Raadsvergadering : 8 december 2015 agendapunt : Commissie : Sociaal

Transcriptie

1 Zaaknummer : Raadsvergadering : 8 december 2015 agendapunt : Commissie : Sociaal Onderwerp : Beleidsvisie Bibliotheek Oost- Achterhoek Collegevergadering : 10 november 2015 agendapunt : 32 Portefeuillehouder : J.A. Pot-Klumper Meer informatie bij : E. Dijkman tel: : Te nemen besluit: 1. De beleidsvisie Bibliotheek Oost- Achterhoek vast te stellen als richtinggevend beleid voor het bibliotheekwerk in Berkelland; 2. Het beleidskader Lezen is Leuk vastgesteld bij raadsbesluit van 17 mei 2011, nr. 21 intrekken; 3. Het college opdracht geven jaarlijks budget- en prestatieafspraken met de bibliotheek uit te werken en af te sluiten. Waarom dit voorstel? In 2011 werd het beleidskader Lezen is Leuk door de raad vastgesteld als basis voor bibliotheekwerk in de gemeente Berkelland. Met dit beleidskader werd afscheid genomen van het budgetcontract dat iedere 4 jaar samen met de gemeenten Oost Gelre en Winterswijk werd afgesloten. Ook werd een bezuiniging doorgevoerd waarmee de subsidie aan de Bibliotheek Oost Achterhoek (BOA) werd gehalveerd naar ,-. Met het budget worden nu 4 vestigingen in de gemeente open gehouden. Daarnaast zijn er 7 dorpsböke gerealiseerd. De BOA voldoet aan de beleidslijnen die in 2011 zijn geformuleerd. Tegelijkertijd ziet de BOA dat maatschappelijke ontwikkelingen en de nieuwe Bibliotheekwet vragen om een bredere visie. De BOA heeft beleid opgesteld dat anticipeert op deze ontwikkelingen. De BOA vraagt aan de gemeente Berkelland het voorgestelde beleid vast te stellen als richtinggevend beleid voor bibliotheekwerk in Berkelland. Wat is het effect? Met het vaststellen van de beleidsvisie van de BOA als richtinggevend beleid voor de komende jaren vervangt dit beleid het beleid Lezen is Leuk. In het voorgestelde beleid staan 3 pijlers centraal: kenniswerkplaats van en voor participerende burgers, partner voor leesvaardige en mediawijze kinderen en fysieke en digitale bibliotheek 2.0. Bij elk van deze pijlers horen prestaties. Deze prestaties worden jaarlijks in overleg tussen gemeente en BOA opgesteld. De prestatieafspraken vormen samen met de jaarlijkse budgetafspraken de basis voor de jaarlijkse subsidiebeschikking die aan de BOA wordt verstrekt. Het voorgestelde beleid wordt uitgevoerd binnen het huidige budget van ,-. Er hoeven geen organisatorische veranderingen binnen de BOA doorgevoerd worden. Er blijven 4 vestigingen in de gemeente Berkelland geopend. In te vullen door Griffie: Raadsvergadering 0 zonder hoofdelijke stemming Commissievergadering 0 met algemene stemmen Afhandelingsvoorstel voor raad: 0 stemmen voor, stemmen tegen 0 hamerstuk 0 aangenomen 0 bespreekstuk 0 verworpen 0 anders, nl 0

2 Argumentatie/onderbouwing: 1. Inspelen op (maatschappelijke) ontwikkelingen De digitalisering en de daarmee samenhangende toenemende informatiestroom, vraagt om digitale vaardigheden van onze inwoners. Daarnaast zijn ontlezing en daarmee samenhangende laaggeletterheid ontwikkelingen die aandacht blijven vragen. Ook de samenleving organiseert zich steeds meer van onderaf. De BOA wil daarin een faciliterende rol vervullen. Dit ook in relatie tot ontwikkelingen in het sociale domein waarbij de bibliotheek één van de ketenpartners is. 2. Blijven voldoen aan de verplichtingen van de nieuwe Bibliotheekwet Per 1 januari 2015 is de nieuwe Bibliotheekwet van kracht. De BOA voldoet aan de eisen uit deze wet, maar om hier ook in de toekomst aan te blijven voldoen, is er beleid nodig wat inspeelt op de maatschappelijke ontwikkelingen. Kanttekeningen/risicoparagraaf Vanuit de gemeente Bronckhorst is het initiatief genomen te komen tot een Achterhoekse visie op bibliotheekwerk. Het plan om toe te werken naar 1 Achterhoekse bibliotheek heeft (op het moment) geen draagvlak verkregen onder de Achterhoekse gemeenten. Er is nu een werkgroep ingesteld die een verdere verkenning start. Als we kijken naar Berkelland kunnen we stellen dat we nu met een budget van ,- 4 vestigingen in de gemeente openhouden. Het is voor Berkelland dan ook maar zeer de vraag of de regionale samenwerking een verbetering van de situatie oplevert. We wachten de plannen af, maar gaan ondertussen niet voor stilstand in Berkelland. Financiële paragraaf Voor het uitvoeren van het beleid is geen aanvullend budget nodig. Het huidige budget van de BOA van ,- maakt onderdeel uit van de begroting van de gemeente. Informatie en communicatie (in-en extern) De BOA heeft op 29 september tijdens een informerende commissie van de raad, de raadsleden geïnformeerd over het nieuwe beleid. Het verzoek wat nu voorligt is in lijn met wat aan u is gepresenteerd. Inspraak en participatie Wat betreft participatie zal de Bibliotheek Oost-Achterhoek de programma s voor de samenleving samen met burgers opzetten en uitvoeren. Dit alles uiteraard in samenwerking met andere partners in de gemeente. Wat betreft inspraak neemt de Bibliotheek Oost-Achterhoek deel aan het landelijke programma Biebpanel waarin de mening van burgers wordt gevraagd over de inspanningen van de bibliotheek en de beleidskeuzes die zij maakt. Planning en evaluatie Na vaststelling van het beleid, wordt dit de basis voor de subsidiebeschikking van 2016 en de komende jaren. Jaarlijks evalueren we de prestatieafspraken met de subsidievaststelling voor het betreffende jaar. Burgemeester en wethouders van Berkelland, de secretaris, de burgemeester, J.A. Wildeman. drs. J.H.A. van Oostrum. 2

3 Raadsvergadering : 8 december 2015 Agendapunt : De raad van de gemeente Berkelland; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 10 november 2015; b e s l u i t : 1. de beleidsvisie Bibliotheek Oost- Achterhoek vast te stellen als richtinggevend beleid voor het bibliotheekwerk in Berkelland; 2. het beleidskader Lezen is Leuk, vastgesteld bij raadsbesluit van 17 mei 2011, nr. 21 in te trekken; 3. het college opdracht te geven jaarlijks de budget- en prestatieafspraken met de bibliotheek uit te werken en af te sluiten. Aldus vastgesteld in de raadsvergadering van 8 december 2015 de griffier, de voorzitter, 3

4 Toelichting raadsvoorstel Onderwerp : Beleidsvisie Bibliotheek Oost- Achterhoek Beleid lezen is Leuk (2011) Op 17 mei 2011 werd de koers Lezen is Leuk als koers voor bibliotheekwerk in de gemeente Berkelland vastgesteld. De maatschappelijke doelen werden als volgt geformuleerd: jongeren van 4 t/m 12 jaar te stimuleren om te lezen en 12 tot 100 jarigen stimuleren om te blijven lezen. Daarnaast werd de ontmoetingsfunctie van de bibliotheek als doel benoemd. Ook werd besloten dat functies zoals kunstuitleen, filmhuis, leeskring, en het uitlenen van leesvoorzieningen niet langer werden gesubsidieerd. Deze functies moesten kostendekkend uitgevoerd worden. Daarnaast werd de doelgroep 0 tot 4 jarigen benoemd als groep waarop ingezet moest worden om een doorgaande lijn van 0 tot 100 jaar te creëren. En voor de kleine kernen de realisatie van dorpsböke. Financieel werd de bijdrage aan de bibliotheek fors verminderd naar ,- per jaar. Het beleid werd vertaald in het bestek Lezen is Leuk. Dit bestek vormde de basis voor de jaarlijkse subsidiebeschikking aan de BOA. Met de nieuwe koers voor bibliotheekwerk in Berkelland vond binnen de bibliotheek een ingrijpende reorganisatie plaats. Ook werd afscheid genomen van het budgetcontract met Winterswijk en Oost Gelre. Resultaten lezen is leuk Anno 2015 kunnen jongeren t/m 14 jaar gratis lid worden van de bibliotheek. Hiermee heeft men onbeperkt toegang tot boeken en informatie. De ontwikkeling van de digitale bibliotheek wordt landelijk verder opgepakt, hier is BOA onderdeel van. Er zijn 4 fysieke plekken in de gemeente waar boeken geleend kunnen worden. Deze vestigingen zijn tussen de 26,5 en 29,5 uur per week geopend. Ook heeft de bibliotheek als het gaat om huisvesting op de locaties voordeurdelers gevonden, wat voor versterking van de ontmoetingsfunctie en terugdringing van de financiële lasten zorgt. De laatste vestiging waar dit moet worden gerealiseerd is Neede. De focus op de jeugd en het verminderde budget heeft tot gevolg dat de collectie voor volwassenen en ouderen in omvang is verminderd. Wel is het voor deze doelgroep mogelijk via de digitale bibliotheek boeken uit een brede collectie boeken te lenen. Om de jeugd te stimuleren te gaan en blijven lezen was de samenwerking met de scholen ook een belangrijk speerpunt. Hiervoor zijn zogenaamde lees- mediacoaches op diverse basisscholen in de gemeente actief. En voor 0 tot 4 jarigen is het programma Boekstart in samenwerking met de gemeente verder uitgewerkt. Ook zijn er 7 dorpsböke gerealiseerd door de belangenverenigingen uit de kleine kernen. Welke ontwikkelingen zien we? Belangrijke ontwikkeling is de digitalisering en de enorme informatie die we daardoor dagelijks tot onze beschikking hebben. Dit vraagt om vaardigheden om goed om te gaan met alle informatie. Helaas komen niet alle inwoners mee met de digitale ontwikkelingen. Ongeveer 11% van de inwoners is laaggeletterd. Zij komen niet mee in deze ontwikkelingen. Door de digitalisering is de wereld kleiner geworden. Toch is er ook de ontwikkeling dat we ons steeds meer lokaal organiseren. En overheden ook de gemeente Berkelland werken steeds meer vanuit initiatieven van onderaf. Daarnaast zijn er natuurlijk de decentralisaties in het sociale domein. De bibliotheek kan in samenwerking met maatschappelijke instellingen hierin een toegevoegde waarde vervullen. Dit vanuit de eigen kerntaak leren, lezen en informeren. Bijvoorbeeld door de aanpak van laaggeletterdheid, het zijn van een ontmoetings/ /informatiepunt voor de decentralisaties, het aanbieden van huiswerkactiviteiten voor de jeugd en het ontwikkelen van digitale basisvaardigheden.. 4

5 Naast bovenstaande ontwikkeling is er ook een nieuwe Bibliotheekwet 1 per 1 januari 2015 van kracht. Als vanzelfsprekend is deze wet geënt op de maatschappelijke ontwikkelingen. Het is overigens vanuit de nieuwe Bibliotheekwet geen verplichting voor een gemeente om een bibliotheek in stand te houden. Is er wel een bibliotheek in de gemeente, dan moet deze in ieder geval voldoen aan een 5 tal criteria. Letterlijke tekst uit Artikel 5 bibliotheekfuncties uit de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen: Een voor een ieder toegankelijke openbare bibliotheekvoorziening omvat in ieder geval de volgende functies, die bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling en verbetering van de maatschappelijke kansen van het algemene publiek: a. ter beschikking stellen van kennis en informatie; b. bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie; c. bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur; d. organiseren van ontmoeting en debat; en e. laten kennis maken met kunst en cultuur. We kunnen concluderen dat de bibliotheek in Berkelland hieraan voldoet. Om hier ook in de toekomst aan te blijven voldoen Is het noodzakelijk in te spelen op de maatschappelijke ontwikkelingen. Geletterdheid en digitale vaardigheden zijn onmisbaar voor elke burger in de samenleving, zoals ook benoemd wordt in het rapport van de commissie Cohen over het bibliotheekwerk van de toekomst 2. 3 strategische lijnen De bibliotheek wil de komende periode sturen op de 3 strategische lijnen: 1. Kenniswerkplaats van en voor participerende burgers: hieronder vallen digitale vaardigheden, ondersteuning van programma s voor maatschappelijke participatie en het faciliteren in het verbinden van burgers als het gaat om burgers die elkaar wat willen leren op gebied van lezen, schrijven en digitale vaardigheden. 2. Partner voor leesvaardige en mediawijze kinderen: hier gaat het om het ondersteunen van scholen als het gaat om taalontwikkeling. Dit om laaggeletterdheid terug te dringen. Hierbij kan gedacht worden aan vroeg- en voorschoolse activiteiten zoals bijvoorbeeld Boekstart. Daarnaast is de bibliotheek op school een belangrijk concept wat uitgezet wordt onder de basisscholen in de gemeente. Ook het voortgezet onderwijs maakt hier onderdeel vanuit met speciale programma s. 3. Fysieke en digitale bibliotheek 2.0: het gaat hier om het toegankelijk maken van diverse collecties voor de inwoners onder andere door de koppeling met de landelijke digitale bibliotheek. Door gebruik te maken van samenwerkingspartners worden de vestigingen van de bibliotheek de huiskamer voor de participatiesamenleving en is er ruimte voor programma s voor ouderen en kinderen. Voor een uitgebreid overzicht van de inhoud van deze 3 lijnen, verwijzen we u naar de beleidsvisie van de BOA. De bibliotheek profileert zich nadrukkelijk als een maatschappelijke partner. Hiervoor is samenwerking met verschillende instanties noodzakelijk. Ook de gemeente heeft hierin een belangrijke rol, als het bijvoorbeeld gaat om de link met de voormekaar teams. Door het sturen op deze strategische lijnen, veranderd het werk in de bibliotheek. Het vraagt niet om organisatorische veranderingen, maar de BOA richt wel een scholingsprogramma voor het personeel in

6 Budget- en prestatieafspraken Ter uitvoering van het voorgestelde beleid worden er jaarlijks budget- en prestatieafspraken gemaakt met de bibliotheek. De inhoud daarvan is niet geheel nieuw. Ook nu al vinden er diverse activiteiten plaats die passen binnen de 3 strategische lijnen die de bibliotheek voorstelt in haar visie. De jaarlijkse prestatie- en budgetafspraken worden door het college in afstemming met de BOA geformuleerd. Ter indicatie is in de bijlage van de beleidsvisie van de BOA een overzicht opgenomen van de afspraken die hierin opgenomen kunnen worden. Hierbij is het goed te noemen dat we de subsidiebeschikking voor 2016 in afwachting van het raadsbesluit nog niet hebben verzonden. De afspraken zoals benoemd in de bijlage vormen de leidraad voor de beschikking van Per jaar worden de prestaties benoemd, waar mogelijk ook in afstemming met de gemeente Winterswijk en Oost Gelre. Als vanzelfsprekend zijn bibliotheken bezig in een meerjarig proces in de transitie van een klassieke bibliotheek naar een maatschappelijk en educatieve bibliotheek. Dit betekent ook dat de jaarlijkse prestatieafspraken stap- voor-stap mee veranderen. Financieel Voor het uitvoeren van het beleid is geen aanvullend budget nodig. Het huidige budget van de BOA van ,-( + index) maakt onderdeel uit van de begroting van de gemeente. Wel is het zo dat de bibliotheek verwacht dat de traditionele gebruikersinkomsten gaan dalen. Zij zoeken daarom naar nieuwe vormen van inkomsten. Zo wordt aan scholen gevraagd om bij te dragen aan de programma s van de bibliotheek en zal gezocht worden naar incidentele projectsubsidies als het gaat om afstemming rond het sociaal domein of ambities rond de Bibliotheek op School (de combinatiefunctionaris is een voorbeeld van een incidentele projectsubsidie). Conclusie Met het nieuwe beleid dat de bibliotheek voorstelt kan de bibliotheek Inspelen op de maatschappelijke ontwikkelingen van digitalisering en de ontwikkelingen in het sociale domein. En kan de bibliotheek blijven voldoen aan de pijlers uit de nieuwe Bibliotheekwet. Er hoeven daarnaast geen organisatorische veranderingen binnen de bibliotheek plaats te vinden en het voorgestelde beleid blijft binnen het huidige budget wat onderdeel uitmaakt van de gemeentebegroting. 6