MEDEDELING AAN DE LEDEN

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 1793/2009, ingediend door Alessandro Rasman (Italiaanse nationaliteit), over het opstellen van EU-kaderwetgeving voor de innovatieve behandeling van multiple sclerose Verzoekschrift 1817/2009, ingediend door Carolina Bandidni (Italiaanse nationaliteit), over de toegang tot endovasculaire behandeling voor multiple sclerose-patiënten Verzoekschrift 1836/2009, ingediend door Domenico D'Orsi (Italiaanse nationaliteit), namens Liberate Zamboni, over onderzoek naar CCSVI en multiple sclerose Verzoekschrift 187/2011, ingediend door Aline Meliyi (Franse nationaliteit), over een innovatieve behandeling voor multiple sclerose die in Frankrijk niet is toegestaan Verzoekschrift 425/2011, ingediend door Alessandro Rasman (Italiaanse nationaliteit), namens het Comité Multiple Sclerose, over de behandeling van chronische cerebrospinale veneuze insufficiëntie (CCSVI) in Italië 1. Samenvatting van verzoekschrift 1793/2009 Indiener maakt melding van bemoedigende resultaten uit onderzoek met endovasculaire behandeling van MS-patiënten. Hij verzoekt om EU-wetgeving om de behandeling toegankelijk te maken voor alle MS-patiënten. Samenvatting van verzoekschrift 1817/2009 Indienster pleit voor toegang tot endovasculaire behandeling voor MS-patiënten. Samenvatting van verzoekschrift 1836/2009 Indiener heeft multiple sclerose en vraagt aandacht voor chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI), een syndroom waarbij het veneuze systeem (de aders) niet in staat is om het zuurstofarme bloed uit het centrale zenuwstelsel efficiënt af te voeren. Dit is vooral te wijten CM\ doc PE v02-00 In verscheidenheid verenigd

2 aan veneuze stenose van de halsader en azygos ader, of problemen met de kleppen in de aders. Een dergelijke complexe vasculaire samenhang werd ontdekt door Paolo Zamboni, die ook melding heeft gemaakt van het merkwaardige en verontrustende samengaan van CCSVI met multiple sclerose. Indiener meldt dat een therapie om CCSVI te verhelpen reeds bestaat (de zg. CCSVI Liberation-behandeling). Hij beklaagt zich over het feit dat de Italiaanse nationale gezondheidsdienst (SSN) MS-patiënten een eenvoudig onderzoek naar CCSVI niet toestaat en dat er voor hen geen andere mogelijkheid bestaat dan zich te laten onderzoeken en behandelen in landen waar deze therapie wel wordt uitgevoerd (bv. Polen). Samenvatting van verzoekschrift 0187/2011 Indienster lijdt aan MS en heeft gehoord over een innovatieve behandeling, ontwikkeld door dr. Zamboni. Artsen in Frankrijk bieden deze behandeling echter niet aan. Samenvatting van verzoekschrift 0425/2011 De Italiaanse Hoge Gezondheidsraad heeft op 4 maart 2011 besloten dat diagnose en behandeling van CCSVI alleen mogen plaatsvinden in het kader van gerandomiseerde klinische studies. Indiener beweert dat dit besluit in feite alle diagnostische en therapeutische activiteiten in de gezondheidszorg onmogelijk heeft gemaakt. 2. Ontvankelijkheid Verzoekschrift 1793/2009. Ontvankelijk verklaard op 19 maart De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). Verzoekschrift 1817/2009. Ontvankelijk verklaard op 22 maart De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). Verzoekschrift 1836/2009. Ontvankelijk verklaard op 23 maart De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). Verzoekschrift 0187/2011. Ontvankelijk verklaard op 24 mei De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). Verzoekschrift 0425/2011. Ontvankelijk verklaard op 18 juli De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6, van het Reglement). 3. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 24 juni Verzoekschriften 1793/2009, 1817/2009, 1836/2009 Chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI) is indien niet behandeld een PE v /7 CM\ doc

3 chronische aandoening, die ervoor zorgt dat bloed uit de hersenen en ruggengraat wordt vertraagd of gestopt wanneer het terugstroomt naar het hart. De aandoening wordt veroorzaakt door stenose, een vernauwing van de aderen die primair worden gebruikt om bloed uit de ruggengraat en de hersenen af te voeren. Dit veroorzaakt een tekort aan zuurstof ook bekend als hypoxie in de hersenen en wordt in verband gebracht met vermoeidheid bij multiple sclerose. Een vooraanstaand chirurg, dr. Paolo Zamboni uit Italië, heeft een voorstudie uitgevoerd met behulp van ultrageluid en MRV (magnetic resonance venography) om de aderen van en naar de hersenen van honderden patiënten en van gezonde controlepersonen te onderzoeken. Dr. Zamboni veronderstelt dat de meerderheid van de patiënten met multiple sclerose een vervormde of geblokkeerde halsader en azygos ader hadden (welke bloed vanuit de hersenen afvoeren). Dr. Zamboni theoretiseert dat CCSVI een opbouw van ijzer in de hersenen veroorzaakt, dat ervoor zorgt dat belangrijke aderen beschadigd raken. De schade leidt ertoe dat metalen en immunocyten de cruciale blood-brain barrier kunnen passeren. Dr. Zamboni gelooft dat de door CCSVI veroorzaakte schade ertoe leidt dat immunocyten de blood-brain barrier kunnen passeren, hetgeen leidt tot de vernietiging van myeline, een cruciale schede voor menselijke zenuwen. Verscheidene patiënten in de EU en over de hele wereld bepleiten dat openbare zorginstellingen de aanpak van dr. Zamboni zouden moeten aanvaarden en de Commissie is door de indiener gevraagd deze aanpak voor de behandeling van multiple sclerose te ondersteunen. Opmerkingen van de Commissie over de verzoekschriften De Commissie is op de hoogte van het werk van dr. Zamboni. Er zijn verschillende artikelen gepubliceerd in collegiaal getoetste tijdschriften. Voor zover de Commissie bekend is, beschrijft tot op heden slechts één van deze publicaties de klinische toepassing van deze resultaten. In december 2009 zijn namelijk de resultaten van een open-label veiligheidsonderzoek van een endovasculaire behandeling gepubliceerd (J Vasc Surg. december 2009; 50(6): e1-3: A prospective open-label study of endovascular treatment of chronic cerebrospinal venous insufficiency ) 1. Zoals ook de auteurs in de titel van de publicatie aangeven, gaat het hier om voorlopige resultaten. De Commissie is van mening dat deze nieuwe aanpak en de relatie tussen multiple sclerose (MS) en chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI) zeker nieuwe onderzoekswegen opent, inclusief de mogelijkheid van nieuwe behandelingen. Ofschoon de eerste gegevens van groot belang zijn, is het belangrijk te onderkennen dat het concept van CCSVI als oorzaak van MS, alsmede het gebruik van stents of ballonnetjes om aderen te verwijden als behandeling, voorstellen zijn die in veel uitgebreidere onderzoeken moeten worden gerepliceerd en gevalideerd. Evenals bij elk ander onderzoek is het belangrijk bekende resultaten te valideren en repliceren en vragen te beantwoorden die de betrouwbaarheid van de gestelde theorie testen. De volgende stappen moeten worden gestaafd: (1) de relatie tussen CCSVI en MS (bv. doet het zich voor bij alle mensen met MS en bij alle typen MS? Komt CCSVI voor bij mensen die geen MS hebben? Komt CCSVI voor bij kinderen? Wordt CCSVI veroorzaakt door MS of omgekeerd? Wat zijn de gevolgen van de geblokkeerde aderen?) en (2) de effecten van behandeling van veneuze insufficiëntie (bv. werken de effecten van de behandeling bij alle typen MS? Hoe lang houden de 1 CM\ doc 3/7 PE v02-00

4 behandelingseffecten aan? Kunnen de resultaten worden gerepliceerd in een blind experiment waarbij noch de deelnemers, noch de onderzoekers weet hebben van de toegepaste behandeling? Hoe staat het met de betrouwbaarheid, risico s en voordelen van de behandeling? Hoe verhoudt deze behandeling zich qua effectiviteit en veiligheid tot bestaande therapieën?). Onderzoekers over de hele wereld zijn momenteel volop bezig met het ontwikkelen van onderzoeksprotocollen om CCSVI in zijn relatie tot MS te begrijpen. Er zijn momenteel twee grote onderzoeken bezig die de bevestiging trachten te vinden van en meer informatie willen ontdekken over de mogelijke correlatie tussen MS en CCSVI. Een redelijk antwoord op deze vraag hangt af van de resultaten van deze twee onderzoeken van de universiteiten van Buffalo en Georgetown in de Verenigde Staten. In februari 2010 hebben onderzoekers van de University of Buffalo de tussentijdse bevindingen van hun werk beschreven. De gerapporteerde voorlopige resultaten waren interessant, doch enigszins gemengd 1. Conclusie De Commissie is niet in staat de uiteindelijke wetenschappelijke resultaten, die pas na strikt dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek beschikbaar komen, of de route voor regelgeving voor deze nieuwe aanpak bij de behandeling van multiple sclerose te beoordelen. Voor de organisatie van de gezondheidszorg en het leveren van zorg zijn de centrale overheden verantwoordelijk. De EU vervult een rol in het ondersteunen van lidstaten, bijvoorbeeld via de uitwisseling van kennis en door onderzoek aan te moedigen. De Commissie heeft momenteel geen plannen voor concrete stappen naar aanleiding van de resultaten van dr. Zamboni. Met het oog op de financiering van onderzoek door de Commissie worden er voor het programma Samenwerking van het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7, ) in overleg met de wetenschappelijke wereld en de lidstaten jaarlijkse werkprogramma s opgesteld. KP7 biedt ook mogelijkheden om via het programma "Ideeën" bottom-up voorstellen in te dienen. De Commissie heeft het onderzoek naar multiple sclerose vele jaren lang gesteund. Het nog lopende geïntegreerde project NeuroproMiSe def1#def1 heeft in het kader van het vorige kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP6, ) een EU-bijdrage van 11,4 miljoen euro gekregen. Binnen het lopende KP7 zijn twee projecten in verband met multiple sclerose gesteund met tot op heden een totale EU-bijdrage van 6 miljoen euro. De Commissie gaat er ook van uit dat toekomstige werkprogramma's die in de context van het thema Gezondheid van het programma Samenwerking binnen KP7 zullen worden gepubliceerd, onderwerpen ter ondersteuning van onderzoek naar multiple sclerose zullen bevatten. Ook het EU-gezondheidsprogramma ( ) heeft acties op het gebied van MS vele jaren lang ondersteund. Het door het EMSP (Europees Multiple Sclerose Platform) uitgevoerde project 'Multiple Sclerosis Information Dividend' heeft de uitbreiding van de kennis en de politieke steun voor de gedragscode bij MS 3, de totstandbrenging van de MS-barometer 4 en de organisatie van de eerste Europese conferentie over MS mogelijk gemaakt. Het werkprogramma 2010 voor de uitvoering van het EU-gezondheidsprogramma biedt financiering voor een PE v /7 CM\ doc

5 haalbaarheidsonderzoek naar de totstandbrenging van een Europees Register voor MS 1. De Commissie verwacht ook dat toekomstige werkprogramma s die zullen worden gepubliceerd in de context van het EU-gezondheidsprogramma, steun zullen blijven verlenen aan acties van openbare zorg op het gebied van multiple sclerose. 4. Antwoord van de Commissie (REV), ontvangen op 26 oktober Verzoekschriften 1793/2009, 1817/2009, 1836/2009, 0187/2011, 0425/2011 Opmerkingen van de Commissie over de verzoekschriften Chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI) is een aandoening die ervoor zorgt dat het bloed uit de hersenen en ruggengraat wordt vertraagd of gestopt, wanneer het terugstroomt naar het hart. De aandoening wordt veroorzaakt door stenose, een vernauwing van de aderen die primair worden gebruikt om bloed uit de ruggengraat en de hersenen af te voeren. Dr. Paolo Zamboni uit Italië heeft een voorstudie uitgevoerd met behulp van ultrageluid en MRV (magnetic resonance venography) om de aderen van en naar de hersenen van een beperkt aantal patiënten en van gezonde controlepersonen te onderzoeken. Op grond van zijn bevindingen veronderstelde dr. Zamboni dat de meerderheid van de patiënten met multiple sclerose een vervormde of geblokkeerde halsader en azygos ader (welke bloed vanuit de hersenen afvoeren) hadden. Dr. Zamboni theoritiseert dat CCSVI een opbouw van extravasale ijzerafzettingen in de hersenen veroorzaakt, die leidt tot beschadiging van aderen doordat metalen de blood-brain barrier kunnen passeren. Deze belangrijke barrière zorgt ervoor dat bloed en cerebro-spinale vloeistof gescheiden blijven. Dr. Zamboni gelooft dat de door CCSVI veroorzaakte initiële schade ertoe leidt dat immunocyten vervolgens de blood-brain barrier kunnen passeren, hetgeen leidt tot de vernietiging van myeline, een cruciale schede rond menselijke zenuwen. Er is een aantal meer recente publicaties waarin de hypothese van dr. Zamboni en de gemelde positieve uitkomsten in twijfel worden getrokken. Derhalve is het begrijpelijk dat, zoals meerdere indieners hebben gemeld, de CCSVI-behandeling van dr. Zamboni in Italië uitsluitend mag worden aangeboden binnen een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek en niet daarbuiten. Niettegenstaande de stand van het wetenschappelijke debat bepleiten alle indieners uit Italië en Frankrijk dat zorgaanbieders en andere publieke zorginstellingen de toegang tot de MSbehandeling van dr. Zamboni moeten toestaan, en de Commissie wordt in deze reeks verzoekschriften verzocht deze aanpak voor de behandeling van MS te ondersteunen. De Commissie is op de hoogte van het werk van professor Zamboni 2,3 met betrekking tot een mogelijk verband tussen multiple sclerose (MS) en chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI). Op dit moment zijn onderzoekers over de hele wereld bezig met de ontwikkeling van onderzoeksprotocollen om te verifiëren of en hoe CCSVI verband zou kunnen houden met MS. De tot dusver gerapporteerde voorlopige resultaten vormen vooralsnog geen Zamboni P et al.: Hypoperfusion of brain parenchyma is associated with the severity of chronic cerebrospinal venous insufficiency in patients with multiple sclerosis: a cross-sectional preliminary report. BMC Medicine 2011, 9:22. 3 Zivadinov R et al: Value of MR venography for detection of internal jugular vein anomalies in multiple sclerosis: a pilot longitudinal study. AJNR Am J Neuroradiol. 2011;32: CM\ doc 5/7 PE v02-00

6 overtuigend bewijs 1. De Commissie is ervan overtuigd dat deze nieuwe aanpak en de relatie tussen multiple sclerose (MS) en chronische cerebro-spinale veneuze insufficiëntie (CCSVI) zeker nieuwe onderzoeksrichtingen opent, inclusief de mogelijkheid van nieuwe behandelingen. Ofschoon de eerste gegevens van groot belang zijn, is het belangrijk te onderkennen dat het concept van CCSVI als oorzaak van MS, alsmede het gebruik van stents of ballonnetjes om aderen te verwijden als behandeling, voorstellen zijn die in veel uitgebreidere onderzoeken moeten worden gerepliceerd en gevalideerd. Evenals bij elk ander onderzoek is het belangrijk bekende resultaten te valideren en repliceren en vragen te beantwoorden die de betrouwbaarheid van de gestelde theorie testen. De volgende stappen moeten worden gestaafd: (1) de relatie tussen CCSVI en MS (bv. doet het zich voor bij alle mensen met MS en bij alle typen MS? Komt CCSVI voor bij mensen die geen MS hebben? Komt CCSVI voor bij kinderen? Wordt CCSVI veroorzaakt door MS of omgekeerd? Wat zijn de gevolgen van de geblokkeerde aderen?) en (2) de effecten van behandeling van veneuze insufficiëntie (bv. werken de effecten van de behandeling bij alle typen MS? Hoe lang houden de behandelingseffecten aan? Kunnen de resultaten worden gerepliceerd in een blind experiment waarbij noch de deelnemers, noch de onderzoekers weet hebben van de toegepaste behandeling? Hoe staat het met de betrouwbaarheid, risico s en voordelen van de behandeling? Hoe verhoudt deze behandeling zich qua effectiviteit en veiligheid tot bestaande therapieën?). Onderzoekers over de hele wereld zijn momenteel volop bezig met het ontwikkelen van onderzoeksprotocollen om CCSVI in zijn relatie tot MS te begrijpen. Er lopen op dit moment twee grote onderzoeken waarin men de bevestiging trachten te vinden van en meer informatie wil ontdekken over de mogelijke correlatie tussen MS en CCSVI. Een redelijk antwoord op deze vraag hangt af van de resultaten van deze twee onderzoeken van de universiteiten van Buffalo en Georgetown in de Verenigde Staten. In februari 2010 hebben onderzoekers van de University of Buffalo de tussentijdse bevindingen van hun werk beschreven. De gerapporteerde voorlopige resultaten waren interessant, doch niet geheel eenduidig 2. Conclusie Voor de organisatie van de gezondheidszorg en het leveren van zorg zijn de centrale overheden verantwoordelijk. De EU vervult een rol in het ondersteunen van lidstaten, bijvoorbeeld via de uitwisseling van kennis en door onderzoek aan te moedigen. De Commissie is derhalve niet in staat de uiteindelijke wetenschappelijke resultaten, die pas na strikt dubbelblind gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek beschikbaar komen, of de route voor regelgeving voor deze nieuwe aanpak bij de behandeling van multiple sclerose te beoordelen. Het is daarom begrijpelijk dat nationale autoriteiten in Italië de toegang tot deze behandeling hebben beperkt tot patiënten die deelnemen aan dergelijke gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken. De Commissie heeft momenteel geen plannen voor concrete stappen naar aanleiding van de resultaten van dr. Zamboni. Met het oog op de financiering van onderzoek door de Commissie worden er voor het programma "Samenwerking" van het zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7, ) in overleg met de PE v /7 CM\ doc

7 wetenschappelijke wereld en de lidstaten jaarlijkse werkprogramma s opgesteld. KP7 biedt ook mogelijkheden om via het programma "Ideeën" bottom-up voorstellen in te dienen. Sinds enkele jaren steunt de Commissie het onderzoek naar MS. Het vorige kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP6, ) steunde het project NeuroproMiSe 1 met een EU-bijdrage van 11,4 miljoen euro. Het huidige zevende kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling (KP7, ) steunt ongeveer twintig projecten waarbij onderzoek wordt gedaan naar de pathofysiologische mechanismen van MS, de biologische processen van myelinatie/remyelinatie, alsmede de met MS verband houdende auto-immuniteitsprocessen (bv. het project SYBILLA 2 ) met een totaalbedrag van meer dan 20 miljoen euro. Daarnaast wordt momenteel onderhandeld over een project dat nieuwe therapeutische doelen beoogt voor amyotrofe laterale sclerose en multiple sclerose. Ook vanuit het EU-gezondheidsprogramma ( ) is steun verleend aan acties op het gebied van MS. Het door het EMSP (Europees Multiple Sclerose Platform) uitgevoerde project 'Multiple Sclerosis Information Dividend' heeft de uitbreiding van de kennis en de politieke steun voor de gedragscode bij MS 3, de totstandbrenging van de MS-barometer 4 en de organisatie van de eerste Europese conferentie over MS mogelijk gemaakt. Het werkprogramma 2010 voor de uitvoering van het EU-gezondheidsprogramma heeft financiering geboden voor een haalbaarheidsonderzoek naar de totstandbrenging van een Europees Register voor MS 5. Om in aanmerking te komen voor financiële steun van de Europese Unie zouden de huidige CCSVI-onderzoeken eerst een voorstel moeten indienen naar aanleiding van een uitnodiging tot het indienen van voorstellen van de EU 6 die in het kader van het KP7 wordt gepubliceerd. Deze uitnodigingen zijn concurrerend (dat wil zeggen de voorstellen concurreren onderling binnen een bepaald gebied) en hebben het ondersteunen van uitmuntendheid als doel. Er gelden strikte criteria om in aanmerking te komen voor steun 7 en projecten worden geselecteerd op basis van een externe, onafhankelijke evaluatieprocedure op basis van collegiale toetsing waarbij strenge criteria worden toegepast (wetenschappelijke en technologische excellentie, beheer, effecten) def1#def Uitnodigingen tot het indienen van voorstellen in het kader van het KP7 worden vermeld op 7 ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/fp7/docs/fp7-evrules_en.pdf. CM\ doc 7/7 PE v02-00