Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Leeuwarderadeel. Jaarverslag Lokale Commissie

Transcriptie

1 Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit > Leeuwarderadeel Jaarverslag Lokale Commissie 2014

2 Welstandadviesaanvragen per gemeente in het TER INTRODUCTIE De gemeenschappelijke regeling hûs en hiem heeft in 2014 weer een positief financieel resultaat geboekt, na twee verliesgevende jaren. Door een stijging van het aantal adviesaanvragen namen de adviesinkomsten toe met circa 25% ten opzichte van De lasten van de Friese adviesorganisatie vielen lager uit door ingrepen in de bedrijfsvoering. De gunstige jaarcijfers zijn tevens een signaal dat de Friese bouweconomie weer aantrekt, na een lange periode van stagnatie. Deels is de toename van bouwinitiatieven in Fryslân toe te schrijven aan het feit dat er weer woningbouwplannen worden ontwikkeld. Ook de agrarische sector droeg met o.a. uitbreidingen van nieuwe stallen flink bij. In 2014 werd een mijlpaal bereikt met de 100ste Nije Pleats-sessie. Opvallend in de jaarcijfers is verder dat het aantal monumentenaanvragen in 2014 met bijna 25% toenam. Dat hûs en hiem in 2014 weer zwarte cijfers schrijft, terwijl in de begroting met een tekort van ruim 2 ton rekening was gehouden, geeft aan dat de GR gevoelig is voor conjuncturele veranderingen. De eind 2013 in gang gezette transitie naar een flexibele organisatie, die beter kan inspelen op veranderingen in de adviesbehoefte, wordt dan ook door het dagelijks bestuur doorgezet. Eind 2014 werd in een Georganiseerd Overleg met de vakbonden een akkoord bereikt over een Sociaal Plan. Als er weer sprake is van een kostendekkende exploitatie van de GR hûs en hiem zal de discussie over de ruimtelijke kwaliteitsborging in de deelnemende gemeenten zich meer kunnen toespitsen op de inhoud. Met de Omgevingswet in aantocht is er voldoende aanleiding om ons te bezinnen op de wijze waarop zowel het beleid als de uitvoering daarvan in de toekomst gestalte krijgt. Een aantal gemeenten heeft in 2014 het welstandsbeleid bijgesteld door de welstandsnota te actualiseren. Enkele gemeenten willen ook invulling geven aan de ruimte die de wetgever biedt om met behulp van de Kan-bepaling de uitvoering van dat welstandsbeleid anders te organiseren. Mede naar aanleiding van de uittreding van de gemeente Tytsjerksteradiel uit de gemeenschappelijke regeling heeft dit onderwerp tot stevige debatten geleid in de vergaderingen van het Algemeen Bestuur, dat in 2014 tweemaal bijeen kwam. De basis voor de gemeenschappelijke regeling wordt gevormd door het principe dat gemeenten samenwerken. Omdat ze gezamenlijke opgaven hebben, omdat ze expertise en ervaring kunnen delen en ook omdat de adviestaken op een financieel efficiënte wijze worden uitgevoerd. Naast pleidooien om ruimte te bieden aan een meer gedifferentieerde vorm van deelname aan de GR is er de roep om harmonisatie en onderlinge solidariteit. In het verslagjaar hebben deze debatten nog niet tot een eensluidende conclusie geleid. Deze discussie zal in 2015 worden voortgezet. Het initiatief om de contacten tussen gemeenteraadsleden en leden van de commissie Ruimtelijke Kwaliteit te intensiveren is succesvol gebleken. Ook in 2014 werden er in verschillende gemeenten informatieve bijeenkomsten en fietstochten georganiseerd, waarbij gezamenlijk de resultaten van het gemeentelijk beleid voor welstand en monumenten werden aanschouwd en besproken. Marc A. Visser, directeur Totaal aantal welstandsadviesaanvragen in het Totaal aantal welstandsadviesaanvragen in de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit in het

3 SAMENSTELLING VAN DE COMMISSIE De samenstelling van de Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit was in 2014 als volgt: Voorzitter : Secondant 1e vier maanden: Secondant 2e vier maanden: Secondant 3e vier maanden: Monumentendeskundige: Gertjan Timmer Piet Klimstra René Bremer Gerrit Boschloo René Bremer De Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit was in 2014 samengesteld uit de volgende externe leden: Architecten (2x) Stedenbouwkundige Burgerlid Landschapsarchitect Monumentendeskundige Cultuurhistoricus Voorzitter (directeur hûs en hiem) Secretaris (adviseur hûs en hiem) (Zie ook onze website voor een overzicht van de leden van de adviescommissie.) GEMEENTELIJK BELEID Algemeen Het gemeentelijk welstandsbeleid maakt deel uit van het totale gemeentelijke ruimtelijk beleid. De advisering vindt plaats binnen de bouwmogelijkheden van de bestemmingsplannen. De structuurvisie is het richtinggevend document voor de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen op de langere termijn met uitwerkingen tot de vereiste maatregelen op kortere termijn. Aan de ruimtelijke kwaliteit wordt verder sturing gegeven met beeldkwaliteitplannen, en zo mogelijk gemeentelijk monumentenbeleid en reclamebeleid. Het gemeentelijke welstandsbeleid is in 2004 door de gemeenteraad voor het eerst vastgesteld. De kern van de nota wordt gevormd door de gebiedscriteria. Deze toetsingscriteria omschrijven in de verschillende soorten te onderscheiden gebieden per beeldaspect de aanwezige en beoogde kwaliteit van de bebouwing. Voor specifieke typen bouwwerken, zoals bijvoorbeeld boerderijen, zijn objectcriteria opgesteld. De welstandsnota is in 2011 herzien, en te vinden op de gemeentelijke website. In de Welstandsnota is de Kan-bepaling zo verwerkt dat de sneltoetscriteria voor kleine bouwwerken van toepassing zijn. Erfgoedbeleid In het verslagjaar heeft de gemeente Leeuwarderadeel op grond van haar erfgoedverordening uit 2012, de remise aan de Lutskedyk in Stiens aangewezen als gemeentelijk monument. De aanwijzing gebeurde op verzoek van het Cuypersgenootschap. Met deze aanwijzing wordt sloop van de remise tegengegaan of ontmoedigd,en kan hiermee het vinden van een passende herbestemming voor de remise worden vergemakkelijkt. Reclamebeleid In tegenstelling tot een groeiend aantal Friese gemeenten heeft Leeuwarderadeel geen integraal reclamebeleid vastgesteld. Reclame vormt een belangrijke factor in de beleving van het omgevingsbeeld. Wildgroei is een bekend risico bij reclame en is te voorkomen met het instrument van gemeentelijk reclamebeleid. Hûs en hiem heeft enkele jaren geleden een modelnotitie aan de deelnemende gemeenten toegestuurd. Deze notitie is een raamwerk. Het reclamebeleid heeft gezien de geringe omvang en aanwezigheid in Leeuwarderadeel niet direct de hoogste prioriteit. Handhavingsbeleid Een krachtig handhavingsbeleid draagt, zo blijkt uit de praktijk van de advisering, bij aan het vergroten van het draagvlak voor de ruimtelijke kwaliteitsborging. De gemeente Leeuwarderadeel voert haar handhavingsbeleid samen met de gemeenten Menameradiel, het Bildt en Ferwerderadiel uit. > Cijfers en grafieken Monumentenadviesaanvragen per gemeente in het > Cijfers en grafieken Totaal aantal monumentenadviesaanvragen in het Totaal aantal monumentenadviesaanvragen in de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit in het

4 DE LOKALE COMMISSIE De openbare vergadering De commissie vergadert eens in de twee weken op het gemeentehuis voor de advisering van de ingediende aanvragen. Ter plaatse worden de plannen (voor het eerst) bekeken en getoetst. Deze vergadering is openbaar. De agenda van de vergadering wordt van te voren op de website van de gemeente gepubliceerd. Vooroverleg en tussenoverleg Naast de formele welstandstoetsing biedt de vergadering ook de mogelijkheid tot vooroverleg met de commissie. De aanvrager krijgt daarmee in een vroeg stadium zicht op de aanvaardbaarheid van zijn plannen. Overige activiteiten In het verslagjaar hebben geen Nije Pleats-sessies plaatsgevonden. de stedenbouwkundige bij de welstandsvergaderingen draagt bij aan een goede en snelle procesgang. Advisering in afwijking van de criteria In de meeste gevallen bieden de criteria van de welstandsnota voldoende houvast voor de beoordeling van de aanvragen. In de gevallen dat een afwijkend ontwerp van bijzondere kwaliteit is en een extra bijdrage aan het omgevingsbeeld levert kan de commissie adviseren de hardheidsclausule toe te passen. Vrijwel zonder uitzondering worden deze gevallen aan de breed samengestelde centrale commissie voorgelegd. In het verslagjaar heeft de commissie hiervan geen gebruik gemaakt. In afwijking van het advies verleende of geweigerde vergunning Dit jaar zijn ons geen meldingen gedaan van verlening van bouwvergunningen in afwijking van het welstandsadvies. Terugkoppeling naar de commissie is voor een goede advisering van belang. > Cijfers en grafieken Aantal adviesaanvragen en behandelingen / Percentage plannen met bezoek Aantal adviesaanvragen en behandelingen Het aantal aanvragen steeg in het verslagjaar van 15 naar 27 na in het vorige verslagjaar nagenoeg gelijk te blijven. Een behoorlijke toename DE ADVISERING Algemeen De advisering aan de gemeente behelst de toetsing van de ingediende bouwplannen aan het door de gemeenteraad vastgestelde beleid. Jaarlijks brengen zowel de commissie als burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad verslag uit van de advisering en hoe daarmee is omgegaan. De werkwijze van de lokale commissie is erop gericht de toetsing van de plannen zoveel mogelijk in dialoog met de aanvrager te doen. Deze directe communicatie is voor alle betrokkenen niet alleen plezierig maar ook efficiënt: de planbedoelingen worden voor de commissieleden verhelderd en eventuele kritiek kan doorgaans in tweede instantie worden ondervangen. Advisering monumentenaanvragen In eerste instantie voert de lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit een quick scan uit en beoordeelt zij of ze de aanvraag zelf ter plaatse af kan handelen. Is dat het geval dan schrijft zij een gecombineerd welstands- en monumentenadvies. In de overige gevallen wordt het plan behandeld door de monumentenadviseur, die zo nodig ter plekke gaat kijken en het plan eventueel aan de centrale adviescommissie voorlegt. Op deze wijze is het mogelijk om de adviesaanvraag zorgvuldig en binnen de gestelde termijnen te behandelen. In het werden provinciebreed in totaal 275 adviesaanvragen behandeld door de commissie. Daarvan zijn twee adviesaanvragen in de gemeente Leeuwarderadiel voorgelegd aan de Lokale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. In de Centrale Adviescommissie is één plan behandeld De welstandsnota in de dagelijkse praktijk. De welstandsnota is in 2011 voor het laatst aangepast. De bruikbaarheid van de welstandsnota is in het algemeen goed te noemen. De bekendheid bij de aanvragers en vertegenwoordigers blijft vaak beperkt tot het bestaan van de nota. In het gemeentehuis zijn goede faciliteiten voor een inzichtelijke planpresentatie en ook de aanwezigheid van Percentage plannen met bezoek Het percentage plannen met bezoek is in het verslagjaar sterk gestegen van 21% naar 33% van de plannen. Door deze toename komt het weer in de buurt van het provinciale gemiddelde.

5 Percentage naar de aard van het advies BIJZONDERE PLANNEN EN ONTWIKKELINGEN Bijzondere ontwikkelingen Op het gebied van welstandstoezicht staat de wet- en regelgeving niet stil. In het kader van de op handen zijnde Omgevingswet (2018) is in de nabije toekomst een privatisering van de bouwtoets en de kwaliteitsborging te verwachten. Niet alleen gemeenten maar ook hûs en hiem zal hier op in moeten spelen. De gemeenten krijgen de mogelijkheid om in de vorm van een omgevingsplan bijvoorbeeld regels vast te leggen over de bestemming van grond, af spraken over natuur en milieu en cultureel erfgoed. Het omgevingsplan kan zo 'breed' gemaakt worden als zij willen: Van een goede ruimtelijke ordening tot een goede fysieke leefomgeving. Ook kunnen de gemeenten in hun (verplichte) omgevingsplan aangeven of en zo ja in hoeverre zij de ruimtelijke kwaliteitsborging van de gebouwde omgeving door een onafhankelijke adviescommissie i.c. hûs en hiem wil laten doen. In de ontwerp Omgevingswet is inmiddels de term monumentencommissie vervangen door gemeentelijke adviescommissie. Dit maakt de weg vrij voor gemeenten om hûs en hiem als adviescommissie ruimtelijke kwaliteit in te schakelen voor een - brede - integrale welstands- en monumentenadvisering. Hûs en hiem kan in aanloop naar de Omgevingswet de gemeenten hieromtrent van advies dienen. Een andere meer recente verandering is de invoering (2013) van de zogenaamde Kan-bepaling waarmee de gemeenten ruimte krijgen om te beslissen of zij wel of niet gebruik willen maken van de onafhankelijke adviescommissie ruimtelijke kwaliteit of dat de omgevingsvergunningplichtige plannen ambtelijk worden getoetst aan de welstandscriteria. Een klein aantal Friese gemeenten maakt al gebruik van deze bepaling. Bijzondere projecten Na het qua aantal aanvragen en bouwproductie bijzonder schrale jaar 2013 werd in de loop van 2014 een heel voorzichtig herstel zichtbaar. Het uitblijven van structureel herstel is er wellicht de oorzaak van geweest dat de gemeente Leeuwarderadeel verstoken is gebleven van in het oog springende projecten en bouwinitiatieven. Er is één plan aan de Centrale Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit voorgelegd. Het betrof hier de aanwijzing van een rijksmonument: De Remise. Remise Stiens Percentage VOOROVERLEG-adviezen bij eerste behandeling Percentage VOLDOET-adviezen bij eerste behandeling

6 Percentage naar de aard van het advies CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN De gemeente Leeuwarderadeel wordt door ons nog steeds als een gemeente ervaren, waar de welstandsadvisering tijdens de lokale commissievergadering op een efficiënte wijze wordt gefaciliteerd. De eventuele kritiek op plannen wordt mede door de inzet van de afdeling doorgaans in de tweede aanvraag ondervangen. - t.a.v. welstandsbeleid: Conclusies: In de Welstandsnota is de Kan-bepaling zo verwerkt dat de sneltoetscriteria voor kleine bouwwerken van toepassing zijn. - t.a.v. erfgoedbeleid: Conclusies: Leeuwarderadeel heeft naast de remise van Stiens nog voldoende objecten met cultuurhistorische waarde, die nog ontoereikend worden beschermd. In Leeuwarderadeel is ervoor gekozen om geen gemeentelijke-monumentenbeleid te ontwikkelen. Dat is jammer omdat het cultureel erfgoed nog onvoldoende wordt ingezet als versterking van de ruimtelijke kwaliteit en als bepalende factor om zich als gemeente van anderen te onderscheiden. Aanbevelingen: Nu het Rijk gemeenten de verplichting oplegt om het cultureel erfgoed bij de belangenafweging in het kader van ruimtelijke-planontwikkelingen serieus mee te laten wegen, is een eigen gemeentelijk erfgoedbeleid, zoals in de vorm van gemeentelijke monumenten, wenselijk. Verder is het zeer aan te bevelen om het draagvlak voor monumenten niet alleen bij monumenteneigenaren maar ook bij andere inwoners te vergroten. - t.a.v. reclamebeleid: Conclusies: Het reclamebeleid heeft gezien de geringe omvang en aanwezigheid in deze gemeente niet direct de hoogste prioriteit. - t.a.v. de lokale commissie: Conclusies: Het aantal aanvragen is behoorlijk toegenomen ten opzichte van 2013, maar blijft toch achter in vergelijking tot andere vergelijkbare gemeentes. Het percentage bezoekers is duidelijk toegenomen. - t.a.v. de overige activiteiten: Conclusies: Er zijn geen Nije Pleats-sessies geweest. - t.a.v. de bijzondere ontwikkelingen Conclusies: Sinds 2012 zijn gemeenten verplicht om het aanwezige cultureel erfgoed bij ruimtelijkeplanontwikkelingen serieus mee te laten wegen in het bestemmingsplan. Dit betekent dat bij een belangenafweging werkelijk rekening moet worden gehouden met het belang (behoud) van het aanwezige erfgoed binnen de gemeente. Bij de overgang in het kader van de nieuwe omgevingswet zal erfgoed een volwaardige plaats verdienen in zowel het nieuwe omgevingsplan als in een nieuwe omgevingsvisie. Om erfgoed en omgevingskwaliteit te borgen biedt de omgevingswet de gemeente daartoe een groter beleidsinstrumentarium dan ooit te voren. Daarbij kan Leeuwarderadeel als lid van de GR eenvoudig beschikken over de uitgebreide kennis en expertise van hûs en hiem op het vlak van erfgoed en erfgoedbeleid. Daarnaast kent hûs en hiem de lokale praktijk goed door haar adviserende rol op het gebied van ruimtelijke kwaliteit. Leeuwarderadeel wordt daarom uitgenodigd om van deze kennis en expertise meer gebruik te maken bij zaken zoals het ontwikkelen of afstemmen van gemeentelijk erfgoedbeleid of bij het ontwikkelen van een omgevingsvisie. Tot slot nodigen we u van harte uit een zitting van de lokale adviescommissie bij te wonen of samen met de voorzitter op excursie door uw gemeente te gaan. Namens de lokale adviescommissie ruimtelijke kwaliteit van de gemeente Leeuwarderadeel, Piet Klimstra, voorzitter Percentage VOLDOET MITS-adviezen bij eerste behandeling Percentage VOLDOET NIET-adviezen bij eerste behandeling

7 Percentage naar omvang van de bouwsom > Colofon 5 45% % % 15% % 35% % % % Percentage naar omvang van de bouwsom