Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Schiermonnikoog. Jaarverslag Lokale Commissie

Transcriptie

1 Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Schiermonnikoog Jaarverslag Lokale Commissie 2014

2 > Cijfers en grafieken Welstandadviesaanvragen per gemeente in het verslagjaar 2014 TER INTRODUCTIE De gemeenschappelijke regeling hûs en hiem heeft in 2014 weer een positief financieel resultaat geboekt, na twee verliesgevende jaren. Door een stijging van het aantal adviesaanvragen namen de adviesinkomsten toe met circa 25% ten opzichte van De lasten van de Friese adviesorganisatie vielen lager uit door ingrepen in de bedrijfsvoering. De gunstige jaarcijfers zijn tevens een signaal dat de Friese bouweconomie weer aantrekt, na een lange periode van stagnatie. Deels is de toename van bouwinitiatieven in Fryslân toe te schrijven aan het feit dat er weer woningbouwplannen worden ontwikkeld. Ook de agrarische sector droeg met o.a. uitbreidingen van nieuwe stallen flink bij. In 2014 werd een mijlpaal bereikt met de 100ste Nije Pleats sessie. Opvallend in de jaarcijfers is verder dat het aantal monumentenaanvragen in 2014 met bijna 25% toenam. Dat hûs en hiem in 2014 weer zwarte cijfers schrijft, terwijl in de begroting met een tekort van ruim 2 ton rekening was gehouden, geeft aan dat de GR gevoelig is voor conjuncturele veranderingen. De eind 2013 in gang gezette transitie naar een flexibele organisatie, die beter kan inspelen op veranderingen in de adviesbehoefte, wordt dan ook door het dagelijks bestuur doorgezet. Eind 2014 werd in een Georganiseerd Overleg met de vakbonden een akkoord bereikt over een Sociaal Plan. Als er weer sprake is van een kostendekkende exploitatie van de GR hûs en hiem zal de discussie over de ruimtelijke kwaliteitsborging in de deelnemende gemeenten zich meer kunnen toespitsen op de inhoud. Met de Omgevingswet in aantocht is er voldoende aanleiding om ons te bezinnen op de wijze waarop zowel het beleid als de uitvoering daarvan in de toekomst gestalte krijgt. Een aantal gemeenten heeft in 2014 het welstandsbeleid bijgesteld door de welstandsnota te actualiseren. Enkele gemeenten willen ook invulling geven aan de ruimte die de wetgever biedt om met behulp van de Kan-bepaling de uitvoering van dat welstandsbeleid anders te organiseren. Mede naar aanleiding van de uittreding van de gemeente Tytsjerksteradiel uit de gemeenschappelijke regeling heeft dit onderwerp tot stevige debatten geleid in de vergaderingen van het Algemeen Bestuur, dat in 2014 tweemaal bijeen kwam. De basis voor de gemeenschappelijke regeling wordt gevormd door het principe dat gemeenten samenwerken. Omdat ze gezamenlijke opgaven hebben, omdat ze expertise en ervaring kunnen delen en ook omdat de adviestaken op een financieel efficiënte wijze worden uitgevoerd. Naast pleidooien om ruimte te bieden aan een meer gedifferentieerde vorm van deelname aan de GR is er de roep om harmonisatie en onderlinge solidariteit. In het verslagjaar hebben deze debatten nog niet tot een eensluidende conclusie geleid. Deze discussie zal in 2015 worden voortgezet. Het initiatief om de contacten tussen gemeenteraadsleden en leden van de commissie Ruimtelijke Kwaliteit te intensiveren is succesvol gebleken. Ook in 2014 werden er in verschillende gemeenten informatieve bijeenkomsten en fietstochten georganiseerd, waarbij gezamenlijk de resultaten van het gemeentelijk beleid voor welstand en monumenten werden aanschouwd en besproken. Marc A. Visser directeur Totaal aantal welstandsadviesaanvragen in het verslagjaar 2014 Totaal aantal welstandsadviesaanvragen in de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit in het verslagjaar 2014

3 SAMENSTELLING VAN DE COMMISSIE De Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van Schiermonnikoog bestaat net als die van Vlieland uit één van de rayonarchitecten van hûs en hiem. Ter informatie: de overige aangesloten gemeenten worden elke twee weken door een tweemans-commissie bezocht. Als gevolg van deze aangepaste werkwijze worden verhoudingsgewijs meer plannen in de Centrale Adviescommissie behandeld. Onder de paragraaf over de lokale commissie wordt nog nader op de werkwijze ingegaan. De rayonarchitect in 2014 was Tim Brill en de Monumentendeskundige Gertjan Timmer. De Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit was in 2014 samengesteld uit de volgende externe leden: Architecten (2x) Stedenbouwkundige Burgerlid Landschapsarchitect Monumentendeskundige Cultuurhistoricus Voorzitter (directeur hûs en hiem) Secretaris (adviseur hûs en hiem) (Zie ook onze website voor een overzicht van de leden van de adviescommissie.) GEMEENTELIJK BELEID Algemeen Het gemeentelijk welstandsbeleid maakt deel uit van het totale gemeentelijke ruimtelijk beleid. De advisering vindt plaats binnen de bouwmogelijkheden van de bestemmingsplannen. De structuurvisie is het richtinggevend document voor de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen op de langere termijn met uitwerkingen tot de vereiste maatregelen op kortere termijn. Aan de ruimtelijke kwaliteit wordt verder sturing gegeven met beeldkwaliteitplannen, en zo mogelijk gemeentelijke-monumentenbeleid en reclamebeleid. Welstandsbeleid Het gemeentelijke welstandsbeleid is in 2004 door de gemeenteraad voor het eerst vastgesteld. De kern van de welstandsnota wordt gevormd door de gebiedscriteria. Deze toetsingscriteria omschrijven in de verschillende soorten te onderscheiden gebieden per beeldaspect de aanwezige en beoogde kwaliteit van de bebouwing. In 2008 is de nota aangevuld, in samenhang met het nieuwe bestemmingsplan Dorp, dat minder gedetailleerd is dan het oorspronkelijke bestemmingsplan van het beschermde dorpsgezicht. In 2014 is de nota in verband met de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo, 2010) en de gewijzigde fysieke situatie geactualiseerd. De welstandsnota is overigens niet te vinden op de gemeentelijke website, wel de kaart met de verschillende gebieden. Actueel is de discussie over de wenselijkheid van de ambtelijke welstandsadvisering (de zogenaamde Kanbepaling ). Erfgoedbeleid De monumentenverordening van Schiermonnikoog is in 2007 vastgesteld. In de gemeente Schiermonnikoog bevinden zich 31 rijksmonumenten en een van rijkswege beschermd dorpsgezicht, te weten Oosterburen. Hoewel de gemeente Schiermonnikoog binnen haar gemeentegrenzen voldoende potentieel aan gemeentelijke monumenten herbergt, voert zij nog geen gemeentelijke-monumentenbeleid en kent zij geen lijst met gemeentelijke monumenten. In de vergunningverlening krijgen de aspecten met betrekking tot cultuurhistorie evenwel zorgvuldig aandacht. Een bijzonder project is de Noordertoren die in het verslagjaar, gelijktijdig met de Brandaris op Terschelling, is gerenoveerd. Omdat de Noordertoren een rol speelt bij de kustbewaking, moet deze toren voldoen aan de technisch eisen die Rijkswaterstaat aan de toren stelt. Gezien het feit dat het hier een rijksmonument betreft, was terughoudendheid vereist bij de ingrepen. De Noordertoren is op 25 juni 2015 in gebruik genomen. > Cijfers en grafieken Monumentenadviesaanvragen per gemeente in het verslagjaar 2014 > Cijfers en grafieken Totaal aantal monumentenadviesaanvragen in het verslagjaar 2014 Totaal aantal monumentenadviesaanvragen in de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit in het verslagjaar 2014

4 Reclamebeleid In 2001 heeft de gemeente de Notitie Reclamebeleid vastgesteld. Het beleid is gedifferentieerd in zes gebieden. In de aanvulling van de welstandsnota van 2008 zijn voor het deelgebied Streekbebouwing extra criteria opgenomen. In de actualisatie van de welstandsnota is het reclamebeleid nog niet aangepast. Handhavingsbeleid Een krachtig handhavingsbeleid draagt, zo blijkt uit de praktijk van de advisering, bij aan het vergroten van het draagvlak voor de ruimtelijke kwaliteitsborging. De gemeente Schiermonnikoog heeft ten aanzien van welstand en monumentenzorg een actief handhavingsbeleid. DE LOKALE COMMISSIE De openbare vergadering Gezien het beperkte aantal aanvragen en de reistijden adviseert de commissie op afroep op het eiland zelf, waarbij vanzelfsprekend ook de aanvragers worden uitgenodigd. Het merendeel van de aanvragen worden op het kantoor van hûs en hiem in Leeuwarden afgehandeld, waarbij overigens de aanvragers op verzoek ook aanwezig kunnen zijn. Ook worden plannen zo nodig aansluitend aan de lokale commissievergadering in het gemeentehuis van Dongeradeel behandeld. In 2014 heeft dit vijf maal plaats gehad, waarbij acht plannen - alle met bezoek - werden behandeld. Vooroverleg en tussenoverleg Naast de formele welstandstoetsing biedt de vergadering ook de mogelijkheid tot vooroverleg met de commissie. De aanvrager krijgt daarmee in een vroeg stadium zicht op de aanvaardbaarheid van zijn plannen. De aanvragers van Schiermonnikoog maken veelvuldig gebruik van de mogelijkheid van vooroverleg. Overige activiteiten In het verslagjaar heeft de rayonadviseur een voorstel voor de actualisatie van de welstandsnota gemaakt. Het ging hierbij niet om wezenlijke beleidswijzigingen, maar om de nota aan de vernieuwde regelgeving aan te passen. Verder is het gebied met recreatiewoningen in vier groepen verdeeld en is een aantal kleine gebieden toegevoegd. Dit voorstel is in december 2014 door de gemeenteraad vastgesteld. > Cijfers en grafieken Aantal adviesaanvragen en behandelingen / Percentage plannen met bezoek Aantal adviesaanvragen en behandelingen Het aantal aanvragen daalde in 2014 van 32 naar 27. Schiermonnikoog onttrekt zich o.a. vanwege het grote aandeel van de minder conjunctuurgevoelige toeristische sector van de provinciebrede tendens. Dit bleek ook in 2013: op het dieptepunt van de crisis kende Schiermonnikoog juist een hoogtepunt in het aantal aanvragen Percentage plannen met bezoek --- Gemeente Schiermonnikoog --- Provinciaal De specifieke werkwijze op Schiermonnikoog leidt tot een erg hoog percentage plannen met bezoek: Van de 29 aanvragen zijn 23 in het bijzijn van de aanvrager of diens adviseur behandeld. Dit is bijna

5 > Cijfers en grafieken Percentage naar de aard van het advies DE ADVISERING Algemeen De advisering aan de gemeente behelst de toetsing van de ingediende bouwplannen aan het door de gemeenteraad vastgestelde beleid. Jaarlijks brengen zowel de commissie als burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad verslag uit van de advisering en hoe daarmee is omgegaan. De werkwijze van de lokale commissie is erop gericht de toetsing van de plannen zoveel mogelijk in dialoog met de aanvrager te doen. Deze directe communicatie is voor alle betrokkenen niet alleen plezierig maar ook efficiënt: de planbedoelingen worden voor de commissieleden verhelderd en eventuele kritiek kan doorgaans in tweede instantie worden ondervangen. De welstandsnota in de dagelijkse praktijk. De welstandsnota is in 2014 geactualiseerd. De bruikbaarheid van de welstandsnota is in het algemeen goed te noemen. De gestelde criteria zijn vaak helder en duidelijk. De bekendheid bij de aanvragers en vertegenwoordigers blijft vaak beperkt tot het bestaan van de nota. Wellicht kan het opnemen van de nota op de gemeentelijke website hierbij helpen. Nu is alleen de kaart met welstandsgebieden te vinden. Het ligt in het voornemen de nu geactualiseerde nota in 2015 meer fundamenteel te herzien, waarbij ook de bevolking zal worden geraadpleegd. Advisering in afwijking van de criteria In de meeste gevallen bieden de criteria van de welstandsnota voldoende houvast voor de beoordeling van de aanvragen. In de gevallen dat een afwijkend ontwerp van bijzondere kwaliteit is en een extra bijdrage aan het omgevingsbeeld levert kan de commissie adviseren de hardheidsclausule toe te passen. Vrijwel zonder uitzondering worden deze gevallen aan de breed samengestelde centrale commissie voorgelegd. In het verslagjaar heeft de commissie hier geen gebruik van gemaakt. In afwijking van het advies verleende of geweigerde vergunning Dit jaar zijn ons geen meldingen gedaan van verlening van bouwvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. Terugkoppeling naar de commissie is voor een goede advisering van belang. Advisering monumentenaanvragen In eerste instantie voert de lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit een quick scan uit en beoordeelt zij of ze de aanvraag zelf ter plaatse af kan handelen. Is dat het geval dan schrijft zij een gecombineerd welstands- en monumentenadvies. In de overige gevallen wordt het plan behandeld door de monumentenadviseur, die zo nodig ter plekke gaat kijken en het plan eventueel aan de centrale adviescommissie voorlegt. Op deze wijze is het mogelijk om de adviesaanvraag zorgvuldig en binnen de gestelde termijnen te behandelen. In het verslagjaar 2014 werden provinciebreed in totaal 275 adviesaanvragen behandeld door de commissie. Daarvan zijn twee adviesaanvragen in de gemeente Schiermonnikoog voorgelegd aan de Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. In de Centrale Adviescommissie zijn geen monumentenaanvragen van Schiermonnikoog behandeld Percentage VOOROVERLEG-adviezen bij eerste behandeling Evenals in de provinciale daalde het aantal Vooroverleg-aanvragen in de gemeente enigszins, te weten van 5 naar 45%. Het percentage is overigens wel twee maal zo hoog als het provinciale gemiddelde. --- Gemeente Schiermonnikoog --- Provinciaal Percentage VOLDOET-adviezen bij eerste behandeling Het percentage Voldoet-adviezen bij de eerste planbehandeling bedroeg in dit jaar 28% van de aanvragen. Dit is vrijwel gelijk aan 2013 (29%). Het grote verschil met de provincie hangt samen met het hoge percentage vooroverlegplannen in Schiermonnikoog.

6 > Cijfers en grafieken Percentage naar de aard van het advies BIJZONDERE PLANNEN EN ONTWIKKELINGEN Bijzondere ontwikkelingen.- De bebouwingsdruk op met name de karakteristieke openheid van de overtuinen blijft een zorgpunt. Na de gemeenteraadsverkiezingen is een tendens te bespeuren voor een verruiming van de bouwmogelijkheden. Dit vraagt echter ook een aanpassing van het bestemmingsplan. Dit is eveneens een aandachtspunt bij de voorgenomen meer elementaire herziening van de welstandsnota. - Zonnepanelen zijn mits geïntegreerd veelal vergunningsvrij. Dit geldt niet zonder meer voor het beschermde dorpsgezicht. Voor die situaties is aan te bevelen buiten het gebied locaties te zoeken voor collectieve opstellingen, waarbij de opbrengst overeenkomstig rijksregelgeving verrekend kan worden met het eigen energieverbruik als stonden de panelen op het eigen dak. - De Omgevingswet, die in 2018 is voorzien, vraagt een meer integrale benadering ten aanzien van de kwaliteit van de omgeving. Het ontwikkelen van een integrale visie op de ruimtelijke kwaliteit inclusief erfgoedbeleid wordt een opgave voor de komende jaren. Hûs en hiem biedt graag zijn expertise op het gebied van ruimtelijke kwaliteit aan. Bijzondere projecten In het verslagjaar zijn drie plannen in de centrale adviescommissie behandeld. Een bijzonder plan is de juttershut op het noorderstrand die in de plaats moet komen van de bus die jarenlang heeft dienst gedaan als atelier voor de strandgasten. Het elliptische gebouwtje op palen laat zien hoe met montagebouw toch een verrassende vorm is bedacht. Hoewel geen kantige vorm, zoals de criteria aangeven, oordeelde de commissie toch positief. Een ander bijzonder project is de solar flower achter het gemeentehuis. Op deze wat minder gevoelige plek binnen het beschermde dorpsgezicht en nabij de school is deze bijzondere constructie met zonnepanelen visueel een aanwinst voor deze plek. De commissie heeft geadviseerd het element wat meer midden op het veld te plaatsen, zodat de achterkant niet al te zeer het beeld gaat bepalen. Ook de verplaatsing van de kwekerij met kas naar de pastorietuin aan de Reeweg is een bijzonder initiatief. Een aantrekkelijke activiteit in het dorpscentrum. De vormgeving van de kas werd door de commissie minder gewaardeerd. Uiteindelijk werd het kasje buiten de aanvraag gehouden, zodat met het initiatief kon worden ingestemd Percentage VOLDOET MITS-adviezen bij eerste behandeling Het aantal Voldoet Mits-adviezen bij de eerste planbehandeling steeg van 9% naar 17%. Dit percentage komt overeen met provinciale gemiddelde. --- Gemeente Schiermonnikoog --- Provinciaal Percentage VOLDOET NIET-adviezen bij eerste behandeling Het percentage Voldoet Niet-adviezen bij de eerste planbehandeling daalde van 9% naar 7%. De trend is vergelijkbaar met het provinciale gemiddelde, maar daar is het percentage voldoet niet-adviezen wel 2x zo groot. Ook dit zal samenhangen met het hoge percentage vooroverleg-aanvragen in de gemeente.

7 > Cijfers en grafieken Percentage naar omvang van de bouwsom CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN De gemeente Schiermonnikoog wordt door ons als een gemeente ervaren, waar de welstandsadvisering op een efficiënte wijze wordt gefaciliteerd. Onder andere wordt aan de commissie voldoende inzicht geboden hoe het aangevraagde bouwplan zich tot het bestemmingsplan verhoudt. Dit is van belang voor het bepalen van de marges waarbinnen de welstandsadvisering zich beweegt. De eventuele kritiek op plannen wordt mede door de inzet van de afdeling doorgaans in de tweede aanvraag ondervangen. Hieronder volgen enkele conclusies en aanbevelingen. t.a.v. het welstandsbeleid: - De welstandsnota is in 2014 geactualiseerd. Een meer beleidsmatige wijziging ligt in het voornemen. De huidige nota kent nog meerdere losse eindjes, zoals bijvoorbeeld het beleid ten aanzien van de lytje husen. - De bruikbaarheid van de nota zou vergroot kunnen worden wanneer deze integraal op de gemeentelijke is te vinden. Een volgende stap is dat de van toepassing zijnde criteria per adres kunnen worden ontsloten. Overigens kunnen gedigitaliseerde welstandsnota s vanaf medio 2015 aangeleverd worden bij een landelijke website. - Met betrekking tot de mogelijkheden voor een ambtelijke welstandstoetsing is nog geen keuze gemaakt. Een afweging is in hoeverre de eventuele tijdwinst opweegt tegen de onafhankelijkheid en deskundigheid van het advies door de externe commissie. t.a.v. het erfgoedbeleid: conclusies: Schiermonnikoog voert de besteltaken ten aanzien van rijksmonumenten naar behoren uit. Dat neemt niet weg dat op Schiermonnikoog naast rijksmonumenten nog voldoende objecten zijn met cultuurhistorische waarde die nog ontoereikend worden beschermd. De gemeente Schiermonnikoog heeft ervoor gekozen om geen gemeentelijke-monumentenbeleid te ontwikkelen. Dat is jammer omdat het cultureel erfgoed nog onvoldoende wordt ingezet als versterking van de ruimtelijke kwaliteit en als bepalende factor om zich als gemeente van anderen te onderscheiden. aanbevelingen: Nu het Rijk gemeenten de verplichting oplegt om het cultureel erfgoed bij de belangenafweging in het kader van ruimtelijke-planontwikkelingen serieus mee te laten wegen, is een eigen gemeentelijk erfgoedbeleid, zoals in de vorm van gemeentelijke monumenten, wenselijk. Verder is het zeer aan te bevelen om het draagvlak voor monumenten niet alleen bij monumenteneigenaren maar ook bij andere inwoners te vergroten. t.a.v. het reclamebeleid: - Het reclamebeleid stamt grotendeels nog uit 2001, met aanpassingen uit Er is zodoende niet sprake van een inzichtelijk en actueel beleid. Aanbevolen wordt het reclamebeleid te vernieuwen, waaraan ook beleid ten aanzien van terrassen en markiezen toegevoegd zou kunnen worden. t.a.v. de lokale commissie: - De werkwijze met een aantal bijeenkomsten in het eigen gemeentehuis, een aantal in het gemeentehuis van Dongeradeel en ook een aantal overleggen in het kantoor van hûs en hiem komt zeer goed tegemoet aan het uitgangspunt zo veel als mogelijk de planbehandelingen in aanwezigheid van de aanvragers te laten plaatsvinden. Maar liefst 8 van de aanvragen zijn door de aanvrager of diens adviseur toegelicht. t.a.v. de overige activiteiten: De werkzaamheden door de rayonarchitect voor de actualisatie van de welstandsnota heeft de betrokkenheid tussen adviseur en gemeente versterkt. Voor het ontwikkelen van toekomstig beleid op het gebied van ruimtelijke kwaliteit biedt hûs en hiem graag de aanwezige expertise aan. t.a.v. de adviespraktijk: - Naast de advisering is ook de jaarlijkse verslaglegging daarover aan de gemeenteraad van belang. Het kunnen beschikken over het jaarverslag door B en W is ook dienstig voor een goede onderlinge afstemming % 25% 15% 5% Gemeente Schiermonnikoog --- Provinciaal Percentage naar omvang van de bouwsom Opvallend is de daling van bouwplannen in de hoogste prijscategorie ( van 9,5 naar 0 %) en de forse stijging van de tweede prijscategorie (van 38 naar 63%) Ook de derde categorie daalde sterk (van 28 naar ) terwijl de vierde categorie fors steeg van 4,8 naar 15,8 %.

8 > Colofon t.a.v. de bijzondere ontwikkelingen: - De Omgevingswet, die in 2018 is voorzien, vraagt een meer integrale benadering ten aanzien van de kwaliteit van de omgeving. Het ontwikkelen van een integrale visie op de ruimtelijke kwaliteit inclusief erfgoedbeleid wordt een opgave voor de komende jaren. Hûs en hiem biedt zijn expertise, waaronder de plaatselijke kennis, bij de voorbereidingen voor een integraal omgevingsplan graag aan. - Voor de bewoners/eigenaren van panden in het beschermde dorpsgezicht wordt aanbevolen collectieve locaties buiten het beschermd gebied te organiseren voor het plaatsen van zonnepanelen. Recente rijksregelgeving maakt het mogelijk om de opbrengst te verrekenen met de jaarlijkse energierekening, als waren de panelen op het eigen dak geplaatst. Tot slot nodigen we u van harte uit een zitting van de lokale adviescommissie bij te wonen of samen met de voorzitter op excursie door uw gemeente te gaan. Namens de lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit van Schiermonnikoog, Ir. Tim Brill, voorzitter.