStart (0-2 jaar), BoekStart in de Kinderopvang (2-4 jaar) en de dienstverlening aan het basisonderwijs (4-12 jaar). Er is in dit geval dus geen sprake meer van een openbare bibliotheekvoorziening, omdat er geen gebouw meer is dat voor iedereen toegankelijk is. Ad a. Afstand tot een bibliotheekvestiging De retailformule geeft ons een goed handvat om een norm te bepalen voor de maximaal te overbruggen afstand tussen de eigen woonkern en de bibliotheekvestiging Daar is mede gezien eerdere sluiting van kleine vestigingen, de ervaringen met de Lytse Biebs en de op handen zijnde bezuinigingen dringend behoefte aan. De formule gaat uit van 10 autominuten. Dit komt neer op een afstand van 8,5 à 10 kilometer. Uitgaande van deze norm bestrijken de vestigingen Franeker en Sint Annaparochie gezamenlijk het hele werkgebied op het vasteland. Daarnaast is er een vrij grote overlap met de bibliotheekvestiging(en) in Leeuwarden (SBMF). Bij het vaststellen van het basispakket (zie hoofdstuk 7) zijn we uitgegaan van de nieuwe criteria. Dat betekent dat voor BNWF de vestigingen in Dronryp en Stiens niet meer tot het basispakket behoren. Wanneer deze gemeenten hun fysieke bibliotheekvoorziening willen handhaven, dan kan dat op kostendekkende basis in het pluspakket. c. Voor overige inwoners die aan de plaatselijke kern gebonden zijn en geen gebruik kunnen maken van een bibliotheekvestiging voorzien wij bij wijze van flankerend beleid op een andere manier in de behoefte. Bijvoorbeeld door de bestaande dienst Bibliotheek aan Huis of een andere vorm van bezorg/afhaaldienst aan te bieden. Voor de uitvoering schakelen wij vrijwilligers in. d. Bij het bepalen van het werkgebied van de vestigingen kijken wij over de huidige gemeentegrenzen heen naar de mogelijkheden van regionale spreiding. Wij houden bij dit scenario rekening met een afname van het aantal betalende leden. De invoering van de retailformule leidt echter tot een toename van het aantal leden waardoor de ledendaling waarschijnlijk deels gecompenseerd wordt. Wij gaan investeren om de vestigingen goed toe te rusten op de toenemende aantallen bezoekers en gebruikers. Verder zijn investeringen nodig om - in kernen waar geen vestiging is - voorzieningen te treffen die ervoor zorgen dat het bibliotheekwerk voor de jeugd van 0 tot en met 12 jaar en de minder mobiele volwassenen bereikbaar blijft. e. Een bevolkingsdichtheid van ten minste 500 inwoners per km² kan (instandhouding van) een vestiging rechtvaardigen, mits het verzorgingsgebied minimaal inwoners bedient. Dat is economisch gezien nodig om een fysieke vestiging te kunnen exploiteren. 12

15 Huisvesting De huidige huisvestingssituatie (medio november 2012) is als volgt: Dronryp De vestiging gaat sluiten in de loop van Franeker Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie. Harlingen Plannen voor herinrichting conform de retailformule op een nieuwe locatie. Sint Annaparochie Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie (= multifunctionele accommodatie). Stiens De vestiging gaat sluiten in de loop van Vlieland Plannen voor herhuisvesting in een brede school (= multifunctionele accommodatie). Terschelling Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie (= multifunctionele accommodatie). Wij stellen ons ten doel te komen tot een structurele verlaging van de huisvestingskosten, onder andere door middel van vermindering van het totaal aantal m2. We streven daarnaast naar huisvesting van de bibliotheek in multifunctionele accommodaties vanwege inhoudelijke samenwerking, facilitaire afstemming van taken en functies en efficiencyvoordelen van de exploitatie van één gebouw en ruimtes voor meerdere doeleinden. In vier van de zeven gemeenten zijn er naast de vestiging een aantal Lytse Biebs (in totaal 19). Uit evaluatie blijkt dat het gebruik van deze uitleenpunten door volwassenen in veel gevallen minimaal is. Dit betekent dat een dergelijke voorziening niet op een economisch verantwoorde manier te handhaven is. De Lytse Biebs worden daarom opgeheven. Vooruitlopend op de implementatie van Bibliotheek op school worden collecties geplaatst op de basisscholen in kernen waar een Lytse Bieb/vestiging was. (zie programmalijn 2: de educatieve bibliotheek). Voor hen die door chronische ziekte, handicap, ouderdom of anderszins aan de woonkern gebonden zijn (de zogenaamde niet-mobiele inwoners ) handhaven wij de dienst Bibliotheek aan Huis. 13

16 Inrichting en rendement collectie Wij besloten in 2012 om in de vestigingen de landelijk ontwikkelde retailformule in te zetten. Dit zal in de komende beleidsperiode zijn beslag krijgen. De retailformule redeneert vanuit de klant. Collectie, presentatie, inrichting en organisatieontwikkeling vormen één geheel. Dit leidt tot een significante stijging van betalende leden, uitleningen en bezoekers. Er zijn verschillende invoeringsvarianten. Het maximale effect bereiken de bibliotheken die volgens het full concept werken: er is een ledenstijging te zien van 10% en een stijging van het aantal uitleningen met 30%. Net als in een moderne boekwinkel is de geretailde bibliotheek een plek waar mensen verrast en verleid worden. De lange rijen met kasten maken plaats voor professionele displays waarop wij de boeken aantrekkelijk presenteren en leefwerelden creëren. Met de invoering van het retailconcept stellen wij ook hogere eisen aan het rendement van de collectie. Door de uitleningen voortdurend te meten kunnen wij hierop sturen. Dit resulteert in een kleinere collectie, die actueel en gangbaar is. Materialen waar lokaal minder vraag naar is, worden geleverd vanuit het FBN. Door de collectie van BNWF te beschouwen als onderdeel van de provinciale netwerkcollectie (en die weer van de landelijke collectie) kan de onderlinge afstemming met behulp van collectieprofielen centraal worden geregeld. 14

17 Programmalijn 2: De educatieve bibliotheek Kúnnen en wíllen lezen staan aan de basis voor de persoonlijke ontwikkeling en het zelfstandig kunnen functioneren in onze complexe samenleving. Het is de opdracht van scholen om kinderen in technische zin de taal aan te leren. Wij ondersteunen hen daarbij vanuit onze specifieke rol als leesbevorderaar. Leesplezier, mediawijsheid en leesbevordering van jeugd en jongeren in groeps- en klassikaal verband staan bij de educatieve bibliotheek centraal. Het beschikbaar stellen van collecties zijn daarvoor randvoorwaardelijk en rekenen wij tot de fysieke (en digitale) bibliotheek. Primaire doelgroep: jeugd tot en met de basisschoolleeftijd Voorschools 0-4 jaar In alle zeven gemeenten werken wij al met gemeenten en consultatiebureaus samen in het kader van BoekStart. Hiermee worden ouders gemotiveerd om hun baby s al zo vroeg mogelijk boekjes en de bibliotheek te laten ontdekken. In deze beleidsperiode richten wij ons op de vervolgstap: BoekStart in de kinderopvang (zie bijlage 5). Dit behelst onder andere een collectie op de kinderopvang, scholing voor de leidsters, (voor-) leesplannen voor dagverblijf en thuis, resultaatmeting en activiteiten voor kinderen en ouders. In 2012 starten we met een pilotproject. Na evaluatie van dit project stellen wij in overleg met de betrokken organisaties vast of en hoe wij dit inbedden in de bestaande organisatie, inclusief de financiële dekking. Basisschool 4-12 jaar Vrijwel alle basisscholen in ons werkgebied hebben een dienstverleningsabonnement en nemen producten en diensten af die hun onderwijsdoelstellingen ondersteunen. Vanuit de hiervoor aangegeven visie op de educatieve programmalijn - leesbevordering en mediawijsheid - zullen wij ons dienstverleningsaanbod in samenwerking met de scholen stelselmatig evalueren en herinrichten. Als onderdeel van de fysieke bibliotheek zorgen we voor een collectie boeken op scholen, waarbij we prioriteit geven aan scholen in kernen waar een vestiging of Lytse Bieb verdwijnt. Deze collectie is in kwalitatief en kwantitatief opzicht afgestemd op de leerlingen van de betreffende school. In de educatieve lijn zetten we in deze beleidsperiode in op de implementatie van - onderdelen van - Bibliotheek op School (BOS). De Bibliotheek op school is een gezamenlijke strategische aanpak van de bibliotheken, primair onderwijs en overheid. Kiezen voor de Bibliotheek op school betekent dat wij in ons netwerk op verschillende niveaus gaan werken aan een structurele aanpak om het plezier in lezen te vergroten. Daardoor verbeteren de taal-, lees- en informatievaardigheden. En deze aanpak maakt resultaten meetbaar! In 2012 zijn we gestart we met een pilotproject. Na evaluatie van dit project stellen wij in overleg met de betrokken organisaties vast hoe wij dit inbedden in de bestaande organisatie, inclusief de financiële dekking. 15

18 Voortgezet onderwijs Permanente educatie: basispakket Biebsearch integreert de zoekmachine van de bibliotheken in de elektronische leeromgeving (ELO) van de school, evenals digitale bibliotheekdiensten en onderwijscontent. Daarnaast kan de bibliotheek een bijdrage leveren op het gebied van mediawijsheid. De levering van media rekenen wij tot de fysieke en/ of digitale bibliotheek. Alle leerlingen en docenten ontvangen een bibliotheekpas. Lees meer in bijlage 9. Om zelfstandig te kunnen functioneren in onze samenleving is voortdurende scholing noodzakelijk. Leesbevordering en mediawijsheid zijn taken die hier rechtstreeks aan ontleend zijn. De bibliotheek stimuleert scholing en ontplooiing ook door het (laten) organiseren van lezingen, workshops, presentaties, cursussen in de vestigingen. Gunstig neveneffect is dat de attractiviteit van de vestigingen vergroot wordt en daarmee ook de zichtbaarheid van de bibliotheek. Gegeven onze focus op de jeugd tot en met 12 jaar, zit Biebsearch niet in het basispakket. Wij bieden deze dienstverlening daarom kostendekkend aan, hetzij voor rekening van de betreffende scholen voor Voortgezet Onderwijs, hetzij voor rekening van de gemeenten indien zij Biebsearch in het collectieve pluspakket op wensen te nemen. Een combinatie van deze twee financieringsopties is uiteraard ook mogelijk. Laaggeletterdheid en leesbeperkingen In Nederland zijn ongeveer 1,5 miljoen mensen laaggeletterd. Deze mensen hebben grote moeite met lezen en schrijven waardoor zij in het dagelijks leven of op het werk minder goed kunnen functioneren. Wij beschouwen het als onze specifieke taak en verantwoordelijkheid om een actieve ondersteunende rol te spelen op het gebied van scholing van laaggeletterden en mensen met leesbeperkingen (denk bijvoorbeeld aan dyslectici). Voor kinderen in de basisschoolleeftijd zijn in alle vestigingen Makkelijk Lezen Pleinen ingericht. Onze dienstverlening op het gebied van Aangepast Lezen is op dit moment nog vrij beperkt. Wij gaan extra inspanningen plegen om deze dienstverlening op een hoger plan te brengen. Daarom nemen wij een taakstellend budget in de begroting op, zodat wij voor deze dienstverlening ook een bepaald minimum basisniveau kunnen garanderen. Wij maken gebruik van wat landelijk en provinciaal aan middelen voorhanden is en leggen contacten met organisaties in ons werkgebied - zoals taalaanbieders - die actief zijn voor deze doelgroepen. 16

19 Mediawijsheid Mediawijsheid is alle kennis en vaardigheden en de mentaliteit die mensen nodig hebben om bewust, kritisch en actief mee te doen in de wereld van vandaag en morgen, waarin media een bepalende hoofdrol spelen (zie hoofdstuk 5). Experimenten van bibliotheken laten zien dat er op dit terrein veel kansen liggen. Dat gebeurt in samenwerking met de landelijke netwerken voor mediawijsheid en onderwijs. Te denken valt aan workshops voor individuen of groepen in de bibliotheek. Volksuniversiteiten verzorgen cursussen op het gebied van talen, creativiteit, kunst & cultuur, sociale en communicatieve vaardigheden, mens & maatschappij, eten & drinken en vele computercursussen. De cursussen zijn laagdrempelig, toegankelijk, leerzaam, veelzijdig en betaalbaar. Vanuit SBMF is de Volksuniversiteit Friesland nieuw leven ingeblazen. BNWF is bereid om lokale cursussen in haar werkgebied te faciliteren. Wij stellen vergader- en cursusruimtes met de daarbij behorende voorzieningen beschikbaar. Permanente educatie: pluspakket Gaat het voorgaande over een basispakket op educatief gebied, in het onderstaande een paar voorbeelden van diensten die wij tot het pluspakket rekenen: Spraak- en taalontwikkeling De bibliotheek biedt ondersteuning bij de bestrijding van taalachterstanden. In samenwerking met andere organisaties kan een maatwerktraject uitgezet worden voor een structurele aanpak. Op landelijk niveau is een samenwerking aangegaan met ETV.nl die multimediale oefenen instructieprogramma's voor laagopgeleiden en laaggeletterden realiseert. Daarmee kan de doelgroep zelfstandig of begeleid oefenen met basisvaardigheden zoals taal, rekenen en digitale vaardigheden. De materialen stimuleren en activeren de gebruikers om vaardigheden te verbeteren waardoor leerambities en zelfvertrouwen vergroten. Een voorbeeld is Oefenen.nl. Op de oefenportal oefenen mensen op een informele manier met taal, rekenen, internetten en omgaan met geld. Tegelijkertijd leren de deelnemers over thema s als bijvoorbeeld werk, gezondheid en opvoeding. Biebwerkt.nl is een initiatief van de SBMF om bezoekers van de bibliotheek op een vrijblijvende en gemakkelijke manier te informeren en in aanraking te brengen met allerlei mogelijkheden rondom werk, studie en persoonlijke ontwikkeling. Omdat er steeds meer Werkpleinen van het UWV verdwijnen - onder andere in Franeker - is dit een kans voor de bibliotheek om zich te profileren en meerwaarde te bieden op dit terrein. 17

20 Programmalijn 3: De digitale bibliotheek Landelijk Bibliotheken hebben gekozen voor het ontwikkelen van één landelijke digitale infrastructuur, één landelijk platform met nationale catalogus, één datawarehouse en één app-store voor websites als pijlers voor de openbare bibliotheek in het digitale domein. Bibliotheken volgen algemene ICTontwikkelingen en gaan hun diensten aanbieden via algemene platforms op het internet. Met de landelijke ontsluiting van de collecties willen bibliotheken overal en altijd dezelfde kwaliteit bieden. Goede verkrijgbaarheid en gebruikersvoorwaarden worden essentieel voor succes. Abonnementsvormen die aansluiten bij gedifferentieerd gebruik van de collecties, leiden tot meer maatwerk in dienstverlening en tot andere verdienmodellen. De verantwoordelijkheid voor de digitale bibliotheek wordt dus op landelijk niveau belegd. Dit leidt onder andere tot een efficiëntere taakverdeling op het gebied van de digitale bibliotheek. De bekostiging daarvan vindt plaats door uitname uit het gemeentefonds. De overige P s van de marketingmix (product, prijs, plaats, promotie, personeel, presentatie) zijn vooral een zaak van de lokale bibliotheken, al dan niet ondersteund door de provinciale serviceorganisaties. In 2013 vindt aansluiting plaats op de door de Stichting Bibliotheek.nl (BNL) ontwikkelde landelijke digitale infrastructuur. De aansluiting is mede mogelijk gemaakt met landelijke innovatiegelden. Het gaat in eerste instantie om drie producten waarbij de BSF de rol van provinciaal service manager vervult zowel bij de uitrol als bij de reguliere bedrijfsvoering. De drie producten zijn: een website-infrastructuur, de Nationale Bibliotheek Catalogus en het datawarehouse. Daarnaast is men bezig met meer inhoudelijke producten zoals een widgetstore en Bibliotheek Apps. Bibliotheken kunnen de landelijke digitale producten aanvullen met provinciale initiatieven. Een voorlopig overzicht van de landelijke digitale producten is opgenomen in bijlage

21 Provinciaal BNWF Het FBN geeft de komende beleidsperiode prioriteit aan de landelijke uitrol van de digitale bibliotheek, zowel op het inhoudelijke vlak als op het gebied van de infrastructuur. Wij nemen actief deel aan het provinciaal overleg over digitale onderwerpen. Wij kunnen de landelijke digitale producten aanvullen met provinciale initiatieven, zoals Social mediacaster, App streaming Music, Digitale etalages. Een uitgebreidere beschrijving staat in bijlage 11. Wij streven naar een meer zichtbare en actieve digitale bibliotheek, waarbij de digitale en de fysieke bibliotheek één geheel moeten blijven. Uitdaging is dichter bij de gebruikers te komen (onder andere door thuisgebruik van bibliotheekdiensten en producten mogelijk te maken en te promoten) en gebruikers dichter bij de bibliotheek te laten komen door hen de mogelijkheid te bieden content te leveren, bijvoorbeeld in de vorm van recensies en leesadviezen en digitale leeskringen. Deze provinciale toevoegingen vloeien ofwel voort uit de provinciale opdracht aan BSF en worden dan ook uit provinciale subsidies bekostigd, ofwel zijn eigen initiatieven waarvan het bedrijfsplan duidelijk moet maken hoe het verdienmodel er uitziet. Wij beschouwen deze componenten vooralsnog als behorend tot het pluspakket dat daarom aanvullend bekostigd moet worden, dan wel (minimaal) kostendekkend aangeboden dient te worden. Voor de promotie van digitale producten zijn mediawijze medewerkers nodig. Er wordt tijd en geld geïnvesteerd om ervoor te zorgen dat de medewerkers mediawijzer worden en blijven. Interactie met de klant verloopt steeds meer via social media. Welke social media wij gaan hanteren hangt af van de ontwikkelingen. Daarvoor worden de trends nauwlettend gevolgd. Daaruit blijkt dat op dit moment Facebook en Twitter het meest populair zijn. Dat is de reden voor BNWF om zich liefst in samenwerking met het FBN - op deze social media te concentreren. Uit onderzoek ('Social media in Nederland 2012') blijkt namelijk dat er in Nederland 7,3 miljoen gebruikers op Facebook zijn, waarvan 4,3 miljoen dagelijks. Verder maken 3,2 miljoen gebruikers gebruik van Twitter, waarvan 1,5 miljoen dagelijks. 19

22 7. Basispakket en pluspakket Uitgangspunt bij het vaststellen van het minimum basispakket is dat de gemeenten dit financieren door zich te conformeren aan het instapniveau. Het instapniveau is gebaseerd op een bedrag per hoofd van de bevolking dat in het bibliotheekcharter (OCW/IPO/VNG) is overeengekomen excl. huisvestingskosten. In 2012 is dat 13,95 per inwoner. Indien het huidige en toekomstige beschikbare budget hoger is dan dat instapniveau, dan wordt dit niveau opgeplust. De gemeenten kunnen verder gezamenlijk besluiten extra diensten van de bibliotheek af te nemen. Dat kan meer van hetzelfde zijn, maar het kunnen natuurlijk ook nieuwe diensten zijn voor nieuwe doelgroepen. Ook kan een individuele gemeente - die ruimer subsidieert dan het (opgepluste) instapniveau - besluiten tot het afnemen van extra producten of diensten. Op deze manier ontstaat de volgende indeling: Basispakket, bekostigd uit instapniveau + werkelijke huisvestingskosten Opgeplust basispakket, bekostigd uit de financiële ruimte tussen het instapniveau en het in het vooruitzicht gestelde subsidieniveau Collectief pluspakket, bestaande uit extra diensten die de gemeenten gezamenlijk van BNWF afnemen tegen een kostendekkende bijdrage Individueel pluspakket, bestaande uit extra diensten die een individuele gemeente met BNWF afspreekt tegen een kostendekkende bijdrage Eenmaal per jaar overleggen wij met de gemeenten over de gewenste extra s uit het pluspakket. Het basispakket De fysieke bibliotheek We gaan uitvoering geven aan het geactualiseerde spreidingsplan. Dit deel van het basispakket zal gefaseerd ingevoerd worden in de looptijd van dit beleidsplan met als uiteindelijke resultaat: 1. Een volwaardige vestiging voor alle inwoners op het vasteland binnen een straal van 8,5 à 10 km, waarbij de vestiging Harlingen gehandhaafd blijft. Op de eilanden Terschelling en Vlieland blijft het maatwerk. 2. Voorzieningen voor de jeugd tot en met 12 jaar in de kernen zonder vestiging waar aangesloten kan worden bij kinderopvang en/of een basisschool 3. Voorzieningen voor minder mobiele volwassenen Ad 1 Een volwaardige vestiging voldoet aan de landelijke certificeringseisen en is ten minste 15 uur per week open met vraagbemiddeling. De collectie is afgestemd op een uitleenfrequentie van 6 en omvat derhalve ongeveer banden. De dagbladen- en tijdschriftencollectie blijft op het huidige niveau. De inrichting is gestoeld op het retailconcept. Er worden activiteiten aangeboden n.a.v. landelijke promotiecampagnes, zoals Kinderboekenweek, Nederland Leest, Gedichtendag, Maand van het Spannende boek en de Nationale Voorleesdagen. Ad 2 Wij zoeken aansluiting bij bestaande plaatsen voor kinderopvang en bij basisscholen. Bij de uitrol geven wij prioriteit aan kernen waar een vestiging of Lytse Bieb verdwijnt. Wij zorgen voor een collectie die in kwalitatief en kwantitatief opzicht afgestemd is op de betreffende locatie. Wij onderhouden de collectie en wisselen deze ten minste eenmaal per jaar. Ad 3 Dit betreft de Bibliotheek aan Huis. Een vrijwilliger gaat na welke lees-, luister- en/of kijkvoorkeuren de klant heeft en brengt in de afgesproken frequentie de bibliotheekmedia aan huis en haalt deze ook weer op. 20

23 De educatieve bibliotheek Het basispakket voor deze programmalijn omvat: BoekStart voor baby s en hun ouders/verzorgers BoekStart in de kinderopvang. Dit wordt in de looptijd van dit beleidsplan uitgerold over alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven Scholen met een dienstverleningsabonnement ontvangen één gratis product per groep per schooljaar op het gebied van leesbevordering of mediawijsheid, zoals omschreven in de Basisschoolgids Aanbod voor laaggeletterden Aanbod mediawijsheid voor volwassenen De digitale bibliotheek Het basispakket van de digitale programmalijn omvat alle producten en diensten die landelijk of provinciaal zijn gemaakt of ingekocht. Iedereen kan daar in de bibliotheek gebruik van maken. Binnenkort wordt het voor leden van de bibliotheek mogelijk om deze digitale producten en diensten, zoals e-books, ook buiten de muren van de bibliotheek te benaderen. Daarnaast beschikken wij over een website die afgestemd is op de wensen van onze gebruikers en communiceren wij via social media over onze producten en diensten om deze te promoten en om interactie mogelijk te maken. Het pluspakket Naast het basispakket zijn er producten en diensten waar de gemeenten gezamenlijk of afzonderlijk van elkaar een keuze uit kunnen maken. Hiervoor worden de bijbehorende kosten in rekening gebracht voor zover zij het beschikbaar gestelde budget te boven gaan. Hieronder een aantal voorbeelden van producten en diensten die in de nieuwe opzet tot het pluspakket behoren: De fysieke bibliotheek Een vestiging of servicepunt(en) als uitbreiding van het geactualiseerde spreidingsplan Extra openingsuren Plaats bieden aan lokale documentatiecentra of historische verenigingen Het plaatsen van wisselcollecties in verpleeg- en verzorgingshuizen Het organiseren van koffieochtenden in de vestigingen voor minder mobiele volwassenen. Deze groep kan door vrijwilligers vervoerd worden Lokale bijeenkomsten in de Friese taal of de streektaal Informatieloketten op het gebied van gezondheid, werk en inkomen, WMO, Centra voor Jeugd en Gezin, enz. De educatieve bibliotheek Extra diensten of producten voor het basisonderwijs Inrichten van schoolmediatheken op de basisscholen volgens de Bibliotheek op school-formule Biebsearch (voortgezet onderwijs) Organiseren van lezingen, workshops, presentaties en cursussen in de vestigingen Biebwerkt.nl De digitale bibliotheek Aansluiting op de landelijke database van de G!DS, een instrument om bijvoorbeeld een Gemeentegids of een Sociale Kaart van de gemeente te maken Provinciale initiatieven, zoals Social mediacaster, App streaming Music, Digitale etalages Informatieloketten op het gebied van gezondheid, werk en inkomen, WMO, Centra voor Jeugd en Gezin. 21