Nr.: a/6/A.22, C Groningen, 10 februari 2005

Transcriptie

1 Aan de leden van Provinciale Staten Nr.: a/6/A.22, C Groningen, 10 februari 2005 Behandeld door: R. Krämer, F. Martens Telefoonnummer : (050) , Bijlage : 1 Onderwerp : marsrouteplan bibliotheekvernieuwing provincie Groningen Geachte dames en heren, Inleiding Bijgaand ontvangt u het Marsrouteplan bibliotheekvernieuwing voor de provincie Groningen. Dit Marsrouteplan gaat in op de voortgang van het vernieuwingsproces van het openbaar bibliotheekwerk in Groningen en beschrijft de beoogde resultaten voor eind De eerste fase van het bibliotheekvernieuwingsproces speelde in de periode 2001 tot en met 2004 en was gebaseerd op het in 2001 afgesloten Koepelconvenant Herstructurering Openbaar Bibliotheekwerk door VNG, IPO en het ministerie van OCenW 1. Met dit Koepelconvenant werd een traject in gang gezet voor een ingrijpend vernieuwingsproces van het openbaar bibliotheekwerk met als doel het tot stand brengen van een landelijk dekkend netwerk van bibliotheken die een centrale positie in de kennissamenleving voor de toekomst kunnen waarborgen. Voor de periode heeft het kabinet Balkenende II opnieuw extra middelen beschikbaar gesteld. Deze impuls moet het mogelijk maken om het proces van de bibliotheekvernieuwing voort te zetten. In de Aanvulling op het Koepelconvenant van juli 2004 is afgesproken dat elke provincie een Marsrouteplan opstelt waarin de inhoudelijke vernieuwing voor de jaren 2005 tot en met 2007 is uitgewerkt. Dit plan zal ter beoordeling worden voorgelegd aan de landelijke Stuurgroep Bibliotheken die het Ministerie van OCenW adviseert over de toekenning van vernieuwingsgelden aan de provincie Groningen. Voor de toetsing van het Marsrouteplan door de Stuurgroep Bibliotheken geldt als algemeen uitgangspunt dat het plan concreet zicht moet geven op de beoogde verbetering van de dienstverlening van openbare bibliotheken aan gebruikers. Het Marsrouteplan gaat veel partijen aan. Het is van belang dat het plan wordt gedragen door gemeenten, bibliotheken en de provincie. De eerste versie van het Marsrouteplan is, na goedkeuring door de Stuurgroep Bibliotheekvernieuwing in de provincie Groningen, op 2 november 2004 voor commentaar verzonden naar de gemeenten met het verzoek om voor 17 november te reageren. 1 Voor de bereikte resultaten in de provincie Groningen voor de periode 2001 tot en met 2004 zie 2.2 van het Marsrouteplan.

2 Omdat de reactietermijn op dit Marsrouteplan erg kort was, zal in maart 2005 een werkconferentie voor gemeenten worden gehouden waarin ruimte geboden wordt om opmerkingen, aanvullingen en suggesties op dit plan te geven. De inmiddels ontvangen reacties van de gemeenten zijn als bijlage 5 in het Marsrouteplan opgenomen. Met de toezending van het Marsrouteplan aan de gemeenten hebben ook de besturen van de openbare bibliotheken het plan ontvangen. Ook is het Marsrouteplan besproken in de Cliëntenraad en met het management van de bibliotheken in Groningen 2. Wat moet eind 2007 zijn bereikt. Het Marsrouteplan moet zicht geven op een verbetering van de dienstverlening van de bibliotheken. Voor Groningen betekent dit dat de volgende doelen eind 2007 moeten zijn bereikt: De kerntaken van de openbare bibliotheken op het terrein van informatie, cultuur, educatie en maatschappelijk functioneren zijn vernieuwd en verbreed; Op basis van de lokale vernieuwingsagenda hebben bibliotheken en gemeenten weloverwogen keuzes gemaakt en daarover afspraken gemaakt; Bibliotheken worden door overheden op elk niveau gezien en erkend als instrument voor integraal beleid, gebaseerd op de kernfuncties van de bibliotheek; Bibliotheken zijn naar buiten gericht en wendbaar. Ze nemen de behoeften en vragen van burgers als uitgangspunt voor het functioneren; Bibliotheken bieden een pakket aan digitale diensten, dat onderling en op alle niveaus is afgestemd en dat aansluit op de behoeften van gebruikers; Eind 2007 moet de clustervorming zijn afgerond. Het stelsel in Groningen bestaat dan (naar verwachting) uit acht bibliotheekclusters en een provinciale serviceorganisatie die gezamenlijk een hecht netwerk vormen met duidelijke afspraken over taken en verantwoordelijkheden; Alle bibliotheken zijn gecertificeerd en passen kwaliteitszorg toe overeenkomstig het INK; Personeel is op alle niveaus en in de volle breedte van de branche gekwalificeerd om de inhoudelijke vernieuwing ook na 2007 met volle kracht te kunnen uitvoeren. Wat betekent dit Marsrouteplan voor provincie, gemeenten en bibliotheken De provincie voert de regie over de herstructurering van het bibliotheekwerk. Zij ondersteunt, stimuleert en coördineert de planvorming en ziet toe op de implementatie daarvan. Ook heeft de provincie een financiële taak, namelijk het in samenspraak met de gemeenten inzetten van de vernieuwingsgelden. De gemeenten stellen samen met het bibliotheekcluster en eventuele lokale of regionale voorzieningen een vernieuwingsagenda op waaruit blijkt hoe zij een impuls geven aan het beleid dat past binnen de algemene doelstellingen. Deze vernieuwingsagenda is gebaseerd op de zogenaamde richtlijnen waarin beschreven staat wat een gebruiker mag verwachten aan producten en diensten van een bibliotheek. Het halen van de minimumnorm, het zogenaamde instapniveau is daarvoor een eerste voorwaarde. Bij dit instapniveau gaat het om een niveau van gemeentesubsidie per inwoner voor de openbare bibliotheek. Gemeenten, die qua bekostigingsniveau van hun openbare bibliotheek dit instapniveau behalen of behaald hebben kunnen aanspraak maken op de intensiveringmiddelen van het Rijk. Gemeenten dienen tevens te verklaren dat zij, onder voorbehoud van goedkeuring door de gemeenteraad, in de jaren niet zodanige bezuinigingen op de openbare bibliotheek laten plaatsvinden dat een subsidie volgens de minimumnorm niet meer wordt gerealiseerd. In de provincie Groningen voldoen alle gemeenten aan de minimumnorm die voor het instapniveau is vastgesteld 3. De bibliotheken tenslotte zijn uitvoerder van het door gemeenten vastgestelde beleid. Belangrijke randvoorwaarden hierbij zijn snelle realisatie van de clustervorming, deskundig personeel en kwaliteitszorg. 2 De Cliëntenraad bestaat uit vertegenwoordigers van de besturen van alle openbare bibliotheken in de provincie. 3 Voor een overzicht van het instapniveau in de provincie Groningen zie 1.4 van het Marsrouteplan. 2

3 Extra impulsgelden Rijksoverheid Om de bibliotheekvernieuwing een impuls te kunnen geven zijn door de rijksoverheid extra middelen beschikbaar gesteld. Dit gebeurt door middel van de Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken en de Vernieuwingsimpuls. De bij deze regelingen behorende geldstromen worden onderscheiden maar niet gescheiden. Dit betekent dat middelen die niet worden benut in de Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken op provinciaal niveau worden samengevoegd met de Vernieuwingsimpuls en daarmee beschikbaar blijven voor inhoudelijke vernieuwing in een provincie. De middelen voor de Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken bestaan uit de voortzetting van de 5,5, miljoen die beschikbaar was voor de periode Dit bedrag is inmiddels gegroeid tot bijna 6 miljoen. Daarnaast is voor de periode van een oplopend bedrag voor de inhoudelijke vernieuwing beschikbaar. De gelden voor de Vernieuwingsimpuls lopen op van 2 miljoen in 2004 naar 20 miljoen in Uitwerking voor de provincie Groningen laat het volgende beeld zien: Jaar Ondersteuningsregeling basisbibliotheken Gemeenten Vernieuwingsimpuls Provincie Totaal De Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken is bedoeld om gemeenten een compensatie te verlenen voor frictiekosten die zullen ontstaan als lokaal daadwerkelijk personeel of personele taken worden overgenomen van de serviceorganisatie. Het gaat hierbij om een landelijke regeling waarbij gemeenten met minder dan inwoners een tegemoetkoming voor extra te maken kosten krijgen van 0,82 per inwoner. Door het maatwerk in de provincie Groningen (de keuze om het werkgeverschap centraal onder te brengen bij Biblionet) heeft het landelijk Procesbureau Bibliotheekvernieuwing op 21 september 2004 laten weten dat gemeenten in Groningen niet in aanmerking komen voor deze middelen. Dit betekent dat de gelden uit de Ondersteuningsregeling Basisbibliotheken samenvloeien met de middelen uit de Vernieuwingsimpuls. Overigens voorziet het Groninger Marsrouteplan wel in een flexibel fonds voor frictiekosten voor bibliotheken die als gevolg van de clustervorming met onvoorziene kosten worden geconfronteerd. Ook biedt het Marsrouteplan mogelijkheden om vanuit gemeenten en/of clusters met voorstellen voor projecten te komen. Hierdoor komen langs indirecte weg toch gelden voor gemeenten beschikbaar. Inzet gelden provincie Groningen In het Marsrouteplan is er voor gekozen de besteding van middelen vooral te richten op zichtbare vernieuwing van de bibliotheken in gemeenten. Dit betekent dat naast programma s die op netwerkniveau worden opgepakt in toenemende mate het initiatief bij gemeenten komt te liggen. Het begrip Vitaal Platteland, en de rol die de digitalisering in dit verband heeft, spelen hierbij een cruciale rol. Bij de besteding van middelen wordt gewerkt langs drie lijnen: Programma s op clusterniveau: Voor programma s op clusterniveau is een oplopend bedrag beschikbaar. Hierbij gaat het vooral om vernieuwende projecten die gemeenten ten behoeve van het eigen cluster kunnen opzetten. De middelen kunnen niet worden aangewend als compensatie voor gemeentelijke bezuinigingen of voor de reguliere exploitatie van de bibliotheek; 3

4 Programma s op netwerkniveau: De programma s die op netwerkniveau worden uitgevoerd zijn programma s waarvoor een grotere schaal wenselijk is. In de praktijk zullen hier, naast gemeenten en bibliotheekclusters ook de serviceorganisatie of andere provinciale en/of landelijke partners bij betrokken zijn. De resultaten van deze programma s worden voor alle bibliotheken in de provincie Groningen zichtbaar in de vorm van een netwerkbrede implementatie; Aansluiting bij bestaande programma s: In het Marsrouteplan wordt niet alleen rekening gehouden met nieuwe programma s. Ook kansrijke projecten die in de afgelopen jaren in gang zijn gezet vinden hier een plek. Deze aanpak brengt met zich mee dat een deel van de projecten nog niet beschreven is. Hiervoor ligt de bal bij de gemeenten. Dit betekent dat de beschreven programma s en projecten in het Marsrouteplan richtinggevend zijn en inhoudelijk nog kunnen veranderen als gemeenten, gedurende het proces, met kansrijke voorstellen komen. Ook in financiële zin is er rekening mee gehouden dat zich verschuivingen kunnen voordoen als gevolg van ontwikkelingen in de periode Een bepalende factor is bijvoorbeeld de snelheid waarmee de clustervorming tot stand komt. Als zodanig biedt het Marsrouteplan een flexibel kader waardoor het mogelijk is te anticiperen op creativiteit, kansen en de snelheid van clustervorming. De Stuurgroep Bibliotheekvernieuwing in Groningen bepaalt of en in welke mate zich verschuivingen zullen voordoen. Daarnaast geldt dat voor de inzet van middelen voor de periode dezelfde uitgangspunten als die voor de periode golden, van toepassing zijn. Dit houdt in dat de vernieuwingsgelden worden ingezet voor inhoudelijke vernieuwing, de middelen ten goede komen aan alle bibliotheken in het Gronings bibliotheeknetwerk (zowel voor 30- als voor 30+ gemeenten) en als waarborg voor een optimaal rendement voor de vernieuwing wordt uitgegaan van een meerjarig perspectief. Hoe verder Dit Marsrouteplan zal worden verzonden naar het de Stuurgroep Bibliotheken die het ministerie van OCenW adviseert over de toekenning van de vernieuwingsgelden aan de provincie Groningen. Dit plan heeft een meerjarig perspectief, maar zal elk jaar opnieuw moeten worden ingediend bij de Stuurgroep Bibliotheken. In de loop van dit jaar zullen toetsings- en evaluatiecriteria worden ontwikkeld op grond waarvan de Stuurgroep Bibliotheekvernieuwing in de provincie Groningen kan beslissen of bijstelling van het Marsrouteplan noodzakelijk is. Medio dit jaar zullen wij u over de werkzaamheden en resultaten van het bibliotheekvernieuwingsproces in de provincie Groningen over de periode informeren. Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten der provincie Groningen:, voorzitter., secretaris. 4

5 5