SECUNDAIR ONDERWIJS FUNDAMENTEEL GEDEELTE

Transcriptie

1 SECUNDAIR ONDERWIJS Onderwijsvorm: TSO Graad: tweede graad Jaar: eerste en tweede leerjaar Studiegebied: Bouw FUNDAMENTEEL GEDEELTE Optie(s): Bouwtechnieken Bouw- en houtkunde Vak(ken): TV Mechanica 1 lt/w Vakkencode: IT-m Leerplannummer: 2002/063 (vervangt 97310) Nummer Inspectie: 2002/67//1/N/SG/1/II/ /D/

2 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 1 INHOUD Visie...2 Beginsituatie...2 Algemene doelstellingen...2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden...3 Pedagogisch-didactische wenken en timing...7 Minimale materiële vereisten...10 Evaluatie...11 Toelichting bij gebruik van het leerplan...12 Jaarplan...12 Bibliografie...14

3 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 2 Visie In de studierichting Bouw en houtkunde 2de graad wordt de basis gelegd voor de derde graad. Het technisch theoretisch denken moet gestimuleerd worden. In de tweede graad moet de basis gelegd worden voor het vinden van creatieve oplossingen voor technische problemen, zin voor nauwkeurigheid en plichtsbesef. Zij moeten bewust gemaakt worden van de snelle evolutie in het domein van de technieken als voorbereiding op het uitoefenen van een beroepsactiviteit in het domein hout en bouw. BEGINSITUATIE De leerlingen zijn afkomstig van de A-stroom van de eerste graad. Als voorkennis moeten de eindtermen van Technologische Opvoeding genomen worden. ALGEMENE DOELSTELLINGEN Theoretische mechanica is een basisvak voor verschillende richtingen in de derde graad. De leerstof moet dan ook bijdragen tot de algemene technische vorming waarop kan verder gebouwd worden bij de verdere studies. Om de leerlingen te motiveren zal daar waar het enigszins mogelijk is, men de theoretische begrippen zo concreet mogelijk in verband brengen met toepassingen uit de praktijk en de ervaringswereld van de leerling. Vermijd het geven van wiskundige bewerkingen die de leerlingen nog niet hebben geleerd in de lessen wiskunde (vb. goniometrische verhoudingen bij het analytisch oplossen van samenstellen en ontbinden van krachten). Afspraken met de leraar wiskunde zijn in hoge mate aangewezen. Het verband tussen techniek en andere wetenschappen (wiskunde, fysica) doen inzien. VEILIGHEIDS- EN MILIEUBEWUSTZIJN In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden. Gevaarssymbolen interpreteren.

4 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 3 LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 1 een overzicht schetsen van de leerstof van eerste graad; de gebruikte symbolen herkennen, benoemen en toepassen; de SI eenheden correct toepassen en omrekenen LEERINHOUDEN 1 INLEIDENDE BEGRIPPEN SI- eenheden Herleiden van eenheden 2 2 KINEMATICA 2.1 de definitie van een eenparig rechtlijnige beweging reproduceren; de bewegingswet toelichten; de verschillende diagrammen op schaal voorstellen, lezen en interpreteren 2.1 Eenparige rechtlijnige beweging (E.R.B.) Definitie van E.R.B. Bewegingswet Tijd - snelheidsdiagram Tijd verplaatsingdiagram Lezen van diagrammen 2.2 de definitie van een cirkelvormige beweging reproduceren het begrip omtreksnelheid omschrijven de formule van omtreksnelheid toepassen in praktische vraagstukken toelichten en toepassen 2.3 de overbrengingsverhouding bepalen, de formule opstellen en toepassen de specifieke eigenschappen van elk systeem toepassen 2.2 Eenparige cirkelvormige beweging (E.C.B) Definitie van E.C.B. Omtreksnelheid Formules Omtreksnelheid van twee punten op dezelfde schijf 2.3 Overbrengen van cirkelvormige bewegingen Overbrengingsverhouding Riemoverbrengingen Wrijvingswielen Kettingwielen Tandwielen 3 3 STATICA 3.1 de begrippen toelichten. 3.1 Bestanddelen van een kracht

5 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 4 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 3.2 betekenis van deze grootheden en eenheden onderscheiden en toelichten; meten met hefboom- en veerbalans; de relatie tussen massa en gewicht verklaren. 3.3 de wetten van Newton omschrijven; voorbeelden opsommen. 3.4 de begrippen resultante en evenwichtmakende kracht toelichten; de resultante van twee hoekmakende krachten grafisch bepalen; de resultante van meerdere hoekmakende krachten grafisch voorstellen, zowel met hetzelfde als met verschillend aangrijpingspunt; de grootte, richting, zin en plaats van de resultante bepalen van twee evenwijdige krachten; resultante van meerdere krachten in een vlak door poolfiguur en stangenveelhoek bepalen (U). 3.5 herhaling leerstof goniometrische verhoudingen vertrekkende van een praktisch voorbeeld de ontbinding van krachten aantonen Grootte Richting Zin Aangrijpingspunt LEERINHOUDEN 3.2 Gewicht en massa Verband tussen gewicht en massa Meten van gewichten en massa s 3.3 Wetten van Newton Drie basiswetten 3.4 Samenstellen van krachten Resultante van krachten op dezelfde werklijn Resultante van twee hoekmakende krachten Grafische methode Analytische methode (U) Resultante van meerdere hoekmakende krachten met gemeenschappelijk aangrijpingspunt Grafische methode Analytische methode (U) Resultante van twee evenwijdige krachten Beide krachten hebben dezelfde zin Beide krachten hebben tegengestelde zin Grafische methode Analytische methode (U) Resultante van meerdere krachten in een vlak door poolfiguur en stangenveelhoek (U) 3.5 Ontbinden van krachten Ontbinden van een kracht in twee componenten Grafische methode analytische methode (U)

6 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 5 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN 3.6 de betekenis toelichten; de formule toepassen; de stelling toepassen in praktische vraagstukken. 3.7 de definitie van een koppel omschrijven en praktische voorbeelden opnoemen (U) de eigenschappen toelichten 3.8 de begrippen toelichten; grafisch en analytisch het zwaartepunt bepalen. 3.6 Momenten LEERINHOUDEN Moment van een kracht t.o.v.een punt Eenheid en teken van een moment Momentenstelling van Varignon 3.7 Koppel van krachten (U) Definitie Moment van een koppel van krachten Eigenschappen van koppels 3.8 Zwaartepunt Zwaartelijn en zwaartepunt Definities Eigenschappen Rechte en scheve symmetrie Bepalen van het zwaartepunt van vlakke figuren De figuur heeft een as van symmetrie De figuur heeft geen as van symmetrie 4 4 DYNAMICA (U) 4.1 de formules opstellen en toepassen. 4.1 Arbeid Arbeid van een constante kracht Arbeid van een tangentiaalkracht Arbeid van een koppel van krachten Grafische voorstelling Eenheden 4.2 formules opstellen en toepassen; eenheden correct toepassen. 4.2 Vermogen Vermogen bij een rechtlijnige beweging Vermogen van een tangentiaalkracht Overbrengen van vermogen Eenheden

7 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 6 Decr. nr. De leerlingen kunnen LEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN 4.3 de begrippen met eigen woorden omschrijven. 4.3 Rendement of nuttigheidsgraad 4.4 de begrippen met eigen woorden omschrijven enkele voorname energievormen toelichten aan de hand van een voorbeeld betekenis van de wet aantonen 4.4 Energie Begrip energie Energievormen Potentiële energie Kinetische energie Wet van behoud van energie Eenheden

8 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 7 PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben als werkinstrument, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen; leerplandoelstellingen geven een nadere differentiatie van de einddoelstellingen. Ze geven duidelijk aan wat er in een bepaald leerjaar dient te worden bereikt en geven het gedragsniveau en de (leer) inhoud aan. Methodologische richtlijnen: het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren; in het geheel van de leerstofbehandeling staat het inzicht centraal. de gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen; een goede coördinatie tussen de verschillende leervakken is van belang voor een gestructureerde aanpak mogelijk te maken gedurende volledige 2 de graad. bij het gebruik van ICT materiaal voor demonstraties kan met meer leerlingen aan één computer gewerkt worden; de inbreng van elke leerling bij het uitwerken van een opdracht kan de leraar benutten om de creatieve capaciteiten van de individuele leerling aan te moedigen. Op deze wijze krijgt de leerling een beter inzicht in zijn technische en creatieve mogelijkheden; men zal ervoor zorgen de theoretische en technologische uitleg zoveel mogelijk te verduidelijken met didactisch materiaal, illustraties en praktische demonstraties;

9 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 8 Daarnaast zullen de leerlingen volgende vaardigheden ontwikkelen tijdens de opleiding: FUNCTIONELE REKENVAARDIGHEID grootheden schatten, meten en berekenen in functionele situaties de schaal functioneel gebruiken; een schematische voorstelling lezen en interpreteren; verwerven wiskundige denkmethoden (o. a. ordenen, schematiseren, structureren) om probleemoplossend te redeneren en problemen uit het dagelijkse leven op te lossen; kunnen een schematische voorstelling lezen en interpreteren; FUNCTIONELE TAALVAARDIGHEID informatief luisteren en lezen; hanteren gepaste taal en omgangsvormen; FUNCTONELE INFORMATIEVERWERVING relevante en voor hen toegankelijke informatie in herkenbare concrete situaties vinden, selecteren en gebruiken informatie uit uiteenlopend voor hen bestemd tekstmateriaal en voor hen bestaande formulieren begrijpen en gebruiken; ORGANISATIEBEKWAAMHEID individuele opdrachten van beperkte omvang onder zelfstandig organiseren, uitvoeren en evalueren bij groepsopdrachten onder begeleiding: overleggen en actief deelnemen; instructies uitvoeren; reflecteren; omgaan met formele en informele afspraken, regels en procedures; hulp inroepen. ACCURATESSE in staat zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien. RECEPTIEVE TAALVAARDIGHEID MOEDERTAAL in staat zijn om als luisteraar en/ of lezer in de moedertaal op adequate wijze een gesproken, geschreven of audiovisuele boodschap te ontvangen en te verwerken de instructies begrijpen en opvolgen KRITISCHE INGESTELDHEID in staat zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen in staat zijn een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor op te nemen CREATIVITEIT in staat zijn om persoonlijke ideeën en oplossingen te bedenken MAATSCHAPPELIJK BEWUSTZIJN, WEERBAARHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID verantwoordelijkheidszin hebben voor de eigen gezondheid en welzijn, en dat van anderen; spontaan een veilige houding aannemen in dagelijkse situaties; het belang inzien van levenslang leren.

10 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 9 ZIN VOOR SAMENWERKING In staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken In staat zijn om, ondanks moeilijkheden, op een doel gericht te blijven LEERBEKWAAMHEID Via geëigende leerprocessen, zijn competenties te verbreden en te verdiepen De nieuwe ontwikkelingen op gebied van de mechanica en aanverwante takken bij te houden TIMING Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. De opgemaakte timing is dan ook een advies. Nr. Pedagogisch-didactische wenken Timing 1 INLEIDENDE BEGRIPPEN 3 2 KINEMATICA 18 3 STATICA 29 4 DYNAMICA (U)

11 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 10 MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid. Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex, ARAB AREI, Vlarem. Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden met betrekking tot de uitrusting en inrichting van de lokalen en de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist. Nodig materiaal didactische hulpmiddelen specifiek voor de leerinhouden; over een retroprojector kunnen beschikken; PC met software en simulatiepakketten; over één printer of plotter kunnen beschikken.

12 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 11 EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt welke de verschillende stappen zijn; welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; welke fouten kunnen gemaakt worden. Afhankelijk van het resultaat van feedbackmomenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, ) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester..). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, ). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...).

13 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 12 TOELICHTING BIJ GEBRUIK VAN HET LEERPLAN In het leerplan zijn een aantal uitbreidingsdoelstellingen opgenomen. Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid door een (U) na de doelstelling. Uitbreidingsdoelstellingen moeten enkel bereikt worden als het niveau van de leerlingen dit toelaat. Zij kunnen ook gebruikt worden indien een of meerdere lestijden complementaire activiteiten besteed worden aan de vakspecialiteiten van deze studierichting. JAARPLAN Van elke leraar wordt verwacht dat hij/zij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model. Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega's. De verschillende jaarplannen moeten zodanig gemaakt worden dat er - waar mogelijk - per week een coördinatie is tussen de verschillende vakken. Een overleg tussen de verschillende leraars zal absoluut noodzakelijk zijn! Tijdens het schooljaar zullen de vorderingen door de verschillende collega's samen regelmatig geëvalueerd worden met het doel de verschillende jaarplannen eventueel bij te sturen. De timing is gemaakt voor 25 weken per schooljaar. De resterende tijd kan door de lerares/leraar vrij gebruikt worden voor uitdiepingen en/of uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. De timing en de volgorde van de leerstofonderdelen zijn niet bindend. Indien afgeweken wordt, moet dit in overleg tussen de verschillende collega's gebeuren en moeten indien nodig de andere jaarplannen eveneens aangepast worden. Steeds moet erover gewaakt worden dat de noodzakelijke voorkennis aanwezig is.

14 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 13 Jaarplan Optie:... Leerkracht:... Vorderingsplan Onderwijsvorm:... Graad:... Jaar:... Schooljaar: /.. Vak:... Leerplannummer:... Handboek/cursus:... Lestijden/week:... JAARPLAN VORDERINGSPLAN Week nummer Nr. in leerplan Leerinhouden Gegeven op (datum) Opmerkingen

15 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 14 BIBLIOGRAFIE Alonso M., Energiewerktuigen deel 1 en deel 2, Nijgh & Ditmar Educatief Belmans J., Eenvoudige mechanica, Wolters Plantyn, Belmans J., Mechanica leerboek, Wolters Plantyn, Belmans J., Mechanica werkboek en oplossingen, Wolters Plantyn, Belmans J., Pneumatische en elektropneumatische technieken, Standaard De Clippeleer W., Theoretische mechanica, Wolters Plantyn, De Clippeleir, Tabellenboek voor metaaltechniek, Plantyn De Lepeire e.a., Theoretische mechanica deel 1 en deel 2, Standaard Dreezen M., Lemmens M., Rutten, Werkboek 1, Dreezen M., Lemmens M., Rutten, Werkboek 2, Festo Didactic, Opleidingscursussen, Festo Belgium Heidenhain, Digitale uitlezingen Janssen W. e.a., Materialenkennis, Standaard M.B., Tijdschriften M.B. productietechniek, De Vey Mestdagh Drost A. e.a. Mechanica BSO, De Sikkel, Mechanica, Elsevier Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Educatieve software Philips, Handboek voor fijnmechanische tehnieken, Philips technische bibliotheek Ros F., Materialenkennis, Standaard SBM, Selectie van de Belgische normen Telemecanique, Handboeken vermogens- en besturingspneumatiek Van den Driessche, Fysische metaalkunde, Standaard Vercaigne W., Pneumatische automatisering, Vermeulen Roeselare Aanvullen met leerboeken derde graad of andere Budinski, Kenneth, G., Materialenkunde technici, Academic Service, Cremers F., Verspanende technieken, Wolters Plantyn, Evens, Janssens, Milis, Roels, Van Der Steen, Werkboek BSO & oplossingen, Evens, Janssens, Milis, Roels, Van Der Steen, Werkboek TSO & oplossingen, Gijbels J., Vermeiren C., Meettechniek en materialenleer, Wolters Plantyn, Heling A., Vakleer voor plaat- en constructiebankwerken, STAM, Kluiver H.R., Lassen, STAM, Tschätsch, Heinz, Verspaningstechniek, Academic Service, Technieken en machines Heeren, Leenders, Gereedschapsleer, STAM, Ingels H., Materialenleer, Standaard, Leenders J., Janssen H.J.F., Mechanische metaalbewerking, STAM,

16 TSO 2de graad optie Bouw- en houtkunde, Bouwtechnieken 15 Matek Roloff, Machine-onderdelen, Academic Service, Quak A., Materialenleer/eigenschappen, Educaboek Toepassingen materialen Boonen, Stroobants, Mechanische meettechniek, Van In Claerbout J., Kunststoffen vandaag en morgen Declerck, Thoen, Technologie van het lassen, Standaard Duverger J.M., Metaal elektriciteit, De Sikkel, Ingels H., Verspaning, Standaard, Aanvullen met leerboeken over: Pneumatica hydraulica autotechniek-vaktechnieken praktijk, Catalogi cd-roms: Coro Guide Sandvik CREMMET, Frezen (Hugo Byl) S K F, Lagertechnieken WALTER, Snijgereedschap Andere Organisaties ter informatie: Agoria( Fabrimetal ) regels van goed vakmanschap Documentatie en leerboeken over C N C Instituut voor Normalisatie Veiligheidsinstituut Antwerpen Videofilms Links naar enkele interessante sites: energie mechanica thermodynamica - tools