INLEIDING MASTER IN DE FZ BACHEROLOPLEIDING MASTER IN DE GO

Transcriptie

1 INLEIDING Stage lopen is een belangrijk en essentieel onderdeel van de opleidingen aan de Faculteit Farmaceutische Wetenschappen. Deze stages kaderen in het thema farmaceutisch werkveld, dat doorheen het hele curriculum aanwezig is. In eerste bachelor kregen jullie een inleiding op de rol van de apotheker van bij de ontwikkeling van geneesmiddelen tot bij de aflevering er van. De stage in tweede bachelor laat jullie kennis maken met de beroepsomgeving van de apotheker in een openbare apotheek. In derde bachelor kunnen jullie kiezen voor een stage in een ziekenhuisapotheek, in een farmaceutisch bedrijf of in een klinisch laboratorium. In de master in de farmaceutische zorg lopen studenten in het eerste jaar 4 weken stage in een ziekenhuisapotheek of op een klinische afdeling van een ziekenhuis; in het tweede jaar van de masteropleiding lopen ze 6 maanden stage in een openbare apotheek, wat hen toelaat na afstuderen de titel van apotheker te dragen. Studenten in de master in de geneesmiddelenontwikkeling lopen in het eerste jaar van deze opleiding een volledig semester stage op een onderzoeksafdeling van de universiteit. In het tweede jaar kunnen deze studenten kiezen voor een stage van 6 maanden in een openbare apotheek, of voor een stage van 6 maanden in een farmaceutisch bedrijf. MASTER IN DE FZ 1ste master 2de master BACHEROLOPLEIDING 4 5 1ste bach 2de bach 3de bach MASTER IN DE GO 1. Het geneesmiddel: van ontwikkeling tot aflevering 2. Kennismakingsstage in een apotheek 3. Kennismakingsstage in een ziekenhuisapotheek, klinisch laboratorium of farmaceutisch bedrijf 4. Stage in een ziekenhuis: ziekenhuisapotheek of patiëntenafdeling 5. Stage in een openbare apotheek 6. Stage op een onderzoeksafdeling 7. Stage in een openbare apotheek of in een farmaceutisch bedrijf 1ste master 2de master 6 7

2 SYLLABUS Dit opleidingsonderdeel heeft tot doel: studenten te laten kennismaken met de beroepsomgeving van de officinaapotheker (exploreren van de beroepsomgeving, kennismaking met expertgedrag) studenten een zicht te geven op de rol van de apotheker en die van andere deskundigen in de gezondheidszorg (m.i.v. de maatschappelijke relevantie van het apothekersberoep) studenten voor te bereiden op de leerstage in het laatste opleidingsjaar studenten te laten kennismaken met een praktijksituatie waarop theorie, die later in het curriculum gedoceerd wordt, kan geënt worden (verduidelijking van de authenticiteit van de leerstof) studenten te motiveren voor de opleiding in de farmaceutische wetenschappen studenten verantwoordelijkheid te laten opnemen voor het eigen leerproces studenten te leren reflecteren en rapporteren over het eigen leerproces, over keuzes en toekomstige oriëntaties studenten in groep ervaringen te laten uitwisselen en eigen inzichten te toetsen aan die van anderen Dit veronderstelt dat studenten: geïnteresseerd zijn in het werkveld van de apotheker gemotiveerd zijn om in een korte tijdsspanne en gedeeltelijk op eigen initiatief, een heel aantal facetten van de functie van officina-apotheker te leren kennen bereid zijn om ervaringen uit te wisselen in groep en standpunten te toetsen aan die van anderen bereid zijn om verantwoordelijkheid op te nemen voor het eigen leerproces en hierover te rapporteren. Het opleidingsonderdeel bestaat uit 3 dagen kennismakingsstage in een officina-apotheek en een aantal verwerkingsopdrachten. Planning: 1. Introductiesessie 2 uur 18 maart 2. Stage in een officina-apotheek: 24 uur paasvakantie of week daarna 3. Terugkommoment observaties: 4 uur 24 april 4. Interviews (+ verwerking): 12 uur vanaf 24 april 5. Terugkommoment interviews: 3 uur 23 mei 6. Portfolio (Toledo) 5 uur doorlopend 1. Introductiesessie (2 uur 18 maart 2008)

3 Voorafgaand aan de stage wonen de studenten en hun begeleiders één introductiesessie bij (2 u) waarin doelstellingen en opdrachten van de stage toegelicht worden. Er wordt ook aandacht geschonken aan praktische aspecten, o.a. het gebruik van Toledo+. 2. Stage in een officina-apotheek (24 uur; paasvakantie of week daarna) Studenten lopen drie dagen stage in een officina-apotheek. Elke student wordt toegewezen aan een apotheek waar een student van het laatste jaar stage doet. De verdeling gebeurt op basis van de woonplaats van de student. Een lijst met verdeling van de stageplaatsen is beschikbaar op Toledo; wisselen kan mits mededeling aan de verantwoordelijke docent. De begeleiding van de student gebeurt voornamelijk door de stagiair (student laatste jaar), onder supervisie van de verantwoordelijke apotheker. Het hoofdaccent ligt op het kijken naar de verschillende aspecten van het beroep van offina-apotheker. Sommige studenten zullen de mogelijkheid krijgen eenvoudige taken uit te voeren. De studenten leren van peers die al verder geëvolueerd zijn in het leerproces. Observatie-opdrachten: aflevering van geneesmiddelen: geneesmiddelen op voorschrift, OTC bereiding van geneesmiddelen: op voorschrift, huisbereidingen communicatie: met patiënten, met artsen, administratie: aankoop en verkoop, terugbetaling, wetgeving, deontologie van het apothekersberoep De observatie-opdrachten worden zo gekozen dat ze de studenten in staat stellen om de verschillende aspecten van het beroep van officina-apotheker te leren kennen en vormen het startpunt voor de verwerkingsopdrachten die verbonden zijn aan dit opleidingsonderdeel. De studenten krijgen een duidelijke handleiding bij deze observatie-opdrachten, zodat ze weten wat van hen verwacht wordt. De studenten houden een logboek bij waarin ze enerzijds de observaties noteren en anderzijds bedenkingen, ideeën en vaststellingen opschrijven die gebruikt kunnen worden bij de verwerking van dit logboek in een portfolio. Na de stage heeft de student: kennis verworven over de verschillende aspecten van het beroep van officinaapotheker (aflevering, bereiding, administratie, overleg, ) een praktijkbasis verworven waarop nieuwe theoretische kennis kan geënt worden

4 een kennisbasis verworven waarop de latere leerstage in het vijfde opleidingsjaar kan verder bouwen 3. Terugkommoment observaties (4 uur 24 april 2008) De studenten worden ingedeeld in groepjes van 6-7 (18 groepen). Per groepje wisselen de studenten, op basis van de observaties en de bijhorende verwerkingsopdrachten, ervaringen uit. De studenten worden hierbij begeleid door twee studenten van het laatste jaar. Daarnaast krijgen de studenten een inleiding op het afnemen van interviews. 4. Interviews (12 uur vanaf 24 april 2008) De studenten nemen, individueel, een aantal korte interviews af: - van een patiënt met een chronische aandoening (familielid, buur, vriend, ) - van hun eigen huisarts - van hun eigen apotheker De focus van de interviews ligt op het omschrijven van de rol van de apotheker. Wat verwacht een patiënt van de apotheker? Welke begeleiding wil hij/zij bij het gebruik van de medicatie? Hoe ziet een arts de rol van de apotheker? Welke samenwerkingsmogelijkheden ziet hij/zij? Hoe zien apothekers hun rol evolueren? De richtvragen voor de interviews worden vooraf met de studenten overlopen (zie terugkommoment observaties). De studenten nemen deze interviews bij voorkeur op en tikken ze verbatim uit. 5. Terugkommoment interviews (3 uur 23 mei 2008) De studenten komen terug samen in kleine groep. Per groepje wisselen ze ervaringen uit. De studenten worden hierbij begeleid door twee studenten van het laatste jaar. Door actieve deelname aan de terugkommomenten heeft de student: inzicht verworven in de verschillende aspecten van het beroep van officinaapotheker een (beperkt) overzicht van de rol van de apotheker en die van andere deskundigen in de gezondheidszorg geleerd ervaringen uit te wisselen in groep en eigen inzichten te toetsen aan die van anderen

5 6. Portfolio (5 uur - doorlopend) Studenten maken, op basis van het logboek, een eerste deel van een portfolio (Toledo) die over de hele verdere opleiding zal gebruikt worden. In dit eerste deel brengt de student op overzichtelijke wijze de verschillende activiteiten aan die uitgevoerd werden in het kader van deze stage. Daarnaast bevat deze portfolio een reflectie over de eigen ervaringen en over de wijze waarop die ervaringen een rol spelen in de motivatie en oriëntaties voor de verdere opleiding. De studenten krijgen schriftelijke feedback op hun portfolio. Door het werken aan de portfolio leert de student: reflecteren over het eigen leerproces verantwoordelijkheid opnemen voor het eigen leerproces Evaluatie De studenten worden beoordeeld door de begeleiders betrokken bij dit opleidingsonderdeel. Deze beoordeling resulteert in een pass / fail.

6 Rol van laatstejaarsstudenten: Stage: Er zijn 51 stagiairs van het laatste jaar die 2 studenten zullen begeleiden; 18 anderen begeleiden telkens 1 student. 18 stagiairs begeleiden geen studenten, maar worden intensief ingeschakeld in de begeleiding van de verwerkingsopdrachten (zie verder). Stagiairs van het laatste jaar geven de studenten van tweede bachelor een introductie in de werking van de apotheek. Ze zijn het eerste aanspreekpunt voor deze studenten. Ze stimuleren de studenten om vragen te stellen die maatschappelijk relevant, kritisch en praktijkgericht zijn. De stagiairs evalueren de stage van de studenten van tweede bachelor op een aantal criteria. Verwerkingsopdrachten: De stagiairs die 1 student begeleiden worden 1 x ingeschakeld voor een terugkommoment (4 uur), de stagiairs die geen studenten begeleiden worden 3 x ingeschakeld voor terugkommomenten (totaal 10 uur). Voorafgaand aan deze terugkommomenten nemen de stagiairs de opdrachten door die de studenten hebben ingestuurd. Ze selecteren een aantal topics en bereiden die inhoudelijk voor. Ter voorbereiding van de terugkommomenten nemen ze deel aan een sessie waarin de doelstellingen en werkwijze van de terugkommomenten worden toegelicht. Achteraf is een debriefing voorzien waarin de stagiairs kunnen reflecteren over de ingestuurde opdrachten, de inzet van de studenten, de onderwerpen die aan bod kwamen. De stagiairs evalueren de inzet van studenten op een aantal criteria. Plaats in de eigen opleiding: De dagen waarop een stagiair studenten tweede bachelor begeleidt in de apotheek, tellen mee als volwaardige stagedagen. Voor het voorbereiden en modereren van terugkommomenten wordt per moment 1 dag stage geteld. De inzet van laatstejaarsstudenten voor deze kennismakingsstage wordt gehonoreerd in het punt stagebegeleiding dat deel uitmaakt van de beoordeling van de stage (2/30).

7 STAGE IN EEN OFFICINA-APOTHEEK Je krijgt gedurende drie dagen de kans om kennis te maken met het takenpakket van een apotheker in een openbare apotheek. Dit kan je doen aan de hand van een aantal observatie-opdrachten. Hou in het schema hieronder bij welke observatie-opdrachten je uitgevoerd hebt (afleveren van geneesmiddelen, bereiden van geneesmiddelen, communicatie, ). Het is de bedoeling dat verspreid over deze drie dagen alle verschillende aspecten aan bod komen. Dag 1 datum: Dag 2 datum: Dag 3 datum: Voormiddag Voormiddag Voormiddag Namiddag Namiddag Namiddag

8 Observatie-opdracht 1: afleveren van geneesmiddelen op voorschrift Volg gedurende een tweetal uur de stagiair of een apotheker aan de balie. Noteer gedurende deze periode voor een 6-tal patiënten welke geneesmiddelen op voorschrift werden afgeleverd. Noteer telkens of het om een eerste of een herhaalde aflevering gaat. Op welke aspecten let de apotheker? Welk advies wordt gegeven? Aflevering 1: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen: Aandachtspunten: Aflevering 2: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen: Aandachtspunten: Aflevering 3: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen:

9 Aandachtspunten: Aflevering 4: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen: Aandachtspunten: Aflevering 5: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen: Aandachtspunten:

10 Aflevering 6: eerste / herhaalde aflevering Geneesmiddelen: Aandachtspunten:

11 Bestudeer het voorschrift van een van deze patiënten wat meer in detail. Waarvoor worden de verschillende geneesmiddelen gebruikt? Waaraan zou de patiënt kunnen lijden? Print voor deze patiënt een medicatiehistoriek van de voorbije 6 maanden en bewaar deze in je stagemap. Patiënt: man / vrouw Geneesmiddelen met hun indicatie: leeftijd: Mogelijke pathologie:

12 Bestudeer de medicatiehistoriek van een patiënt waaraan een H2-antagonist of protonpompinhibitor (PPI) werd afgeleverd. Print de medicatiehistoriek van deze patiënt (6 maanden) en bewaard deze in je stagemap. Ga na wat de indicatie is voor de verschillende geneesmiddelen die deze patiënt gebruikt. Patiënt: man / vrouw H2-antagonist of PPI: leeftijd: Andere geneesmiddelen met hun indicatie:

13 Observatie-opdracht 2: zelfzorgadviezen Volg gedurende een tweetal uur de stagiair of een apotheker aan de balie. Noteer alle zelfzorggeneesmiddelen (vrij afleverbare geneesmiddelen) die in deze periode afgeleverd worden. Het kan gaan om afleveringen waarbij het uitsluitend gaat om zelfzorg, maar het kan ook zijn dat zelfzorggeneesmiddelen afgeleverd worden samen met een aantal geneesmiddelen op voorschrift. Noteer telkens wat de oorspronkelijke vraag is van de patiënt: gaat het om een concrete vraag naar een bepaald product, of komt de patiënt binnen met een bepaalde klacht? Let ook op de aanpak van de apotheker: welke vragen worden gesteld? Welk advies wordt gegeven? Wanneer wordt de patiënt doorverwezen?

14

15

16

17

18 Noteer hier een aantal verwijzingen naar de arts. Kies de meest opvallende uit. Voorbeeld Een vrouw vraagt een fles Bronchosedal codeïne. Bij navraag blijkt dat de fles voor haar dochtertje (5 jaar) is. Het meisje had 4 weken geleden een verkoudheid en heeft sindsdien een droge hoest, vooral s nachts. Ze heeft geen koorts. Drosetux hielp niet. Eerder gebruikte de mama Bronchosedal codeïne voor haarzelf, vandaar Uit het verdere gesprek blijkt dat het meisje ook al eerder een dergelijke hoest had, en dat dit niet altijd volgde op een verkoudheid. Omdat de papa van het kind astma blijkt te hebben, verwijst de apotheker door naar de huisarts. Hij legt uit waarom hij denkt dat verder onderzoek nodig is. 1.

19 2. 3.

20 Beschrijf een vraag/klacht van een patiënt waarbij een antacidum werd afgeleverd. Wat werd afgeleverd en waarom? Welke vragen werden gesteld aan de patiënt? Geef hieronder de verschillende antacida die in de apotheek beschikbaar zijn en ga na wat de verschillen tussen deze middelen zijn.

21 Maak een lijst van de hulpmiddelen die beschikbaar zijn in de apotheek voor mensen met incontinentie.

22 Identificeer een aantal producten die beschikbaar zijn voor de preventie of symptomatische behandeling van hooikoorts. Geef voor 2 van deze producten het farmacologisch werkingsmechanisme en de gebruikelijke dosis.

23 Observatie-opdracht 3: bereidingen op voorschrift Volg de stagiair of een apotheker bij het maken van bereidingen. Noteer hieronder de formules van een drietal bereidingen die op naam werden gemaakt. Duid aan welke de actieve stoffen zijn, en welke de hulpstoffen. Om welke galenische vorm gaat het (capsules, siroop, zalf, )? Duid voor elk van deze bereidingen aan welke informatie op het etiket vermeld wordt. Bestanddelen: (actieve stof? hulpstof?) Galenische vorm: Etiket: Bestanddelen: (actieve stof? hulpstof?) Galenische vorm: Etiket:

24 Bestanddelen: (actieve stof? hulpstof?) Galenische vorm: Etiket: Bekijk hoe geneesmiddelen in capsules verwerkt worden. Vraag of je ook zelf eens capsules mag afvullen.

25 Observatie-opdracht 4: huisbereidingen Elke apotheek heeft wellicht een aantal huisbereidingen. Het gaat vaak om formules die specifiek zijn voor een bepaalde apotheek. De bereidingen worden in grote hoeveelheden aangemaakt, en daarna vrij afgeleverd aan patiënten met bepaalde klachten. Als je de kans krijgt om de bereiding van een aantal huisspecialiteiten te volgen, noteer hieronder dan de belangrijkste bestanddelen van twee van deze bereidingen, en geef aan bij welke klachten/symptomen deze huisbereidingen worden afgeleverd. Huisbereiding 1: Belangrijkste bestanddelen: Galenische vorm: Indicatie: Huisbereiding 1: Belangrijkste bestanddelen: Galenische vorm: Indicatie: Observatie-opdracht 5: communicatie De apotheker komt in contact met heel wat mensen, niet alleen met patiënten maar ook met andere

26 zorgverleners. Volg de stagiair of een apotheker gedurende een tweetal uur aan de balie en let vooral op de communicatieve aspecten. Met welke emoties krijgt de apotheker te maken? Hoe reageert hij/zij daarop? Hoe past de apotheker zich aan aan de stijl / leefwereld van de patiënt? Hoe slaagt de apotheker er in om de aandacht bij de patiënt te houden, ondanks de drukte en de verschillende storende elementen die in een apotheek aanwezig zijn? Noteer hieronder jouw indrukken.

27 Observatie-opdracht 6: organisatie en administratie Een apotheek kan niet functioneren zonder een grondige organisatie en administratie. Volg het hele traject van het bestellen van een geneesmiddel tot en met het wegzetten er van in de kast. Uit welke stappen bestaat dit traject? Welke specifieke aandachtspunten zijn er? Hoe zijn de verschillende geneesmiddelen geordend in de kasten? Wat is de logica achter deze ordening? Noteer hieronder jouw indrukken.

28 Bestudeer een aantal verpakkingen van geneesmiddelen. Welke informatie vind je hierop terug? Wat leert deze informatie over de productie van het geneesmiddel? Wat over de aflevering en de voorwaarden die daaraan gekoppeld zijn? Noteer hieronder voor een tweetal geneesmiddelen de belangrijkste informatie en wat ze betekent. Naam geneesmiddel: Informatie op de verpakking? Betekenis? Naam geneesmiddel: Informatie op de verpakking? Betekenis? De apotheeksoftware laat toe heel wat informatie over de patiënt en zijn geneesmiddelengebruik bij te houden. Ga na welke informatie per patiënt wordt ingegeven. Wat is het doel van het bijhouden van al deze informatie? Is dit alleen belangrijk voor een goede begeleiding van de patiënt in de apotheek of zijn er ook andere redenen?

29 Noteer hieronder wat je leerde uit het gesprek hierover met de stagiair of apotheker.

30 Algemene gegevens: de apotheek waarin je stage loopt 1. Hoe is het apotheekteam samengesteld? Aantal apothekers:, waarvan fulltime en parttime. Aantal assistenten:, waarvan fulltime en parttime. 2. Hoeveel patiënten komen er dagelijks naar de apotheek? Gemiddeld aantal patiënten per dag: Gemiddeld aantal voorschriften per dag: 3. Hoe zou je de apotheek omschrijven? Kruis aan wat van toepassing is. Ligging Publiek Cliënteel Genre Infrastructuur Stadscentrum Alle leeftijden Trouw Zorggericht Meerdere aflevertogen Stadsrand Voornamelijk ouderen Veel passanten Nadruk op galenica Internettoegang Dorp Voornamelijk jongeren Veel parafarmacie Ruimte voor vertrouwelijk gesprek met patiënt... Andere karakteristieken eigen aan de stageapotheek: Noteer hieronder jouw indrukken over het reilen en zeilen van deze apotheek. Is dit een apotheek waarin je graag zou werken? Waarom? Waarom niet? Welke aspecten lijken jou heel belangrijk bij het uitoefenen van het beroep van officina-apotheker? Welke daarvan vind je in deze apotheek terug? Welke aspecten mis je?