Het computersysteem vonden ze hopeloos ouderwets

Transcriptie

1 REPORTAGE Hoe doen ze het bij onze buren? Inge Deconinck & Sarah Mertens liepen drie maanden stage in Lyon Inge Deconinck & Sarah Mertens, twee laatstejaarsstudenten Farmaceutische Wetenschappen (optie Farmaceutische Zorg) aan de K.U.Leuven, liepen in het kader van een Erasmus-project begin dit jaar drie maanden stage in een officina in Lyon. Een heel verrijkende ervaring, vonden ze. Een andere cultuur en een andere farmaceutische wereld leren kennen, geeft een meerwaarde aan de opleiding tot apotheker. De verschillen met het Belgische apotheekwezen bleken behoorlijk groot te zijn Door Erik Beerten Het computersysteem vonden ze hopeloos ouderwets en verder hebben ze zo hun bedenkingen bij de allesmoet-gratis-politiek en dus de overconsumptie van geneesmiddelen. Maar dat neemt niet weg dat ze door een heel aantal zaken gecharmeerd zijn. Zo hebben Franse apothekers onder meer een veel actievere rol bij de opvolging van chronische patiënten. De aanpassing Dat de aanpassing vlot verliep, blijkt al meteen uit hun eigen verslag. Onze stagemeesters en de rest van het apothekerspersoneel toonden mateloos respect voor de uitdaging die we aangingen om in een andere taal dan onze moedertaal onze stage te vervolledigen. ( ) Ook de patiënten reageren in het algemeen erg positief op het Belgische meisje achter de toog en hebben begrip als we bij de uitleg van het aërosolapparaat niet meteen de juiste woorden vinden. Inge: Vooraf dachten we dat de taal de grootste aanpassing zou vragen, maar dat was niet zo. We hadden het veel moeilijker met het fel verouderde computersysteem en met de totaal verschillende manier van voorschrijven en afleveren in Frankrijk. Daarnaast waren er nog een aantal kleine verschillen die in het begin wat aanpassing vroegen: andere specialiteitsnamen, andere moleculen, vrije substitutie door de apotheker en ordening per toedieningsvorm. Op het gebied van informatica waren ze minder ver geëvolueerd dan in België. In al onze stage-apotheken bijvoorbeeld werd nog gewerkt met een computerprogramma dat op DOS draait in plaats van op Windows. Zowat elke Franse apotheek heeft een bureau de conseil. Die ruimte wordt dagelijks gebruikt. Patiënten laten er onder meer hun bloeddruk meten. Sarah: Ik vond het echt een terugreizen in de tijd, zo n blauw computerscherm met witte lettertjes. In plaats van barcodes in te lezen en touchscreens te gebruiken, moest je bij mij in de apotheek nog codes intikken. En als je een product had ingegeven, kon je niet meer terug naar de patiëntenhistoriek. Vreselijk traag. Ze hadden in de apotheek waar ik stage deed ook geen automatisch stockbeheer via hun computer, terwijl het voor de rest toch een moderne apotheek was. Een vriendin van ons werkte in een heel grote, geavanceerde apotheek. Ze hadden daar onder meer een automatische robot. Maar wel een oud computerprogramma. Al vonden ze dat zelf wèl modern. Voorschrijven en afleveren De manier van voorschrijven is totaal verschillend. De arts maakt een voorschrift steeds op in tweevoud voor een bepaalde behandelingsduur gaande van een eenmalige aflevering 14 Apothekersblad 7-8/2005

2 Inge Deconinck: Franse apotheken hebben over het algemeen meer personeel. Ze zijn langer met de patiënt bezig, zeker bij de eerste aflevering. En hun computerprogramma gaat veel trager. tot de hoeveelheid voldoende voor 1 jaar. De apotheker wordt de opvolger van de patiënt gedurende deze periode. Inge en Sarah: Het voorschrift is geschreven naar de patiënt toe. Op elk voorschrift staat duidelijk aangegeven wat de exacte posologie is. De patiënt en de apotheker weten zo precies wat de arts bedoelt. De dokter schrijft bijvoorbeeld drie soeplepels per dag, gedurende zoveel weken. De posologie wordt door de apotheker gecontroleerd. Het is ook aan de apotheker om uit te rekenen hoeveel verpakkingen er nodig zijn voor de therapie gedurende één maand. Dat is in het begin wel even wennen. De patiënt behoudt het originele voorschrift het duplicaat is voor de tarifering en komt maandelijks zijn geneesmiddelen halen. Bij elke aflevering wordt op de keerzijde afgeprint wat werd meegegeven en wat de posologie is. Opvallend ook: in Frankrijk heb je bijna uitsluitend verpakkingen van 28 of 30 stuks. Dat is ook nodig als je de therapie echt wil opvolgen. De rol van de apotheker De apotheker is de opvolger van de therapie. Zeker voor chronische patiënten heeft de apotheker in Frankrijk een veel actievere rol. De apotheker is de enige gezondheidswerker die de patiënt maandelijks ziet. Inge: Ze nemen in de apotheek echt veel tijd voor de patiënt. Zeker bij de eerste afgifte, maar ook achteraf. Een geneesmiddel wordt nooit afgeleverd zonder de patiënt daadwerkelijk te informeren. De patiënt wordt echt opgevolgd, bijvoorbeeld op het vlak van zijn bloeddrukwaarden. Elke apotheek is er uitgerust voor een degelijke patiëntenbegeleiding, met een apart bureau de conseil waar men discreet de bloeddruk kan nemen, zich wegen, glycemie opvolgen, orthopediemateriaal kan passen, huidproblemen kan tonen, Bij ons in de apotheek kwam er bijvoorbeeld een oudere dame zich gedurende een aantal dagen voor een wondje aan haar been laten verzorgen. Sarah: Het bureau de conseil wordt dagelijks gebruikt. Patiënten laten er hun bloeddruk meten, jonge moeders komen er hun baby tje wegen, Dat zorgt voor een heel ontspannen sfeer in de apotheek. De apotheker volgt de patiënt op. Als er iets niet in orde is, verwijzen ze de patiënt meteen door naar de arts. Apothekers hebben er ook meer contact met artsen. Bij mij in de apotheek werd dagelijks gebeld met artsen. De contacten met de artsen verliepen er ook heel vlot. De artsen waren altijd erg vriendelijk. Substitutierecht Het Franse systeem heeft voor Inge en Sarah een aantal uitgesproken pluspunten. Een positieve beoordeling is er alvast Apothekersblad 7-8/

3 Sarah Mertens: In Frankrijk wordt op elk voorschrift duidelijk aangegeven wat de exacte posologie is. Het is aan de apotheker om uit te rekenen hoeveel verpakkingen er nodig zijn voor de therapie gedurende één maand. voor de rol van de apotheker, voor de patiëntenbegeleiding, voor het aanduiden van de posologie op elk voorschrift. Ook het substitutierecht vinden ze een onmiskenbaar pluspunt. Sarah: Vóór mijn stage in Frankrijk heb ik drie maanden stage gedaan in een kleine apotheek in Sint-Martens-Bodegem. Als ik dan het stockbeheer tussen beide apotheken vergelijk Het is niet te doen in België. Je zit hier met zo n uiteenlopend gamma van vergelijkbare producten, met zoveel verschillende verpakkingsgroottes. In Frankrijk hebben ze daar geen last van. De Franse apothekers vonden het overigens onbegrijpelijk dat substitutie in België niet is toegelaten. In Frankrijk wordt dat door de overheid sterk aangemoedigd. Apothekers krijgen er ook een premie als ze een bepaald percentage generieken afleveren. Inge: In de praktijk was het eigenlijk heel eenvoudig. Als een patiënt om een geneesmiddel kwam, vroeg je of hij een generiek wou. Zo n zestig procent ging daarmee akkoord. Ik had de indruk dat de mensen er meer vertrouwd zijn met generieken, dat ze er dus ook meer vertrouwen in hebben. Alleen oudere mensen stonden vaak nogal weigerachtig tegenover generieken. Soms was het in hun patiëntenhistoriek opgenomen: Geen generiek voorstellen! Voor de patiënt zelf maakt het doorgaans geen verschil, omdat de meeste geneesmiddelen toch volledig worden terugbetaald. Al zijn er een aantal specialiteiten waarvan alleen de generiek volledig wordt terugbetaald. Als je substitueerde, moest je dit op het voorschrift aanduiden. Veel generieke verpakkingen bevatten kleine stickertjes die je op het voorschrift kunt plakken. Zo zie je de volgende keer meteen wat je die patiënt hebt meegegeven. Opmerkelijk ook. In de meeste apotheken hebben ze allemaal generieken van hetzelfde merk, voor nagenoeg het volledige gamma. Dat hun Belgische collega s niet mogen substitueren, vinden ze merkwaardig in Frankrijk. Nog merkwaardiger vinden ze het dat je in België geen apotheker hoeft te zijn om een officina over te nemen. Daar keken ze in Frankrijk echt van op. Nog meer verschillen Wat de Franse apothekers ook niet echt begrepen, is de voorkeur van de Belgen voor magistrale bereidingen. Inge: Ze vinden het een beetje passé dat wij daar nog zo n belang aan hechten. Franse apothekers en artsen zien er het nut niet van in om een cortisonecrème te maken als er al een specialiteit van bestaat. Door de jaren heen zijn magistrale bereidingen steeds minder voorgeschreven. Nu worden enkel nog zeer eenvoudige bereidingen, zoals het mengen van twee bestaande crèmes, in de apotheek gemaakt. Ingewikkelder bereidingen worden, als ze al voorkomen, doorgestuurd naar een collega-apotheek die daarin gespecialiseerd is. Al wat een 16 Apothekersblad 7-8/2005

4 beetje moeilijk is, wordt uitbesteed. Ze hebben overigens ook niet de kennis om het zelf te doen. Sarah: De opleiding is er heel anders. Hun chemische kennis is veel minder groot dan hier. Hier kennen we meer over de werkingswijze, waaruit we dan zelf conclusies moeten trekken. In Frankrijk is de opleiding meer praktijkgericht. Farmacologie staat er op de eerste plaats. In de hogere jaren wordt praktische farmacologie gedoceerd. Per thema worden de studenten onderwezen over de verschillende pathologieën en behandelingen met directe praktische raadgevingen voor de patiënt. De proffen die dit doceren staan allemaal zelf in de officina, waardoor de aanpak heel doelgericht is. De opleiding duurt er zes jaar. De voorlaatstejaars kenden al bijna alle specialiteitsnamen. De studenten hebben er trouwens al na hun eerste jaar contact met de officina. Ze kunnen ook een vakantiejob in de apotheek doen of er een dag in de week betaald gaan werken. Aan galenica wordt in de opleiding nauwelijks aandacht besteed. Het niveau van de opleiding bereidkunde is in vergelijking met België beneden alle niveau. Zo hebben de laatstejaarsstudenten als examen galenica een test stoffen herkennen, zoals paraffine, olie, kamfer, zinkoxide en dergelijke met daarnaast het bereiden van twee eenvoudige, vooraf gekende bereidingen met modus operandi. Verder reikt de kennis niet. De werkingsmechanismen vinden ze niet zo belangrijk. De rompslomp Klagen de apothekers in Frankrijk? Jawel, en dan met name over de administratieve rompslomp. Sarah: Is dat in België ook zo erg?, vroegen ze dan. Het is vooral anders in België. In Frankrijk hebben ze bijvoorbeeld geen miserie met attesten. Ze doen er ook geen controle op voorschriften. De administratieve overlast heeft er vooral te maken met de tarifering. Daar kruipt enorm veel tijd in: enerzijds door de gebrekkige informatisering, anderzijds door de grote verscheidenheid aan sociale zekerheidsgroepen en mutualiteiten. De factuur wordt gemaakt op een dubbeltje van het voorschrift. Al die facturen moeten vervolgens geordend worden per mutualiteit en per sociale zekerheidskas. Daar zijn er in totaal minstens vijftig van. Dat maakt dat het klasseren van die facturen enorm tijdrovend is. Inge stond in een vrij kleine apotheek. Om de andere dag was daar één persoon een hele voormiddag mee bezig. Sarah werkte in een wat grotere apotheek. Daar trokken ze dagelijks een tweetal uren uit voor de tarifering. In de echt grote apotheken hebben ze daar een fulltimesecretaresse voor in dienst. Inge: Ze hebben er over het algemeen meer personeel dan hier. Ik stond in een vrij kleine apotheek, maar ze hadden er toch vijf man personeel. Ze zijn wel langer met de patiënt bezig, zeker bij de eerste aflevering. En hun computerprogramma gaat veel trager. Een barcode inlezen is toch iets anders dan een code intikken. De sociale zekerheid De tussenkomst voor medische zorg en medicatie gebeurt in Frankrijk door twee instanties: enerzijds de sociale zekerheid, anderzijds de aanvullende mutualiteiten. De sociale zekerheid is een overheidsinstelling waar elke Fransman recht op heeft. Ze verstrekt aan iedereen een sociale identiteitskaart, de carte vitale, vergelijkbaar met de Belgische SIS-kaart. Aanvullend kan men een onafhankelijke mutualiteit nemen als bijkomende ziekteverzekering. De geneesmiddelen worden onderverdeeld in drie terugbetalingscategorieën: respectievelijk 65 % (witte vignetten), 35 % (blauwe vignetten) of geen terugbetaling door sociale zekerheid. Bepaalde patiëntengroepen hebben een speciaal statuut. Patiënten met een chronische pathologie kunnen de status ALD (Affection de Longue Durée) krijgen. Dit betekent dat alle geneesmiddelen voor zware en dure pathologieën zoals bijvoorbeeld diabetes volledig worden terugbetaald door de sociale zekerheid. Het merendeel van de Franse populatie is bovendien aangesloten bij een mutualiteit die de overige 35 % (witte vignetten) of 65 % (blauwe vignetten) voor haar rekening neemt. De meeste patiënten betalen bijgevolg niets in de apotheek. Substitutie wordt door de Franse overheid aangemoedigd. Ook de generische firma s zijn er voor substitutie gewonnen, zoals blijkt uit bovenstaande publiciteit in het tijdschrift Le Pharmacien de France. Apothekersblad 7-8/

5 In Frankrijk wordt omzeggens alles terugbetaald, van Dafalgan tot hoestsiroop. Adviesgeneesmiddelen zijn vaak zowel op voorschrift als zonder voorschrift verkrijgbaar. Als ze niet zijn voorgeschreven, zijn ze een stuk duurder. Niet enkel omdat ze dan niet worden terugbetaald, maar ook omdat er hogere belastingen op zijn. Dat maakt onder meer dat patiënten ook voor banale ongemakken zoals een verkoudheid geneigd zijn om naar de arts te gaan. Geneesmiddelen die door de arts zijn voorgeschreven, worden doorgaans immers volledig terugbetaald. Het is beslist geen toeval dat Frankrijk zo n hoge uitgaven voor geneesmiddelen heeft. Als de arts bijvoorbeeld voorschrijft maximaal 4 x 1 Dafalgan per dag, dan wordt ook het maximale aantal meegegeven. De sociale zekerheid doet daar blijkbaar niet moeilijk over. Er is veel minder controle in Frankrijk. Je hoort ook dat mensen met een speciaal statuut zich wat extra laten voorschrijven voor een vriendin of zo. De tarifering is enorm tijdrovend in Frankrijk. Daar kruipen dagelijks een aantal uren werk in. De overconsumptie Een systeem waarin de overgrote meerderheid van de patiënten niets hoeft te betalen voor geneesmiddelen heeft een aantal manifeste nadelen, vinden Inge en Sarah. Hun belangrijkste punt van kritiek: het leidt tot overconsumptie. De overconsumptie springt echt in het oog. Patiënten brengen er soms volle zakken geneesmiddelen terug naar de apotheek, ook onaangeraakte verpakkingen die nog niet vervallen zijn. Daar waren ze in de apotheek niet echt fier op. Het viel ook op dat die overconsumptie niet gestimuleerd werd door de apotheker. Integendeel, bij mij in de apotheek werd dat eerder afgeremd. Opvallend ook: doordat de meeste geneesmiddelen volledig worden terugbetaald, zijn de mensen er ook niet bereid om iets voor hun geneesmiddelen te betalen. Als een product niet volledig wordt terugbetaald, zelfs al kost het maar anderhalve euro, dan hoeven ze het niet. Dat is onder meer het geval met fysiologisch serum voor baby tjes of met bepaalde geneesmiddelen voor circulatiestoornissen. Dat gebruiken ze dan niet. De overconsumptie springt echt in het oog. Patiënten brengen er soms volle zakken geneesmiddelen terug naar de apotheek, ook onaangeraakte verpakkingen die nog niet vervallen zijn. Daar waren ze in de apotheek niet echt fier op. 18 Apothekersblad 7-8/2005