Zwemwaterprofiel Tubasingel

Transcriptie

1 Zwemwaterprofiel Tubasingel 2014

2 Zwemwaterprofiel Waterspeeltuin Tubasingel Colofon Uitgave van: Hoogheemraadschap van Delfland Kenmerk: Datum: December 2014

3 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Aanleiding... 4 Leeswijzer... 5 Logboek... 6 Algemeen deel 1 Beleid zwemwateren Europese zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden Blauwalgenprotocol Waterbeheerplan / Kadernota Meetprogramma zwemwateren Waterbeheerplan / Kadernota Opzet van het onderzoek Actuele toestand zwemwater Toetsing bacteriologische verontreiniging Toetsing blauwalgen Aanleiding wijziging blauwalgenprotocol Cyanobacteriën vóór Nieuwe protocol na Gebiedspecifiek deel 1. Gebiedsbeschrijving Begrenzing zwemwaterzone Hydrologische situatie Potentiële verontreinigingsbronnen (Bacteriologisch) Potentiële vermestingsbronnen Klachten en meldingen Zwemprof Mogelijk conflicterende functies Historische waterkwaliteit Veldbezoek Waterspeeltuin Tubasingel Evaluatie en conclusies Maatregelen en aanbevelingen... 29

4 Inleiding 2.1 Aanleiding In 2007 zijn door het Hoogheemraadschap van Delfland alle officiële zwemwateren in het beheergebied beschreven in zwemwaterprofielen. In een zwemwaterprofiel worden de actuele toestand van de zwemwaterlocatie, het maatschappelijk belang en de mogelijke risico s en mogelijke maatregelen beschreven. Volgens de Europese zwemwaterrichtlijn (Europese Unie, 2006) worden de profielen, afhankelijk van hun kwaliteitsklasse en mogelijke (her)inrichten, periodiek geactualiseerd. De actualisatiefrequentie is weergegeven in Tabel 1. Tabel 1: Actualisatiefrequentie zwemwaterprofiel naar kwaliteitsindeling Zwemwaterindeling Uitstekend goed Aanvaardbaar Slecht Beoordelingen vinden ten minste plaats om de: Geen actualisatie vereist 4 jaar 3 jaar 2 jaar Daarnaast worden er regelmatig nieuwe onderzoeken uitgevoerd en worden er ook regelmatig maatregelen genomen. In het geval van een inrichtingsmaatregel is het verplicht om een update van een zwemwaterprofiel te maken. Figuur 1: Zwemwaterlocaties bij naam

5 2.2 Leeswijzer Dit document bestaat uit een algemeen deel, dat relevant is voor alle zwemplassen in het beheergebied van Delfland. Daarnaast is er een gebiedsspecifiek deel, dat inzoomt op de plassen afzonderlijk. Het algemene deel beschrijft het beleid dat geldt voor de zwemwaterlocaties, het meetprogramma en het bevat de toetsresultaten aan de normen uit de Europese Zwemwaterrichtlijn. Het gebiedsspecifieke deel geeft per locatie een overzicht volgens de handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Waterdienst - Grontmij, 2005) : - Geschiedenis, wat is er de afgelopen periode gebeurd met de zwemwaterlocatie - Gebiedsbeschrijving en hydromorfologie Ligging; Beschrijving van het strand, inclusief relevante voorzieningen en het onderhoud daarvan; Begrenzing van het zwemwater; Hydrologische situatie; Ligging van het rioolstelsel en eventuele overstorten; Potentiële verontreinigingsbronnen of routes; Inschatting wanneer problemen kunnen optreden; Andere problemen, zoals blauwalg en zwemmersjeuk; Afbakening van het watersysteem, hoe groot is de invloedssfeer van de verontreinigingsbronnen; Mogelijke conflicterende functies van de locatie. - Veldbezoek - Historische waterkwaliteit - Bronnen en routes - Meetprogramma / richtgetallen - Analyse / evaluatie Als laatste wordt een overzicht gegeven van de onderzoeken en maatregelen die genomen zijn en die nog moeten worden genomen.

6 Logboek Aangezien de zwemwaterprofielen een levend document zullen zijn, kunnen er aan dit document makkelijk updates worden toegevoegd. Om bij te houden wat er wordt bijgevoegd is er een logboek opgenomen. Datum Profiel / Wat is aangepast Wie algemeen deel December Gebiedsspecifiek Algehele update 2012 deel Juli 2013 Algemeen deel Toevoeging veldbezoek JdK December 2014 Algemeen deel Algehele update JdK

7 ALGEMEEN DEEL

8 1 Beleid zwemwateren Op de zwemwateren van Delfland zijn verschillende regels en beleid van toepassing. In dit hoofdstuk wordt een korte samenvatting gegeven. 1.1 Europese zwemwaterrichtlijn (2006/7/EG) Doel van deze richtlijn is het behoud, de bescherming en de verbetering van de milieukwaliteit en de bescherming van de gezondheid van de mens. Deze richtlijn is van toepassing op elk oppervlaktewater waar, naar verwachting van de bevoegde autoriteit, een groot aantal mensen zal zwemmen, en waar zwemmen niet permanent verboden is of waarvoor geen permanent negatief zwemadvies bestaat. In deze richtlijn staat beschreven hoe vaak, wanneer en welke parameters bemonsterd dienen te worden en aan welke normen deze getoetst worden. In het geval van een bacteriële overschrijding (Intestinale enterococcen en / of Escherichia coli) kunnen de Gedeputeerde Staten van de provincie een maatregel afkondigen. Daarnaast kan met behulp van deze metingen een zwemwater worden ingedeeld in zwemklassen Uitstekend, Goed, Aanvaardbaar of Slecht. Blauwalgen worden in dit document wel genoemd en het risico voor de zwemmer wordt wel onderstreept, maar normen worden hiervoor niet gegeven. De communicatie omtrent zwemwateren is een belangrijk element in de zwemwaterrichtlijn. Basis hiervoor zijn de zwemwaterprofielen die in deze richtlijn worden beschreven. 1.2 Wet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden Deze wet is voornamelijk een vertaling van de zwemwaterrichtlijn naar een wettekst. Daarnaast zijn de bevoegdheden van vooral het rijk, provincie, waterschap en gemeente nader beschreven. Belangrijkste onderdeel van deze wet is de borging van de hygiëne en veiligheid voor de eigenaar voor de badinrichting. 1.3 Blauwalgenprotocol De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar toxische stoffen die aanwezig (kunnen) zijn in blauwalgen. Microcystine is kwantitatief het meest aanwezig én is zeer giftig. Deze stof wordt vrijgemaakt als de blauwalg sterft en samen met miljoenen andere dode algen een drijflaag vormt, vandaar dat deze gifstof in het verleden werd gemeten in een drijflaag. Maar het is zeker niet de giftigste. Ook is inmiddels bekend dat niet alleen de drijflagen gifstoffen bevatten, maar ook de nog levende algen, die zweven in de waterkolom bevatten stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de volksgezondheid. Naast acute effecten, hebben deze gifstoffen ook (neurotoxicologische) effecten die zich pas veel later openbaren. Denk hierbij aan het versterken van bijvoorbeeld dementie. Om deze reden is er in Nederland een nieuw blauwalgenprotocol vastgesteld. Hiermee wordt niet alleen naar de drijflagen gekeken, maar ook naar de hoeveelheid cellen in de waterkolom. Tevens heeft dit document er toe geleid dat er een nieuwe provinciale maatregel is bijgekomen: De waarschuwing. In het vorige protocol kon de provincie alleen een negatief zwemadvies of een zwemverbod af kondigen. In het nieuwe protocol kunnen Blauwalgen in tegenstelling tot de situatie in het vorige protocol géén zwemverbod veroorzaken. Alle 8

9 provincies geven geen zwemverbod uit als gevolg van blauwalgen. Alleen de provincie Zuid- Holland deed dit tot en met 2013, sinds 2014 geeft zij ook geen zwemverbod meer af. 1.4 Waterbeheerplan / Kadernota De doelen uit het waterbeheerplan zijn aangescherpt in de kadernota. Deze zijn in het programmaplan 'Schoon water' verder uitgewerkt. Delfland heeft als doel gesteld voor de zwemwateren dat alle zwemwateren minstens in de categorie aanvaardbaar vallen met betrekking tot de bacteriologische kwaliteit. Daarnaast heeft Delfland met betrekking tot blauwalgen 6 zwemwateren aangewezen die 'maximaal 18 weken per jaar een waarschuwing of negatief zwemadvies voor alle 6 afgesproken locaties tezamen' mogen hebben. Om deze waterkwaliteit te behalen is het nodig om maatregelen uit te voeren. Tabel 2: Prioritaire zwemplassen Prioritaire zwemplassen Hoogheemraadschap van Delfland Tot 2014 Na 2014 Delftse Hout Plas Prinsenbos Krabbeplas Oostmadeplas Dobbeplas Wilhelminapark Rijswijk Tanthof Korftlaan Tubasingel In Tabel 2 is een overzicht weergegeven van de zwemplassen die door Delfland zijn geprioriteerd. Voor de locaties in de linkerkolom (tot 2014) zijn de maatregelen uitgevoerd. Vanaf 2014 zijn er nieuwe locaties aangewezen waar maatregelen onderzocht worden en indien haalbaar, worden uitgevoerd. Om dit te bereiken zijn de volgende activiteiten benoemd in het programmaplan die raakvlakken hebben met het zwemwater: 1. Opstellen en actualiseren beleidsagenda en externe beleidsontwikkelingen waterkwaliteit vertalen naar Delfland 2. Identificatie doelgroepen 3. Monitoring waterkwaliteit 4. Beleidsmonitoring 5. Uitvoering zwemwatermaatregelen 6. Bestuurlijke afspraken zwemwater maken en bewaken 7. Communicatie water en recreatie 9

10 3 Meetprogramma zwemwateren Tabel 3: Meetprogramma zwemwateren Meetplan nummer 5 Titel Meetplan Normtoetsing zwemwater Sterblok/taak nr /02.03/ Opdrachtgever Contactpersoon Team Begin project - Eind project Soort onderzoek Aard van het Onderzoek Rapporteur Rapportage Aan Wanneer oplevering Vorm oplevering Jeroen Filius Joep de Koning BBC/WSK doorlopend Routinematig Fysisch Chemisch Bacteriologisch Blauwalgen Joep de Koning Omgevingsdienst Zuid-Holland (twee wekelijks), LWO (jaarlijks) direct na meting jaaroverzicht, oktober Excel, import zwemwaterregister Opmerking Op basis van het zwemseizoen 2010, wordt eruit gegaan van 100 blauwalgceltellingen en 20 bacteriologische herbemonsteringen 2.3 Waterbeheerplan / Kadernota Actueel inzicht in de kwaliteit van zwemwateren gedurende het badseizoen; Toetsing aan de normen en voldoen aan de verplichtingen, zoals opgenomen in het besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden (Whvbz) en bijbehorende ministeriële regelingen op basis van de (nieuwe) Europese richtlijn 2006/7/EEG. 2.4 Opzet van het onderzoek Om gezondheidsrisico s van recreanten in het water in het badseizoen te beperken, is een actueel beeld van de waterkwaliteit van zwemwateren noodzakelijk. Hiertoe worden deze wateren in het badseizoen gemiddeld 2-wekelijks onderzocht. Aan de hand van deze gegevens treft de omgevingsdienst maatregelen om de badgasten te beschermen. Ook 14 dagen voor aanvang van het badseizoen wordt de kwaliteit al (verplicht) gemeten. De kwaliteitsgegevens worden direct na oplevering door het laboratorium via Delfland aan de omgevingsdienst (toezichthouder in het kader van de Whvbz) verstrekt en geïmporteerd in het zwemwaterregister, t.b.v. publieksvoorlichting. In principe vindt toetsing van de bacteriologische parameters aan de nieuwe zwemwaterrichtlijn plaats op basis van de resultaten van vier badseizoenen. 10

11 Tabel 4: Meetpunt informatie (* geen officiële zwemlocatie) Nr Meetpuntcode Omschrijving Xcoord Ycoord 1 OW Plas Prinsenbos, strandje OW051B000 Plas Madestein OW051C002 Oostmadeplas, strandje n.o.-zijde OW051C003 Oostmadeplas, Strandje zuidzijde OW Krabbeplas, zwemplas, strandje OW Krabbeplas, zijtak Surfplas strandje OW Dorppolder, Het Kraaienest, zwemplas strandje OW Plas Oranjepolder, midden thv strandje OW Bieslandse bovenpolder, speelvijver Korftlaan OW Grote Plas, Delfse Hout noordzijde (naaktstrandje) OW Grote Plas, Delfse Hout west OW Lage Abtswoudsche pld, waterspeeltuin Tanthof OW * Zwemplas, Noord-Kethel strandje OW Dobbeplas, strandje OW221A021 Zuidpolder van Delfgauw, Naturistenplas Delft OW Vlietpolder, Waterskiplas "Wollebrand" OW Wihelminapark Rijswijk, Zwemvijver strandje OW Wihelminapark Rijswijk, Avonturen speelplaats OW Rijswijk, Put te Werve, Zwemgedeelte Te Werve Tabel 5: Parameters en kosten Parameter aantal ILOW E-coli Intestinale enterococcen Tellen 5 toxische blauwalgen Blauwalgen Quickscan Veldpakket (T,Zicht, EGV, O2,pH,visueel) Administratie en locatiebezoek Indien >12,5 µg/l tellen + herbemonstering Tellen 5 toxische blauwalgen Adminstratie en locatiebezoek Veldpakket (T,Zicht, EGV, O2,pH,visueel) Blauwalgen Fluoroprobe

12 Figuur 2: Meetpuntlocaties 12

13 4 Actuele toestand zwemwater Zoals de zwemwaterrichtlijn voorschrijft meet Delfland elke twee weken de waterkwaliteit, waarbij naast visuele omstandigheden vooral gelet wordt op blauwalgen en de bacteriële kwaliteit. Indien er een overschrijding plaats vindt wordt de week erop een extra bemonstering uitgevoerd, zodat een eventuele provinciale maatregel (waarschuwing, negatief zwemadvies of zwemverbod) kan worden bevestigd, ingetrokken of naar beneden worden bijgesteld. Een overzicht van 2014 is in Tabel 7 weergegeven. In de zwemwaterrichtlijn staat beschreven hoe de zwemwateren worden getoetst. Aan de hand van deze toetsen worden de zwemwateren in verschillende kwaliteitsklassen ingedeeld, zie Tabel 6. Tabel 6: Indeling in kwaliteitsklassen van uitstekend tot aanvaardbaar Zwemwaterindeling Uitstekend goed Aanvaardbaar Slecht Beoordelingen vinden ten minste plaats om: Geen actualisatie vereist 4 jaar 3 jaar 2 jaar 13

14 Zwemwater Delfland Provinciale wijzigingen code locatie gemeente 7-mei 15-mei 24-mei 3-jun 13-jun 26-jun 4-jul 11-jul 14-jul 25-jul 1-aug 8-aug 15-aug 22-aug 1-sep 30-aug 5-sep 13-sep OW Plas Prinsenbos Naaldwijk/Westland 0 0 OW051B000 Plas Madestein Den Haag 0 OW051C002 Oostmadeplas, strandje noordzijde Den Haag 0 OW051C003 Oostmadeplas, strandje zuidzijde Den Haag 0 OW Krabbeplas (zuid) Vlaardingen 0 0 OW Krabbeplas, zijtak surfplas Vlaardingen 0 OW Kraaiennest, zwemplas OW Oranjeplas midden Midden Delfland Maassluis OW Delft, Waterspeeltuin Korftlaan Delft 0 OW Delftse Hout, oostzijde Delft 0 OW Delftse Hout, westzijde Delft 0 OW Kinderboerderij Tanthof Delft OW Dobbeplas, strandje OW221A021 Naturistenplas Delft Nootdorp/Pijnacker-N Delft OW surfvijver Wollebrand Naaldwijk/Westland OW Wilhelminapark, zwemvijver OW Tubasingel avonturenspeelplaats OW Put te Werve, zwemgedeelte Te Werve Rijswijk Rijswijk Rijswijk waarschuwing - blauwalg negatief advies - blauwalg zwemverbod - blauwalg negatief zwemadvies /waarschuwing- bacteriën Zowel bacteriën als blauwalg waarschuwing Zowel bacteriën als blauwalg negatief zwemadvies Zowel bacteriën als blauwalg zwemverbod Zwemmersjeuk Botulisme 0 waarschuwing/negatief advies opgeheven nb Niet bemonsterd Tabel 7: Provinciale maatregelen zwemwateren

15 Algemeen deel Tabel 8: Toetsresultaten zwemwateren (bacteriologische kwaliteit) in 2013/ Plas Prinsenbos, strandje Naaldwijk/Westland OW Slecht Goed Escherichia coli Slecht Goed Intestinale enterococcen Aanvaardbaar Goed Plas Madestein, zo-hoek Den Haag OW051B000 Uitstekend Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend Oostmadeplas, strandje noordzijde Den Haag OW051C002 Goed Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Goed Uitstekend Oostmadeplas, strandje zuidzijde Den Haag OW051C003 Goed Goed Escherichia coli Goed Uitstekend Intestinale enterococcen Goed Goed Aalkeet-Buitenpolder, Krabbeplas (zwem) Vlaardingen OW Goed Goed Escherichia coli Goed Goed Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend Aalkeet-Buitenpolder, zijtak surfplas str zo Vlaardingen OW Uitstekend Goed Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Goed Dorppolder, Kraaiennest, zwemplas Midden Delfland OW Uitstekend Goed Escherichia coli Uitstekend Goed Intestinale enterococcen Uitstekend Goed Oranjeplas midden Maassluis OW Uitstekend Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend Delft, Waterspeeltuin Korftlaan Delft OW Slecht Slecht Escherichia coli Slecht Slecht Intestinale enterococcen Slecht Slecht Delftse Hout, oostzijde Delft OW Aanvaardbaar Goed Escherichia coli Goed Uitstekend Intestinale enterococcen Aanvaardbaar Goed Delftse Hout, westzijde Delft OW Goed Uitstekend Escherichia coli Goed Uitstekend Intestinale enterococcen Goed Uitstekend Delft, Kinderboerderij Tanthof Delft OW Slecht Slecht Escherichia coli Slecht Slecht Intestinale enterococcen Slecht Slecht Dobbeplas Nootdorp / Pijnacker - Nootdorp OW Uitstekend Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend Zuidpolder van Delfgauw, Naturistenplas Delft Delft OW221A021 Uitstekend Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend Vlietpolder, surfvijver Wollebrand Westland OW Aanvaardbaar Goed Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Aanvaardbaar Goed PP&Schaapweipld, zwemvijver Rijswijk OW Slecht Slecht Escherichia coli Goed Goed Intestinale enterococcen Slecht Slecht PP&Schaapweipld, avonturensplplts Rijswijk OW Slecht Slecht Escherichia coli Aanvaardbaar Aanvaardbaar Intestinale enterococcen Slecht Slecht Put te Werve, zwemgedeelte Te Werve Rijswijk OW Uitstekend Uitstekend Escherichia coli Uitstekend Uitstekend Intestinale enterococcen Uitstekend Uitstekend 3.1 Toetsing bacteriologische verontreiniging De normen en parameters voor toetsing en, op basis hiervan, het nemen van maatregelen zijn in de afgelopen jaren regelmatig gewijzigd. Tot 2008 werd de bacteriologische verontreiniging bepaald door twee groepen bacteriën: de Totaal coli en thermotolerante coli. Na 2008 wordt het zwemwater geanalyseerd op intestinale enterococcen en E. Coli. Voor het uitvoeren van de toetsingen zijn 4 opeenvolgende zwemwaterseizoenen bemonsterd zijn. Deze bemonstering moet minstens 1 keer per 4 weken plaats vinden, al is twee wekelijks 15

16 Algemeen deel wenselijk. Met behulp van Aquokit worden deze getallen statisch geanalyseerd en getoetst. De resultaten van deze toetsing is weergegeven in Tabel 8Fout! Verwijzingsbron niet evonden Toetsing blauwalgen Aanleiding wijziging blauwalgenprotocol In het voorjaar van 2010 is een nieuw blauwalgenprotocol vastgesteld (NWO 2010). Binnen de provincie Zuid-Holland is afgesproken dat alle inliggende waterschappen én Rijkswaterstaat dit protocol in 2010 zouden gebruiken om ervaring op te doen. Recent onderzoek had aangetoond dat de effecten van cyanotoxines, vooral op neurologisch niveau, misschien ernstiger zijn dan werd gedacht. De normen voor deze stoffen zijn dan ook drastisch aangescherpt. Daarnaast werd altijd verondersteld dat cyanobacteriën alleen toxines aanmaken als ze drijflagen vormen en afsterven. Er zijn echter soorten die al zeer giftig kunnen zijn als ze gedispergeerd in de waterkolom voorkomen. Om deze redenen is er een nieuw protocol opgesteld Cyanobacteriën vóór 2010 Voorheen werden alle zwemwaterlocaties gescreend op de aanwezigheid van cyanobacteriën. Bij een drijflaag werd een monster genomen en aangeboden aan het laboratorium voor een bepaling van het microcystinegehalte. Kwam het gehalte boven een bepaalde norm, dan werd er door de provincie een negatief zwemadvies of zwemverbod afgekondigd. Voor de monsters waarvan niet het microsystinegehalte was bepaald werd in het laboratorium van Delfland de abundantie bepaald van vier hoofdgroepen van cyanobacteriën: microcystis, anabeana, aphanizomenon en oscillatoria/planktothrix Nieuwe protocol na 2010 In plaats van de eerdere screening is vanaf 2010 een veel nauwkeuriger celtelling uitgevoerd. Op basis van de celtellingen zijn de monsters getoetst aan de normen. Er zijn in het protocol ook andere analysemethoden gegeven. De provincie heeft echter het uitvoeren van celtellingen verplicht. De overige methodes waren in 2010 optioneel en heeft Delfland niet toegepast. Het zwemwater is niet alleen beoordeeld op het aantal cellen in de waterkolom. Er is ook gekeken naar drijflagen. Deze zijn gecategoriseerd in 4 klassen (geen drijflaag, categorie 1, categorie 2, categorie 3). Een drijflaag van een bepaalde klasse heeft een bepaalde provinciale maatregel tot gevolg. Tabel 9: Normen voor de blauwalgendichtheid Blauwalgendichtheid Waarschuwing = 12,5-75 µg/l cyanochlorofyl Neg. Zwemadvies = >75 µg/l cyaonochlorofyl zwemverbod > 200 µg/l cyanochlorofyl Norm aandeel/dichtheid potentieel toxische blauwalgen 2,5 mm3/l 15 mm3/l 40 mm3/l Daarnaast is ook een mogelijkheid gegeven om door middel van dagelijks beheer de aanwezigheid van drijflagen te monitoren. Dit vermindert de monitoringsfrequentie en biedt 16

17 Screening op aanwezigheid drijflagen Bepaling microcystinegehalte of anders bepaling hoofdgroepen Nieuw blauwalgenprotocol (celtelling en drijflagen) Algemeen deel de mogelijkheid om flexibeler om te gaan met mogelijke maatregelen. De provincie heeft hier geen gebruik van gemaakt. Ten aanzien van blauwalgen worden vanaf 2010 de cellen geteld in ug/l en het biovolume in mm 3 /l en gerapporteerd aan de Provincie Bacteriologische parameters: Totaal coli en thermotolerante coli Nieuwe bacteriologische parameters: intestinale enterococcen en E.Coli Figuur 3: Ontwikkeling van de toetsing tot en met

18 GEBIEDSSPECIFIEK DEEL Avonturenspeelplaats Tubasingel Figuur 4: Impressie Avonturenspeelplaats (Foto: ODMH)

19 1 Gebiedsbeschrijving De Avonturenspeelplaats aan de Tubasingel is een kleine plas (0,14 ha) in een stadspark. Het gebied is geheel omsloten door bossages. In het verleden was hier een klimrek over het water aanwezig aanwezig, maar in verband met vandalisme is deze omstreeks 2011 verwijderd. Door de gemeente is er in 2014 onder andere een speelvlot en een waterhevel terug geplaatst (. Verder laten de ballenlijn, het strandje en het zwemwaterbord van de provincie laten zien dat het hier om een recreatievoorziening gaat. Opvallend is de watertrap waarlangs water de plas binnenstroomt. Ten zuiden van de plas ligt de A4, aan de overzijde van deze snelweg ligt het Wilhelminapark. Aan de noordzijde ligt Rijswijk. Figuur 5: Luchtfoto Tubasingel Tabel 10: Kenmerken Tubasingel Kenmerken Tubasingel Beheerder Oppervlak Ondergrond Bezoekersaantallen Zwemzone en ligging Strand Gemiddelde diepte Toezicht Toiletten Douches Afbakening zwemzone Horeca Afvalbakken Speeltoestellen Hoe vaak wordt er gemaaid? Hoe vaak wordt het strand schoongemaakt? Hoe vaak wordt het sanitair schoon gemaakt? Aanwezig/opmerkingen Gemeente Rijswijk 0,14 ha Klei Onbekend Oostzijde Ja 1 m Nee Nee Nee Ballenlijn Nee Ja Ja Onbekend Onbekend NVT 19

20 Honden Paarden Aanlegsteigers Overig Ja Incidenteel Nee De oevers lopen flauw af. Wat resulteert in een imposante rietkraag bij de uitstroomdam van de zwemvijver. Deze bestaat voornamelijk uit riet (Phragmites australis), grote egelskop (Sparganium erectum) en grote lisdodde (Typha latiofolia) Dit geeft ook een natuurlijk gevoel. Verder is de plas nagenoeg vrij van begroeiing. Een vegetatieopname van deze locatie is echter nooit gemaakt. Figuur 6: De rietkraag geeft een natuurlijk beeld aan de plas (2012) 20

21 Figuur 7: Zwemwaterinformatie van de provincie Zuid-Holland over de waterspeelplaats Tubasingel 2 Begrenzing zwemwaterzone De begrenzing van de zwemwaterzone is vastgesteld aan de hand van het rapport KRW en oppervlaktewater, bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water, Ministerie van V&W/RWS/RIZA (DHV, 2005). Op basis van het protocol zwemwaterlocaties in binnenwater is de zwemwaterzone bepaald. Figuur 8: Luchtfoto omgeving van waterspeeltuin Tubasingel 21

22 3 Hydrologische situatie De waterspeeltuin Tubasingel maakt onderdeel uit van de Plaspoel- en Schaapweipolder. Deze polder kent een winterpeil van -1,29 en een zomerpeil van -1,19. De waterspeeltuin bevindt zich echter in een apart peilgebied binnen deze polder en heeft een vast peil van -0,83 m, de waterspeeltuin ligt dan ook veel hoger dan het omliggende gebied. De plas wordt gevoed door een watertafel, welke is aangesloten op een overstortsignalering. Zodra er overstorten in de naastgelegen woonwijk gaan lopen, dan wordt de inname doormiddel van de watertafel gestopt. Omdat de waterspeeltuin maar een beperkt formaat heeft, zorgt de tafel voor een aanzienlijke waterverversing. Daarnaast is er ook duiker, in hoeverre deze water aanvoert is niet bekend. Water verlaat het gebied doormiddel van een stuw. 4 Potentiële verontreinigingsbronnen (Bacteriologisch) Uitgaande van dat een gemiddeld mens per dag 10 miljard E.coli bacteriën uitscheid (Wikipedia, 2013) zouden er voor een plas van deze omvang twee mensen voldoende zijn om een overschrijding te veroorzaken, een kwetsbaar systeem dus. Uit ervaring is gebleken dat de belangrijkste bacteriologische verontreiniging de overstorten van de naastgelegen woonwijk zijn (mondelinge mededeling Delfland, naar aanleiding van hevige regenval, gewerkte overstorten en een overschrijding in de plas de dag daarop). De locatie van de overstorten is weergegeven in Figuur 9. Daarnaast verblijven er enkel watervogels. Ondanks dat honden aangelijnd moeten worden, bestaat er wel de kans dat deze een effect hebben op de waterkwaliteit. Rondom de plas zijn er enkele watervogels aanwezig. Denk hierbij aan waterhoentjes, meerkoetjes en verscheidene eenden. Door de omliggende bossages is het gebied niet intrek bij ganzen en grote groepen vogels, roofdieren kunnen hierdoor niet tijdig gespot worden. Figuur 9: Locaties (gemengde) overstorten Er is weinig bekend over de hoeveelheid zwemmers, maar wegens het gebrek aan sanitaire voorzieningen kunnen deze ook invloed hebben op de waterkwaliteit. Daarnaast is het ook een uitstekende hangplek, mede door de geïsoleerde ligging. In het verleden is de plas ook herhaaldelijk gesloten wegens vandalisme, glasscherven en ander afval. Na flinke aandacht aan dit probleem in 2011 is er in 2012 om die reden een zwemverbod 22

23 afgekondigd. Een overzicht van alle bronnen staat in Tabel 11: Potentiële vervuilingsbronnen waterspeeltuin Tubasingel Tabel 11: Potentiële vervuilingsbronnen waterspeeltuin Tubasingel Bron Aanwezig Opmerkingen Rioolwaterzuiveringen - Riooloverstort(en) Grote bron, maatregelen zijn getroffen (Watertafel) Ongezuiverde lozingen Regenwaterlozingen Afstromend wegwater Vee op weilanden - Uit- en afspoeling van mest - Veeteeltbedrijven - Agrarisch achterland - Gebiedsvreemd water - Waterbodem Recreatievaart - Woonboten - Zwemmers Huisdieren op strand Watervogels Overige recreatie Hangjongeren 5 Potentiële vermestingsbronnen Blauwalgen (en daarmee dus de vermesting) zijn geen probleem bij deze zwemlocatie. Figuur 10: Het water in de plas is zeer helder en zit tjokvol watervlooien 6 Klachten en meldingen Bij het meldpunt van het Hoogheemraadschap van Delfland zijn geen klachten over de zwemplas bekend. 23

24 7 Zwemprof De ingeschatte omvang van potentiële bronnen is ingevoerd in het spreadsheetmodel ZWEMPROF (DHV, 2006). Dit leidt tot het volgende resultaat (Fout! Verwijzingsbron iet gevonden.); Tabel 12: Zwemprof analyse (DHV, 2006) Uit bovenstaande uitvoerresultaten van ZWEMPROF blijkt dat de zwemmers als bron invloed kunnen hebben op de bacteriologische zwemwaterkwaliteit. Op gemiddelde en drukke dagen is er een geringe invloed op E.coli en Intestinale enterococcen. De bezoekers zijn niet in groten getale aanwezig maar de zwemplas is klein en de invloed van de zwemmers is dus naar verhouding groot. Afstromend wegwater lijkt geen invloed te hebben op de bacteriologische zwemwaterkwaliteit. Watervogels en honden kunnen (indien aanwezig) de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Als wordt uitgegaan van slechts 10 vogels en 5 honden in de zwemzone is reeds sprake van een wezenlijke negatieve beïnvloeding van de zwemwaterkwaliteit. De oorzaak is gelegen in de geringe omvang van de waterpartij in de speelplaats. Hoewel de uitvoer van ZWEMPROF geen invloed van de overstorten toont kan niet worden uitgesloten dat de zwemwaterkwaliteit na perioden met neerslag negatief wordt beïnvloed door overstortwater in de Tubasingel. 8 Mogelijk conflicterende functies Binnen Delfland is ruimte een schaars goed, er moet dan ook goed gezocht wordt naar meerdere gebruiksfuncties, dit multifunctioneel ruimtegebruik conflicteert in sommige gevallen met elkaar. De waterspeeltuin ligt beschut, wat prettig is voor badgasten, aangezien het aan de rand van een woonwijk is gelegen, maar het is hiermee ook een ideale hangplek. 24

25 9 Historische waterkwaliteit Het hoogheemraadschap controleert elke twee weken de waterkwaliteit van de waterspeeltuin Tubasingel. De resultaten hiervan worden beschreven in dit hoofdstuk. Aan de hand van deze metingen kan er een toetsing worden uitgevoerd. Deze is weergegeven in onderstaande tabel (Tabel 13). Tabel 13: Resultaten toetsing (Van 2008 tot 2011 zijn geen officiële toetsingen) OW PP&Schaapweipld, avonturensplplts Goed slecht slecht Goed slecht Slecht Slecht Tabel 14: Provinciale maatregelen locatie gemeente 29-apr 9-mei 24-mei 1-jun 10-jun 24-jun 1-jul 8-jul 21-jul 12-aug 2-sep 16-sep her OW Tubasingel avonturenspeelplaats Rijswijk gemeente 2012 locatie 24-apr 8-mei 22-mei 5-jun 19-jun 3-jul 10-jul 17-jul 31-jul 14-aug 28-aug 11-sep her Rijswijk OW Tubasingel avonturenspeelplaats locatie gemeente 18-apr 9-mei 24-mei 6-jun 20-jun 24-jun 28-jun 4-jul 12-jul 19-jul 26-jul 1-aug 9-aug 16-aug 26-aug 30-aug 5-sep 13-sep OW Tubasingel avonturenspeelplaats Rijswijk locatie gemeente 7-mei 15-mei 24-mei 3-jun 13-jun 26-jun 4-jul 11-jul 14-jul 25-jul 1-aug 8-aug 15-aug 22-aug 1-sep OW Tubasingel avonturenspeelplaats Rijswijk waarschuwing - blauwalg negatief advies - blauwalg zwemverbod - blauwalg waarschuwing - bacteriën Zowel bacteriën als blauwalg waarschuwing Zowel bacteriën als blauwalg negatief zwemadvies Zowel bacteriën als blauwalg zwemverbod Zwemmersjeuk waarschuwing/negatief advies 0 opgeheven nb Niet bemonsterd Op basis van de meetgegevens worden er maatregelen getroffen door de provincie om zwemmers te beschermen tegen mogelijke risico s voor de volksgezondheid. Deze zijn weergegeven in Tabel 14Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.. De afgelopen twee aar is er één provinciale maatregel afgekondigd. Desondanks komt de toetsing wel uit op kwaliteitsklasse slecht. In de beoordeling van de bacteriologische kwaliteit wordt naar twee parameters gekeken, de Escherichia coli en de intestinale enterococcen. Beide parameters zijn op zich niet schadelijk voor de gezondheid, maar meestal komen deze in een bepaalde verhouding voor in het milieu met veel schadelijkere bacteriën, die in veel kleinere concentraties voorkomen en daardoor zeer moeilijk te analyseren zijn. Voor de beoordeling (Tabel 13) wordt gebruik gemaakt van drie normen. Indien een overschrijding (rode lijn) wordt geconstateerd geeft de provincie een waarschuwing af en wordt er door het hoogheemraadschap aanvullend onderzoek uitgevoerd om te achterhalen of het hier gaat om een eenmalige overschrijding, een fout in de bemonstering en analyse of echt een calamiteit gaat. Binnen vier dagen wordt dan een nieuwe analyse gedaan. Daarnaast worden zwemwateren ook getoetst over een periode van vier jaar. Indien deze statistische toetswaarde onder de norm voor uitstekende kwaliteit komt, wordt de plas als zodanig beoordeeld. Indien deze erboven komt, maar wel onder de norm van goede kwaliteit, dan krijgt de plas het kwaliteitsoordeel goed. Indien het toetsgetal boven deze norm komt dan is de plas van aanvaardbare of slechte kwaliteit. Hier moet een andere statistische toetsing uitsluitsel over geven. De norm voor een overschrijding en goede kwaliteit is in geval van intestinale enterococcen hetzelfde getal. 25

26 Concentratie (KVE/100 ml) Concentratie (KVE/100 ml) Gebiedspecifiek deel Aantal Escherichia coli in waterspeeltuin Tubasingel Escherichia coli Escherichia coli (goede kwaliteit) Datum Escherichia coli (uitstekende kwaliteit) Escherichia coli (overschrijding) 1000,00 900,00 800,00 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0,00 Aantal Intestinale enterococcen in waterspeeltuin Tubasingel 35000, , , , ,00 0,00 Intestinale enterococcen Intestinale enterococcen (goede kwaliteit) Datum Intestinale enterococcen (uitstekende kwaliteit) Intestinale enterococcen (overschrijding) Figuur 11: Bacteriologische kwaliteit Tubasingel Opvallend is dat voor zowel intestinale enterococcen als Escherichia coli (Figuur 11) de overschrijdingswaarden incidenteel wordt overschreden en dat de meetwaarden verschillende verhogingen laten zien van de bacteriologische kwaliteit. Er is echter één incident die een zeer groot effect heeft op de toetsing, op 3 juli 2012 is er voor beide parameters een maximaal meetbare concentratie geconstateerd (35000 kve/100 ml, als rode stip weergegeven in de grafiek). Grote uitschieters zijn er in 2014 niet geweest. De koppeling met de overstortsignalering aan de inlaat zal hier een wezenlijke invloed zijn geweest. 26

27 Concentratie (KVE/100 ml) Gebiedspecifiek deel 9,5 9 8,5 8 7,5 7 6,5 6 5,5 Zuurgraad in waterspeeltuin Tubasingel Figuur 12: Zuurgraad in de kinderspeeltuin Datum Zuurgraad Zuurgraad (bovengrens) Escherichia coli (goede kwaliteit) De zuurgraad blijft binnen de gestelde normen (Figuur 12). De zuurgraad kan indirect worden gezien als een maat voor algenbloei. Bij waardes groter dan 9,0 kan men zeggen dat het gaat om een algenbloei, aangezien de ph waarde wordt verlaagd door fotosythetische processen. Op basis van deze metingen kan gesteld worden dat algen (zowel groen algen als cyanobacteriën) geen aandachtspunt zijn in de plas. 27

28 10 Veldbezoek Waterspeeltuin Tubasingel Het veldbezoek vond plaats op 3 juli Er waren op dat moment geen zwemmers aanwezig. Het weer was grauw, bewolkt en ongeveer 18 C. Er terrein doet rommelig en slecht onderhouden aan. Het ziet er niet proper uit. Dit wordt mede veroorzaakt door wat zwerfvuil (al was dat niet veel), begroeiing op het strand, het weer en een grijze waas over het water. Door de omringende bomen doet het ook donker aan. De watertrap was niet in gebruik, het waterpeil stond dan ook iets lager dan normaal het geval is. De stukken die normaliter onder water staan waren dan ook bedekt met een dun laagje detritus en algen, wat ook een minder schoon aanzicht gaf. Bij nadere inspectie van het water bleek dit zeer helder te zijn, met veel watervlooien, vlokreeften en dwergbootsmannetjes. Net voorbij de zwemzone is een goed ontwikkelde rietkraag met daarin verschillende soorten planten. Aan de achterzijde van de dam was er nog meer vegetatieontwikkeling zichtbaar. Hier is geen verder onderzoek naar verricht. Voorziening Aanwezig Opmerkingen Toiletten Douches Afvalbakken X Ballenlijn X Hondenverbod Ruiterverbod Watervogels X Pootafdrukken van eenden 28

29 11 Evaluatie en conclusies De waterspeeltuin Tubasingel is een zeer kleine plas, die relatief weinig gebruikt wordt. Vermoedelijk vanwege vandalisme in het verleden. Voorheen waren er hier ook speeltoestellen in het water. Deze zijn omstreeks 2010 verwijderd. In de zomer van 2014 zijn er enkele speeltoestellen bij geplaatst. De waterkwaliteit is ondanks de kwaliteitsklasse slecht over het algemeen van goede kwaliteit. Door echter één incident waarin een zeer hoge concentratie aan bacteriën is gemeten in 2012 komt hij slecht uit de toetsing. Vooral de koppeling van een overstortsignalering aan de inlaat heeft er voor gezorgd dat er in 2014 geen overschrijdingen meer zijn geconstateerd. Doordat het een klein oppervlak heeft, hebben bronnen al wel snel een effect op de waterkwaliteit. De doorstroming doormiddel van de watertrap zal daar een gunstig effect op hebben. 12 Maatregelen en aanbevelingen De watertafel is aangesloten op het telemetriesysteem van de gemeente, die een sein geeft als riooloverstorten gelopen hebben. De overstorten zelf kunnen niet gesaneerd worden. Dit zou enkele miljoenen euro s gaan kosten en staat niet in verhouding tot het gebruik van de plas. Daarnaast is het wel zorg dat de plas goed doorspoelt blijft worden, aangezien een kleine bron al een effect kan hebben. De plas en de omgeving zien er niet fris een aantrekkelijk uit. Dit aanpakken zou het aanzicht van de plas kunnen verbeteren. Tabel 15: In de tijd voorgestelde maatregelen Maatregel Bron Status Peil opzetten (DHV, 2006) Afgevoerd Werking watertafel (DHV, 2006) Afgevoerd Nader onderzoek en mogelijke (DHV, 2006) Uitgevoerd sanering overstorten Nader onderzoek (DHV, 2006) Afgevoerd cyanobacteriën Nader onderzoek wegwater A4 (HHDelfland, 2007) Afgevoerd Handhaven hondenverbod (DHV, 2006) Uitgevoerd Aanbrengen put met afsluiter (DHV, 2006) Uitgevoerd Onderhoud kunstwerken (DHV, 2006) Uitgevoerd Zonodig tijdelijk zwemverbod (HHDelfland, 2007) Openstaand Zorgen voor een frissere uitstraling zwemstrand Openstaand Onderzoeksmaatregelen Brongerichte maatregel blauwalgen Effectgerichte maatregel blauwalgen Maatregelen ter voorkoming van bacteriologische verontreiniging Maatregelen ter verkleining van de kans op blootstelling Uitgevoerd Afgevoerd Openstaand 29