Jaarplan

Transcriptie

1 Jaarplan

2 Voorwoord Samen werken aan financiële veerkracht Het belang van verantwoord financieel gedrag en financiële veerkracht is moeilijk te overschatten. Financiële keuzes kunnen immers verstrekkende gevolgen hebben. Van studielening tot pensioen: mensen doppen steeds meer hun eigen financiële boontjes. Dat vereist financiële vaardigheden en het vermogen op een goede manier gebruik te maken van producten, diensten en instanties. Financiële ongeletterdheid heeft grote consequenties voor een mensenleven, en daarmee ook voor de samenleving. Met projecten zoals de Week van het geld en de Pensioen3daagse en door alle andere activiteiten, zowel online als offline, heeft Wijzer in geldzaken een spilfunctie in het versterken van financiële vaardigheden in Nederland. Deze aanpak begint vruchten af te werpen. We hebben onszelf voor de komende jaren ambitieuze doelen gesteld, waarmee we Wijzer in geldzaken naar een volgend niveau brengen. De Nederlandse aanpak kan internationaal op veel waardering rekenen. In dit jaarplan komen internationale vertegenwoordigers van organisaties op het gebied van verantwoord financieel gedrag en een aantal partners van Wijzer in geldzaken aan het woord. Zij vertellen op welke manier het platform hen inspireert. Voor Wijzer in geldzaken is 2016 een bijzonder jaar door de organisatie van de OESO-conferentie in april. Vanuit de hele wereld komen experts en wetenschappers naar Amsterdam om de laatste inzichten over het bevorderen van verantwoord financieel gedrag te delen. Voor het platform en zijn partners is dit een mooie kans om de Nederlandse aanpak nog duidelijker aan de wereld te tonen en om te leren van de successen van anderen. Want het versterken van financiële veerkracht gaat nog beter als we het samen doen! Hare Majesteit Koningin Máxima 2

3 Inhoudsopgave Introductie: verantwoord financieel gedrag in een bredere context 4 Open en constructieve samenwerking 4 Twee kanten van de medaille 4 Gedragsbevordering door kennisoverdracht en krachtenbundeling 5 Financiële educatie alleen is niet genoeg 5 Volwassenen: pensioen en arbeid 7 Pensioen 7 De rol van werkgevers ZZP ers Kinderen en jongeren: omgaan met geld als basisvaardigheid 13 Ouders en onderwijs 13 Verankering in het curriculum 13 Samenwerking met de educatieve uitgevers 14 Ondersteunende activiteiten 16 Kennisuitwisseling in nationaal en internationaal verband De kracht van online Online omgevingen voor financiële gegevens 17 Onderzoek: meten is weten 18 3

4 Introductie: verantwoord financieel gedrag in een bredere context De afgelopen jaren heeft het platform Wijzer in geldzaken hard aan de weg getimmerd om verantwoord financieel gedrag te bevorderen. Onverantwoord financieel gedrag kan immers grote gevolgen hebben. Geldproblemen leiden tot enorme maatschappelijke kosten. Denk alleen maar aan de kosten van schuldhulpverlening, ziekteverzuim en productiviteitsverlies. Elders in dit rapport presenteert het Britse Money Advice Service schokkende cijfers over de gevolgen van falende persoonlijke financiën. Omgekeerd levert verantwoord financieel gedrag een bijdrage aan de financiële stabiliteit, vertrouwen in financiële instellingen en financieel welzijn van burgers. Kortom: het belang van financiële vaardigheden kan moeilijk worden overschat. Het bevorderen van verantwoord financieel gedrag is een omvangrijke taak. De partners van Wijzer in geldzaken zijn ervan overtuigd dat naast krachtenbundeling, verdere professionalisering en innovatie essentieel zijn. Open en constructieve samenwerking Zowel nationaal als internationaal heeft het platform Wijzer in geldzaken in nauwe samenwerking het belang van verantwoord financieel gedrag op de agenda gezet. Nederland geldt al een aantal jaren als voorbeeld voor andere landen: de open en constructieve samenwerking met de stakeholders waarbij bewijsvoering en effectiviteit centraal staan vormt een inspiratie voor alle landen die verantwoord financieel gedrag van hun burgers nastreven. Door krachten te bundelen in projecten als de Week van het geld en de Pensioen3daagse, hebben de partners van Wijzer in geldzaken het onderwerpverantwoord financieel gedrag op de agenda gezet. De laatste jaren hebben we samen de slag gemaakt van kennisvergroting en informatieoverdracht richting consumenten naar daadwerkelijke gedragsverandering. Een kleine greep uit de resultaten: de helft van de basisscholen doet mee aan de Week van het geld. Online tools als Wat moet ik doen voor mijn pensioen? en Wat betekent dit voor mij? vertalen ingewikkelde materie naar de persoonlijke situatie van mensen en geven hen concrete tips waarmee ze uit de voeten kunnen. Mede door deze tools is het aantal bezoekers op de websites van Wijzer in geldzaken gegroeid naar ruim 4 miljoen per jaar. En in het advies van de commissie die de staatssecretaris adviseert over de inrichting van een nieuwe onderwijscurriculum worden financiële vaardigheden erkend als essentiële vaardigheden voor de 21ste eeuwse samenleving. Twee kanten van de medaille Cijfers tonen aan dat Nederlanders beter met geld omgaan dan een paar jaar geleden. Zowel het financieel welzijn als de financiële veerkracht onder consumenten is verbeterd. Tegelijkertijd laten andere cijfers zien dat de instroom in de schuldhulpverlening nog steeds toeneemt. Het is niet makkelijk bepaalde doelgroepen te bereiken. Dat zien we ook op het terrein van pensioenen. De gezamenlijke inspanningen van partners op het pensioenterrein bereiken vooral mannelijke 50-plussers. Terwijl juist jongeren, vrouwen, zzp'ers en werknemers met flexcontracten regelmatig hun pensioensituatie moeten checken. Een aantal trends, die voor Wijzer in geldzaken in 2014 aanleiding waren om de strategie aan te scherpen, zet door. Steeds meer verantwoordelijkheid verschuift naar individuele huishoudens, waardoor zij steeds meer financiële beslissingen moeten nemen op ingewikkelde terreinen als pensioen, wonen, zorg en studeren. Dit zijn redenen voor Wijzer in geldzaken om in 2016 te blijven inzetten op het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. Bijvoorbeeld door trends te signaleren en te vertalen, waarmee we consumenten kunnen aanzetten tot het goed managen van geld, financieel plannen en het kunnen kiezen van financiële producten. Wijzer in geldzaken focust op een beperkt aantal kernprojecten, die in dit jaarplan uitgebreid aan de orde komen. 4

5 Gedragsbevordering door kennisoverdracht en krachtenbundeling Bij volwassenen zetten we gebruikmakend van de meest actuele kennis in op krachtenbundeling voor het thema pensioen. Daarnaast ontwikkelen we tools om werkgevers te helpen bij het oplossen en voorkomen van geldproblemen bij hun werknemers. Daarnaast ontwikkelen we effectieve interventies om zzp ers te helpen omgaan met fluctuerend inkomen. Bij jongeren zetten we erop in om financiële vaardigheden een structurele plek te geven in het schoolcurriculum. De samenwerking met educatieve uitgeverijen en de krachtenbundeling in de Week van het geld zijn daarbij de twee belangrijkste pijlers. In 2016 scherpen we de focus verder aan door in te zetten op interventies die bewezen effectief zijn. Het uitwisselen van kennis en ervaring zowel nationaal als internationaal - is een kernfunctie van het platform. Dit jaar organiseert Wijzer in geldzaken in samenwerking met de OESO het internationale symposium Financial resilience throughout life met experts uit de hele wereld op het terrein van het bevorderen van verantwoord financieel gedrag. De kennis die partners tijdens dit symposium opdoen kan hen inspireren om hun eigen activiteiten nog effectiever te maken. En het symposium biedt een uitgelezen kans om de voorbeeldfunctie die Nederland heeft op dit terrein voor het voetlicht te brengen van een groot internationaal publiek. Ter ondersteuning van de kernprojecten zet Wijzer in geldzaken ook dit jaar in op online kanalen. De website staat hierbij centraal. Verder doet Wijzer in geldzaken onderzoek om de effectiviteit van interventies te meten en om trends op het terrein van pensioenbewustzijn te signaleren. Financiële educatie alleen is niet genoeg Daarnaast moeten we ook het grotere geheel voor ogen houden. Financiële educatie is een belangrijk middel om verantwoord financieel gedrag te bevorderen, maar alleen daarmee komen we er niet. We moeten ons afvragen waarom onverantwoord financieel gedrag plaatsvindt en hoe de context waarin consumenten financiële beslissingen nemen hun gedrag beïnvloedt. Voor het eerst heeft Wijzer in geldzaken een aantal kerncijfers verzameld over financieel gedrag in Nederland. Deze laten een aantal trends zien en tonen de effectiviteit van onze gezamenlijke inspanningen. Samen met de kerncijfers biedt dit jaarplan een tussentijds overzicht van behaalde resultaten, maar ook de uitdagingen die nog in het verschiet liggen en de manier waarop we deze uitdagingen gezamenlijk te lijf gaan. Dit jaarplan beschrijft welke activiteiten de partners gezamenlijk ondernemen. Daarnaast ondernemen partners ook zelf activiteiten om verantwoord financieel gedrag te bevorderen. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en expertise. Een aantal stakeholders komt in dit jaarplan aan het woord over het belang van verantwoord financieel gedrag. Welke uitdagingen zien zij hierin en hoe kan het platform ze daarin assisteren of inspireren? Wat gaan zij zelf doen? De citaten in dit rapport tonen de onderlinge betrokkenheid ten aanzien van het thema en de internationale belangstelling die dit wekt. 5

6 Financiële educatie draagt bij aan vertrouwensherstel Goed beheer van geld gaat veel verder dan kennis. Het gaat ook over houding, vaardigheden en gedrag. Zo definiëren wij bij de OESO financiële geletterdheid. De Nederlandse aanpak toont aan dit fundamentele concept te begrijpen. Die aanpak is gericht op de inhoud en gebaseerd op bewijzen. Wat werkt en wat niet? Het internationale netwerk van financiële educatie van de OESO waarvan ik de voorzitter mag zijn, heeft regelmatig de kwaliteit erkend van deze aanpak, die goed wordt uitgedragen via de actieve deelname van Nederland in de debatten. Wijzer in geldzaken zou zonder de aanpak met meerdere stakeholders niet zo doeltreffend zijn geweest. Dit is een voorbeeldmodel. Door middel van dit model kun je bijvoorbeeld het bewustzijn vergroten ten aanzien van de pensioenen. Dit is zeer belangrijk gezien de levensverwachting en de ontwikkeling van beschikbare premieregelingen. In het laatste geval worden risico s die in verband kunnen worden gebracht met investeringen en de levensverwachting verschoven naar individuen. Mensen hebben echter de neiging tot uitstel en daarom is de focus op pensioenen, bijvoorbeeld door middel van de Pensioen3daagse, zo relevant. Met pensioen gaan is iets waar je op jonge leeftijd misschien niet aan wilt denken, maar wat je wel zou moeten doen! Toen ik financiële educatie aan de orde begon te stellen bij de OESO, namen de mensen om me heen dat niet echt serieus. Nu we bijna vijftien jaar verder zijn, zijn de inzichten gelukkig veranderd. En dit is vaak te danken aan de rol van leiders in een sleutelpositie, die inzien dat financiële educatie belangrijk is. Dit is het geval bij Koningin Máxima, die hiervoor alle lof verdient. Er wordt nu op grotere schaal ingezien dat een goed opgeleide bevolking bijdraagt aan een efficiënte rol van de financiële markten. Financiële educatie draagt bij aan het herstel van vertrouwen. Financiële educatie speelt ook een belangrijke rol als het gaat om het weerbaar maken van consumenten tegen de mogelijke nadelen van digitale financiële diensten. Mensen zijn steeds meer zelf verantwoordelijk voor hun eigen financiële situatie en een behoorlijk aantal beschikbare financiële diensten draagt feitelijk het risico over aan het individu. Goede financiële educatie zorgt er ten eerste voor dat mensen betrokken blijven door middel van verhoogde toegang tot financiële diensten. Daarnaast stelt het hen in staat om financieel beschikbare kansen te benutten. Financiële educatie is natuurlijk geen wondermiddel en het dient hand in hand te gaan met financiële consumentenbescherming en prudentiële regelgeving. - André Laboul, hoofd van de afdeling Financiële Zaken van de OESO/ secretaris-generaal van de internationale organisatie van toezichthouders op pensioenen (IOSCO)/ voorzitter van het internationale netwerk voor financiële educatie (INFE). 6

7 Volwassenen: pensioen en arbeid Pensioen Wijzer in geldzaken heeft de ambitie om Nederlanders te helpen bij het vormen van realistische verwachtingen over hun pensioen en ze te stimuleren om beslissingen te nemen ten behoeve van financiële veerkracht op de oude dag. In gedragswetenschappelijk onderzoek wordt telkens weer gevonden dat de menselijke psychologie psyche ervoor zorgt dat we pensioen een onaantrekkelijk en moeilijk onderwerp vinden om over na te denken, laat staan om beslissingen over te nemen. We zijn als mensen geneigd te denken op de korte in plaats van lange termijn. Bij het begrijpen en inschatten van risico's blijken we allerlei systematische fouten te maken. En als we te maken hebben met onzekerheden steken we liever onze kop in het zand. Onderzoek laat zien dat 33 procent van de Nederlanders op basis van hun AOW en werknemerspensioen minder geld zal hebben dan zij denken nodig te hebben om rond te kunnen komen (AFM, 2015). Dit heeft zowel sociaaleconomische implicaties als consequenties voor het vertrouwen in de instituties die in Nederland pensioenopbouw verzorgen. Wijzer in geldzaken zet zich er voor in om samen met partners manieren te vinden om deze Nederlanders met te rooskleurige verwachtingen te bereiken. Ze wil aan hen duidelijk maken wat wel een realistische verwachting is en vooral bijdragen aan meer financiële veerkracht op de oude dag. Behalve het direct beïnvloeden van de risicogroepen zelf zal Wijzer in geldzaken blijvend aandacht vragen voor het feit dat het cruciaal is dat in de basis van het toekomstige pensioenstelsel automatisch een adequaat pensioen wordt geregeld. Financiële vaardigheden zijn onontbeerlijk in deze tijd. Te vaak zien we mensen in de schulden belanden, omdat ze geen inzicht hebben in hun eigen inkomsten en uitgaven. Wijzer in geldzaken levert een belangrijke bijdrage aan inzicht in de huishoudfinanciën en stimuleert bovendien een proactieve houding bij consumenten over hun eigen pensioen. Ook leren kinderen en jongeren beter met geld omgaan dankzij activiteiten die Wijzer in geldzaken organiseert, zoals de Week van het geld. Bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zien we waar gebrek aan financieel inzicht toe kan leiden. Soms krijgen mensen te maken met een levensgebeurtenis, zoals het verlies van een baan of een scheiding, maar passen zij hun uitgavenpatroon niet snel genoeg aan. Hierdoor kunnen zij in de financiële problemen komen. De informatie en tools van Wijzer in geldzaken helpen mensen meer inzicht te krijgen in hun financiële situatie, waardoor (verergering van) financiële problemen wordt voorkomen. Ik ben ook heel blij dat Wijzer in geldzaken mensen stimuleert om zich te verdiepen in hun pensioen en daarbij samenwerkt met belangrijke partners zoals het Pensioenregister. Hierdoor kunnen consumenten een beter beeld krijgen van hun pensioeninkomen en indien nodig actie ondernemen. Wijzer in geldzaken werkt drempelverlagend en activerend, een fantastisch initiatief wat mij betreft. - Jetta Klijnsma Staatssecretaris Sociale Zaken en Werkgelegenheid Focus op ZZP'ers en andere risicogroepen Een groeiende groep werkenden kiest voor het zelfstandig ondernemerschap zonder personeel. Deze stap brengt nieuwe financiële beslissingen met zich mee, waar werknemers niet mee te maken krijgen. Er is veel aandacht voor de positie van de ZZP'ers en inmiddels is ook duidelijk met welke financiële problemen deze groep te maken krijgt. Een van de grootste uitdagingen voor zelfstandigen is omgaan met een fluctuerend inkomen. 7

8 Hoe bereidt de flexibele kracht zich voor op periodes van minder werk; tegen welke risico's verzekert hij zich en hoe plant hij zijn pensioen? De gangbare manieren van communiceren over het pensioen lijkt echter nu met name de groep 55+ te bereiken en in mindere mate de risicogroepen, waartoe de ZZP'ers behoren, maar ook werknemers zonder werknemerspensioen, mensen die een echtscheiding hebben meegemaakt, mensen met een huis onder water en mensen met een beperkte AOW-opbouw. Er moeten nieuwe manieren gevonden worden om deze groepen te bereiken. Realistische verwachtingen Wijzer in geldzaken heeft het doel om mensen realistische verwachtingen te geven over het toekomstige pensioen. Denk dan bijvoorbeeld aan de AOW-leeftijd en de hoogte van het toekomstige pensioeninkomen. Iedereen heeft baat bij realistische verwachtingen. Deze kunnen immers ook geruststellen. Ze vormen bovendien een belangrijke factor voor het vertrouwen in het pensioenstelsel. Zo wil Wijzer in geldzaken bijvoorbeeld mensen stimuleren om jaarlijks mijnpensioenoverzicht.nl te bezoeken en biedt zij de AOW tool aan waarmee consumenten zien wanneer zij recht hebben op AOW. Financiële veerkracht Wijzer in geldzaken streeft naar financiële veerkracht bij consumenten op latere leeftijd. Mensen zijn gefocust op veranderingen, waarbij verliezen zwaarder wegen dan winsten. Een onvoorziene daling in inkomen heeft bijvoorbeeld een grotere impact op de beleving van pensioen dan een onvoorziene stijging. Een buffer, het hebben van financiële veerkracht, kan problemen voorkomen. Met bijvoorbeeld de tool 'Wat moet ik doen voor mijn pensioen' wil Wijzer in geldzaken het mensen zo makkelijk mogelijk maken om beslissingen te nemen voor meer financiële veerkracht op de oude dag. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat mensen vrijwillig extra voor hun pensioen sparen, of de hypotheek aflossen. Tenslotte zet Wijzer in geldzaken zich in voor een pensioenstelsel waarin mensen automatisch op de weg naar een adequaat pensioen worden gezet. Onderzoeken laten zien dat dit de meest efficiënte manier is om mensen voor hun pensioen te laten sparen. Zo pleit Wijzer in geldzaken in discussies over het toekomstige pensioenstelsel bijvoorbeeld voor automatisch pensioensparen met uitstapmogelijkheid voor ZZP'ers en werknemers zonder werknemerspensioenregeling. Handelingsperspectief bieden De media besteden veel aandacht aan het pensioen, maar vaak in de vorm van negatieve berichtgeving, wat weer onzekerheid teweegbrengt. De opbouw wordt bijvoorbeeld versoberd, de pensioenleeftijd gaat omhoog, er wordt gekort. Wijzer in geldzaken geeft duiding bij het nieuws om de impact op de persoonlijke situatie duidelijker te maken en handelingsperspectief te geven. In 2016 gaat Wijzer in geldzaken onderzoeken hoe gedrag effectiever kan worden beïnvloed en risicogroepen kunnen worden bereikt. Dit doet Wijzer in geldzaken met haar partners, de wetenschap en partijen in het veld zoals financiële instellingen, het maatschappelijk middenveld en de overheid. Ze zal partijen waar nodig faciliteren, ondersteunen, bewust maken van kansen, motiveren en de samenwerking tussen partijen bevorderen. Projecten ten aanzien van pensioen Pensioen3daagse De Pensioen3daagse draagt bij aan het agenderen van de keuzearchitectuur bij alle stakeholders en consumenten. Elk jaar zet Wijzer in geldzaken samen met de stakeholders erop in om de keuzearchitectuur een stukje te verbeteren. De activiteiten kunnen bijvoorbeeld erop gericht zijn de vindbaarheid van bestaande initiatieven te verbeteren en/of obstakels voor verantwoord financieel gedrag te identificeren en proberen op te lossen. Wijzer in geldzaken sluit partnerships met partijen die een groot bereik hebben bij consumenten, zoals pensioensuitvoerders en 8

9 Pensioentool Wijzer in geldzaken heeft de interactieve pensioentool Wat moet ik doen voor mijn pensioen ontwikkeld. Deze is in 2015 rond de Pensioen3daagse keer ingevuld. 90 procent van de gebruikers maakt de tool af. Dit jaar verbetert Wijzer in geldzaken de pensioentool verder. Deze moet voor nog meer awareness zorgen en een concreet handelingsperspectief bieden. Gedragsinzichten worden gebruikt om de tool verder te ontwikkelen. De pensioentool zal worden getest op effectiviteit. Tijdens de Pensioen3daagse wordt de nieuwe versie van de tool gelanceerd. Pensioenwegwijzer In 2015 introduceerde Wijzer in geldzaken de Pensioenwegwijzer. Het doel is om een podium te bieden aan partijen die methodes ontwikkelen waarmee ze mensen helpen om beter inzicht te krijgen en makkelijker keuzes te maken. Wijzer in geldzaken nodigt partijen uit om hun methodes in te zenden, waarna een jury deze beoordeelt. De aangetoonde effectiviteit op keuzegedrag is belangrijk hierbij. De eerste editie leverde 20 zeer diverse inzendingen op, waarbij WomenInc als winnaar uit de bus kwam met hun initiatief I love pensioen voor vrouwen. De uitreiking van de Pensioenwegwijzer 2016 vindt plaats tijdens de Pensioen3daagse. Pilots Wijzer in geldzaken gaat in samenwerking met partners, de wetenschap en partijen in het veld pilots opzetten. We verbinden de activiteiten aan onderzoek en kijken uit naar kansen om experimenteel onderzoek te doen. Het uiteindelijke doel is om de effectiviteit te meten van onze inspanningen ten aanzien van de financiële veerkracht van particulieren op hun oude dag. Pensioenmonitor Wijzer in geldzaken initieert een tweejaarlijks pensioenonderzoek. Het eerstvolgende onderzoek zal dit jaar nog plaatsvinden. Communicatie over risico s Wijzer in geldzaken neemt plaats in een werkgroep opgezet door de Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars om communicatie over pensioenrisico s vorm te geven. Dit is een vervolg op de samenwerking die in 2015 tussen programmabureau Wijzer in geldzaken en Pensioenfederatie startte. Ze begeleidden toen gezamenlijk een onderzoek naar pensioenrisicocommunicatie door studenten van Harvard University en de Erasmus Universiteit. Online tools Wijzer in geldzaken zet in op online tools om mensen handelingsperspectief te bieden. Via haar website en de drukbezochte facebookpagina geeft het platform duiding bij het nieuws over pensioenen (bijvoorbeeld aanpassingen in de AOW-leeftijd). De online omgeving van Wijzer in geldzaken biedt directe kansen om mensen te helpen bij het nemen van beslissingen die leiden tot meer financiële veerkracht op latere leeftijd. Het thema pensioen was de afgelopen jaren keer op keer veruit het meest geraadpleegde thema in alle online kanalen. Wijzer in geldzaken streeft ernaar dat de website een belangrijk onderdeel wordt van de keuzearchitectuur. Discussie toekomstige pensioenstelsel Aangezien de basis van de keuzearchitectuur wordt gelegd in het pensioenstelsel, pleit Wijzer in geldzaken onder meer voor automatische keuzes voor ZZP ers en werkenden zonder werknemerspensioen om aanvullend pensioen op te bouwen. Daarnaast zet ze zich in voor een effectieve ondersteuning van mensen bij het maken van keuzes. 9

10 Het pensioen is voor veel mensen een ver-van-mijn-bed-show, maar het is een belangrijke arbeidsvoorwaarde. Consumenten investeren gedurende hun werkend leven veel geld in hun pensioen. Samen met Wijzer in geldzaken kunnen pensioenfondsen hen ertoe bewegen zich nog meer in hun pensioen te verdiepen. Een belangrijk vehikel om consumenten pensioenbewuster te maken is de Pensioen3daagse. Dit evenement is echt uitgegroeid tot een fenomeen en geniet inmiddels een grote naamsbekendheid. We hopen dat we met behulp van Wijzer in geldzaken ook de naamsbekendheid voor Mijnpensioenoverzicht.nl nog verder kunnen vergroten en dat we ook doelgroepspecifieke pensioencommunicatie kunnen inzetten. Wijzer in geldzaken richt zich op verantwoord financieel gedrag bij consumenten en dat kunnen we bij de Pensioenfederatie alleen maar onderschrijven. Het is niet erg om gedurende je werkzame leven een schuld aan te gaan, zoals bij een hypotheek, maar zorg ervoor dat je schuldenvrij je pensioen ingaat. - Gerard Riemen Algemeen directeur Pensioenfederatie De rol van werkgevers Steeds meer werkgevers krijgen te maken met de gevolgen van financiële problemen van hun werknemers. Zo blijkt uit onderzoek van Nibud en Divosa dat een medewerker met financiële problemen gemiddeld 20% minder productief is. Maar dat is niet alles: werkgevers krijgen te maken met ziekteverzuim, loonbeslagen en diefstal door eigen personeel. Financiële problemen van werknemers leveren voor werkgevers een grote kostenpost op. Deze kosten zijn vaak voor een groot deel onzichtbaar voor werkgevers. Werkgevers hebben er daarom belang bij te voorkomen dat medewerkers financiële problemen krijgen. En werkgevers zijn vaak in staat om in een vroeg stadium risico's op financiële problemen te signaleren. Van veel life events die aanleiding kunnen zijn voor geldzorgen (denk aan echtscheiding, overlijden van een partner, et cetera) zijn werkgevers vroeg op de hoogte. Vroegtijdig signaleren Dit waren belangrijkste redenen voor Nibud, Divosa, het ministerie van SZW, de NVVK en Wijzer in geldzaken om de handen ineen te slaan. Uit onderzoek dat Veldkamp in 2015 in opdracht van deze partijen uitvoerde, blijkt dat werkgevers het belang van preventie zien, maar dat zij hiervoor beperkt een rol zien voor zichzelf. Vooral omdat zij het lastig vinden om deze rol op een goede manier in te vullen. Zij hebben vaak niet de benodigde expertise en vinden dat zij terughoudend moeten zijn om zich teveel met de financiële situatie van werknemers te bemoeien. Bij de genoemde partijen is veel kennis en expertise aanwezig die werkgevers kan helpen hun rol op een goede manier in te vullen. Op basis van het genoemde onderzoek en op basis van gesprekken met diverse grote en kleinere werkgevers hebben de genoemde partners besloten om een website te ontwikkelen die werkgevers helpt bij het financieel fit maken van hun werknemers. Een eerste concept van de website wordt in het voorjaar van 2016 getest. Voor de zomer wordt de website verder ontwikkeld, om in het najaar aan een kleine groep werkgevers te worden aangeboden. Op basis van hun ervaringen en feedback wordt de website waar nodig aangepast. In 2017 wordt hij beschikbaar gesteld aan een grotere groep werkgevers. 10

11 Voor de een is euro per maand krap, de ander redt zich er prima mee. Financieel gedrag is sterk afhankelijk van de persoon in kwestie. Bij het Nibud vinden we financiële voorlichting belangrijk, net als het stimuleren van verantwoord financieel gedrag. Een grote rol hierin is wat ons betreft weggelegd voor bedrijven en instellingen. Neem als voorbeeld DUO. Bij de aanvraag van een studielening had DUO als default al een bedrag ingevuld. Op advies van ons hebben ze die default weggehaald en nu moet een student zelf meer nadenken en bepalen wat hij wil lenen. Laat mensen nadenken over betaalbaarheid. Wat kan ik betalen met dit salaris; wat zijn mijn persoonlijke leenmogelijkheden; wat voor hypotheeklasten passen bij mijn uitgavenpatroon? Van wat kan en mag ik van de bank naar wat wil ik zelf en hoe past dat bij mij? Bedrijven hebben hierin net zoveel verantwoordelijkheid als de consumenten zelf. We zijn blij met de samenwerking met Wijzer in geldzaken. Samen bereik je immers meer dan alleen. Wijzer in geldzaken is als een vliegwiel voor ons. We hebben de mogelijkheid om meer mensen van praktische informatie en concrete gedragsadviezen te voorzien. - Gerjoke Wilmink Algemeen directeur Nibud ZZP'ers Er is veel aandacht voor de positie van de zzp'ers. In toenemende mate wordt duidelijk met welke problemen ze te maken krijgen. Er gebeurt al veel om zzp'ers te ondersteunen bij financiële zaken. Zo werken verschillende belangenorganisaties, NVB, Verbond van Verzekeraars, NIBUD, het Ministerie van SZW, Ministerie EZ, Belastingdienst, Kamer van Koophandel, individuele banken en verzekeraars aan beter begrip van de problematiek of aan betere ondersteuning bij financiële beslissingen. Wijzer in geldzaken wil goede initiatieven inventariseren, zoeken naar verbeterpunten en waar kansrijk verbeteringen bevorderen en zorgen voor samenhang tussen de verschillende initiatieven. Ze zal haar aanpak mede bepalen door gedragswetenschappelijke inzichten te generaliseren naar de context van de zzp'ers. En heeft het voornemen om effectiviteit van tenminste een interventie te meten. Ze werkt hiervoor samen met Universiteit Leiden. In 2015 namen de partners een aantal stappen om te komen tot een afbakening van het probleem en eerste oplossingsrichtingen te verkennen. Stap 1 Kiezen relevant onderwerp Wijzer in geldzaken heeft in de Monitor Financieel gedrag in voorjaar 2015 een grote groep zzp'ers gevraagd naar de onderwerpen waar ze de meeste vragen over hebben. Daarnaast zijn partners en belangenorganisaties gevraagd voor welke onderwerpen zij vinden dat er goede ondersteuning zou moeten bestaan voor zzp'ers. Uit analyse van de antwoorden is gebleken dat partners en belangenorganisaties goede ondersteuning op het gebied van fluctuerend inkomen het belangrijkst vinden. Daarnaast werden tarieven bepalen, arbeidsongeschiktheid, belastingzaken en pensioen vaak genoemd. Ook zzp'ers geven aan vragen te hebben over het thema 'fluctuerend inkomen. Wijzer in geldzaken ging op basis van de antwoorden aan de slag met het thema 'fluctuerend inkomen'. Stap 2 Vervolgonderzoek naar problematiek en samenwerking Belastingdienst Om de problematiek beter te begrijpen heeft Wijzer in geldzaken zzp'ers online extra open vragen gesteld. Universiteit Leiden heeft op een rijtje gezet welke gedragsinzichten relevant zijn. Ook is contact gelegd met onderzoekers van de Belastingdienst. Zij hebben extra analyses gedraaid aan de hand van een vragenlijstonderzoek onder zzp'ers. Stap 3 Met partners problematiek delen en interventies bedenken Een eerste bijeenkomst met partners en belangenorganisaties vond in november 2015 plaats. Hierin is het onderwerp beter in beeld gebracht. Belastingdienst, Universiteit Leiden en Wijzer in geldzaken hebben presentaties gegeven. Op basis van een tweede bijeenkomst met partners en belangenorganisaties zal Wijzer in geldzaken een werkplan maken. Vervolgens wordt in 2016 tenminste één interventie ontwikkeld, die vervolgens wordt getoetst. 11

12 Mensen worden constant aangespoord om te kopen De uitdagingen waarmee we momenteel in Groot-Brittannië te maken hebben zijn enorm. 4 op de 10 volwassen hebben geen controle over hun eigen financiële situatie. 1 op de 5 is niet in staat om een bankafschrift te lezen. 1 op de 2 volwassenen op arbeidsleeftijd heeft geen bescheiden buffer van 500 pond. In ons land leven 8 miljoen volwassen met ernstige schulden en slechts 1 op de 6 hiervan zoekt hulp. Dit kost de maatschappij jaarlijks miljarden ponden. Dit zijn niet alleen de kosten voor het individu en de schuldeiser, maar ook kosten voor de maatschappij op het gebied van gezondheidszorg en verloren productiviteit. Volgens Stepchange, een liefdadigheidsorganisatie op het gebied van schulden, komen deze kosten neer op 8 miljard pond per jaar. Als we niets doen, wordt deze situatie alleen maar erger. De bedragen die in reclame omgaan zijn gigantisch: mensen worden constant aangespoord om te kopen. Krediet is gemakkelijk te krijgen. Het is de maatschappelijke norm geworden om nu te kopen en schulden te hebben. En naarmate technologieën geavanceerder worden, wordt het voor mensen nog gemakkelijker om geld uit te geven. Financiële educatie is van groot belang. Daarbij moeten we met kinderen beginnen, liefst nog voordat ze gedragspatronen hebben ontwikkeld, voor hun 7e jaar. We moeten ouders ondersteunen hun kinderen te helpen bij het ontwikkelen van goed financieel gedrag. We moeten erop toezien dat er op scholen goed financieel onderwijs wordt gegeven en vervolgens moeten organisaties als de onze volwassenen helpen die geen financieel onderwijs hebben genoten als kind. Wij willen dat organisaties in alle sectoren het probleem begrijpen en met ons samenwerken om dat probleem aan te pakken. In dat opzicht is uw organisatie een goed voorbeeld. Ik ben van mening dat jullie focus op levensgebeurtenissen en gedragsverandering helemaal de juiste is. De Week van het geld is werkelijk een inspirerend voorbeeld van wat wij hier heel graag zouden willen doen. - Caroline Rookes, Money Advice Service (CEO) 12

13 Kinderen en jongeren: omgaan met geld als basisvaardigheid Jongeren nemen steeds vroeger deel aan de economie. Technologische innovatie stelt hen in staat met een simpele handeling een betaalopdracht uit te voeren. De alomtegenwoordige commerciële uitingen prikkelen hen continu en de druk vanuit de eigen leeftijdsgroep om de juiste spullen en kleding te kopen is groot. Dit zijn redenen om vanaf jonge leeftijd te beginnen met het aanleren van financiële vaardigheden. Maar nog belangrijker is het feit dat de kinderen en jongeren van nu later terechtkomen in een wereld waarin zij veel verantwoordelijkheid hebben en veel financiële beslissingen moeten nemen. Het is zaak ervoor te zorgen dat zij straks financieel zelfredzaam zijn. Wijzer in geldzaken zet zich ervoor in om kinderen en jongeren vanaf jonge leeftijd te leren omgaan met geld. Zodat zij als volwassene in staat zijn om verantwoorde financiële beslissingen te nemen op een groot aantal terreinen: van de dagelijkse inkomsten en uitgaven tot financiële planning en pensioen. Ouders en onderwijs Ouders spelen daarbij een belangrijke rol. Maar ouders kunnen het niet alleen; op school moeten kinderen een aantal basisvaardigheden leren die aanzetten tot verantwoord financieel gedrag. Het onderwijs is daarom al jaren een van de belangrijkste aandachtsgebieden voor Wijzer in geldzaken. In de Week van het geld bijvoorbeeld bundelen de partners van Wijzer in geldzaken sinds 2010 de krachten om leerlingen in het basisonderwijs te leren omgaan met geld. Inmiddels krijgt de helft van de basisschoolleerlingen tijdens de Week van het geld les over omgaan met geld. De partners van Wijzer in geldzaken pleiten er ook al jaren voor om financiële vaardigheden een structurele plek te geven in het schoolcurriculum. Niet als een apart vak, maar als onderdeel van bestaande vakken. In 2015 zette Wijzer in geldzaken dit pleidooi extra kracht bij nadat de staatssecretaris van Onderwijs had aangekondigd te gaan werken aan een toekomstgericht curriculum. In 2016 zetten we een stevige stap voorwaarts om het doel uit het strategisch programma te realiseren: integratie van financiële competenties in het schoolcurriculum. De activiteiten zijn gebaseerd op drie pijlers: Verankering in het onderwijscurriculum Partnerships met educatieve uitgevers Scholen stimuleren om met financiële vaardigheden aan de slag te gaan Aan de basis van alle activiteiten die Wijzer in geldzaken onderneemt richting het onderwijs liggen de Nibudleerdoelen 1. Verankering in het curriculum Op zaterdag 23 januari 2016 presenteerde voorzitter Paul Schnabel van het Platform Onderwijs2032 het eindadvies aan het kabinet over het toekomstgericht curriculum in het primair en voortgezet onderwijs. Omgaan met geld is, zoals Wijzer in geldzaken tijdens de maatschappelijke dialoog in 2015 heeft bepleit, opgenomen in het kerncurriculum; als een van de praktische uitwerkingen van rekenvaardigheden en als onderdeel van een interdisciplinair vraagstuk. Hiermee is een belangrijke stap gezet om financiële competenties te integreren in het schoolcurriculum. Het komende jaar moet het advies worden uitgewerkt in een ontwerp voor een nieuw onderwijscurriculum. De partners van Wijzer in geldzaken zullen met hun expertise het ministerie van OCW bijstaan bij dit implementatietraject, door input te leveren aan de leerplancommissies die dit voorjaar van start zullen gaan. 13

14 Samenwerking met de educatieve uitgevers De vijf grote educatieve uitgevers (EduActief, Malmberg, Noordhoff, ThiemeMeulenhoff en Zwijsen) zijn zeer bepalend voor wat leerlingen op school leren. Zij nemen samen meer dan 80% van de lesmethoden voor hun rekening die in het basis- en voortgezet onderwijs worden gebruikt. Wijzer in geldzaken werkt aan structurele opname van financiële vaardigheden in deze lesmethodes om er zo voor te zorgen dat financiële vaardigheden aan bod komen in de reguliere lessen. In 2014 zijn we gestart met het aangaan van samenwerkingsverbanden met enkele grote educatieve uitgevers. In 2015 hebben we deze lijn voortgezet en met de verankering van omgaan met geld in het toekomstige curriculum gaan we dit jaar met nog meer legitimiteit de samenwerkingsverbanden verstevigen en uitbreiden. Basisonderwijs Uitgeverij Zwijsen heeft vier lespakketten ontwikkeld voor alle groepen van de basisschool die wij gratis aanbieden. In het schooljaar zijn deze pakketten door klassen gebruikt en komend jaar streven we ernaar dat minstens evenveel pakketten de weg naar de klaslokalen vinden. Daarnaast gaat de Universiteit Leiden de effectiviteit van het materiaal onderzoeken. Met uitgeverij Malmberg zijn voor de groepen 4 tot en met 8 zeven lessen per groep ontwikkeld die gekoppeld zijn aan de digibordsoftware van hun twee rekenmethodes (De wereld in getallen en Pluspunt). Ofschoon bijna tweederde van alle basisscholen een van deze twee rekenmethodes gebruikt, is het gebruik van de digibordlessen nog onvoldoende: 11% van de docenten van groep 4 tot en met 8 heeft de lessen gebruikt. Met Malmberg gaan we promotieacties uitvoeren om het gebruik te vergroten. Voortgezet onderwijs Aankomend voorjaar verschijnt bij Noordhoff Uitgevers een katern Wijzer met geld bij hun veelgebruikte lesmethode Plein M, bestemd voor de onderbouw vmbo voor het leergebied Mens en maatschappij (combinatievak van maatschappijleer, aardrijkskunde en geschiedenis). Met dit katern bereiken we vmbo-leerlingen in leerjaar 1 en 2 van de middelbare school. Noordhoff evalueert de lessen op effectiviteit. Wijzer in geldzaken is inhoudelijk nauw betrokken bij de totstandkoming van dit katern, dat een aantal Nibudleerdoelen zal behandelen. Met EduActief wordt gewerkt aan het integreren van financiële vaardigheden in de beroepsvakken in de bovenbouw van het vmbo. Met Malmberg wordt in 2016 een eerste project ondernomen om financiële vaardigheden in de onderbouw van het vmbo, de havo en het vwo een plek te geven. Praktijkonderwijs Dit type onderwijs is voor leerlingen tussen 12 en 20 jaar oud met een bewezen leerachterstand en een laag IQ. Er is een grote behoefte bij scholen aan passend materiaal over omgaan met geld, maar deze behoefte is zeer divers. Maatwerk is dus essentieel. Er is al veel materiaal voor het praktijkonderwijs beschikbaar. Dit jaar willen we het beschikbare materiaal van partners en andere contentaanbieders in kaart brengen en op een coherente manier op de leermiddelentool presenteren, zodat zij hieruit kunnen kiezen wat het beste aansluit op hun eigen onderwijspraktijk. Waar nodig zullen we additioneel materiaal laten ontwikkelen om hiaten op te vullen. Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) De tweejaarlijkse Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) is de grootste onderwijsvakbeurs van Nederland. De ruim bezoekers zijn vooral docenten en schoolleiders uit het primair en voortgezet onderwijs. Voor Wijzer in geldzaken biedt deze beurs een uitstekende manier om het thema financiële vaardigheden onder de aandacht te brengen van scholen. Sinds 2011 doet Wijzer in geldzaken mee aan de NOT. In januari 2015 was de eigen stand zelfs het best bezocht van de gehele beurs en veel leerkrachten in het basisonderwijs bestelden het lesmateriaal van Wijzer in geldzaken. De volgende NOT vindt in 2017 plaats en het merendeel van de voorbereidingen daarvoor vinden dit jaar plaats. Doelstellingen en aanpak voor de NOT worden in de loop van het jaar bepaald. 14

15 Een belangrijk aspect van Wijzer in geldzaken is de verbindende functie die het mogelijk maakt de krachten te bundelen en ervaringen uit te wisselen. Tijdens de Week van het geld gaan we bijvoorbeeld voor het eerst gastlessen over verzekeren op het mbo geven, een doelgroep die financiële educatie hard nodig heeft. Het is een moeilijk bereikbare groep die op jonge leeftijd een aardig salaris verdient, maar ook voor allerlei verleidingen komt te staan en eerder geacht worden financieel zelfredzaam te zijn. Met behulp van de gastles willen we als sector de leerlingen kritisch leren nadenken over risico s en financiële gevolgen daarvan. In plaats van docenten zetten we bij de mbo-lessen leeftijdgenoten voor de klas. Deze vorm van peer education gaan we in samenwerking met het Nibud aan met hun succesvolle programma MoneyWays. Leeftijdgenoten gaan in de les met elkaar de dialoog aan over risico s en verzekeren. Docenten krijgen dergelijke onderwerpen anders niet zo makkelijk op de agenda. Een ander speerpunt voor ons dit jaar waar we met behulp van Wijzer in geldzaken aandacht op willen richten is de Verzekeringskaart. Wat is gedekt in de polis en wat niet? Via Wijzer in geldzaken kunnen we deze dienst nog verder op de kaart zetten. - Richard Weurding Algemeen directeur Verbond van Verzekeraars Week van het geld Kleine Jeroen Dijsselbloem vond sparen hartstikke leuk, kopte NOS naar aanleiding van de kinderpersconferentie die de Week van het geld 2015 inluidde. De minister van Financiën had tijdens die bijeenkomst verteld over zijn eigen spaargedrag als kind. De vijfde editie van de week die basisscholieren verantwoord met geld leert omgaan was erg geslaagd. Niet in de laatste plaats omdat alle doelstellingen werden gehaald. Zo deed de helft van de leerlingen en leerkrachten in de groepen 7 en 8 van het basisonderwijs mee aan de Week van het geld en namen bijna 100 gemeenten actief deel. De ambities en verwachtingen voor de aankomende editie ten aanzien van bereik, waardering en effect zijn hoog, maar realistisch 2. De nieuwe Week van het geld vindt plaats van 14 tot en met 18 maart. Partners beogen samen gastlessen te geven. Ook dit jaar is het doel dat 50% van de klassen in het basisonderwijs meedoet aan de Week. Daarnaast wordt de Week van het geld verder uitgebouwd naar het voortgezet onderwijs. Een andere doelstelling is om 500 gastlessen in het voortgezet onderwijs te geven en 100 docenten gebruik te laten maken van het lesmateriaal van partners van Wijzer in geldzaken om zelf een les te geven over omgaan met geld. Naast deze uitbreiding beoogt de zesde editie de aangeboden activiteiten verder te versterken met toevoeging van een gedragscomponent. "Wijzer in geldzaken is uniek vanwege de multi-stakeholderbenadering. Nergens ter wereld vind je een instelling die onafhankelijk en oncommercieel zowel de belangen van de financiële sector vertegenwoordigt als verantwoord financieel gedrag onder consumenten stimuleert. Nederland loopt ook echt voorop als het om financiële educatie gaat. De uitrol van de Week van het geld naar de European Money Week toont wat ons betreft de inspirerende voorbeeldfunctie die Wijzer in geldzaken internationaal inneemt. Tijdens het EU-voorzitterschap zullen we vanuit de NVB bovendien verschillende activiteiten ondernemen die de voortrekkersrol van Nederland op het gebied van financiële educatie verder onderstrepen. Daarnaast gaat de NVB zich dit jaar voor het eerst richten op volwassenenonderwijs. Wij zien dat onze gastlessen rondom de Week van het geld effect hebben, dus naast basisscholen en leerlingen van het voortgezet onderwijs komen nu ook de volwassenen aan bod. Als we het kennisniveau van de Nederlandse consument kunnen verhogen, werkt dat natuurlijk ook in het voordeel van de bankensector." - Eelco Dubbeling Directeur Nederlandse Vereniging van Banken Zie projectplan Week van het geld 15

16 Ondersteunende activiteiten Om de kernprojecten van het platform mogelijk te maken vindt ook in 2016 een aantal ondersteunende activiteiten plaats. Achtereenvolgens komen aan de orde: kennisuitwisseling, de inzet van online kanalen, onderzoek (meten is weten) en online omgevingen voor financiële gegevens. Kennisuitwisseling in nationaal en internationaal verband Wijzer in geldzaken is een platform waarin vele partijen samenwerken, kennis en ervaring uitwisselen, en elkaar inspireren en ontmoeten. Hiertoe organiseert het platform regelmatig bijeenkomsten. Zo organiseerde Wijzer in geldzaken in 2015 een bijeenkomst met vertegenwoordigers van verschillende groepen in de samenleving (docenten, studenten, ouders, ondernemers) om te spreken over het belang van financiële vaardigheden. De uitkomsten van deze bijeenkomst werden verwerkt in het pleidooi van Wijzer in geldzaken en Nibud voor opname van financiële vaardigheden in het curriculum. Rondom deze projecten worden regelmatig bijeenkomsten georganiseerd. In 2015 organiseerde Wijzer in geldzaken een platformbijeenkomst over financiële veerkracht, maar ook in breder verband vindt uitwisseling van kennis en ervaring plaats. De stuurgroep vervult hierin een spilfunctie, ondersteund door de programmaraad. Zoals ook uit de diverse citaten in dit jaarplan blijkt, geldt Wijzer in geldzaken als internationaal voorbeeld op het terrein van financiële educatie. Vooral de manier waarop partijen samenwerken in een platform en de kritische en open wijze waarop Wijzer in geldzaken kijkt naar de resultaten van zijn activiteiten springen eruit. Binnen het International Network for Financial Education (INFE) van de OESO is Wijzer in geldzaken (Moneywise) actief betrokken bij het uitwisselen van kennis en ervaringen. Wijzer in geldzaken is vicevoorzitter van de advisory board van INFE, waarin meer dan 250 instanties uit meer dan honderd landen verenigd zijn. Samen met landen als het Verenigd Koninkrijk, Japan, Nieuw-Zeeland en Canada was Nederland een van de eerste landen die het belang van financiële educatie inzagen en hiervoor een nationale aanpak lanceerden. In 2014 was Nederland het eerste land dat in zijn missie expliciet het bevorderen van verantwoord financieel gedrag opnam. OESO-symposium Net als de afgelopen jaren organiseert Wijzer in geldzaken ook in 2016 een bijeenkomst. Dit jaar heeft deze bijeenkomst een bijzonder karakter: in samenwerking met de OESO organiseert Wijzer in geldzaken namelijk op 20 en 21 april een groot internationaal symposium getiteld Financial resilience throughout life. Het doel van de bijeenkomst is om de laatste wetenschappelijke en inzichten praktische ervaringen op het terrein van verantwoord financieel gedrag bij elkaar te brengen. Naar verwachting zullen 350 tot 400 beleidsmakers en wetenschappers elkaar tijdens dit tweedaags symposium ontmoeten en kennis en ervaring uitwisselen. In overleg met de OESO wordt een hoogwaardig programma opgezet. Toonaangevende sprekers en een uitdagend, dynamisch format moeten ervoor zorgen dat deelnemers ook inhoudelijk het maximale uit de conferentie halen. De conferentie vindt plaats in de Beurs van Berlage. Met deze bruisende locatie midden in Amsterdam en een sterk programma geven Wijzer in geldzaken en Nederland een perfect visitekaartje af. De kracht van online De afgelopen jaren heeft Wijzer in geldzaken de focus steeds meer verlegd naar online kanalen om mensen te helpen met hun geldzaken. De website speelt hierin een belangrijke rol. Sinds 2015 is de site goed bereikbaar via alle apparaten (zowel desktop als mobiel en tablet). Het aantal bezoekers is gestegen naar bijna 4 miljoen (zie ook het rapport Kerncijfers 2015). De enorme stijging van de laatste jaren is te danken het succesvol toepassen van specifieke en generieke online tools. De website wordt ook binnen de kernprojecten ingezet om zoveel mogelijk mensen in de doelgroep te bereiken. 16

17 Ook Facebook blijft een effectief kanaal om doelgroepen te bereiken. De Facebookcampagne in samenwerking met de Stichting Pensioenregister tijdens de meest recente Pensioen3daagse zorgde voor een stijging van 50% in het aantal inloggende gebruikers op mijnpensioenoverzicht.nl ten opzichte van een reguliere week. De afgelopen jaren is gebleken dat de inzet van online kanalen de meest kosteneffectieve manier is om een breed publiek te bereiken over het gehele spectrum aan geldzaken. Deze koers zal komend jaar worden voortgezet. Doelgroepgerichte benadering Sinds 2014 zet het platform stevig in op online samenwerkingen. De tools zijn voor partnerorganisaties en media beschikbaar en kunnen aangepast worden aan de eigen huisstijl. Diverse partners, pensioenaanbieders en media hebben daar de afgelopen jaren gebruik van gemaakt. Steeds weer blijkt dat informatie die aangeboden wordt in online tools via kanalen die gericht zijn op een specifieke doelgroep een groot effect sorteren. Een goed voorbeeld is de samenwerking met PGGM voor de tool over de afschaffing van de ouderentoeslag. Zij stuurden deze naar alle 65-plussers uit hun mailbestand, de doelgroep die mogelijk met deze verandering te maken krijgt. 30% van de ontvangers van de heeft de tool ingevuld. Een ongekend hoog conversiepercentage. Wat betekent dit voor mij? Vanaf 24 december 2015 tot en met 12 januari 2016 hebben ruim mensen de tool Wat betekent dit voor mij? ingevuld. De tool geeft gebruikers op basis van enkele eenvoudige vragen inzicht in de veranderingen in wet- en regelgeving per 1 januari en wat die voor hen betekenen. Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar is het aantal gebruikers met circa 43 procent toegenomen. Ruim gebruikers klikten door naar een achterliggende pagina. Bevorderen van verantwoord financieel gedrag Nu de website goed bereikbaar is via alle apparaten, zal inhoudelijk nog een slag worden gemaakt, waarbij het bevorderen van verantwoord financieel gedrag voorop staat. Een belangrijke eerste stap is vast te stellen wat op elk domein verantwoord financieel gedrag is. Vervolgens zullen gedragswetenschappelijke concepten zoals 'sociale voorbeelden' en 'key questions' worden ingezet. Daarbij zal ook meer gewerkt worden met visuele instrumenten. Waar mogelijk zullen vernieuwingen op de site worden getest op hun effectiviteit. Daarnaast zal vaker dan in afgelopen jaren op de site en Facebook worden ingespeeld op de actualiteit. Door de actualiteit komen bepaalde onderwerpen soms plotseling in de aandacht te staan. Hierdoor is het mogelijk specifieke doelgroepen te bereiken. In 2015 is dit bijvoorbeeld met succes gedaan met de AOW-tool en de tool voor de ouderentoeslag. Hierbij zal ook opnieuw waar mogelijk en kansrijk de samenwerking worden gezocht. Wijzer in geldzaken zal de bestaande tools 'Wat betekent dit voor mij' en 'Wat moet ik doen voor mijn pensioen' updaten en verder ontwikkelen. Voor 'Wat betekent dit voor mij' zijn er piekmomenten rond 1 juli 2016 en 1 januari Voor 'Wat moet ik doen voor mijn pensioen' ligt het zwaartepunt rond de Pensioen3daagse. Verder blijven nieuwe tools waar deze een verrijking zijn van het bestaande online aanbod van Wijzer in geldzaken en andere partijen, een belangrijk instrument om verantwoord financieel gedrag te bevorderen. Online omgevingen voor financiële gegevens Bij het nemen van financiële beslissingen is inzicht in de financiële situatie van belang. De gegevens die nodig zijn om hiervan een adequaat beeld te krijgen zijn nu versnipperd over vele bronnen. Mensen moeten veel moeite doen om deze gegevens bij elkaar te verzamelen met als gevolg dat zij dit veelal achterwege laten. Dit kan leiden tot minder goede financiële beslissingen, of het helemaal achterwege blijven van financiële beslissingen. Ook bij het inwinnen van financieel advies of het verkrijgen van hulp speelt de financiële situatie van een consument een belangrijke rol. Een groot deel van de inspanningen en dus ook de kosten - van een hulpverlener of adviseur zit in het bij elkaar zoeken van de benodigde gegevens. Digitale ontwikkelingen bieden kansen om (financiële) gegevens van burgers online op een laagdrempelige manier bij elkaar te brengen. Tegelijkertijd spelen hier vragen over de omgang met de persoonlijke gegevens. Met andere woorden: hoe kunnen privacy, transparantie en accountability goed worden geregeld? 17