Jury Excellente Scholen

Transcriptie

1 Jury Excellente Scholen Schoolrapport 2014 Gooise praktijkschool PRO Hilversum

2

3 Schoolrapportage 1. Achtergrondgegevens van de school Gegevens van de school: 11AI Gooise Praktijkschool Aanvrager mw. E.M. van Dijk Adres Laapersboog 5 Hilversum Leerlingenaantal 287 (door de school zelf opgegeven, april 2014) Bestuur: Stichting Gooise Scholen Federatie De Gooise Praktijkschool is sinds enkele jaren in een nieuw schoolgebouw gehuisvest. Het is ruim en licht en goed geëquipeerd om praktijkonderwijs te geven. Naast lokalen voor algemeen vormend onderwijs zijn er goed ingerichte praktijklokalen aanwezig voor groen, horeca, detailhandel, motorvoertuigentechniek, zorg en welzijn, hout- en metaaltechniek. De school is qua leerlingenaantal een relatief grote praktijkschool. Het motto van de school, De leerling is de maat als leren niet vanzelf gaat, duidt erop dat ze de leerling centraal wil stellen in het onderwijsleerproces. Leerlingen worden primair opgeleid voor de arbeidsmarkt; een klein aantal leerlingen krijgt de mogelijkheid een theoretisch zwaarder programma te volgen met als doel na één schooljaar eventueel door te stromen naar vmbo met leerwegondersteunend onderwijs. 2. Motivatie van de school De onderbouwing die de Gooise Praktijkschool bij de aanmelding als kandidaat Excellente School 2014 gaf, luidt als volgt. De Gooise Praktijkschool is een school voor praktijkonderwijs die bestendige resultaten laat zien op zowel de uitstroommonitor, de volgmonitor als de ProZo!- enquête. De filosofie van Big Picture Learning vormt de basis van onze visie op onderwijs. Vanuit deze visie werken alle leerlingen vanuit een individueel ontwikkelingsplan dat aansluit bij de eigen passie, interesse, mogelijkheden en behoeften. De overtuiging daarbij is dat leren beter gaat wanneer je actief deelneemt aan je eigen leerproces en als het onderwijs persoonlijk en passend is. Daarnaast wordt maatwerk nagestreefd, is het onderwijs georganiseerd in fasen in plaats van leerjaren en werken docenten in leerteams samen vanuit kaderstellende opdrachten. De school is een lerende organisatie. We vragen ons steeds af: doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Daar waar het nodig is, stellen we ons beleid bij. 3. De resultaten, breed opgevat (Criterium 1) Hierbij onderscheidt de jury drie gebieden: 1. resultaten op de kernvakken; 2. resultaten op de andere leergebieden; 1

4 3. resultaten op aanvullende gebieden zoals burgerschap, sociaal-emotionele vorming, redzaamheid. Om recht te doen aan de verscheidenheid in het praktijkonderwijs heeft de jury ervoor gekozen de scholen zelf te laten aangeven op welke terreinen ze opvallend goede resultaten behalen. Daarnaast raadpleegt de jury de Inspectie van het Onderwijs over de door de school behaalde resultaten. 3.1 Resultaten op de kernvakken (Indicator I) Op grond van de resultaten die de Gooise Praktijkschool in 2011, 2012 en 2013 heeft behaald, stond de school niet in een voorselectie die de Inspectie van het Onderwijs aan de jury heeft verstrekt. In haar aanmelding geeft de Gooise Praktijkschool aan dat ze zeer goede resultaten behaalt op het percentage leerlingen dat twee jaar na de uitstroom nog op het niveau of de plaats zit waarnaar hij of zij is uitgestroomd (of op een vergelijkbaar niveau of vergelijkbare bestemming). Daarbij noemt de school in haar aanmelding de volgende ontwikkeling over de afgelopen jaren. Het percentage leerlingen dat twee jaar na uitstroom nog op het niveau of de plaats zit waarnaar hij of zij is uitgestroomd, is bestendig hoog: 92,5% (landelijk 79,9%). De afgelopen jaren heeft de school het merendeel van de leerlingen zien uitstromen naar arbeid of naar arbeid gecombineerd met een leertraject. Ook zijn er leerlingen in een eerdere fase, meestal na een jaar, doorgestroomd naar vmbo met lwoo. Over het algemeen zijn leerlingen na uitstroom nog twee jaar te volgen en uit de gegevens blijkt dat de meeste leerlingen in het arbeidstraject waarin zij zijn uitgestroomd of in een vergelijkbaar arbeidstrajecttraject zitten. De resultaten zijn goed, zo blijkt uit de uitstroommonitor en de daarbij horende volgmonitor van het Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs. In haar aanmelding geeft de school aan dat ze aantoonbaar zeer goede resultaten boekt bij de kernvakken (taal/nederlands, rekenen en wiskunde, Engels). De systematiek die de school volgens de aanmelding bij de kernvakken hanteert, is als volgt. We gebruiken drie verschillende instrumenten: 1. certificaten behorende bij de methode Deviant; 2. IVIO-toetsen om het KSE-niveau vast te stellen; 3. individuele werkmap per leerling waarin wordt bijgehouden welke hoofdstukken zijn gedaan en met welk resultaat. In haar aanmelding noemt de school de volgende vorderingen die bij kernvakken worden geboekt. Steeds meer leerlingen werken met de methode Deviant en behalen hiermee het niveau Op weg naar 1F, en/of 1F. 2

5 Hoewel er voor het praktijkonderwijs (pro) geen verplichting bestaat om leerlingen voor taal en rekenen naar het referentieniveau 2F te brengen, geeft de school de leerlingen die dat voor één of beide vakken kunnen, de mogelijkheid om dat niveau te halen. Er zijn adequate leermiddelen voor handen. De school heeft in eigen beheer een methode voor rekenen opgezet om de leerlingen meer toegesneden op de dagelijkse praktijk te kunnen voorbereiden. In de methode zijn opdrachten opgenomen die ook van nut zijn voor de praktijklessen. Op dit moment werkt men aan een taalmethode die beter bij het meer gepersonaliseerde onderwijs past. 3.2 Resultaten op andere leergebieden uit het standaardcurriculum (Indicator II) De school noemt in haar aanmelding geen andere leergebieden waarop zeer goede resultaten worden behaald. Aangezien de leerlingen een grote achterstand bij rekenen en taal hebben en daarnaast in veel gevallen ook sociaal-emotionele problemen hebben, is het curriculum gericht op het voorbereiden op het zo veel mogelijk zelfstandig kunnen functioneren in de maatschappij. Dit betekent dat het standaardcurriculum van deze school afwijkt van het reguliere voortgezet onderwijs. 3.3 Resultaten op aanvullende leergebieden (Indicator III) In haar aanmelding geeft de school aan dat ze over de volgende leergebiedoverstijgende terreinen aantoonbaar zeer goede resultaten boekt: sociaal-emotionele ontwikkeling; praktische redzaamheid. De systematiek die de school daar volgens de aanmelding bij hanteert, is als volgt. Wij gebruiken voor alle leerlingen certificaten behorende bij de methode Leefstijl. Wij gebruiken bij de sociale vaardigheidstraining intake met hulpvraag, tussentijdse evaluaties en eindverslag met aanbevelingen. (bij sociaal-emotionele ontwikkeling) Bij de lessen werkelijk wonen wordt gewerkt met verschillende leerlijnen. Per leerlijn wordt een certificaat afgegeven als de leerlijn voldoende is afgerond. (bij praktische redzaamheid) In haar aanmelding noemt de school de volgende vorderingen die bij deze terreinen worden geboekt. Er wordt ander (positief) gedrag waargenomen. Leerlingen hebben hulpmiddelen aangereikt gekregen om hun gedrag aan te passen en zetten die in. (bij sociaalemotionele ontwikkeling) Ouders melden tijdens gesprekken dat zij profijt hebben van datgene wat de leerlingen op school hebben geleerd. Bijvoorbeeld: eigen bed opmaken. (bij praktische redzaamheid) 3

6 Bij het onderwijsaanbod richt de school zich op het verwerven van competenties door de leerlingen. Op de hierboven door de school genoemde terreinen sociaalemotionele ontwikkeling en redzaamheid worden met toetsen kennis en competenties gemeten. Wanneer leerlingen een (deel van een) leerlijn hebben afgerond, wordt vastgesteld of de leerling aan de vereiste competenties voldoet. Bij een positieve beoordeling krijgen leerlingen een schoolcertificaat, dat zij in hun portfolio kunnen opnemen. In haar aanmelding geeft de school aan dat ze over de volgende vormingsgebieden aantoonbaar zeer goede resultaten boekt: burgerschapsvorming; zelfstandigheid; werkhouding; werknemersvaardigheden. De systematiek die de school daar volgens de aanmelding bij hanteert, is als volgt. Bij de maatschappelijke stage wordt gebruik gemaakt van een stageboekje dat ingevuld wordt door zowel leerling als stagebegeleider. (bij burgerschapsvorming) Bij de lessen werkelijk Wonen wordt gewerkt met leerlijnen. Leerlingen ontvangen een certificaat bij het voldoende afsluiten van een leerlijn. (bij zelfstandigheid) De werkhouding wordt gemonitord met behulp van competentiebladen die leerlingen bij de verschillende lessen door de betreffende docent laten aftekenen. (bij werkhouding) Werknemersvaardigheden worden gemonitord met behulp van competentiebladen die leerlingen bij de verschillende lessen laten aftekenen. Bij het vak voorbereiding op stage wordt een eindverslag gemaakt. Er wordt een stage-assessment afgenomen voordat leerlingen stage gaan lopen. Tijdens de schoolinterne en externe stage wordt gebruik gemaakt van een stageboekje. (bij werknemersvaardigheden) In haar aanmelding noemt de school de volgende vorderingen die bij deze vormingsgebieden worden geboekt. Alle leerlingen hebben een certificaat MAS. (bij burgerschapsvorming) Per leerlijn werkelijk wonen wordt een certificaat behaald. Dit wordt opgenomen in het portfolio van de leerling. (bij zelfstandigheid) Leerlingen behalen de competenties die behoren bij het onderdeel werkhouding. (bij werkhouding) Leerlingen behalen arbeidscompetenties en ronden schoolinterne stage, maatschappelijke stage en externe stage af. (bij werknemersvaardigheden) Het praktijkonderwijs bereidt de leerlingen voor op vier domeinen: arbeid, zelfstandig wonen, invulling kunnen geven aan vrije tijd en als goed burger in de samenleving kunnen functioneren. De school heeft het concept van Big Picture gekozen om leerlingen voor te bereiden op de samenleving. Een van de uitgangspunten van dit concept is dat de leerling zelf mede invulling geeft aan zijn/haar opleiding. De school probeert het onderwijs steeds verder te 4

7 personaliseren voor de leerling. Dat betekent dat in de ultieme uitvoering van het concept de leerling een eigen onderwijsleerproces doorloopt. In de gesprekken met de docenten en de leerlingen komt naar voren dat het werken vanuit een individueel ontwikkelingsplan (IOP) dat aansluit bij de passie(s), interesses, capaciteiten en behoeften van de leerling, een steeds bepalender rol in het onderwijsleerproces gaat spelen. Docenten geven echter ook aan dat nog niet bij alle leerlingen het IOP leeft. Inzage in een aantal IOP s leert dat de ontwikkeling van de leerling hierin goed te volgen is op de door de school genoemde domeinen, waarvan de doelen en evaluatie van de trajecten zijn opgenomen in dit document. 4. De omstandigheden waarbinnen de school werkt (Criterium 2) In haar aanmelding stelt de Gooise Praktijkschool dat er omstandigheden zijn die van invloed zijn op de resultaten die ze met de leerlingen behaalt. 4.1 Leerlingenkenmerken en procesinrichting (Indicator IV) De omstandigheden die de school in de aanmelding noemt, zijn de volgende. Sociale context: we hebben te maken met leerlingen die ouders hebben met beperkte opvoedingsmogelijkheden. Diversiteit in populatie: leerlingen uit veel verschillende culturen en zowel laag als hoog opgeleide ouders. Beperkte uitstroommogelijkheden: in verband met huidige economische situatie zijn banen voor onze leerlingen moeilijk te vinden. Het betreft 100% van de leerlingen. Volgens de aanmelding houdt de school daar op de volgende wijze rekening mee. Voor leerlingen met anderstalige ouders is er de mogelijkheid tot het volgen van een (verzwaard) NT2-traject en/of gesprekstraining. Voor de zorgleerlingen is er een mogelijkheid tot het volgen van interne trainingen zoals sociale vaardigheden, gesprekstraining, weerbaarheid, motorische remedial teaching of reguliere remedial teaching. Naast het interne aanbod is het ook mogelijk trainingen/cursussen te volgen die gegeven worden met samenwerkingspartners (maatjesproject, Geld Telt, sollicitatiecursus) Ook is er een zorgteam aanwezig binnen de school bestaande uit een zorgcoördinator, psycholoog en schoolmaatschappelijk werk. Een keer in de zes weken komt het zorgafstemmingsteam bij elkaar. Alle leerlingen van het praktijkonderwijs hebben taalachterstanden, maar omdat ongeveer 30% van de leerlingenpopulatie op deze school van allochtone origine is en vaak nog maar kort in Nederland is, heeft de school voor deze groep een NT2- traject opgezet. Het zorgteam is ingesteld op de uiteenlopende problematieken van de leerlingen. De schoolleiding is van mening dat docenten nog beter toegerust kunnen worden voor de omgang met leerlingen die een stoornis hebben in het autistisch spectrum. 5

8 4.2 Leerlingkenmerken en resultaten (Indicator V) De leerlingenpopulatie van deze school wordt gekenmerkt door beperking van het lerend vermogen en sociaal-emotionele problematiek. Het totale onderwijs is hierop afgestemd. De keuze voor het concept van Big Picture is voor deze leerlingen zeer geëigend. Een van de belangrijkste kenmerken van dit concept is leren in de echte wereld, door schoolinterne stages, maatschappelijke stages en stages in de praktijk verbonden met de passie of interesse van de leerling. Dit is leidend voor het onderwijs op de school. De voorwaarden om dit goed te kunnen uitvoeren, worden gevonden in het werken met een portfolio dat weer gekoppeld is aan het IOP, waarin de leerling aangeeft wat hij of zij wil leren of als vaardigheid onder de knie wil krijgen. Verder wordt gewerkt in een kleinschalige schoolorganisatie met stamgroepen, waaraan de mentor tot aan de uitstroomfase gekoppeld blijft. 4.3 Benutting van het inzicht in leerwinst bij onderscheiden categorieën leerlingen (Indicator VI) In de aanmelding geeft de school het volgende voorbeeld waaruit blijkt dat ze leerwinst probeert bij te houden. Iedere leerling heeft een eigen werkmap waarin resultaten van de boeken worden bijgehouden. Ook worden in deze werkmap de behaalde competenties genoteerd. Voor leerlingen uit de persoonlijke oriëntatiefase is er bij de start van het schooljaar een toetsafname. Vervolgens wordt ieder jaar in april opnieuw getoetst om de ontwikkeling op het gebied van Nederlands en rekenen bij te houden. Dit gebeurd aan de hand van IVIO-toetsen. Deze gegevens worden bijgehouden in het leerlingvolgsysteem. Vanuit de methode Deviant behalen leerlingen na ieder hoofdstuk een certificaat. Dit certificaat wordt bewaard in het portfolio van de leerling. De school beschrijft in de aanmelding de wijze waarop ze de cijfers over de leerwinst gebruikt als volgt. De competenties zijn een belangrijk onderdeel waarnaar gekeken wordt met betrekking tot doorstroom van een leerling naar een volgende fase. De resultaten van de toetsen worden gebruikt bij het afstemmen van de lesstof van de leerling. Ook spelen deze resultaten een rol bij de keuze of een leerling toe is aan het werken in de methode Deviant. In de aanmelding geeft de school het volgende voorbeeld waaruit blijkt dat ze de cijfers over leerwinst vertaalt naar differentiaties aan de onderkant en aan de bovenkant (zwak- en goedpresteerders). De resultaten van toetsen worden gebruikt om te bepalen welk niveau lesmateriaal de leerling nodig heeft. Er wordt gekeken of er een overstap nodig is naar zml-materiaal of dat een overstap naar Deviant mogelijk is. Het IOP is het document waaruit de docent, de leerling en de ouders kunnen afleiden wat de leerwinst over een bepaalde periode is. Schoolcertificaten, branchegerichte certificaten of afsluitende toetsen worden opgenomen in het aan 6

9 het IOP-gekoppelde portfolio. Verder worden de resultaten van methodegebonden toetsen hierin opgenomen. Daarnaast hanteert de school een leerlingvolgsysteem waarin vorderingen worden opgenomen. Dit betekent dat de leerling goed gevolgd wordt en dat de school, in overleg met ouders en leerling, kan vaststellen of de leerling klaar is om uit te stromen. 5. De inrichting van het onderwijsproces (Criterium 3) 5.1 Schoolspecifieke aanpak en proceskwaliteit (Indicator VII) In het aanmeldingsformulier noemt de Gooise Praktijkschool de volgende drie facetten als het meest kenmerkend voor de onderwijsaanpak die de school nastreeft: differentiatie in het aanbod; begeleiding van leerlingen; leer- en leefgemeenschap. In de aanmelding licht de school dit als volgt toe. Leerlingen werken vanuit een IOP waardoor zij niet allemaal op hetzelfde moment met hetzelfde bezig zijn. Differentiatie en individuele begeleiding tijdens lessen zijn hierbij essentieel. Leerlingen hebben keuzemogelijkheid voor de praktijkvakken. Wekelijks is er ruimte voor coachgesprekken tussen leerling en mentor. In deze gesprekken wordt de voortgang van het IOP besproken. Leerlingen hebben een vaste stamgroep en mentor tot aan de uitstroomfase. Per fase wordt minimaal eenmaal in de vier weken een Pick Me Up georganiseerd om de betrokkenheid op elkaar te vergroten. Ouders worden gevraagd actief betrokken te zijn bij het vast stellen van het IOP van hun kind. De schoolspecifieke aanpak bestaat eruit dat op basis van de kenmerken van het Big Picture-concept de leerling naar (begeleide) arbeid, zelfstandig wonen en dergelijke wordt geleid. De organisatie van het onderwijs wordt daarop afgestemd. Het IOP en het portfolio, coachinggesprekken, competentieontwikkeling, onderwijs in kleine groepen zijn belangrijke instrumenten om deze doelen te bereiken. Ook raken de ouders meer betrokken bij het leerproces van hun kinderen. Zij worden medeverantwoordelijk gemaakt voor de schoolloopbaan van hun kind. De school maakt elk jaar stappen op de weg naar het einddoel van het Big Picture-concept, maar geeft aan dat ze nog moeite heeft met het aanpassen van de organisatie van het onderwijs aan de uitgangspunten waarbij de leerling echt centraal staat. De school erkent dat op dit moment het leerstofaanbod nog leidend is en minder de vraag van de leerling. 5.2 Schoolspecifieke aanpak en organisatiekwaliteit (Indicator VIII) In het aanmeldingsformulier noemt de school de volgende drie facetten als het meest kenmerkend voor de wijze waarop ze is georganiseerd: professionalisering van het personeel; schoolklimaat; 7

10 ouderbetrokkenheid. In de aanmelding licht de school dit als volgt toe. Jaarlijks worden gesprekken met medewerkers gevoerd aan de hand van een gesprekscyclus. Competentieontwikkeling en scholingsbehoefte staan hier centraal. Ter voorbereiding op het gesprek kan een leerlingenquête en/of lesbezoek worden gedaan. Om de kwaliteit van de avo-lessen te bewaken worden structureel collegiale lesbezoeken afgelegd. Betrokkenheid bij school vinden wij belangrijk. We beginnen en eindigen de dag gezamenlijk: het team met een aftrap en een dag evaluatie, de leerlingen met een coaching-in en coaching-out. Minimaal eenmaal per vier weken is er een Pick Me Up. Ouders/verzorgers worden betrokken bij het leerproces van hun kind door middel van een gesprekscyclus en kunnen meedenken in de ouderraad c.q. medezeggenschapsraad. De schoolleiding heeft gekozen voor het concept van Big Picture. Jaarlijks reizen enkele docenten naar de Verenigde Staten om daar ervaringen en ideeën op te doen over het concept, dat van origine Amerikaans is. Inmiddels heeft een groot deel van het docententeam een van de Big Picture-scholen bezocht. Er is een groot draagvlak voor het verder invoeren van dit concept en het aan te passen aan de eisen die het praktijkonderwijs daaraan stelt. Deze specifieke aanpak is ook al duidelijk zichtbaar in de dagelijkse schoolpraktijk. Los van deze specifieke scholing kunnen leraren ook bij de academie van de Gooise Scholenfederatie trainingen/cursussen volgen gericht op hun verdere professionalisering. Daar wordt veel gebruik van gemaakt. 6. Verband tussen de inrichting van het onderwijsproces en de resultaten die de school boekt (Criterium 4) 6.1 Veranderingen vanwege resultaten (Indicator IX) In het aanmeldingsformulier is aan de Gooise Praktijkschool gevraagd of ze een uitgewerkt systeem kent voor periodieke analyse van opbrengsten op verschillende niveaus: leerling, (jaar)groep, vakgebied, docent. De school geeft aan daarover te beschikken. In de aanmelding omschrijft de school dit systeem als volgt. Volgmonitor tweemaal per jaar (leerlingen). Uitstroommonitor eenmaal per jaar (leerlingen). ProZo-enquête eenmaal per jaar (leerlingen, ouders, medewerkers). Gesprekscyclus eenmaal per jaar (medewerkers). Gesprekscyclus driemaal per jaar (ouders). IVIO-toetsen eenmaal per jaar (leerlingen). Stamgroepbespreking tweemaal per jaar (leerlingen). Tijdens haar presentatie voor een delegatie van de jury heeft de school onder meer aandacht besteed aan de relatie tussen haar aanpak en de resultaten die ze boekt. De Gooise Praktijkschool laat zich bij de vormgeving van haar onderwijs 8

11 sinds 2006 inspireren door het Big Picture-concept. Sinds 2010 (na verhuizing naar het nieuwe gebouw) is het concept verder ingedaald binnen de school. Ook bij de beoordeling wordt gewerkt met de uitgangspunten van Big Picture (betekenisvol beoordelen). Leerlingen worden aangesproken op passie en interesse. De school heeft aangetoond dat zij de vorderingen van de leerling goed volgt. Het leerlingvolgsysteem (Presentis) ondersteunt de docenten daarbij en ouders kunnen middels dit systeem de prestaties van hun kinderen volgen. De voorbeelden die de school hierboven heeft aangegeven om de leerwinst zichtbaar te maken en te bespreken, zijn herkenbaar en in het overleg met de schoolleiding en de docenten aan de orde geweest. 6.2 Vasthouden van resultaten (Indicator X) In de aanmelding noemt de school het volgende voorbeeld van een aantoonbaar geslaagde interventie die de school naar aanleiding van de periodieke analyses heeft toegepast. In de ProZo-enquête hebben ouders en leerlingen aangegeven niet bekend te zijn met het IOP. Dit had te maken met een andere benaming die door ons gebruikt werd (PLP). Dit is nu gewijzigd. De schoolleiding is verantwoordelijk voor de kwaliteitszorg. Dit komt tot uitdrukking in het document Kaderstellende opdrachten Leerteams en Regelkringen Hierin worden van leerteams de resultaten voor bepaalde thema s beschreven die aan het eind van het schooljaar behaald moeten zijn. Voorbeelden van deze thema s zijn bijvoorbeeld: lessen en coaching, stage, en leer- en leefgemeenschap. In de regelkringen wordt aandacht besteed aan bijvoorbeeld leerlingenzorg en schoolveiligheid. Duidelijk wordt gemaakt dat ontwikkelingen geborgd moeten worden en dat er voor een volgend schooljaar thema s naar voren komen die aangepakt moeten worden. De PDCA-cyclus is daarin heel herkenbaar aanwezig. 6.3 Kwalificatie, professionaliteit, schoolkennis (Indicator XI) In de aanmelding geeft de school het volgende voorbeeld van de wijze waarop kennisdeling en ontwikkeling binnen de school worden vormgegeven. Er wordt per fase gewerkt in leerteams van docenten. Deze komen elke vier weken bij elkaar. Collegiale consultatie vormt hier een actief onderdeel van. Eenmaal per jaar vindt er een opbrengstenmiddag plaats. Medewerkers tonen hun opbrengsten van een schooljaar aan collega s. Minimaal eenmaal in de vier weken vindt er per fase een Pick Me Up plaats met docenten en leerlingen. Leerlingen, ouders en docenten kunnen hun passie hier delen. Soms staat een actueel thema centraal. Als belangrijkste thema s binnen het professionaliseringsbeleid noemt de school in de aanmelding: teamontwikkeling; herstelgericht werken; 9

12 passend onderwijs. De school is een lerende organisatie, waarin alle docenten het een normale zaak vinden om zich verder te professionaliseren. De Big Picture-filosofie is een belangrijke inspiratiebron voor de docenten. De meest recente tevredenheidonderzoeken zijn afgenomen in 2010, 2011, 2012, 2013 en Gemiddelde score op de tevredenheidonderzoeken Gemiddelde score school Landelijke score Medewerkertevredenheid 8,6 8,3 Oudertevredenheid 8,6 8,3 Leerlingtevredenheid 8,3 8,3 In haar aanmeldingsformulier geeft de school aan dat ze naar aanleiding van de tevredenheidonderzoeken de volgende stappen heeft gezet. Zowel ouders als leerlingen hebben aangegeven niet bekend te zijn met het IOP. Dit bleek te komen doordat wij een andere benaming gebruikten (PLP). Dit is ondertussen veranderd. Uit de gesprekken met de leerlingen kwam naar voren dat de school goed georganiseerd is en dat de begeleiding door de leraren heel goed is. De leerlingen waren ook heel goed in staat om aan te geven dat het concept waarvoor de school heeft gekozen heel motiverend is voor leerlingen. Zij voelen zich mede verantwoordelijk voor hun ontwikkelingsproces. Ook ouders spraken lovend over de school. Het feit dat de mentor ook in het weekend bereikbaar is, vonden zij uniek. De school organiseert de nazorg goed, één avond per week kunnen leerlingen die de school al hebben verlaten, voor hulp terecht bij de school. Na een nare ervaring met een van de leerlingen op een stageplaats heeft de school een melding gedaan bij de brancheorganisatie (omdat het een erkend leerbedrijf betrof). Vervolgens is al snel een ander leerbedrijf gevonden. Ouders gaven ook aan dat hun kinderen meer zelfvertrouwen krijgen en zich zelfstandiger en zelfbewuster gaan gedragen na verloop van tijd. Het is een veilige school voor leerlingen met een sociaal-emotioneel problematiek. 7. Het excellentiebeleid van de school (Criterium 5) Het uitgangspunt van de jury is dat een excellente school zeer goede resultaten behaalt en een weloverwogen onderwijsinrichting laat zien. Daarenboven kan een school op een specifiek excellentiegebied uitblinken. Dat kan betrekking hebben op diverse zaken en bijvoorbeeld gericht zijn op een inhoudelijk domein en/of op een specifieke groep leerlingen. 7.1 Het schooleigen excellentiebeleid (Indicator XII) Volgens de aanmelding kent de Gooise Praktijkschool een excellentiegebied waarop de focus wordt gelegd. De school licht dit in haar aanmeldingsformulier als volgt toe. 10

13 Big Picture Learning: de leerling is de maat. De aandacht voor het excellentiegebied is gericht op alle leerlingen van de school. Tijdens haar presentatie voor een delegatie van de jury heeft de school aandacht besteed aan haar excellentiebeleid. Het specifieke van de Gooise Praktijkschool is de aanpak die inspiratie vindt in het Big Picture-concept en de wijze waarop de school dit concept vertaalt naar het praktijkonderwijs. Dat de school zich als een Big Picture-school wil profileren, is vooral gebaseerd op het feit dat alle leerlingen wel varen bij dit concept. Het is gericht op de individuele leerling: de ontwikkeling van het individu door gepersonaliseerd onderwijs aan te bieden. Uiteindelijk zal het moeten gaan betekenen dat de docenten vooral een coachende rol spelen en leerlingen bijstaan in hun leertraject om de doelen van het praktijkonderwijs te kunnen bereiken. 7.2 Erkenning door externe partijen (Indicator XIII) In de aanmelding stelt de school dat het gebied respectievelijk de gebieden waarop de school uitblinkt, wordt/worden erkend door externe partijen (bijvoorbeeld andere scholen, ouders of andere partners). De school licht dit in haar aanmeldingsformulier als volgt toe. Wij worden gezien als vooruitstrevende Big Picture-school door scholen binnen de vereniging Big Picture Nederland en het KPC. De herkenbaarheid van het excellentiegebied blijkt volgens de aanmelding verder uit: externe bezoekers specifiek gericht op dit gebied; deelname aan een netwerk dat betrekking heeft op dit gebied; vermelding in publicatie(s) over dit gebied. De jury heeft diverse referenten gevraagd in hoeverre ze de kwaliteit van de Gooise Praktijkschool onderschrijven en het excellentiebeleid van de school herkennen. Van drie referenten kreeg de jury een reactie. Uit deze referenties komt onder meer naar voren dat de school een goed doordacht en onderscheidend onderwijsconcept heeft, dat de school onderwijs volgt volgens Big Picture Learning en veel innovatief vermogen heeft en dat er een veilig klimaat heerst in de school. Alle referenten onderschrijven dat de Gooise Praktijkschool een excellente school is. 7.3 Versterking van het excellentiebeleid in de toekomst (Indicator XIV) De Gooise Praktijkschool heeft plannen om haar excellentiefocus in de toekomst verder te versterken. De school beschrijft deze plannen in haar aanmeldingsformulier als volgt. Wij willen de focus gaan leggen op het verbeteren van een uitgewerkt systeem voor periodieke analyse. Daarnaast willen we ook resultaatgericht gaan werken via PDCA (plan-do-checkact. Volgens de aanmelding sluiten de plannen op de volgende wijze aan op specifieke behoeften van (groepen) leerlingen. 11

14 Wij vinden het belangrijk dat leerlingen en ouders medezeggenschap hebben over het leerproces van de leerling. Door hen een beter inzicht te geven in de leervorderingen kunnen ze nog beter meedenken over het IOP van de leerling. In de aanmelding wordt de aansluiting op de door de school gehanteerde didactische aanpak als volgt beschreven. Wij bieden onze leerlingen een maatwerktraject. Belangrijk daarbij is dat de leerling eigenaar is van zijn eigen leerproces, en inspraak heeft op de lesstof die aangeboden wordt. De school heeft flinke stappen gezet op het pad naar het centraal stellen van de leerling in het onderwijsleerproces; zij staat aan de vooravond van de beslissing de hele organisatie ook echt op dit gepersonaliseerd onderwijs af te stemmen. Dat betekent dat de passie, de interesse, de vraag van leerlingen het uitgangspunt moet worden in plaats van het aanbod dat de school heeft voor deze leerlingen. Dit is de grootste uitdaging voor de school in de komende jaren. 8. Opmerkingen Inspectie Geen aanvullende opmerkingen. 9. Conclusie van de jury De Gooise Praktijkschool is een van de scholen voor praktijkonderwijs in ons land die gekozen hebben voor de filosofie van Big Picture Learning, een in de Verenigde Staten ontwikkeld concept voor onderwijs, waarbij de passie, de interesse van de leerling het uitgangspunt is voor het onderwijs aan de leerling. Leerlingen in het praktijkonderwijs hebben vaak nare ervaringen opgedaan in het basis- of speciaal onderwijs, omdat zij een beperkte intelligentie hebben en/of sociaal-emotionele problemen kennen. Het ontbreekt hen bij de binnenkomst in het praktijkonderwijs vaak aan zelfvertrouwen en ze hebben vaak een negatief zelfbeeld. Big Picture Learning zoekt net als diverse andere leerconcepten verbinding tussen de persoonlijke interesse van de leerling, de maatschappij en het onderwijsleerproces. Het talent en de passie van de leerling sturen het leerproces. Het onderwijs is kleinschalig en sluit aan bij belevingswereld van de leerling. Jaarlijks reizen enkele docenten naar de VS om ervaringen en ideeën op te doen. Inmiddels is al een groot deel van het docententeam in de VS geweest om geschoold te worden in het Big Picture-concept. Er is een groot draagvlak voor de aanpak en deze is al duidelijk zichtbaar in de dagelijkse schoolpraktijk. Het motto van de school, De leerling is de mast als leren niet vanzelf gaat, duidt erop dat het team de leerling centraal wil stellen in het onderwijsleerproces. De school leidt de leerling in vijf of zes jaar naar een (beschermde) arbeidsplek, legt een basis voor de leerling om als een goed burger te kunnen participeren in de samenleving met de mogelijkheid om zelfstandig te wonen en een zinvolle 12

15 invulling van de vrije tijd te geven. De school slaagt daar goed in. De resultaten zijn goed, zo blijkt uit de uitstroommonitor en de daarbij horende volgmonitor van het Landelijk Werkverband Praktijkonderwijs. Het percentage leerlingen dat twee jaar na uitstroom nog op het niveau of de plaats zit waarnaar hij of zij is uitgestroomd, is bestendig hoog: 92,5% (landelijk 79,9%). Hoewel er voor het praktijkonderwijs geen verplichting bestaat om leerlingen voor taal en rekenen naar het referentieniveau 2F te brengen, geeft de school de leerlingen die dat voor een of beide vakken kunnen, de mogelijkheid dat niveau te halen. Er zijn adequate leermiddelen voor handen. De school heeft in eigen beheer een methode voor rekenen opgezet om de leerlingen meer toegesneden op de dagelijkse rekenpraktijk te kunnen voorbereiden. De school richt zich erop dat leerlingen competenties verwerven. Op de door de school genoemde terreinen van sociaal-emotionele ontwikkeling en redzaamheid worden kennis en competenties gemeten met toetsen. Bij een positieve beoordeling krijgen leerlingen een schoolcertificaat, dat zij in hun portfolio kunnen opnemen. Zoals in het praktijkonderwijs gebruikelijk is, heeft elke leerling een persoonlijk ontwikkelingsplan. Het werken vanuit een individueel ontwikkelingsplan (IOP), dat aansluit bij de passie(s), interesses, capaciteiten en behoeften van de leerling gaat een steeds bepalender rol spelen in het onderwijsleerproces. Het onderwijs is afgestemd op de leerlingenpopulatie, die wordt gekenmerkt door beperkingen in het lerend vermogen en sociaal-emotionele problematiek. Een van de belangrijkste kenmerken van de Big Picture-filosofie is: leren in de echte wereld door schoolinterne stages, maatschappelijke stages en stages in de praktijk, verbonden met de passie of interesse van de leerling. Leren door doen in buitenschoolse projecten en stages staat voorop. Vaardigheden zijn een belangrijk criterium om een leerling te laten doorstromen naar een volgende fase. De vaste leergroep is de kerneenheid voor de onderwijsorganisatie. De schoolleiding heeft een document Kaderstellende opdrachten Leerteams en Regelkringen opgesteld. Hierin staan de thema s die het team in de loop van dit schooljaar moet uitwerken. De PDCA-cyclus is daarin heel herkenbaar. Er bestaat een groot draagvlak voor de veranderingen in de school. Docenten voelen zich uitgedaagd om dit concept in te voeren. Zij slagen erin het onderwijs steeds meer toe te snijden op de mogelijkheden van de individuele leerling. De grootste uitdaging voor het team is de organisatie zo te kantelen dat het aanbod in het onderwijs ondergeschikt gemaakt wordt aan de vraag, c.q. de passie, interesse van de leerling. Sterk punt is het geloof in het Big Picture-concept, en de wens dit verder uit te werken voor een optimale ontwikkeling van de leerlingen. Tegelijkertijd vraagt dit van de school en met name de schoolleiding de nodige bezinning en afstand. De duurzaamheid van het concept moet immers nog blijken. Alles overziende is de jury van oordeel dat de Gooise Praktijkschool op basis van de door de jury waargenomen kenmerken en gerapporteerde bevindingen het 13

16 predicaat Excellente School (praktijkonderwijs) 2014 toekomt. 14