Behandeld door S. Megens Datum 2 september 2016 Doorkiesnummer Ons kenmerk

Transcriptie

1 Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon Aan de leden van de Commissie Mens en Samenleving Behandeld door S. Megens Doorkiesnummer Onderwerp Kwartaalinformatie Werk en Bijlage(n) 2 Inkomen tweede kwartaal 2016 Uw kenmerk - Verzonden Uw brief van - Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Geachte dames en heren, Elk kwartaal bieden wij u het Dashboard aan om inzicht te geven in belangrijke ontwikkelingen op het terrein van Werk en Inkomen. Werk en inkomen ondersteunt Utrechters richting werk waar mogelijk, stimuleert actief meedoen als werken niet kan en biedt financiële ondersteuning waar nodig, met als doel dat iedereen in Utrecht mee kan doen aan de samenleving. In het Dashboard (bijlage 1) staan de resultaten van het tweede kwartaal van De Monitor Participatiewet over dit tweede kwartaal is bij deze brief gevoegd (bijlage 2). In deze brief willen wij u daarnaast informeren over een aantal belangrijke ontwikkelingen. Deze zijn: 1. Ontwikkelingen bijstand 2. Onderzoek naar effectiviteit van re-integratie instrumenten 3. Stand van zaken OpMaat/Nieuw Beschut 4. Stand van zaken m.b.t. uitvoering taaleis 5. Thema onderzoeken handhaving 6. Meer ruimte voor maatwerk 7. Collectieve ziektekosten verzekering openstellen voor middeninkomens met hoge zorgkosten 8. Beschikbaar stellen laptop aan kinderen van statushouders vanuit U-pas Kindpakket 1. Ontwikkelingen bijstand Ontwikkeling aantal bijstandsgerechtigden In het tweede kwartaal zien we een stijging van het aantal bijstandsgerechtigden van naar (1.2%). Het stijgingspercentage van het bestand in Utrecht is de laagste van de grote steden in Nederland. De verwachting is dat we eind dit jaar uitkomen op huishoudens met een bijstandsuitkering. Stand van zaken verdeelmodel voor de bijstand De rechtbank heeft Utrecht onlangs in het gelijk gesteld dat de gemeente te weinig geld ontvangt van het Rijk voor het verstrekken van alle bijstandsuitkeringen. De voornaamste conclusie is dat het nieuwe

2 verdeelmodel voor de verdeling van het BUIG-budget onevenredig nadelige effecten heeft voor de Utrechtse situatie. Inmiddels is staatssecretaris Klijnsma in hoger beroep gegaan tegen het besluit en ook Utrecht is in hoger beroep gegaan tegen de punten waarin we niet in het gelijk zijn gesteld. De uitkomst van het hoger beroep is nog onzeker. Voor 2016 zijn verschillende wijzigingen in het model doorgevoerd die nadelig uitpakken voor Utrecht. Op basis van de huidige prognose zorgen het verdeelmodel en de doorgevoerde wijzigingen voor een tekort van 31,1 miljoen euro voor Utrecht. Na toepassing van de vangnetregeling blijft er een tekort op het hele inkomensdeel over van 8,5 miljoen euro. Hier staat een risicodekking van 10 miljoen euro tegenover. Het verdeelmodel 2017 lijkt verbeterd ten opzichte van de vorige jaren. De uiteindelijke uitkomsten weten we echter nog niet. Wel is duidelijk dat voor alle G4-gemeenten nog steeds een tekort op het budget voor de bijstand geldt. In oktober is het voorlopig budget 2017 bekend. We blijven lobbyen om de tekortkomingen van het model te verbeteren waardoor de Utrechtse situatie beter tot zijn recht komt in het model. We informeren u over de voortgang. 2. Onderzoek naar effectiviteit van re-integratie instrumenten Om mensen verder te helpen op weg naar werk is het nodig dat we blijven vernieuwen, ontwikkelen en onderzoeken wat werkt en wat niet werkt. Op basis daarvan scherpen we onze dienstverlening continu aan. Om meer inzicht te krijgen in de effectiviteit van ons re-integratie instrumentarium zijn we gestart of starten we binnenkort met onderstaande (deel)onderzoeken en een samenwerkingsverband: Een uitstroomonderzoek, dat bestaat uit kwalitatieve interviews en een analyse van de bestanden van onze doelgroep. Het doel is meer inzicht te krijgen in de effectiviteit en aspecten van de dienstverlening die bijdragen aan succesvolle uitstroom van bijstandsgerechtigden. Het onderzoek start in september, over de uitkomsten van dit onderzoek informeren wij de raad eind dit jaar. Een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA). De MKBA geeft een indicatie van de maatschappelijke kosten en baten van onze dienstverlening, inclusief bespaarde maatschappelijke kosten door de inzet van de dienstverlening (preventie). De analyse start in het vierde kwartaal. Naar verwachting kunnen we u bij de tweede kwartaalrapportage van 2017 over de eerste onderzoeksresultaten informeren. We leren van andere steden. Met een literatuurstudie analyseren we (recente) onderzoeken die zijn gedaan in diverse steden of voor Nederland als geheel, om optimaal gebruik te maken van eerder opgedane kennis. We verwachten u hierover eind 2016 te kunnen informeren. Op verzoek van het ministerie van SZW is ZonMw (een door het rijk gefinancierd onderzoeksprogramma) gestart met het kennisprogramma vakkundig aan het werk. Effectiviteit van re-integratie is hierin één van de programmalijnen. Momenteel worden door diverse gemeenten (waaronder Utrecht) en onderzoeksinstellingen, mogelijke onderzoeks- en kennisvragen geformuleerd. Als we een voorstel indienen zullen we u hier over informeren, de startdatum bij toekenning is op zijn vroegst voorjaar De bevindingen leveren, samen met de uitkomsten van eerder uitgevoerde klantonderzoeken belangrijke informatie op over wat wel en niet werkt in onze re-integratie dienstverlening. 3. Stand van zaken OpMaat/Nieuw Beschut Na de zomer bieden we de Raad de evaluatie van de pilot OpMaat, de Utrechtse invulling van Nieuw Beschut, aan. De evaluatie bestaat uit een procesevaluatie die laat zien hoe de uitvoering van de pilot is 2/5

3 verlopen en een effectevaluatie waarin wordt bepaald of de beoogde doelstellingen van de pilot zijn gehaald. Op basis van de uitkomsten doen we een voorstel voor het vervolg. Daarnaast hebben we stappen gezet in het realiseren van vijf beschutte werkplekken voor inwoners die ouder zijn dan 60. Dit doen we samen met de ADSU-partijen, de 13 partijen van het samenwerkingsverband Aan de slag in Utrecht. Er zijn organisaties die een beschutte werkplek beschikbaar willen stellen, ook hebben organisaties 60 plussers op het oog die baat zouden hebben bij een beschutte werkplek. Samen met het UWV bespreken we hoe we de procedure tot indicatiestelling zo soepel mogelijk kunnen laten verlopen, zodat de inwoners snel kunnen beginnen. Op 24 juni jl. heeft staatssecretaris Klijnsma aangekondigd dat zij het realiseren van beschutte werkplekken met dienstverband wettelijk wil verankeren. Er is nog onvoldoende inzicht in de inhoud en het tijdspad van deze wetswijziging. 4. Stand van zaken m.b.t. uitvoering taaleis Met ingang van 1 januari is de Participatiewet uitgebreid met de taaleis. Deze uitbreiding betekent dat mensen die recht hebben op een bijstandsuitkering verplicht zijn de Nederlandse taal te (leren) beheersen op basisniveau. Sinds 1 januari worden alle personen die een bijstandsuitkering aanvragen beoordeeld op het taalniveau. Ruim tachtig procent van de aanvragers voldoet aan de taaleis. Zij konden bijbehorende documenten overleggen. Ongeveer vijf procent was niet voldoende leerbaar of kreeg om een andere reden een ontheffing. Bij circa vijftien procent van de mensen bleek het taalniveau niet voldoende. Deze personen hebben een inspanningsverlichting om het taalniveau te verbeteren. We beoordelen nu ook de bijstandsgerechtigden die al langer een uitkering hebben op het taalniveau. We sluiten bij het onderzoek zoveel mogelijk aan bij de reguliere processen en dienstverlening van Werk en Inkomen. Als gevolg hiervan beoordelen we ook een deel van het bestand na het wettelijke termijn van 1 juli (zie ook de commissiebrief over de uitvoering van de taaleis, dd. 24 november 2015, kenmerk: ). In het laatste kwartaal van dit jaar informeren wij u nader over het resultaat van dit onderzoek. 5. Thema onderzoeken handhaving Om naleving van de regels te bevorderen, fraude vroegtijdig op te sporen én fraude zoveel mogelijk te voorkomen voert team Handhaving, in aanvulling op het signaal gestuurd werken, enkele themaonderzoeken uit. Een themaonderzoek is een integraal, team overstijgend project dat efficiënt en effectief uitgevoerd kan worden. De themaonderzoeken richten zich op vooraf geselecteerde groepen bijstandsgerechtigden die zijn geselecteerd op basis van een behoefte aan dienstverlening in brede zin, eventuele kansen richting werk of participatie aanwijzingen van misbruik van regels. Op dit moment lopen er meerdere themaonderzoeken, waaronder een samenwerkingsproject tussen VTH en Publieksdiensten waarbij we leegstaande panden met een woonbestemming nader onderzoeken. Het maakt deel uit van het initiatief Ogen en Oren van de stad. Daarnaast loopt er op dit moment een samenwerkingsproject met het Kenniscentrum Handhaving en Naleving van de VNG waarbij adressen nader gecontroleerd worden daar waar signalen van diverse partijen samenkomen. Hierbij vindt ook een check op rechtmatige verstrekking van (eventuele) uitkeringen plaats. Het onderzoek is in de zomer afgerond en een eindrapportage is in voorbereiding. We informeren u hier dit najaar nader over. 3/5

4 6. Meer ruimte voor maatwerk Het college vindt het toepassen van maatwerk voor (kwetsbare) burgers belangrijk. Waar nodig maken we (tijdelijke) uitzonderingen daarom mogelijk. Er is een aantal verbeteringen doorgevoerd in de werkprocessen van Werk en Inkomen, waardoor er meer ruimte is voor maatwerkoplossingen. Dit geldt vooral voor de toepassing van de kostendelersnorm en bij aanvragen voor financiële regelingen. In 2015 is de kostendelersnorm ingevoerd. Kort gezegd houdt deze regeling in dat de bijstandsuitkering lager wordt naarmate er meer mensen in een woning wonen, omdat de woonkosten gedeeld kunnen worden. In de praktijk blijkt dat deze aanname niet altijd opgaat of in sommige gevallen (bijvoorbeeld bij tijdelijke mantelzorgsituaties) onredelijk uitpakt. Waar nodig worden dan (tijdelijke) uitzonderingen mogelijk gemaakt. Hetzelfde geldt voor de uitvoering van de financiële regelingen. Naar aanleiding van signalen zijn een aantal werkprocessen verbeterd. Daardoor kunnen nu bijvoorbeeld meer daklozen een bijdrage krijgen voor de eerste huur van een woning. Ook is het nu mogelijk om bijzondere bijstand te verstrekken aan ouders die om bijzondere redenen niet meer kunnen beschikken over babyuitzet. Tenslotte wordt er niet langer onderscheid gemaakt tussen alleenstaanden en gehuwden bij de hoogte van de verstrekking van bijzondere bijstand voor woninginrichting. 7. Collectieve ziektekosten verzekering openstellen voor middeninkomens met hoge zorgkosten De afgelopen maanden heeft de gemeente er op ingezet om het uitgebreide pakket van de gemeentelijke collectieve ziektekostenverzekering voor minima ook beschikbaar te stellen aan mensen met een middeninkomen en hoge zorgkosten. De collectieve ziektekostenverzekering is geschikt voor mensen met veel zorgkosten. Hierover is intensief gesproken met de zorgverzekeraar, waarbij een aantal verschillende mogelijkheden zijn uitgewerkt en door beide partijen zorgvuldig afgewogen. Helaas kan het Zilveren Kruis uit vooral financieel en organisatorisch oogpunt niet instemmen met een uitbreiding van de doelgroep voor de collectieve zorgverzekering. Op dit moment verkennen de afdelingen Meedoen naar Vermogen en Werk en Inkomen welke andere mogelijkheden er zijn om mensen met een middeninkomen en hoge zorgkosten tegemoet te komen en hoe de beschikbare Wtcg/CER middelen daarbij ingezet kunnen worden. Een belangrijk aandachtspunt daarbij is het zo goed mogelijk bereiken van de doelgroep middeninkomens met hoge zorgkosten, omdat een groot deel van deze doelgroep nog geen gebruik maakt van Wmo-voorzieningen of armoederegelingen en daardoor niet bij de gemeente in beeld is. 8. Beschikbaar stellen laptop vanuit U-pas Kindpakket aan kinderen van statushouders Bij behandeling van de U-pas Verordening 2016 en de raadsbrief met kenmerk is u toegezegd om een oplossing te vinden voor de kinderen van statushouders die van een U-pas gebruik kunnen maken maar geen laptop kunnen aanschaffen doordat zij op een later moment instromen op het voortgezet onderwijs. Kinderen van statushouders gaan voordat zij instromen op het voortgezet onderwijs naar de Internationale Schakelklassen (ISK). Wanneer hun ouders voldoen aan de criteria krijgen zij een U-pas Kindpakket en de ouders een U-pas. Het budget om een laptop te kunnen aanschaffen is gekoppeld aan het starten in de eerste klas van het voortgezet onderwijs. Nadat de kinderen vanuit het ISK doorstromen naar het voortgezet onderwijs kan het zijn dat zij in een ander jaar starten dan de eerste klas. Om ervoor te zorgen dat de kinderen toch een laptop kunnen krijgen starten we hiervoor een samenwerking met Stichting Leergeld. De afgelopen maanden heeft Stichting Leergeld al voor laptops voor kinderen van statushouders gezorgd. Zij hebben hierdoor de juiste contacten en werken op een manier waardoor de kinderen snel een laptop krijgen. De gemeente stelt een budget beschikbaar voor Stichting Leergeld om hier de laptops van aan te schaffen. Dit staat los 4/5

5 van het U-pas Kindpakket dat mensen krijgen, zodat zij dat daarnaast nog kunnen inzetten voor andere doelen. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Utrecht, de secretaris, de burgemeester, 5/5