Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk

Transcriptie

1 Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid Van visie naar praktijk

2 Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid De Koninklijke Bibliotheek en Cubiss hebben in 2018 een pilot uitgevoerd rond digitale geletterdheid in het mbo. Bibliotheken zijn voor mbo-scholen in veel gevallen een onbekende. Ze zijn niet altijd zichtbaar in beeld als mogelijke partner voor digitale geletterdheid. Omgekeerd is dit bij veel bibliotheken ook het geval. In deze publicatie lees je wat een samenwerking tussen bibliotheek en mbo op het gebied van digitale geletterdheid kan brengen. Veel leesplezier en inspiratie gewenst!

3 Hoe vaardig vinden docenten zichzelf op het gebied van digitale geletterdheid en hoe beoordelen zij hun leerlingen? Vanuit die vraag heeft Cubiss in 2016 de Mediawijsheid Meter ontwikkeld. Scholen krijgen daarmee jaarlijks inzicht op welke punten docenten en leerlingen kunnen verbeteren. In 2018 is de Mediawijsheid Meter voor het eerst bij het mbo ingezet. Er is in kaart gebracht welke kennis en vaardigheden de docenten missen. Stand van zaken rond digitale geletterdheid in het mbo in Noord- Brabant Ook werd duidelijk met welke onderdelen studenten aan de slag moeten, volgens zichzelf én hun docenten. De bibliotheek kan hier een partner in zijn en diverse oplossingen aanbieden. De Mediawijsheid Meter is een mooi startpunt om met scholen in gesprek te gaan over digitale geletterdheid. Lees meer: Hoe digitaal geletterd vinden mbo-docenten zichzelf?

4 Het mbo als doelgroep voor de bibliotheken Er zijn genoeg redenen voor de bibliotheek om een samenwerking met het mbo aan te gaan rondom digitale geletterdheid. De meeste bibliotheken hebben in hun beleidsplan staan dat ze willen bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling van de doelgroep van jaar. Onder andere op het gebied van digitale geletterdheid. Onder deze doelgroep vallen natuurlijk ook mbo-studenten. 40% van de beroepsbevolking heeft mbo-niveau. Een grote groep dus. Niet deze hele groep volgt op dit moment onderwijs, maar voor iedereen met dit opleidingsniveau geldt dat het niet vanzelfsprekend is dat hij/zij de basisvaardigheden, waaronder (digitale) geletterdheid, op orde heeft. Het mbo wil graag werken met lokale partners die eraan bijdragen dat opleidingen beter aansluiten op de werkpraktijk. En de werkpraktijk staat op hun beurt te springen om goede mensen met digitale vaardigheden; Bibliotheken hebben expertise in huis op het gebied van digitale geletterdheid waar mbo s gebruik van kunnen maken.

5 Voldoende aanleiding om de handen ineen te slaan. Toch vormen de bibliotheek en het mbo een nog niet vanzelfsprekende combinatie. Dat is jammer, want kijk je vanuit de kansen, dan past een samenwerking perfect in de visie en missie van de bibliotheek. Een belangrijke doelstelling is immers om in deze gemedialiseerde samenleving iedere Vooralsnog maakt onbekend onbemind. Bibliotheken en mbo s hebben vaak weinig tot geen contact met elkaar. In de gemeentelijke opdracht van de bibliotheek is het mbo vaak niet specifiek benoemd als doelgroep. Maar kansen liggen er zeker. Laat je inspireren en lees het verhaal van Diantha de Vries van Bibliotheek De Nieuwe Veste in Breda. inwoner van 0 tot 100 jaar digitaal geletterd te laten zijn. Lees meer: de kansen om het vuur te ontbranden liggen er zeker

6 Waar te beginnen? Er is voor bibliotheken dus een wereld te winnen waar het gaat om samenwerking met het mbo op het thema digitale geletterdheid. Een paar tips voor de start: 1 - Van taal naar digitaal Iedereen kent de bibliotheek vanuit haar rol rondom taal, lezen en leesbevordering. De samenwerking starten vanuit die expertise biedt kansen voor een samenwerking op het gebied van digitale vaardigheden. Taal wordt dan (digi-)taal. Vanaf 2013 bestaat de Bibliotheek op school op middelbare scholen, met name binnen het vmbo. Sinds 2017 is Kunst van Lezen gaan inzetten op de Bibliotheek op school mbo. Eerst door middel van enkele pilots, waaronder die op het Koning Willem I college in s- Hertogenbosch. Deze pilot is beschreven in de brochure Lezen in het mbo - in de praktijk. Koning Willem I College en Bibliotheek s-hertogenbosch. Download hier de brochure Lezen in het mbo - in de praktijk 2 - Beleid Benoem de doelgroep mbo (± jaar) expliciet in het bibliotheekbeleid. Neem hierin ook de gemeente mee. Benadruk tegenover de gemeente de grootte van de doelgroep en waarom het belangrijk is dat zij over voldoende digitale vaardigheden beschikt.

7 3 - Lees het in 'jouw' mbo Wat staat er in hun beleidsplan met betrekking tot digitale vaardigheden? Welke plek lijkt digitale geletterdheid in te nemen in hun onderwijs? Wat zijn de ambities? 4 - Ontmoet Ga het gesprek aan met het mbo in de regio. Misschien hebben je collega s vanuit leesbevorderingsactiviteiten al wel contact op het mbo en kunnen zij je helpen ook het gesprek aan te gaan op het gebied van digitale geletterdheid. Of organiseer een (strategische) bijeenkomst voor de bibliotheek en de mbo s in het werkgebied. Dit kan een kennismaking zijn, maar ook het startpunt van een verdere verkenning van de samenwerking. Een compacte toolkit voor het organiseren van een strategische sessie digitale geletterdheid in het mbo, vind je hier. 5 - Luister en vraag door Ga het gesprek aan met het mbo in de regio. Misschien hebben je collega s vanuit leesbevorderingsactiviteiten al wel contact op het mbo en kunnen zij je helpen ook het gesprek aan te gaan op het gebied van digitale geletterdheid. Of organiseer een (strategische) bijeenkomst voor de bibliotheek en de mbo s in het werkgebied. Dit kan een kennismaking zijn, maar ook het startpunt van een verdere verkenning van de samenwerking.

8 In opdracht van Provincie Noord-Brabant schreef Cubiss in 2017 een visie op digitale geletterdheid met daarin een aanpak vanuit 5 bouwstenen; Samenwerken aan digitale geletterdheid. Als startpunt is het belangrijk om te kijken waar de school op dit moment staat. Inventariseer per bouwsteen wat de school al doet. Bepaal waar het zwaartepunt ligt en waar nog kansen liggen voor de bibliotheek. Download hier de roadmap van Cubiss als handige gesprekstool. 6 - Expertise Voor zowel het mbo als de bibliotheek geldt dat je kennis op het gebied van digitale geletterdheid moet blijven ontwikkelen. Deel kennis en leer van elkaar. Cubiss en het Koning Willem 1 College maakten samen een blended learning over mediawijsheid in de klas Lees meer over blended learning Inspiratie en kennis delen Lees het magazine Mediawijs in het Onderwijs: digitale geletterdheid in het mbo Lees de doorgaande lijn: Levenswijs Mediawijs over het mbo Deel je kennis met anderen op MediaPakt.nl Lees hoe het mbo werk maakt van digitale geletterdheid met practoraten Kijk op mbomediawijs.nl voor tools en tips om je lessen mediawijzer te maken.

9

10 Maar, hoe zit het nu precies met het mbo? Het mbo, een nadere kennismaking Anno 2018 krijgen bijna leerlingen les op het mbo en ongeveer 40% van onze beroepsbevolking bestaat uit mbo ers. Het mbo kenmerkt zich door een praktijkgerichte aanpak. Het is veel leren door doen. Verder probeert het mbo nauw aan te sluiten op wat het werkveld vraagt. Kortom, studenten worden klaargestoomd voor concrete jobs.

11 Er zijn verschillende soorten mbo s: BOL, BBL, stapelen en doorstroming. Hoe zit dat? Dit filmpje geeft duidelijk uitleg over de niveaus, het doorstromen en het verschil tussen BOL- en BBL-opleidingen in het mbo. De roc s zijn verreweg het grootst en bieden veel verschillende opleidingen aan in verschillende sectoren: verschillende leerwegen en stapelen in het mbo. Dit filmpje geeft duidelijke uitleg over de Meer informatie over deze sectoren kun je hier vinden.

12

13 Hoe is het mbo georganiseerd? De meeste mbo s bestaan uit meerdere lagen. Een mbo kan soms wel 10 of meer colleges hebben. Ieder college heeft een eigen directeur/manager die verantwoordelijk is voor het reilen en zeilen binnen die school. Soms heeft een college ook een eigen stafafdeling. Bij sommige mbo s zijn zaken sterk gecentraliseerd en zijn de staf-afdelingen sterk sturend. Bij andere mbo s zijn de stafafdelingen meer ondersteunend aan de verschillende sectoren. Verder heeft elke mbo Onderwijsteams die vooral bestaan uit docenten. Soms zijn er ook teamleiders of sectiehoofden aangesteld. Daarnaast zijn er ondersteunende afdelingen die vooral faciliterend zijn. Denk bv aan Administratie, ICT. Er zijn dus verschillende ingangen om het over digitale geletterdheid te beginnen. Bedenk vooraf goed welke weg je wilt bewandelen.

14 Practoraten Binnen het hbo is het al langer een bekend begrip: het lectoraat. Lectoren voeren het praktijkgericht onderzoek aan hogescholen uit, samen met onderzoekers, docenten en studenten. Het mbo heeft met de tegenhanger practoraat een nieuwe werkwijze gevonden om onderwijs, onderzoek en innovatie te versterken. Doel is om niet alleen het leervermogen van studenten, maar ook van docenten en praktijkvertegenwoordigers te bevorderen. Binnen het mbo zijn er twee stromingen als het gaat om practoraten. Zo zijn er practors die werken binnen een studiedomein, maar ook practoraten die een rol hebben in het uitwerken van een pedagogisch of didactisch thema. Practoraat Mediawijsheid. Sinds 2012 is het Practoraat Sociale Media actief. Een werkplaats gericht op het gebruik van blogs, vlogs en sociale media binnen het mbo. Na vijf jaar experimenteren en kennis met elkaar delen, is dit practoraat in onderwijsjaar een nieuwe weg ingeslagen: de naam en daarmee ook de inhoud is veranderd naar Practoraat Mediawijsheid. Lees meer. Gesprek tussen Jorick Scheerens (van Ieder mbo een practoraat) en minister Van Engelshoven. Een overzicht van actieve practoraten: klik hier

15 MBO Raad De MBO Raad is de brancheorganisatie van de scholen in het middelbaar beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie. Kennispunt Onderwijs & Examinering Hier vinden alle mbo-scholen informatie over de invoering van nieuwe wet- en regelgeving, praktische oplossingen en kwaliteitsborging: van Bezoek de website van de MBO Raad examinering, keuzedelen, vrijstellingen tot toelatingsrecht. Bezoek de website onderwijsenexaminering.nl

16 Trends in het mbo De verwachting is dat de komende jaren het aantal leerlingen op het mbo zal dalen. Dit komt met name door de toename van het aantal vmbo-leerlingen dat via de havo naar het hbo doorstroomt. Mbo s zullen zich meer gaan profileren. Momenteel spelen er drie belangrijke ontwikkelingen in het mbo: * 1. Hoe zorgen scholen voor een goede aansluiting van het onderwijs op de beroepspraktijk? 2. Van het vmbo of de havo naar het mbo, van het mbo naar het hbo. Hoe verloopt de aansluiting? 3. Hoe zorgen we voor beschikbare en vakbekwame docenten en instructeurs? Er zal zodoende de komende jaren veel aandacht zijn voor onderwijs en kwaliteit. Goed onderwijs in digitale geletterdheid kan bij bovenstaande drie ontwikkelingen hèt verschil maken. Een uitdaging voor de bibliotheek om daaraan bij te dragen. Lees meer Manifest voor de toekomst van het mbo Cijfers en trends in het middelbaar onderwijs

17

18 Organiseer een strategische sessie Eerder stelden we al vast dat bibliotheken en mbo s elkaar nog niet goed weten te vinden. Een mooi startpunt is daarom het organiseren van een strategische sessie. Hier kunnen bibliotheken en mbo s elkaar ontmoeten en een mogelijke samenwerking verkennen. Wil je zelf ook een strategische sessie organiseren? In deze toolkit leggen we uit welke stappen we genomen hebben. Download de strategische sessie toolkit

19 Colofon Auteurs: Cubiss Brabant Creatie & techniek: soul.builders - Eindhoven