Raads informatiebrief

Transcriptie

1 C ,ÃćâĆňâĂİ. gemeente Eindhoven Raadsnummer 07. R2220. OOI Inboeknummer oybstora83 Dossiernummer 73I.505 3r juli aooz Raads informatiebrief Betreft verkenning gratis Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) 1 Inleiding Bij de raadsbehandeling van het voorstel gratis openbaar stadsvervoer op 19 december 2006 is een amendement gericht op uitbreiding van het experiment met het CVV ingetrokken, onder de toezegging dat de wethouder zal komen met een informerende notitie hierover richting de raad. 2 Actuele ontwikkeling Financieel Het CVV is regionaal georganiseerd in een samenwerkingsverband van 14 gemeenten en het SRE. De Stuurgroep CVV is strategisch verantwoordelijk voor het CVV. De gemeente heeft een zorgplicht voor WMO-geindiceerden of een gemeentelijke wens tot subsidie van ouderenvervoer. De deelnemende gemeenten betalen het verschil tussen de vervoerskosten en de reizigersbijdragen. Het SRE staat buiten de financiering van het CVV. Vanuit dit principe bedragen de bestaande kosten van het CVV voor Eindhoven ca. 6 2,2 miljoen (2006). 82 /o van de gebruikers heeft een leeftijd boven de 65 jaar; verondersteld wordt dat ca. 80o/o van het gebruik plaatsvindt in de daluren. De meerkosten voor het gratis maken van het CVV voor Eindhoven zijn tweeledig: de derving van de reizigersbijdrage: geraamd op ,ÃćâĆňâĂİ (2006); het dekken van de meerkosten voor vervoer als gevolg van te verwachten toename in gebruik: de provincie gaat in haar onderzoek gratis openbaar vervoer (december 2006) uit van een mogelijke toename van 25 /o bij het ook gratis maken van het CVV; in de gemeente Tilburg is het CVV gratis gemaakt voor 55+, metingen over de eerste maanden tonen een toename in gebruik van ca. 10 /o; deze effecten als marge hanterend kan het kosteneffect van toename in gebruik worden geraamd op minimaal ca ,ÃćâĆňâĂİ en maximaal ca.

2 De totale kosten (derving reizigersbijdrage en meerkosten vervoer) worden dan geraamd op minimaal ca ,ÃćâĆňâĂİ en maximaal ,ÃćâĆňâĂİ per jaar. In bovenstaande berekeningen is uitgegaan van: handhaving van de bestaande voorwaarden (huidige inkomensgrens); vergelijkbaar vervoersgedrag (c.q. geen toename van ritlengten e.d.). Nog geen rekening is gehouden met overheadkosten voor organisatie, communicatie, voorlichting etc. Organisatorisch Nog niet concreet is onderzocht of een toename in gebruik qua capaciteit opgevangen kan worden door de huidige vervoerder Taxbus en welke effecten dit kan hebben op de kwaliteit van het geboden vervoer. Het CVV is regionaal georganiseerd, gemeentelijke wijzigingen dienen voorgelegd te worden aan de Stuurgroep CVV; een eerste informele toetsing bij de samenwerkingspartners leverde terughoudende reacties op. De implementatie van gratis CVV voor Eindhovena ren vergt een goede communicatie (voorlichting, informatievoorziening, afspraken Taxbus, etc.) in verband met een te creeren uitzonderingspositie. De ontwikkeling van het vierjaren beleidsplan WMO wordt thans opgesteld. Omdat het voorzieningenpakket WMO wordt herzien zal dit naar verwachting ook veranderingen in het CVV teweeg brengen. De dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer en de dienst Werk, Zorg en Inkomen werken dit in samenhang uit. De relatie met het vervoer, verzorgd door de Witte Raaf, moet worden bezien. Juridisch Het gratis maken van het CVV bereikt niet de totale doelgroep in Eindhoven, door de inkomenstoets maakt maar een deel van de doelgroep gebruik van het CVV. Bij het invoeren van gratis CVV is een discussie over de gehanteerde inkomensgrens denkbaar. In het bestuursakkoord Eindhoven Een is vergroting van de (financiele) toegankelijkheid van het CVV ook als aandachtspunt genoteerd. In het kader van het vierjaren beleidsplan WMO volgt discussie over inkomensgrenzen. Juridisch onderzoek van de provincie ( gratis openbaar vervoer, december 2006) geeft aan dat: het niet geoorloofd lijkt de tarieven voor WMO-vervoer vast te stellen (ver) boven het tarief dat voor een ieder geldt. Derhalve lijkt een WMOgerechtigde met succes een beroep te kunnen doen om een tarief te eisen dat vergelijkbaar is met het tarief voor openbaar vervoer in de desbetreffende regio. Het CVV-systeem van het SRE gebied is een zogenaamd gesloten CVV-systeem. Het CVV is derhalve geen (aanvullend) openbaar vervoer maar een vervanging van het openbaar vervoer voor personen die van het reguliere OV geen gebruik kunnen maken. Alleen pashouders kunnen deelnemen. Kwaliteitsverschil met regulier openbaar vervoer door het deur-tot-deur principe van het CVV en de dienstregeling vrij rijden kan als extra service en kwaliteit een reizigersbijdrage rechtvaardigen.

3 Kostendekking Voor dekking van de kosten zijn twee hoofdopties (al dan niet in combinatie) denkbaar: WMO-budget, DSOB-budget. Binnen beide begrotingen van de budgetten is door andere prioriteiten niet voorzien in het gratis maken van het CVV. In het WMO-budget wordt in het kader van het vierjaren beleidsplan WMO prioriteit gegeven aan de herziening van de individuele voorzieningen (waaronder het eventueel laten vervallen van de inkomensgrens bij het CVV). Voor het DSOB-budget wordt prioriteit gegeven aan het fysiek toegankelijk maken van het (regulier) openbaar vervoer. 3 Besluit van college van burgemeester en wethouders Wij hebben besloten: 1 de proef Gratis met de bus voor 12- en 65+ thans te beperken tot het reguliere openbaar vervoer; 2 de discussie over het nut en de wenselijkheid van gratis CVV verder uit te werken in samenhang met het vierjaren beleidsplan WMO. 4 Ter inzage gelegde stukken Achtergrondinformatie Verkenning Gratis Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV). Burgemeester en wethouders van Eindhoven, A. Brunninkhuis, secretaris BE

4 BIJLAGE: Achtergrond informatie Verkenning Gratis Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) 1 Inleiding Per 1 maart 2007 heeft de gemeente Eindhoven de proef Gratis met de bus 12- en 65+ gestart. Voor de inwoners van Eindhoven onder de 12 jaar of 65 jaar en ouder is het stadsvervoer in de daluren gratis te gebruiken. Bij de raadsbehandeling van het voorstel op 19 december 2006 is een amendement ingediend om het experiment uit te breiden voor die doelgroepen die geen gebruik kunnen maken van het regulier openbaar vervoer. Concreet vertaald werd in het amendement voorgesteld om voor de inwoners die binnen de doelgroep vallen, maar geen gebruik kunnen maken van het reguliere openbaar vervoer de mogelijkheid te bieden om kosteloos gebruik te maken van het CVV (in de daluren). In het amendement bevat daarvoor de volgende argumenten: mogelijkheden voor mensen met een chronische ziekte of functiebeperking moeten zoveel mogelijk hetzelfde zijn als de mogelijkheden voor mensen die geen chronische ziekte of handicap hebben; uit sociaal-maatschappelijk zouden juist deze uitgesloten groepen door de overheid in hun mobiliteitswensen moeten worden tegemoetgekomen; de overheid kan op basis van gelijke behandeling het experiment met uitsluiting van specifieke groepen niet door zetten. In de Raadsvergadering van 19 december 2006 is het amendement echter ingetrokken onder de toezegging dat de wethouder zal komen met een informerende notitie. Deze notitie geeft u informatie u over de werking van het huidige CVV systeem en de bijkomende effecten en kosten van het uitbreiden van het experiment Gratis met de bus voor 12- en 65+ met het CVV-vervoer. 2 Actuele ontwikkelingen Huidige CVV organisatie Het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) is vervoer van deur tot deur op afroep. In de Regio Eindhoven wordt het CCV-vervoer uitgevoerd onder de naam Taxbus. Taxbus is een initiatief van het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven en de betrokken gemeenten. Het vervoer wordt uitgevoerd door taxibedrijf Cibatax BV

5 en is bedoeld voor Wmo-gerechtigden in de deelnemende gemeenten en in een aantal van de deelnemende gemeenten (waaronder Eindhoven) voor ouderen. Taxbus is zeven dagen per week van 6.00 uur s morgens tot uur s nachts te reserveren. Op de zonekaart in bijlage 1 is het totale vervoergebied van Taxbus weergegeven (aangegeven door de rode lijnen). De CVV pashouder mag binnen dit vervoergebied vijf zones (gesubsidieerd) reizen vanaf zijn woonadres (de rit moet altijd beginnen of eindigen in een van de deelnemende gemeenten). Gehandicapten met een inkomen tot 1,5 keer het norminkomen (bijstandsinkomen) krijgen een Taxbus pas. Deze gebruikers van het CVV medisch daarvoor wel medisch geindiceerd zijn. 75+ers hoeven op grond van hun leeftijd geen medische indicatie te hebben voor het CVV. Gehandicapten mogen een onbeperkt aantal zones reizen met Taxbus, behalve als het CVV gecombineerd wordt met een andere vervoersvoorziening zoals een scootmobiel. In een aantal gemeenten is de WVG-doelgroep aangevuld met ouderen, zo ook in Eindhoven. Senioren van 65 jaar of ouder, met een inkomen op bijstandsniveau kunnen deelnemen aan Taxbus. Een medische indicatie is bij het seniorenvervoer niet van toepassing. Het CVV wordt door 14 samenwerkende gemeenten en het SRE in een regionaal samenwerkingsverband uitgevoerd. Deze partijen zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de overeenkomst, het beheer van de overeenkomst en de doorontwikkeling van het vervoerssysteem. Het CVV valt onder het portefeuillehoudersoverleg van het SRE. De ambtelijke Stuurgroep CVV onder voorzitterschap van de projectleider, werkzaam bij het SRE, monitoort en bestuurt het product (CVV) binnen de contractbepalingen. Alle gemeenten zijn lid van deze ambtelijke stuurgroep. De stuurgroep CVV is strategisch verantwoordelijk voor het CVV. De kerngroep CVV vormt in feite het dagelijks bestuur, zij heeft het mandaat voor uitvoering van de beheertaken onder leiding van de projectleider CVV. De deelnemende gemeenten betalen het verschil tussen de vervoerskosten en de reizigersbijdrage. Het SRE staat buiten de financiering van het CVV, het betreft immers een gemeentelijke zorgplicht voor Wmo-geindiceerden, of een gemeentelijke wens tot subsidie van het ouderenvervoer.

6 E ÃćâĆňâĂİ < ,ÃćâĆňâĂİ Raadsnummer 07.R222O.OOI Huidig CVV gebruik Onderstaand overzicht geeft het aantal gebruikers in Eindhoven in het CVV. Wvg(nu Wmo)-Eindhoven 2006 senioren-eindhoven 2006 aantal pashouders: aantal pashouders:658 aantal actieve pashouders: (ca. 55 /o) aantal actieve pashouders: 158 (ca. 25 /o) aantal gereden ritten: aantal gereden ritten: aantal gereden zones: aantal gereden zones: gemiddelde ritlengte in zones: 2,1 gemiddelde ritlengte in zones: 2,1 Het overzicht geeft aan dat van de in totaal pashouders binnen Eindhoven, ongeveer 90</o een Wmo-indicatie heeft. Opvallend is dat veel pashouders het CVVvervoer niet actief gebruiken. De stelling is daarbij dat: bij het gebruik van het CVV eens per kwartaal een pashouder een actieve gebruiker is. Een ander gegeven is het aantal pashouders met een Wmo-indicatie vallend binnen de doelgroep van het experiment gratis met de bus: Aantal Wmo-pashouders 12- = 5 pashouders Aantal Wmo-pashouders 65+= pashouders Daarmee valt 82 /o van de pashouders met een Wmo-indicatie binnen de doelgroep 12- en 65+. Financiele aspecten Huidige kosten en rei zi gersbij dragen Voor Eindhoven zijn de volgende financiele gegevens voor het jaar 2006 bekend. Dit geeft het volgende kostenplaatje. Wvg (nu Wmo) vervoer Taxbus Seniorenvervoer Taxbus Subtotaal kosten CVV Taxbus E ,- Reizigersbijdragen Wvg/Wmo vervoer Taxbus E ,ÃćâĆňâĂİ

7 Reizi ersbi dra en seniorenvervoer Taxbus Totale vervoerskosten CVV Taxbus < ,ÃćâĆňâĂİ Primair effect: derving van deinkomsten uit reizigersbijdragen Met het invoeren van gratis CVV-vervoer vervalt een groot deel van de reizigersbijdragen. Als we uitgaan van een verdeling van het aantal ritten naar spits- en daluren van 20/80, dan geeft dat een extra kostenpost van circa E ,ÃćâĆňâĂİ (derving reizigersbijdragen voor de doelgroep) per jaar. Dit zijn de meerkosten zonder rekening te houden met allerlei effecten die kunnen optreden met het gratis aanbieden van het CVV-vervoer. Secundair effect: kostentoename door toenamei n gebruik Het gratis maken van het CVV-vervoer zal een aantal effecten met zich meebrengen. Een aantal zijn op een rij gezet op basis van ervaringen in Tilburg. Daar hebben Wmo-gerechtigden van boven de 55 jaar gratis toegang tot het CVVvervoer. Toename ritten Het gemiddeld aantal ritten dat de CVV pashouder per maand maakt (Wmogeindexeerd en seniorenvervoer) is in Eindhoven in de periode stabiel geweest. Het is de vraag of door het gratis aanbieden van het CVV-vervoer voor deze groep een toename van het aantal ritten ontstaat. Dit hangt samen met de verschuivingen tussen het aantal gebruikers van het CVV-vervoer en het stads- en streekvervoer. De inschatting is dat met het invoeren van gratis CVV-vervoer de druk op het CVV-vervoer zal toenemen. Het grote deel in-actieve pashouders kan frequenter gebruik gaan maken van het CVV-vervoer als het gratis wordt aangeboden. Bovendien zal het financieel voordeel nieuwe gebruikers oproepen. De provincie Noord-Brabant gaat in haar onderzoek gratis openbaar vervoer (december 2006) uit van een mogelijke toename van 25o/o bij het gratis aanbieden van het CVV-vervoer. In Tilburg, waar het CVV gratis wordt aangeboden, blijkt uit de metingen over de eerste maanden een toename in gebruik van ongeveer 10 /o ten opzichte van 2005, toen nog een reizigersbijdrage moest worden betaald. Een volumegroei van het gebruik van het CVV-vervoer tussen de 10o/o en de 25o/o wordt daarom als denkbare marge verondersteld. De toename van het volume betekent een stijging van de kosten (het aantal ritten vermenigvuldigd met de kostprijs van de rit). Volumeg roei betekent voor de gemeente meerkosten.

8 Raadanummer 07.R222O.OOI Toename van de ritlengte Het is niet ondenkbaar dat door het gratis maken gebruikers langere ritten gaan maken. Of in Tilburg de groei van het aantal reizigers ook heeft geleid tot een toename van de ritlengte is nog niet bekend. Vooralsnog wordt van een dergelijk effect niet uitgegaan. Bovenstaand toename-effect als marge hanterend kan het kosteneffect van een groei van het aantal CVV-gebruikers tussen de 10o/o en de 25 /o worden geraamd op minimaal ca. C ,- en maximaal ca ,ÃćâĆňâĂİ per jaar. De totale kosten (derving reizigersbijdrage en meerkosten vervoer) worden dan geraamd op minimaal ca ,- en maximaal C ,ÃćâĆňâĂİ per jaar. Organisatorische aspecten Vervoersca paci tei t Met de toename van het aantal reizigers is de druk op de capaciteit van het CVVvervoer een aandachtspunt. In Tilburg heeft met de introductie van gratis CVVvervoer de onzekerheid gespeeld of de taxibedrijven voldoende capaciteit hebben aan voertuigen en chauffeurs om eventueel meergebruik goed weg te kunnen rijden. Met de vervoerder zijn afspraken gemaakt wat betreft de kwaliteit. Onduidelijk is of de kwaliteit van de deeltaxi onder druk komt te staan bij de invoering van gratis vervoer. Regionale i nbeddi ng Het contract met de vervoerder is regionaal georganiseerd. Gemeentelijke wijzigingen in het CVV dienen voorgelegd te worden aan de Stuurgroep CVV. Een eerste informele toetsing bij de samenwerkingspartners leverde terughoudende reacties op. Communicatie De implementatie van gratis CVV voor Eindhovenaren vergt een goede communicatie (voorlichting, informatievoorziening, afspraken Taxbus, etc.) in verband met een te creeren uitzonderingspositie. Bovendien moet de relatie met het vervoer verzorgd door de Witte Raaf worden bezien. belei dsplan Het 4 jaren beleidsplan Wmo wordt thans opgesteld, onder verantwoordelijkheid van de projectleider Wmo (dienst MO). Omdat het voorzieningenpakket Wmo

9 wordt herzien, zal dit naar verwachting ook veranderingen in het CVV teweeg brengen. De discussie over gratis CVV zal in samenhang met deze herzieningen en hun (financiele) consequenties moeten worden gevoerd. DSOB en WZI zullen dit onderwerp in samenhang verder uitwerken. Juridische aspecten lnkomensgrenzen Door de inkomenstoets maakt maar een deel van de gehandicapten gebruik van het CVV. Bij invoeren van gratis CVV is een discussie over de gehanteerde inkomensgrens denkbaar. Hoe kun je verdedigen dat niet Wmo gerechtigden (65+) ongeacht hun inkomen gratis met het stadsvervoer kunnen reizen en dat Wmo gerechtigden met een inkomen boven de inkomensgrens, die zeggen geen gebruik te kunnen maken van de stadsdienst aangewezen zijn op het reguliere CVV en een eigen bijdrage moeten betalen. In het bestuursakkoord Eindhoven Een is de vergroting van de (financiele) toegankelijkheid van het CVV als aandachtspunt geformuleerd. Het eventueel laten vervallen van de inkomensgrens vergroot de (financiele) toegankelijkheid van het CVV. Het eventueel laten vervalen van de inkomensgrens wordt in het vierjarenbeleidsplan Wmo uitgewerkt. Mocht ervoor gekozen worden de inkomensgrens te laten vervallen dan betekent dat in ieder geval dat een gedeelte van de Wmogerechtigden die vanwege de gehanteerde inkomensgrens geen CVV-pas hebben gekregen of die in het verleden is ingetrokken, (opnieuw) toegang krijgen tot het CVV-vervoer. In Tilburg heeft het loslaten van de inkomensgrens geresulteerd in meerkosten van maximaal 1,6 miljoen euro. Inmiddels is in Tilburg de inkomensgrens weer opnieuw ingevoerd (deze ligt op 1,75 x het bijstandsinkomen). Gelij ke behandeling In een onderzoek door de provincie Noord-Brabant ( gratis openbaar vervoer, december 2006) is de koppeling tussen de tarieven voor Wvg-gerechtigden voor vervoer per Regiotaxi en de tarieven voor het stads- en streekvervoer onderzocht. Het onderzoek uitgevoerd door advocaten van Van Doorne NV stelt: "...het lijkt niet geoorloofd de tarieven voor Wvg-vervoer vast te stellen (ver) boven het tarief dat voor een ieder geldt. Derhalve lijkt een Wvg-gerechtigde met succes een beroep te kunnen doen om een tarief te eisen dat vergelijkbaar is met het tarief voor openbaar vervoer in de desbetreffende regio." Ongelijkheid metinwonersi n andere gemeenten

10 Het CVV systeem van het SRE gebied (waarin Eindhoven deelneemt) is een zogenaamd gesloten CVV systeem. Door gratis CVV in Eindhoven treedt een (fors) regionaal verschil op binnen een regionaal samenwerkingsverband waarin met name ook wordt gestuurd op zoveel mogelijk uniformiteit in de systeemkenmerken. Bovendien kan hier een precedentwerking van uit gaan. Inwoners van de andere gemeenten kunnen hun gemeente onder druk gaan zetten om ook gratis met het CVV mee te mogen. Vergelijkbaarheid CV II- vervoer met regulier openbaar vervoer Onduidelijk is in hoeverre het reguliere openbaar vervoer vergelijkbaar is met het CVV-vervoer om het uitgangspunt van gelijke behandeling te hanteren. Het CVVvervoer heeft specifieke kwaliteiten die het reguliere openbaar vervoer niet biedt. Belangrijkste verschillen zijn dat het regulier openbaar vervoer, beperktere servicetijden kent, niet oproepbaar is en geen service van deur-tot-deur biedt. Het CVV heeft in vergelijking met het reguliere openbaar vervoer voor de gebruiker meer service en kwaliteit. Deze systeemeigenschappen kunnen een reizigersbijdrage rechtvaardigen. Het CVV is derhalve geen openbaar vervoer maar een vervanging van het openbaar vervoer voor Eindhovenaren die van het reguliere OV geen gebruik kunnen maken, alleen pashouders kunnen deelnemen. Toegankelijk openbaar vervoer In het kader van het inclusief beleid hecht Eindhoven sterk aan het stimuleren van samenwerking tussen gemeenten en openbaar vervoersautoriteiten ten aanzien van het vervoersaanbod om zo de mogelijkheid van het openbaar vervoer/ regiotaxi optimaal te gebruiken. Het investeren in toegankelijk openbaar vervoer heeft de voorkeur boven het aanbieden van gratis CVV-vervoer voor deze doelgroep, omdat daar op den duur meer Wmo-gerechtigden profijt van hebben. In 2010 zijn alle bussen en halten volledig toegankelijk. Het streven is dat uiterlijk in 2015 circa 70e/o van de doelgroep (ouderen en mensen met fysieke beperkingen) zal kunnen reizen met het openbaar vervoer. Eindhoven stelt hiervoor momenteel in overleg met SRE een implementatieplan op. De uitvoering wordt gesubsidieerd. Kostendekking Voor dekking van de kosten van eventueel gratis CVV zijn twee hoofdopties (al dan niet in combinatie) denkbaar: DSOB-budget Wmo-budget

11 Raadsnummer 07.R I Binnen de begrotingen van deze budgetten is, door andere prioriteiten, niet voorzien in het gratis CVV voor specifieke doelgroepen. Voor wat betreft het DSOB budget wordt prioriteit gegeven aan het toegankelijk maken van het Openbaar Vervoer. In het Wmo-budget wordt in het kader van het 4 jaren beleidsplan Wmo prioriteit gegeven aan de herziening van de individuele voorzieningen (waaronder het eventueel laten vervallen van de inkomensgrens bij het CVV). Vervolg Het Gratis met de bus voor 12- en 65+ initiatief thans beperken tot het reguliere openbaar vervoer. De discussie over de nut en wenselijkheid van gratis CVV verder uitwerken in samenhang met het 4 jaren beleidsplan Wmo. De aandacht richten op de implementatie van het toegankelijk maken van het reguliere openbaar vervoer door het aanpassen van de haltevoorzieningen. De thema s toegankelijkheid, prijs en Wmo betrekken bij de verkenning van mogelijke (stadsdeel)gerichte pilots voor ontsluitend vervoer zoals omschreven binnen de sociaal-maatschappelijke ambities van de Eindhoven Een OV-Agenda.

12 Zonekaart CVV Raadsnummer 07.R I