hûs en hiem welstandsadvisering en monumentenzorg ADVIESCOMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT > TERSCHELLING

Transcriptie

1 hûs en hiem welstandsadvisering en monumentenzorg ADVIESCOMMISSIE RUIMTELIJKE KWALITEIT > TERSCHELLING JAARVERSLAG LOKALE COMMISSIE 2015

2

3 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 VOORWOORD VOORWOORD Met dit jaarverslag van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Terschelling informeren wij u over de advisering ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteitsborging in uw gemeente gedurende het verslagjaar De jaarlijkse verslaglegging vloeit voort uit een verplichting in de woningwet. De Adviescommissie legt hiermee aan de Gemeenteraad verantwoording af over de advisering aan het college van B&W met betrekking tot welstand en monumenten. Per 1 januari 2016 is de gemeenschappelijke regeling hûs en hiem, welstandsadvisering en monumentenzorg aangepast aan de gewijzigde Wet op de Gemeenschappelijke Regeling (WGR). Met de wijziging van de WGR wordt tegemoet gekomen aan het bezwaar dat de tot dan toe geldende wettekst zich onttrok aan de Wet dualisering gemeentebestuur van De nieuwe wet wil het mogelijk maken om te komen tot efficiëntere samenwerking tussen gemeenten met een meer democratisch gehalte. Beoogd is een actievere rol van gemeenteraden en een grotere nadruk op het primaat van het algemeen bestuur van een gemeenschappelijke regeling, dat verantwoording aflegt aan de betreffende gemeenteraden. wethouders van de aangesloten gemeenten, verantwoording afgelegd. Dit verslag bevat naast kwantitatieve gegevens en informatie over de samenstelling en werkwijze van de Adviescommissie ruimtelijke kwaliteit ook een aantal conclusies en aanbevelingen. Ook wordt nader ingegaan op een aantal bijzondere ontwikkelingen en plannen in de gemeente alsmede enkele landelijke ontwikkelingen. Graag nodigen wij u uit om eens de tweewekelijkse openbare vergadering van de Adviescommissie in het gemeentehuis bij te wonen. Dit is een goede manier om inzicht te krijgen in de wijze waarop de Adviescommissie over aanvragen voor een omgevingsvergunning adviseert. Daarnaast bieden wij ook graag aan om tijdens een gezamenlijke excursie met de raadsleden van gedachten te wisselen over de actuele ontwikkelingen in de ruimtelijke kwaliteit van uw gemeente. Per 1 januari 2016 vindt de 3-jaarlijkse wisseling van de voorzitter van de Adviescommissie plaats. Vanaf die datum neemt de heer Piet Klimstra het stokje over. In de opmaat naar de Omgevingswet (die in 2018 van kracht wordt, zie ook verderop) heeft het bestuur van de gemeenschappelijke regeling hûs en hiem in november 2015 besloten de komende twee jaar te gebruiken voor een fundamenteel debat met de gemeenten over een herijking van de waarden van de ruimtelijke kwaliteit en over de wijze hoe deze waarden in de toekomst het beste kunnen worden geborgd. In dit jaarverslag van de (lokale) Adviescommissie treft u geen financiële gegevens met betrekking tot de Gemeenschappelijke Regeling (GR) hûs en hiem aan. Over de algemene financiële- en beleidsmatige kaders voor het volgende jaar en de voorlopige jaarrekening van de GR hûs en hiem wordt jaarlijks aan het Algemeen Bestuur, bestaande uit de Ir. Gerrit Boschloo, In 2015 voorzitter Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Terschelling. 3

4 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 GEMEENTELIJKBELEID GEMEENTELIJK BELEID RUIMTELIJKE KWALITEIT Het gemeentelijke beleid maakt deel uit van het totale ruimtelijk beleid van de gemeente Terschelling. De koers van het ruimtelijke beleid wordt bepaald in de Structuurvisie. Daarin zijn o.a. de ruimtelijke ambities van de gemeente verwoord. De ruimtelijke ambities van de gemeente zijn verder uitgewerkt in actuele bestemmingsplannen, welstandsnota, beeldkwaliteitplannen, erfgoedbeleid en reclamebeleid Relatie bestemmingsplannen en welstandsbeleid Het bestemmingsplan regelt onder meer de functie van gronden en bouwwerken alsmede de maximale afmetingen van de bebouwing. Het welstandsbeleid vormt een nadere verfijning van het bestemmingsplan en geeft richting aan de verschijningsvorm van de bebouwing. Het welstandsbeleid (en advisering) beweegt zich binnen de bouwmogelijkheden van het bestemmingsplan. Echter, in een situatie waarin een bouwplan in overeenstemming is met het bestemmingsplan, kan toch een negatief welstandsadvies worden gegeven als de gekozen architectonische oplossing te sterk afbreuk doet aan de ruimtelijke beleving van het betreffende gebied. Uiteraard moet in zo n geval de welstandsnota daartoe de argumentatie leveren. Welstandsbeleid Het gemeentelijk welstandsbeleid is in 2004 door de gemeenteraad voor het eerst vastgesteld en het is in 2008 deels herzien. De welstandsnota bevat het toe te passen toetsingskader voor de welstandsadvisering van bouwplannen. De kern van de nota wordt gevormd door de gebiedsgerichte welstandscriteria. Deze toetsingscriteria omschrijven in de verschillende soorten te onderscheiden gebieden per beeldaspect de aanwezige en beoogde kwaliteit van de bebouwing. Daarnaast zijn voor specifieke typen bouwwerken, zoals bijvoorbeeld karakteristieke Terschellinger boerderijen en mestvergistingsinstallaties objectgerichte criteria opgesteld. De welstandsnota is te vinden op de gemeentelijke website. Beeldkwaliteitplannen Een beeldkwaliteitplan is een beleidsnotitie waarin voor de (her)ontwikkeling van een bepaald gebied een meer integrale sturing van de inrichting van de openbare ruimte en van de architectonische uitwerking wordt beoogd. Het beeldkwaliteitsplan kan als aanvulling op de welstandsnota vastgesteld worden door de gemeenteraad en vormt het kader voorde welstandsadvisering. Erfgoedbeleid Erfgoed wordt binnen de ruimtelijke planontwikkeling een steeds belangrijker factor. Niet alleen vanwege de wettelijke taak voor gemeenten om al het erfgoed binnen de gemeentegrenzen in ruimtelijke planontwikkeling te betrekken, maar ook vanwege het feit dat erfgoed een positieve bijdrage kan leveren aan de beleving van de eigen woon- en leefomgeving. Erfgoed kan daarom de laatste jaren rekenen op grotere waardering bij de burgers en de overheid. Erfgoed wordt steeds meer gezien als een smaakmaker die nieuwe ontwikkelingen stimuleert, in plaats van een hindermacht die ontwikkelingen frustreert. Met de provinciale structuurvisie Grutsk op é Romte! uit 2014 wordt verscheidenheid van het Friese landschap en het belang van cultuurhistorie voor de beleving van onze leefruimte, onder de aandacht gebracht. Ook binnen de gemeente Terschelling bevinden zich plekken en objecten die beeldbepalend zijn voor de omgeving. De ervaring leert dat juist monumenten door hun karakteristieke vormgeving of door hun kenmerkende voorgeschiedenis, de identiteit van de eigen woon- en leefomgeving bij bewoners versterken. Monumenten maken de geschiedenis van of de herinnering aan de plek beleefbaar en afleesbaar. Identiteit en herkenbaarheid dragen bij aan de aantrekkelijkheid van de plek en kunnen ook in economische opzicht een positieve rol spelen. De aanwezigheid van monumenten speelt bijvoorbeeld een rol bij de overweging om zich binnen de gemeente te vestigen of er recreatief te verblijven. De gemeente zou deze kracht van erfgoed 4

5 beter kunnen benutten door in haar beleid hiermee meer rekening te houden. Idealiter vertaalt de gemeente dit naar een integraal ruimtelijk erfgoedbeleid en legt dit vast in een gemeentelijke erfgoednota. Overigens kennen slechts weinig gemeenten een dergelijke aanpak. Wij vragen de gemeente Terschelling om toch meer aandacht te schenken aan erfgoed, en om erfgoed wel te betrekken bij ruimtelijke planontwikkeling. Terschelling voert de zogenaamde besteltaken met betrekking tot rijksmonumenten naar behoren uit. Tot deze besteltaken behoort het verlenen van vergunningen bij het wijzigen van rijksmonumenten. Dat neemt niet weg dat overig erfgoed binnen Terschelling nog te weinig aandacht krijgt. 5

6 In 2014 is de gemeentelijke vergunningverlening overgedragen aan de FUMO. Dit geldt ook voor de vergunningverlening met betrekking tot de rijksmonumenten op het eiland. Tot dusver is nog onvoldoende ervaring opgedaan om te kunnen inschatten in hoeverre dit consequenties heeft voor de uitvoering van de besteltaken met betrekking tot de rijksmonumenten. De gemeente Terschelling kent vooralsnog geen specifiek eigen erfgoedbeleid. Wel bestaat al enige jaren het voornemen daartoe. Erfgoedbeleid is niet alleen van belang vanwege de wettelijke taak om het erfgoed in ruimtelijke planontwikkeling te betrekken, maar ook omdat dergelijk beleid de gemeente houvast biedt bij het maken van keuzes hoe om te gaan met het erfgoed en met de inrichting van de eigen woon- en leefomgeving. Omdat gemeenten met de invoering van de Omgevingswet straks meer dan ooit zelf verantwoordelijk worden voor het aanzien van de eigen leefomgeving, is een integraal ruimtelijk- en erfgoedbeleid zeer aan te bevelen. De ambities op het punt van erfgoedbeleid legt de gemeente vast in een gemeentelijke erfgoednota. Zowel (gebouwde) monumenten, als archeologie, ruimtelijke ontwikkeling, musea, immaterieel erfgoed en roerend erfgoed kunnen deel uitmaken van een erfgoednota. Bij het opstellen ervan is het belangrijk dat bewoners en belangenverenigingen zich in het voorgenomen beleid kunnen vinden. Hun bijdrage is van groot belang voor het draagvlak ervan. spreekuur is bedoeld als vooroverleg voor plannen met betrekking tot rijksmonumenten waarbij meerdere adviespartijen betrokken zijn, en gezamenlijk overleg tussen zowel hûs en hiem en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), en eventueel ook de provincie, gewenst is. Reclamebeleid Reclame vormt een belangrijke factor in de beleving van het omgevingsbeeld. Wildgroei is een bekend risico bij reclame en is te voorkomen met het instrument van gemeentelijk reclamebeleid. De gemeente heeft in 1987 een beleidsnotitie reclameborden vastgesteld en deze in 2004 aan de welstandsnota toegevoegd. Niet in alle gevallen biedt dit voldoende houvast voor een verantwoorde advisering. Handhaving De Wabo vereist dat gemeenten een handhavingsbeleid opstellen. Een krachtig handhavingsbeleid draagt, zo blijkt uit de praktijk van de advisering, bij aan het vergroten van het draagvlak voor de ruimtelijke kwaliteitsborging. De gemeente heeft ten aanzien van welstand een actief handhavingsbeleid. Om de kennis over erfgoed en monumentenzorg binnen de gemeentelijke organisaties te vergroten, bestaat sinds 2015 het Erfgoedcafé dat regelmatig door hûs en hiem en het Steunpunt Monumentenzorg Fryslân wordt georganiseerd. Tijdens een Erfgoedcafé wordt ingegaan op specifieke onderwerpen die spelen in de monumentenpraktijk. In 2014 is verder het monumentenspreekuur ingevoerd. Dit 6

7 5% 29% 14% 13% 39% Voldoet Voldoet mits Voldoet niet Aanhouden Vooroverleg Percentage naar aard van advies Gemeente 4% 26% 12% 18% 40% Voldoet Voldoet mits Voldoet niet Aanhouden Vooroverleg Percentage naar aard van advies Provinciaal 17% 18% 12% 24% 29% Percentage naar aard van bouwsom Gemeente 7

8 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN ACTUELE LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN Omgevingswet Het voorstel voor nieuwe wetgeving met betrekking tot de ontwikkeling en het beheer van de leefomgeving genaamd de Omgevingswet is medio 2015 door de Tweede Kamer aangenomen. De nieuwe omgevingswet is erop gericht al het omgeving gerelateerde recht te bundelen in één wet. De Omgevingswet integreert de gebiedsgerichte en sectorale onderdelen van de huidige wetten in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Dit moet leiden tot betere mogelijkheden voor integraal beleid en substantiële vereenvoudiging van het omgevingsrecht. De welstands-nota en de bestemmingsplannen zullen als zelfstandige instrumenten (en weigeringsgronden) verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt het Omgevingsplan waarin de bestaande instrumenten op een moderne manier worden ondergebracht. Deze nieuwe instrumenten voor ruimtelijke kwaliteit moeten bijdragen aan een goede inrichting van onze leefomgeving. Het nieuwe kernbegrip in de omgevingswet luidt goede omgevingskwaliteit. De nieuwe regels zullen niet meer worden vastgelegd in papieren documenten, maar zullen in een digitale kaartstructuur op kadastraal perceelniveau raadpleegbaar worden gemaakt. Gemeenten zullen, hiertoe ondersteund door de rijksoverheid, voorbereidingen moeten treffen om voor een digitaliseringsoperatie klaar te zijn. De wetswijziging betekent ook een cultuurverandering van een regelende en gebiedende overheid, naar een servicegerichte en kader scheppende overheid die initiatiefnemers ondersteunt waar het kan. Hûs en Hiem onderschrijft de noodzaak van flexibiliteit en meer bestuurlijke afwegingsruimte. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet lijkt die ruimte voor maatwerk te bieden, hoewel er bij de implementatie nog flink gezocht moet worden naar de goede balans tussen vrijheid en rechtsbescherming. Meer lokale afwegingsruimte betekent echter ook een grotere onzekerheid voor de burgers. Een overheid die aan de ene burger ruimte biedt zal ook aan de andere burger moeten uitleggen dat diezelfde vrijheid niet altijd ook voor hem of haar is weggelegd. Grotere vrijheid voor de een, geringere rechtszekerheid voor de ander, dat kan bijna niet anders. In dat speelveld zal het (ook voor burgers) steeds belangrijker worden dat ruimtelijke besluiten deugdelijk worden gemotiveerd op basis van advisering door een onafhankelijke commissie en publieke en private belangen door de gemeente zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Overigens blijft de onafhankelijke adviescommissie voor monumentenaanvragen een verplichting. Invoering van de wet wordt verwacht in 2018 en het is voor de gemeente dus zaak hierop tijdig te anticiperen. Goede en juiste informatievoorziening is van groot belang om enige grip te krijgen op de aankomende wijzigen en wat dat van de Friese gemeenten vraagt. Als uw huisadviseur op het gebied van ruimtelijke kwaliteit wil hûs en hiem graag actief bijdragen aan een juiste en duidelijke informatievoorziening. Uitnodigingsplanologie Steeds vaker wordt in de Friese gemeenten, naast de gebruikelijke welstandstoetsing, de expertise van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit ingeschakeld voor de ruimtelijk complexe situaties. Onder het motto eenvoudig beter propageert het ministerie een nieuwe werkwijze waarmee, vooruitlopend op de nieuwe Omgevingswet, gemeenten nu al kunnen gaan werken. De nieuwe Omgevingswet is er namelijk op gericht initiatieven vanuit de samenleving actief en constructief te faciliteren. Uitnodigingsplanologie wordt dat genoemd. Dat betekent niet dat de overheid geen rol meer heeft. Bij uitnodigingsplanologie komt het accent echter meer te liggen op vooroverleg en vroegtijdige begeleiding van initiatiefnemers. Begeleiding en beoordeling door een onafhankelijk en multidisciplinair team van deskundigen, bijvoorbeeld in de vorm van uw eigen Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van hûs en hiem, is hierbij een onmisbaar element. Deze 8

9 schakel van deskundig gezond verstand draagt bij aan een meer efficiënte en samenhangende planvorming. Begeleiding en advisering is met name van belang bij afwijkingsbesluiten, maatwerkconstructies en plannen met meer dan gemiddelde betekenis voor de omgevingskwaliteit. Dit betekent dat het zwaartepunt van de activiteiten van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit zullen verschuiven van sec welstandsadvisering en monumentenadvisering naar een integrale advisering op het gebied van stedenbouw, erfgoed, inrichting van de openbare ruimte, etc. Het grootse rendement ontstaat daarbij als niet aan het eind van het proces wordt getoetst, maar wanneer de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden. Natuurlijk altijd in samenwerking met de lokale ambtelijke specialisten. Overigens staat het de gemeente vrij de omgevingskwaliteit te blijven bewaken met behulp van advisering over de aanvaardbaarheid van individuele bouwplannen. Stroomversnelling In het verslagjaar heeft hûs en hiem alle bij de GR aangesloten gemeenten in het najaar een brief gestuurd naar aanleiding van het project Stroomversnelling. Stroomversnelling - een initiatief van vier bouwers en zes woningcorporaties - heeft tot doel in 2050 ca. 4,5 miljoen naoorlogse woningen energieneutraal gemaakt te hebben. Het gaat hierbij in eerste instantie om woningen uit de periode De Taskforce Stroomversnelling heeft aan gemeenten gevraagd te bekijken waar en hoe op het niveau van o.a. bestemmingsplan en ruimtelijke kwaliteit/ welstand voorwaarden gecreëerd kunnen worden zodanig dat verduurzamingsplannen een zo kort mogelijke proceduretijd en realisatie vergen. Veelal zal een uiterlijke wijziging een heel woonblok betreffen, maar het kan ook zo zijn dat binnen een woonblok slechts een enkele woning verduurzaamd wordt. Dit alles vraagt reflectie op het ruimtelijke beleid, de welstandsrichtlijnen en de daarin gevraagde ruimtelijke samenhang in een woonwijk of straat. Via het TRKN (Team Ruimtelijke Kwaliteit Nederland) en in samenwerking met de zusterorganisaties van hûs en hiem is inmiddels een overlegplatform in het leven geroepen. Zo hopen we het project Stroomversnelling nog adequater te kunnen faciliteren. In de eerder genoemde brief die ook aan de gemeente Terschelling gestuurd is, heeft hûs en hiem aangeboden hierover met de gemeenten van gedachten te wisselen. Op uitnodiging van hûs en hiem heeft de heer Leen van Dijke, voorzitter van de Taskforce Stroomversnelling, in de ABvergadering van november jl. in Joure, het project geïntroduceerd en toegelicht. De hiermee gepaard gaande maatregelen behelzen diverse bouwfysische en installatietechnische voorzieningen en daarmee samenhangend ook drastische uiterlijke aanpassingen van de buitenschil van de woningen. Er zal dus een omgevingsvergunning aangevraagd moeten worden. 9

10 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 ORGANISATIE EN WERKWIJZE DE ORGANISATIE EN WERKWIJZE De lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (ARK) De lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Terschelling is één van de 23 commissies die in Friesland werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van hûs en hiem. In 2015 fungeerden als secundanten Johan de Vries (eerste vier maanden), Tim Brill (tweede vier maanden) en Gertjan Timmer (laatste vier maanden). De commissie werd ondersteund door de monumentendeskundige Gertjan Timmer. De ondersteuning vanuit de gemeente werd verzorgd door de FUMO. De lokale werkwijze Op de dinsdagmiddag in de oneven weken vergadert de commissie op het gemeentehuis in West voor de advisering van de ingediende aanvragen. In 2015 betrof dit 21 vergaderingen. Ter plaatse worden de plannen (voor het eerst) bekeken en getoetst. Deze vergadering is openbaar. De agenda van de vergadering wordt vooraf op de website van de gemeente gepubliceerd. Vaak worden aanvragers tevens telefonisch uitgenodigd een toelichting te geven en aanwezig te zijn bij de openbare behandeling van hun plan. Ook belanghebbenden zijn daarbij van harte welkom. De communicatie verloopt doorgaans effectiever en plezieriger indien aanvragers aanwezig zijn. Niet alleen is de advisering met een mondelinge toelichting van de commissie duidelijker dan een adviesbrief, ook kan een mondelinge toelichting van de aanvrager meer inzicht bieden in de planbedoelingen. Het percentage plannen met bezoek is in het verslagjaar wel gedaald maar blijft met 34% aanzienlijk en onderstreept daarmee het belang. Vooroverleg en tussenoverleg Naast de formele welstandstoetsing biedt de vergadering ook de mogelijkheid tot vooroverleg met de commissie. De aanvrager krijgt daarmee in een vroeg stadium zicht op de aanvaardbaarheid van zijn plannen. Van deze besprekingen wordt verslag gemaakt zodat hier in een later stadium op kan worden teruggekomen. Ook vindt er tussenoverleg plaats. Vaak gaat het over een mogelijke aanpassing van het eerder beoordeelde plan of wordt het uitgebrachte advies verduidelijkt. De Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (CARK) De Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit functioneert onder mandaat van de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit, die tweewekelijks op het kantoor van hûs en hiem in Leeuwarden vergadert. In de praktijk wordt veruit het grootste aantal bouwaanvragen in de lokale adviescommissie afgedaan (ruim 95%). Voor de samenstelling van de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit, waarvan de leden eveneens door uw raad zijn benoemd, verwijzen wij graag naar het algemeen jaarverslag op onze website. ( De centrale werkwijze Hoewel in de praktijk de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit veruit het grootste aantal bouwaanvragen van adviezen voorziet bestaat er de mogelijkheid dat een plan door de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit van hûs en hiem in Leeuwarden wordt voorzien van advies. Veelal draait het hierbij om grotere plannen die om wat voor reden dan ook een grote impact op het omgevingsbeeld hebben. Deze plannen worden elke twee weken behandeld in de centrale adviescommissie. Deze adviescommissie is multidisciplinair samengesteld en geeft een integraal advies over het bouwplan. Ook deze vergaderingen zijn openbaar. Het vergaderschema is te vinden op onze website. ( 10

11 Er zijn dit jaar centraal drie aanvragen van de gemeente Terschelling behandeld. Alle drie in aanwezigheid van architecten en/ of planindieners. Dit is 2,4% van het totaal aantal planbehandelingen. Overige activiteiten In 2014 was er een excursie met de raad. In 2015 waren er geen overige activiteiten die expliciete vermelding behoeven. Er was geen fietsexcursie en geen NijePleatsoverleg of anderszins. Wellicht dat 2016 aanleiding geeft overleg met de raad of het college te hebben over erfgoed. Zeker is een fietsexcursie een optie. 11

12 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 ADVISERING DE ADVISERING De welstandsadvisering in de dagelijkse praktijk Bij bijna alle planbehandelingen dient de door de gemeenteraad vastgestelde welstandsnota als beoordelingskader voor de plannen. De werkwijze van de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit is erop gericht de toetsing van de plannen zoveel mogelijk in dialoog met de aanvrager te doen. Deze directe communicatie is voor alle betrokkenen niet alleen plezierig maar ook efficiënt: de planbedoelingen worden duidelijker en eventuele kritiek kan doorgaans in tweede instantie worden ondervangen. In de gemeente Terschelling werd een aanvraag in 2015 gemiddeld anderhalf keer behandeld. De welstandsnota is een goed bruikbaar document te noemen met over het algemeen duidelijke en heldere criteria per soort gebied, per object en voor veel voorkomende kleine plannen. Laatstelijk in 2008 is de nota geactualiseerd en vastgesteld door de raad. Beeldkwaliteitplannen zoals gemaakt voor Midsland-Noordermiede en West- Aleta worden gezien als aanvulling op de welstandsnota en dienen ook als zodanig te zijn/worden vastgesteld. De bekendheid van de welstandsnota of beeldkwaliteitplannen bij de aanvragers en vertegenwoordigers blijkt in de praktijk vaak beperkt tot het bestaan van de nota. Advisering in afwijking van de criteria In de meeste gevallen bieden de criteria van de welstandsnota voldoende houvast voor de beoordeling van de aanvragen. In de gevallen dat een afwijkend ontwerp van bijzondere kwaliteit is en een extra bijdrage aan het omgevingsbeeld zou kunnen leveren kan de commissie adviseren de hardheidsclausule toe te passen. Aan burgemeester en wethouders wordt dan geadviseerd gemotiveerd af te wijken van de welstandscriteria. Vrijwel zonder uitzondering worden deze gevallen aan de breed samengestelde Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit voorgelegd. In het verslagjaar heeft de lokale adviescommissie hier geen gebruik van gemaakt. Wel is er voor vervangende nieuwbouw voor Midsland aan Zee 439 een plan in voorbereiding waar dit mogelijk bij definitieve indiening het geval zal zijn. In afwijking van het advies verleende of geweigerde vergunning Dit jaar zijn ons geen meldingen gedaan van verlening van bouwvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. Terugkoppeling naar de commissie is voor een goede advisering van belang. Ambtelijke welstandstoetsing (Kan Bepaling) De gemeente Terschelling maakt geen gebruik van de mogelijkheid van ambtelijke welstandstoetsing (de zgn. kanbepaling). Advisering monumentenaanvragen In eerste instantie voert de lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit een quick scan uit en beoordeelt zij of ze de aanvraag zelf ter plaatse af kan handelen. Is dat het geval dan schrijft zij een gecombineerd welstands- en monumentenadvies. In de overige gevallen wordt het plan behandeld door de monumentenadviseur, die zo nodig ter plekke gaat kijken en het plan eventueel aan de centrale adviescommissie voorlegt. Op deze wijze is het mogelijk om de adviesaanvraag zorgvuldig en binnen de gestelde termijnen te behandelen. In het verslagjaar 2015 werden provinciebreed in totaal 418 adviesaanvragen behandeld door de commissie. Daarvan zijn drie adviesaanvragen in de gemeente Terschelling voorgelegd aan de Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. In de Centrale Adviescommissie zijn geen plannen behandeld. De FUMO Met ingang van 1 mei 2014 heeft de gemeente Terschelling de vergunningverlening gedelegeerd aan de FUMO. Dit betekent dat de aanvragen door een medewerker van de FUMO in de vergadering ter tafel worden gebracht. Soms is deze extra schakel in het proces een handicap. Met name omdat zowel voor aanvrager als adviseur directe communicatie met de gemeente als beleidsmaker en beleidsbepaler ontbreekt. 12

13 Gemeente Terschelling 1e Adviesaanvragen Welstand Gemeente hûs en hiem 1e Adviesaanvragen Welstand Provinciaal 13

14 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 BIJZONDERE ONTWIKKELINGEN/PLANNEN BIJZONDERE LOKALE ONTWIKKELINGEN EN PLANNEN Bijzondere plannen cq. ontwikkelingen Het is misschien wel goed om aan te geven dat van de 83 aanvragen zes gingen om een dakkapel. Veel aanvragen betroffen overigens verbouwingen en/of vergrotingen van een bestaand pand. Soms was sprake van vervangende nieuwbouw. Bijzonder voor Terschelling waren de aanvragen voor nieuwe woningen aan de West-Aletalaan en de aanvraag voor de studentencampus. 14

15 Campus Zeevaartschool 15

16 Commissie ruimtelijke kwaliteit Terschelling 2015 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN De Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit werkt vanuit de overtuiging dat een constructieve opstelling om te werken aan een mooi Terschelling op brede steun kan rekenen, niet alleen onder professionals in de ruimtelijke ordening, maar vooral ook uit de samenleving. De ervaringen en inzichten die in het verslagjaar zijn opgedaan brengt de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit tot enkele conclusies en beleidsaanbevelingen: t.a.v. actuele landelijke ontwikkelingen Steeds vaker komt het in de Friese gemeenten voor dat, vooruitlopend op de nieuwe omgevingswet, er met uitnodigingsplanogie geëxperimenteerd wordt. De Adviescommissie RuimtelijkeKwaliteit concludeert dat ze haar grootste meerwaarde heeft in die gevallen waarin het voeren van constructieve gesprekken met initiatiefnemers noodzakelijk zijn om zowel de private als de publieke belangen bij elkaar te brengen en daarbij de ruimtelijke kwaliteiten te behouden dan wel te versterken. Het grootse rendement ontstaat als niet aan het einde van het vergunningstraject wordt getoetst, maar als de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment te begeleiden. Natuurlijk samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. t.a.v. welstandsbeleid De huidige welstandsnota stamt uit Actualisatie is gewenst. Op het gebied van welstandstoezicht staat de wet- en regelgeving niet stil. In het licht van de naderende Omgevingswet (2018) adviseert de adviescommissie de komende jaren de gemeentelijke beleidsregels in bestemmingsplannen, welstandsnota s en het monumenten- of erfgoedbeleid goed op elkaar af te stemmen. Dit vooruitlopend op de integratie van deze beleidsdocumenten in het nieuwe omgevingsplan. Wij bevelen u aan op de omgevingswet te anticiperen en ruimtelijke kwaliteitsborging en cultureel erfgoed een prominente plek te geven bij het opstellen van het omgevingsplan. Indien gewenst kan hûs en hiem u hierbij van advies voorzien. t.a.v. erfgoedbeleid Conclusies: Gesteld kan worden dat Terschelling de zogenaamde besteltaken met betrekking tot rijksmonumenten naar behoren uitvoert. Dat neemt niet weg dat overig erfgoed binnen Terschelling te weinig aandacht krijgt. De gemeente heeft al enige jaren het voornemen tot een specifiek eigen monumentenbeleid. Tot dusver zijn er nog geen concrete plannen hiertoe. Aanbevelingen: Om het erfgoed beter te kunnen behouden en mogelijk ook in te zetten als troef bij vraagstukken over krimp en bij de versterking van de sociaal economische structuur, is gemeentelijk erfgoedbeleid wenselijk. Wij bevelen Terschelling aan om gemeentelijk erfgoedbeleid te formuleren zodat men op zijn minst weet heeft van het cultuurhistorisch potentieel binnen de eigen gemeentegrenzen. Juist voor een kleine gemeente als Terschelling is een goed afgestemd erfgoedbeleid van belang omdat dit beleid niet alleen de keuzes eenvoudiger maakt maar ook de inzet van de gemeente financieel beheersbaar houdt. Voor het vergroten van de kennis op het gebied van erfgoed en monumentenzorg binnen het gemeentelijk apparaat, bevelen wij met name gemeentelijke medewerkers aan om de netwerkbijeenkomsten zoals het Erfgoedcafé te bezoeken. Verder bevelen wij aan om meer gebruik te maken van het monumentenspreekuur. Wij raden de gemeente ook aan om aanvragers en eigenaren van rijksmonumenten specifiek op de mogelijkheid van het monumentenspreekuur te wijzen. 16

17 Omdat veel beeldbepalende panden nog steeds onbeschermd zijn en daarom gemakkelijk kunnen worden gesloopt of door ingrijpende wijziging worden aangetast, raden wij aan om voortgang te maken met het tot stand brengen van de gemeentelijke monumentenlijst. Het is tenslotte zeer aan te bevelen om het draagvlak voor monumenten niet alleen bij monumenteneigenaren maar ook bij de inwoners van uw gemeente te vergroten. Bij het vormgeven van nieuw gemeentelijk erfgoedbeleid en het invulling geven aan de ambities op het vlak van de leefomgeving, willen wij uw gemeente graag behulpzaam zijn. Door onze jarenlange verbondenheid met de gemeente hebben wij veel ervaring en expertise ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit en erfgoed binnen de gemeente. Met deze ervaring en kennis kunnen wij de gemeente ondersteunen bij het maken van keuzes uit de mogelijkheden die de nieuwe Omgevingswet de gemeente op het vlak van ruimtelijke kwaliteit en erfgoed biedt. t.a.v reclamebeleidbij de actualisering van de gemeentelijke welstandsnota behoeft ook zeker het gemeentelijk reclamebeleid opnieuw aandacht. 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 48% 38% 34% Bezoekers Welstand Gemeente Gemeente Terschelling 42% 41% 41% 40% 40% 39% 39% 38% 38% 37% 37% 41% 39% 38% Bezoekers Welstand Provinciaal hûs en hiem 17

18 t.a.v. de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit De gemeente Terschelling wordt door ons als een gemeente ervaren, waar de welstandsadvisering tijdens de lokale commissievergadering op een efficiënte wijze wordt gefaciliteerd. Voor een verdere optimalisering worden de volgende aanbevelingen gedaan: -Aanwezigheid van de gemeente bij de lokale commissie Bij sommige aanvragen blijkt voor toelichting en nader overleg aanwezigheid van de betreffende beleidsambtenaar van de gemeente gewenst. -Het beschikken over een (groot) digitaal beeldscherm tijdens de bijeenkomst van de lokale commissie. Tot slot nodigen we u van harte uit een zitting van de lokale/centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit bij te wonen of tezamen met de nieuwe voorzitter op excursie door uw gemeente te gaan. Namens de lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Terschelling Ir. Gerrit Boschloo, in 2015 voorzitter Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit Terschelling. 18

19 Gemeente Terschelling hûs en hiem TABEL A e welstandsadviesaanvragen behandelingen/welstandsaanvr. 2,11 1,55 1,51 1,65 1,54 1,63 1e monumentenadviesaanvragen behandelingen/monumentaanvr. 1,67 2,29 3 1,59 1,54 1,5 totaal aantal 1e aanvragen adviesgelden (x 1000) 16,0 12,3 16,9 712,0 869,3 784,4 Gemeente Terschelling hûs en hiem TABEL B Voldoet 37% 54% 39,3% 38,0% 44,4% 39,9% Voldoet mits 21% 16% 13,1% 19,4% 17,7% 18,3% Voldoet niet 13% 10% 14,3% 15,8% 13,1% 12,5% Aanhouden 3% 3% 4,7% 2,6% 2,4% 3,6% Vooroverleg 26% 17% 28,6% 24,2% 22,4% 25,7% Gemeente Terschelling hûs en hiem TABEL C ,2% 29,8% 23,6% 28,1% 25,3% 25,9% ,5% 35,8% 29,2% 27,9% 26,4% 26,1% ,7% 25,4% 18,0% 22,6% 22,6% 22,2% ,1% 6,0% 16,7% 12,1% 13,4% 14,1% ,5% 3,0% 12,5% 9,3% 12,3% 11,7% Gemeente Terschelling hûs en hiem Tabel D aantal vergaderingen plannen met toelichters 38% 48% 34% 38% 39% 41% plannen met bez/vergadering 2,1 3,2 2,1 3,9 4,4 4,5 plannen met bezoek totaal Totaal overzicht Cijfers Gemeente 19

20 COLOFON Tekst: hûs en hiem / Gerrit Boschloo / Gertjan Timmer Afbeeldingen: aanvragers / Gerrit Boschloo Cijfers en grafieken: hûs en hiem Ontwerp: hûs en hiem / Jasper van Zellingen Verslagjaar: 2015 hûs en hiem welstandsadvisering en monumentenzorg Johan Willem Frisostraat BN Leeuwarden husenhiem@husenhiem.nl