ZWEMWATERPROFIEL KRALINGSE PLAS. Actualisatie

Transcriptie

1 ZWEMWATERPROFIEL KRALINGSE PLAS Actualisatie Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard Maart 212

2 Colofon Titel: Uitgegeven door: Oorspronkelijke versie (24) uitgevoerd door: Actualisatie: Zwemwaterprofiel Kralingse Plas Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard Grontmij Grontmij / DHV Imke Leenen / Martin de Haan Edwin van der Pouw Kraan Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard Johan van Tent Opmaak: Grontmij / DHV Datum update: Maart 212 Status: Eindrapportage 1

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL Zwemwaterprofiel Kwaliteitsklassen en normen Routekaart zwemwaterprofiel Blauwalgen AANPAK GEBIEDSBESCHRIJVING KRALINGSE PLAS Algemeen Hydromorfologie en ecologie Riolering en afvalwaterzuivering Begrenzing Gezondheidsrisico s BLAUWALGEN Relevante waterkwaliteitsgegevens Beoordeling: kans op proliferatie van toxische blauwalgen Nadere beschrijving ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA FECALE VERONTREINIGING Normoverschrijdingen Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden POTENTIËLE VERONTREINIGINGSBRONNEN EN ROUTES Inleiding Mogelijke bronnen en routes RICHTGETALLEN (ZWEMPROF) Inleiding Resultaten ZWEMPROF EVALUATIE EN CONCLUSIES AANBEVELINGEN EN MAATREGELEN LITERATUUR BIJLAGE 1 Verslag veldbezoek... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.3 BIJLAGE 2 Betrokken organisaties... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.7 BIJLAGE 3 Protocol voor begrenzing van zwemwater (binnenwater)..fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.8 BIJLAGE 4 Invulblad Zwemprof... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.9 2

4 1 INLEIDING ZWEMWATERPROFIEL De nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn (26/7/EG) is begin 26 vastgesteld. Het doel van deze richtlijn is het beschermen van de gezondheid van zwemmers in oppervlaktewateren. In de nieuwe richtlijn worden bepalingen neergelegd met betrekking tot de monitoring en de indeling van de zwemwaterkwaliteit in kwaliteitsklassen (uitstekend, goed, aanvaardbaar en slecht) alsmede de verstrekking van informatie daarover aan het publiek en de Europese Commissie. Een pro-actief beheer van de zwemwaterkwaliteit wordt voorgeschreven, risico s moeten in kaart worden gebracht in een zwemwaterprofiel en maatregelen moeten worden uitgevoerd om minimaal een aanvaardbare kwaliteit te kunnen bereiken en blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen. 1.1 Zwemwaterprofiel Van iedere zwemwaterlocatie zal moeten worden ingeschat welke emissiebronnen via welke verspreidingsroutes de zwemwaterkwaliteit negatief beïnvloeden. Hierbij spelen de locatiespecifieke eigenschappen van het zwemwater een belangrijke rol. Alle bevindingen komen samen in een zwemwaterprofiel van de desbetreffende zwemwaterlocatie. Het opstellen van een zwemwaterprofiel is ook een verplichting volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Op basis hiervan kan de beheerder maatregelen nemen om het risico op besmetting van de zwemmer (verder) te reduceren. Op het ogenblik wordt hoofdzakelijk op basis van expert judgement geredeneerd. Het zwemwaterprofiel, eventueel aangevuld met een aantal extra metingen, maakt het mogelijk om eventuele beheersmaatregelen beter te onderbouwen. Financiële middelen worden hierdoor effectiever ingezet. Tevens kan het zwemwaterprofiel ingezet worden voor communicatie over de kwaliteit van de zwemwater(locatie) en de genomen beheersmaatregelen naar de maatschappij/burger. Een zwemwaterprofiel is in eerste instantie bedoeld om inzicht te verkrijgen in de fecale verontreinigingsbronnen en routes en richt zich op de indicatoren voor fecale verontreinigingen (Escherichia coli en intestinale enterococcen). In deze zwemwaterprofielen worden echter ook overige gezondheidsrisico s meegenomen, zoals cyanobacteriën, zwemmersjeuk en botulisme. Cyanobacteriën zijn in de volksmond beter bekend als blauwalgen. In dit zwemwaterprofiel zal daarom verder over blauwalgen worden gesproken. 1.2 Kwaliteitsklassen en normen In de nieuwe Europese zwemwaterrichtlijn wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende kwaliteitsklassen. De indeling én de normen hierbij zijn weergegeven in tabel 1.1. Tabel 1.1. Parameter Normen voor de verschillende kwaliteitsklassen voor zoet binnenwater wat betreft intestinale enterococcen en Escherichia coli Goede kwaliteit * Uitstekende kwaliteit* Intestinale enterococcen (kve/1 ml) Escherichia coli (kve/1 ml) * gebaseerd op een 95-percentiel ** gebaseerd op een 9-percentiel Aanvaardbare kwaliteit ** Referentiemethoden voor de analyse ISO of ISO ISO of ISO Als een fecale verontreiniging via oppervlaktewater naar een zwemwater wordt getransporteerd treedt verdunning op. De locatiespecifieke eigenschappen van het ontvangende zwemwater zijn van belang bij een beoordeling van de invloed van diverse routes op de bacteriologische kwaliteit van het zwemwater. Een belangrijke onderverdeling hierin is de verdeling tussen geïsoleerd of doorstroomd 3

5 zwemwater en 'overstroomd' of 'incidenteel doorstroomd' zoals vaak het geval is bij uiterwaardenplassen. 1.3 Routekaart zwemwaterprofiel Rijkswaterstaat Waterdienst heeft in samenwerking met een aantal regionale waterbeheerders een aantal pilot-onderzoeken laten uitvoeren en is gekomen tot een algemeen protocol voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Dit heeft geleid tot een routekaart (zie figuur 1.1) welke voor het opstellen van de zwemwaterprofielen gebruikt is. Deze aanpak volgens de routekaart resulteert in een algemeen beeld van de zwemwaterlocatie, zijn omgeving en de mogelijke bronnen, met een indicatie van de grootte van bijdrage van deze bronnen op de waterkwaliteit in de zwemlocatie. Beschrijving gebied/hydromorfologie Veldbezoek Historische waterkwaliteit Lijst: bronnen routes Meetprogramma Richtgetallen Analyseren Evalueren Zwemwater profiel Evalueren? Actieprogramma Figuur 1.1 Algemene routekaart om te komen tot een zwemwaterprofiel Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard heeft Grontmij en DHV gevraagd zwemwaterprofielen te actualiseren met gebruikmaking van de Handreiking voor het opstellen van een zwemwaterprofiel (Grontmij, RWS-RIZA, 25). De actualisatie betreft onder meer aanpassing (waar relevant) van de gebiedsbeschrijving, de inventarisatie van gezondheidsrisico s, de presentatie en analyse van meetgegevens van blauwalgen en fecale verontreiniging, de beoordeling van mogelijke bronnen van verontreiniging en een aanpassing van conclusies en aanbevelingen. 1.4 Blauwalgen Algemeen De Europese Zwemwaterrichtlijn vraagt behalve om aandacht voor de fecale verontreiniging ook nadrukkelijk aandacht voor de risico s van blauwalgen. Ter ondersteuning bij het opstellen van het blauwalgendeel van een Zwemwaterprofiel is de Handreiking Zwemwaterprofiel Blauwalgen opgesteld (DHV, RWS-RIZA, 27). De hierin voorgeschreven aanpak vindt plaats op basis van het stappenplan zoals weergegeven in figuur 1.2. Het aantal stappen is afhankelijk van de hoeveelheid beschikbare informatie en het oordeel over de kans op toxische bloei. Voor locaties die nooit problemen kennen met blauwalgen is het profiel eenvoudig. Voor locaties waar een aanzienlijke kans bestaat op een toxische bloei, is het profiel uitgebreider. 4

6 Basale beschrijving Analyse toestandsvariabelen Aanwezigheidscheck gegevens cyanobacteriën Is informatie voldoende? ja nee Toestandsvariabelen alarmerend en/of onvoldoende? ja nee Inschatting kans op cyanobacteriën Cyanobacterie analyse Nadere beschrijving Inzicht in oorzaken ja Is er een aanzienlijke kans op toxische bloei in komende vijf jaar? nee geen verdere actie Maatregelen - informatie naar publiek - maatregelen ter vermindering van de kans op toxische bloei en drijflagen Figuur 1.2 Monitoring Stappenplan uit de handreiking Blauwalgen in het Zwemwaterprofiel Uit het stappenplan blijkt dat er voor elk zwemwater een basale beschrijving van het systeem gegeven wordt. Vervolgens dient er een historisch databestand te worden aangemaakt. Zo n historisch databestand is noodzakelijk om een beoordeling te kunnen geven over de mogelijke proliferatie van toxische blauwalgen in de komende jaren. Een gedegen beoordeling kan alleen plaats vinden als er voldoende informatie beschikbaar is. Daarom is een stap ingebouwd waarin dit wordt beoordeeld. Bij onvoldoende beschikbare informatie kan op basis van de analyse van toestandsvariabelen een inschatting worden gemaakt van eventuele blauwalgenbloeien in het verleden. Als uit deze analyse blijkt dat mogelijk dominantie van blauwalgen is opgetreden, dan dient een passende monitoring te worden uitgevoerd in het komende seizoen. Indien er voldoende informatie verzameld is volgt de uiteindelijke beoordeling. Het blauwalgendeel van het zwemwaterprofiel is gereed als de beoordeling luidt dat er geen aanzienlijke kans op een toxische bloei is in de komende vijf jaar. Dit oordeel en de onderbouwing maken deel uit van het Zwemwaterprofiel. Wanneer echter op basis van de historische data-analyse blijkt de kans op een toxische bloei in de komende vijf jaar wel aanzienlijk is, dan dient een nadere beschrijving van het systeem te worden gemaakt. Een nadere beschrijving van het systeem waarin de zwemlocatie zich bevindt, heeft tot doel inzicht te geven in de mogelijke werking van het systeem met betrekking tot het ontstaan van toxische blauwalgenbloeien. Dit betekent dat de achterliggende oorzaken/factoren worden beschreven die mogelijk leiden tot de bloei van toxische blauwalgen. De nadere beschrijving maakt het mogelijk een oordeel te vormen over de meest effectieve maatregelen om de kans op blauwalgenbloei te doen afnemen. 5

7 2 AANPAK Voor het opstellen van het zwemwaterprofiel zijn, aan de hand van de Handreiking voor het opstellen van Zwemwaterprofiel, alle stappen doorlopen. Hieronder is aangegeven in welke onderwerpen deze stappen terugkomen en waar in de rapportage deze zijn terug te vinden. De gepresenteerde aanpak kan dan ook worden gezien als leeswijzer. Hoofdstuk 1 Inleiding De achtergrond voor het opstellen van een zwemwaterprofiel en een blauwalgenrapportage worden hierin beschreven, alsmede de normen en kwaliteitsklassen volgens de nieuwe zwemwaterrichtlijn. Hoofdstuk 2 Aanpak Hoofdstuk 3 Gebiedsbeschrijving Hierin wordt de zwemlocatie meer in detail beschreven op basis van de in de handreiking genoemde stappen locatiebeschrijving, gebiedsbeschrijving en veldbezoek. Hydromorfologie en ecologie. Deze paragraaf omvat de benodigde informatie over stromingen, peilen, flora en fauna (veldbezoek, hydromorfologie, gebiedsbeschrijving). Begrenzing. Het protocol binnenwater uit het rapport KRW en oppervlaktewater: Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water (DHV, 25) is gebruikt om de begrenzing van een zwemzone voor te stellen. Gezondheidsrisico s. In deze paragraaf wordt gemeld of er meldingen van gezondheidsklachten (zwemmersjeuk, botulisme, enz) zijn geweest op deze locatie en/of bloeien van blauwalgen. Hoofdstuk 4 Blauwalgenrapportage In dit hoofdstuk wordt beschikbare informatie over de aanwezigheid van blauwalgen op een rij gezet. Op grond van veldwaarnemingen en metingen wordt de kans op blauwalgenoverlast in de toekomst beoordeeld. Vervolgens wordt een nadere beschrijving van de zwemwaterlocatie gegeven met als doel inzicht te geven in de mogelijke werking van het systeem met betrekking tot het ontstaan van toxische blauwalgenbloeien. De achterliggende oorzaken/factoren worden beschreven die mogelijk leiden tot de bloei van toxische blauwalgen. Hoofdstuk 5 Analyse van historische data Analyse historische data. De microbiologische data van de zwemwaterbemonsteringen van de laatste vier jaar vormen de basis voor de analyse van de historische waterkwaliteit. Deze historische databestanden worden gebruikt om te zien of er een bepaalde trend zichtbaar is die wijst op: invloed van weersomstandigheden, bijvoorbeeld indien overschrijdingen of verhogingen altijd optreden na hevige neerslag; een relatie met bepaalde bronnen, bijvoorbeeld wanneer alleen hoge waarden gevonden worden bij een hoge recreatiedruk; de relatie met een bepaalde periode in het jaar waarop verhogingen plaatsvinden; verhogingen kunnen van jaar tot jaar plaatsvinden op verschillende tijdstippen, maar ze kunnen ook altijd in dezelfde periode plaatsvinden. De historische databestanden zijn gebaseerd op de huidige zwemwaterrichtlijn en bevatten dus de daarin opgenomen indicatoren van fecale verontreinigingen (intestinale enterococcen en Escherichia coli). Hoofdstuk 6 Potentiële bronnen van bacteriële verontreiniging Potentiële bronnen van verontreiniging. Op basis van het veldbezoek, de analyse van de historische data, de gegevens van de waterkwaliteitsbeheerder en de plattegronden is een lijst van alle potentiële verontreinigingsbronnen 6

8 en routes voor fecale verontreiniging opgesteld. Alle potentiële bronnen en routes zijn op deze lijst gezet ook al lijken ze niet van belang. Soms blijkt dat juist een bron die vooraf niet als relevant werd beschouwd toch verhoogde waarden veroorzaakt óf dat door samenloop van omstandigheden meerdere bronnen samen verantwoordelijk zijn voor verhoogde waarden. Elke bron kan dan meetellen. Hoofdstuk 7 ZWEMPROF Invullen richtgetallen. Na inventarisatie van bronnen en routes is met behulp van een eenvoudig spreadsheetmodel (ZWEMPROF) geschat in hoeverre een bepaalde bron of bronnen een bijdrage leveren aan fecale verontreiniging van het betreffende water. Het model geeft als resultaat aan of er a) geen invloed, b) geringe invloed, c) wezenlijke invloed of d) grote invloed is van belangrijke fecale verontreinigingen. Hoofdstuk 8 Evaluatie en conclusies Analyse en evaluatie van gegevens. Alle gegevens die afkomstig zijn uit de voorgaande stappen zijn naast elkaar gelegd en bekeken. Hierbij is vooral onderzocht welke potentiële bronnen die uit de analyse van de data van de waterkwaliteitsbeheerders, het veldbezoek en de plattegronden volgen, relevant zijn voor de zwemwaterkwaliteit op de locatie en zijn de resultaten van de spreadsheet modellering (ZWEMPROF) gebruikt. Daarnaast is een soort rangschikking van belangrijke bronnen gemaakt. Op deze manier is duidelijk waar de mogelijke knelpunten zitten en waar eventueel maatregelen genomen zouden moeten worden. Conclusies. De belangrijkste bevindingen en de (mogelijke) consequenties hiervan zijn op een rij gezet. Hoofdstuk 9 Aanbevelingen en maatregelen Maatregelen en bevindingen. Indien er geen problemen zijn geconstateerd bestaat er in beginsel weinig aanleiding om maatregelen te nemen. Indien er wel relevante verontreinigingsbronnen zijn gevonden of indien er onduidelijkheid is over de betrouwbaarheid van (enkele) resultaten, wordt in deze paragraaf een doorkijk gegeven naar mogelijke maatregelen. 7

9 3 GEBIEDSBESCHRIJVING KRALINGSE PLAS 3.1 Algemeen De Kralingse plas ligt ingesloten tussen het Kralingse Bos en de wijk Kralingen in Rotterdam, noordoostelijk van het centrum, nabij knooppunt Terbregseplein (figuur 3.1). De Kralingseplas is een ontvening met een oppervlakte van circa 1 ha. De zwemlocatie Kralingse Plas is een zandstrand aan de westzijde van de plas. Het strand is circa 2 meter breed en loopt flauw af. Een steiger en balken bevestigd aan palen vormen de afscheiding tussen de zwemzone en de rest van de plas. De zwemzone staat in open verbinding met plas. Het zandstrand ligt aan een brede ligweide met gras. De noordpunt van de zwemlocatie is bestemd voor naaktrecreatie. De zwemlocatie is het gehele jaar gratis toegankelijk. Figuur 3.1 Overzicht van de omgeving (Bron: Google maps) Ten zuiden van de zwemlocatie liggen havens van scoutingorganisaties en watersportverenigingen, waar enkele honderden bootjes liggen. In de jachthavens zijn sanitaire voorzieningen aanwezig. In deze hoek bevindt zich naast de sluis het gemaal die het water vanuit de Kralingse Plas naar de hoger gelegen boezem maalt. Op de zwemlocatie zijn in de periode 21 maart t/m 3 september op de meeste delen van de zwemlocatie honden niet toegestaan. Bij toegang tot de zwemlocatie staat een informatiebord, waarop onder andere is aangegeven waar en in welk gedeelte het toegestaan is met een hond te wandelen. 8

10 Dit is in figuur 3.2 weergegeven. Daarop is te zien dat een gedeelte tussen het reguliere zwemstrand en het nudistenstrand is gereserveerd voor het los laten lopen van honden. Op de zwemlocatie zelf markeren hagen de zones die op dit bord zijn aangegeven. Het Kralingse Bos, dat rondom de plas ligt, wordt intensief gebruikt door hondenuitlaters. Daardoor is de schatting van de gemeente Rotterdam (dhr. R. Koch, ) dat zeker tientallen honden op dat deel van het zwemstrand komen. Figuur 3.2 Zonering hondenuitlaatmogelijkheden Kralingse Plas. 9

11 Beheer De gemeente Rotterdam is verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van de zwemlocatie Kralingse Plas. Onder dit beheer valt onder andere het egaliseren van het strand, maaien van de grasweide, legen van de prullenbakken en het schoonhouden van de stranden. Het maaien van de ligweide gebeurt ongeveer twintig keer per jaar. Het strand wordt aan het begin van het zwemseizoen geëgaliseerd en gedurende het seizoen vaak nog een paar keer. Het strand en de ligweiden worden gedurende het zwemseizoen twee tot drie keer per week schoongemaakt. De provincie Zuid-Holland is bevoegd gezag voor de zwemveiligheid van deze zwemlocatie en andere zwemlocaties in de provincie. Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard is verantwoordelijk voor de waterkwantiteit en waterkwaliteit van de Kralingse Plas. Faciliteiten De zwemlocatie biedt de bezoekers een verscheidenheid aan faciliteiten. Bij de toegang tot de zwemlocatie bevindt zich een parkeerplaats die ruimte biedt voor circa honderd auto s. Enkele parkeerplaatsen zijn bestemd voor invaliden. Tevens zijn er fietsenrekken. Bij de parkeerplaats bevindt zich een kiosk. Aan het begin van de toegangsweg naar de zwemlocatie is een restaurant aanwezig. Op het strand is in het zwemseizoen iedere dag van 1. tot 17.3 uur toezicht aanwezig. Er staan voldoende prullenbakken, die dagelijks geleegd worden. Op de grasweide staan op twee locaties toiletunits, voorzien van toiletpapier en een waterkraantje. De toiletten zijn aangesloten op de gemeentelijke riolering. Douches zijn niet aanwezig. In het water, op het zandstrand en op de grasweide zijn speeltoestellen aanwezig. Zo is er op de grasweide binnen een omheind gedeelte een peuterbad, waarvan het water gereinigd wordt. In de zwemzone staat een glijbaan en op het strand en grasweide staan verschillende klimtoestellen. Aan de andere zijde van het pad langs de grasweide is eveneens een tokkelbaan aanwezig. Op de locatie mag men ook barbecueën. In figuur 3.2 zijn de verschillende faciliteiten weergegeven. Figuur 3.2 Gedetailleerd overzicht van de omgeving (bron: Google maps) 1

12 Bezoekersaantallen Over het aantal bezoekers dat op de zwemlocatie komt, zijn geen exacte getallen bekend. Het is in ieder geval bekend dat in de zomer soms enkele honderden mensen aanwezig kunnen zijn. Dit aantal is gebaseerd op informatie die een wandelaar tijdens het veldbezoek op 16 december (211) gaf. Hij komt naar eigen zeggen regelmatig op de locatie. De gemeente Rotterdam (dhr. R. Koch; ) heeft aangegeven dat op mooie dagen zeker duizenden mensen aanwezig zijn. Waterkwaliteitsbemonstering In de zwemzone van de Kralingse Plas bevindt zich één waterkwaliteitsmeetpunt ten behoeve van de zwemwaterkwaliteit, waar het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard gedurende het zwemseizoen eens per 14 dagen metingen verricht. Bij de zwemzone van de Kralingse Plas bevindt dit meetpunt (128) zich op de x,y coördinaten en Dit punt staat weergegeven in figuur 3.3. Overeenkomstig de nieuwe Zwemwaterrichtlijn worden Escherichia coli en intestinale enterococcen gemeten. Daarnaast wordt de hoeveelheid blauwalgen bepaald en gecontroleerd op de aanwezigheid van drijflagen van blauwalgen. Verder worden de nog enkele algemene parameters gemeten/geregistreerd die een relatie kunnen hebben met de zwemwaterkwaliteit, deze zijn vermeld in tabel 3.1. Tabel 3.1 Parameters die worden geregistreerd bij zwemwatermetingen Aantal recreanten Doorzicht Drijflaag blauwalgen Geleidendheid Drijvend materiaal Temperatuur Geur Zuurgraad (ph) Kleur Zuurstof (%) Kroos Zuurstof (mg/l) Olie Chlorofyl-a Schuim Drooggewicht Stroomrichting Feofytine a Weergesteldheid Gloeirest (%) De provincie Zuid-Holland is toezichthouder op de waterkwaliteit van het oppervlaktewater op deze en overige zwemwaterlocaties in Zuid-Holland. Actuele informatie over de zwemwaterkwaliteit kan geraadpleegd worden via de zwemwatertelefoon, teletekst of via de website van de provincie. Daarnaast wordt het publiek op de zwemwaterlocatie geïnformeerd middels een informatiebord. 3.2 Hydromorfologie en ecologie Hydromorfologie De Kralingse Plas heeft een oppervlakte van circa 1 hectare. De gemiddelde diepte bedraagt 2,5 m. Er wordt een vast peil gehanteerd. Per jaar wordt er circa 735. tot 798. m 3 water uit de plas gepompt, dit is ongeveer 3% van het volume. Via een gemaal in de westhoek van de plas wordt water vanuit de Kralingse Plas naar de hoger gelegen boezem, die in verbinding staat met de Rotte, gemalen. Via een verder stroomopwaarts gelegen punt in de Rotte wordt bij watertekort ook water vanuit de Rotte op de Kralingse Plas ingelaten. Dit water wordt gedefosfateerd en verblijft enige tijd in een bezinksloot. Naast het gemaal bevindt zich ook de sluis waar men met een boot vanaf de boezem toegang heeft tot de plas. Op verschillende plekken aan de oostkant staat de plas in verbinding met sloten/singels. Op het flauw aflopende zandstrand kunnen plassen ontstaan die afstromen naar de zwemzone. Ecologie Op de zwemlocatie kunnen grote aantallen (water)vogels aanwezig zijn. Tijdens het veldbezoek op 16 december 211 zijn meer dan honderd meeuwen, honderd meerkoeten en enkele tientallen aalscholvers in buurt van de zwemzone waargenomen. De meeuwen en aalscholvers hebben de 11

13 neiging om op de steiger die de afbakening vormt tussen de zwemzone en de plas, uit te rusten, of op de balk die in het verlengde van de steiger ligt. De meerkoeten zijn overwegend op de plas zelf te vinden. Ook ganzen zijn in behoorlijke aantallen het hele jaar door aanwezig. Op enkele tientallen meters van de zwemzone vandaan ligt ook een eilandje met ruigte en afgeschermd met drijvende, vastgelegde boomstammen. Het eilandje vormt eveneens een goede rustplaats voor verschillende soorten watervogels. Waterplanten zijn (nog) nauwelijks aanwezig. De visstand bestond vóór de uitvoering van de maatregelen voornamelijk uit brasem maar de hoeveelheid brasem is door het afvissen sterk afgenomen. 3.3 Riolering en afvalwaterzuivering Aan de zuidkant van de plas sluit een aantal watergangen aan op de plas. Op enkele watergangen, waaronder de Ramlehsloot en park Rozenburg, storten riolen soms over. Dit gebeurt hoogstens enkele keren per jaar. 3.4 Begrenzing De zwemzone is vastgesteld volgens het protocol in het rapport KRW en oppervlaktewater, Bescherming van zwemwater en oppervlaktewater voor drinkwaterbereiding onder de Europese Kaderrichtlijn Water' (DHV, 25) dat gegeven is in bijlage 3. In figuur 3.3 zijn de zwemzone en het meetpunt weergegeven. Het monsternamepunt is aangegeven met een gele stip. Figuur 3.3 Luchtfoto van de zwemwaterlocatie Kralingse Plas met de zwemzone en het monsterpunt 12

14 3.5 Gezondheidsrisico s Zwemwaarschuwingen, negatief zwemadvies en/of zwemverboden Voor de zwemlocatie aan de Kralingse Plas zijn in de afgelopen jaren vanwege fecale verontreinigingen zwemverboden en waarschuwingen van kracht geweest, namelijk: : Waarschuwing Intestinale enterococcen : Intrekken waarschuwing Intestinale enterococcen In 28 zijn er geen zwemverboden of waarschuwingen van kracht geweest. Er zijn ook zwemverboden en waarschuwingen geweest naar aanleiding van blauwalgen. In hoofdstuk 4 wordt verder ingegaan op de blauwalgenproblematiek. Doorzicht, ph en zwerfvuil Er zijn in de periode geen meldingen van verwondingen of gezondheidsklachten gerelateerd aan het doorzicht, de ph of de aanwezigheid van zwerfvuil gemeld. Botulisme en zwemmersjeuk Tussen 28 en 211 zijn geen meldingen van botulisme en/of zwemmersjeuk gemeld. Overigens hangt in het informatiebord bij de parkeerplaats wel een waarschuwing voor de eikenprocessierups. 13

15 4 BLAUWALGEN 4.1 Relevante waterkwaliteitsgegevens Op basis van de gemelde calamiteiten in de periode is gebleken dat er mogelijk kans is op een (toxische) bloei van blauwalgen. Om nu de kans op proliferatie van toxische blauwalgen op de zwemwaterlocatie te beoordelen zijn gegevens van de zwemwaterlocatie en het oppervlaktewater verzameld. De hieronder behandelde gegevens zijn relevant voor die beoordeling. Blauwalgen op de zwemwaterlocatie Waarnemingen en drijflagen Op 14 juni 211 heeft het hoogheemraadschap op het meetpunt in het midden van de plas een drijflaag van algen gesignaleerd. In figuur 3.2, een afbeelding uit 211, valt te zien dat aan de waterlijn van de zwemzone soms wel algen in het water aanwezig zijn. Op het meetpunt bij de zwemlocatie zelf zijn in de periode tijdens de tweewekelijkse monitoring geen drijflagen van algen waargenomen. Metingen van microcystine Van de Kralingse Plas zijn gegevens bekend over microcystine, een gifstof die in verschillende blauwalgensoorten aanwezig, uit de periode tot en met 29 van zowel het meetpunt bij het strand als midden op de plas. De meetwaarden zijn tabel 4.1 weergegeven. Uit deze tabel komt naar voren dat de concentratie van microcystine meestal laag was, met uitzondering van de concentratie die gemeten is op 25 april 27. De gemeten concentratie van 33 µg/l ligt boven de norm van 2 µg/l. Tabel 4.1 Microcystinegehalte op zwemwaterlocatie Kralingse Plas Locatie Datum bemonstering Microcystinegehalte in µg/l KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 25/4/27 33 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 1/5/27 <2 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 7/5/27 <2 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 23/7/27 <2 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 17/6/28 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 17/7/28 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 4/8/28 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 19/8/ KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 17/9/ KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 28/7/29 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 3/8/29 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 18/8/29 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 1/9/29 < 3 KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand 15/9/29 < 3 KRALINGSE PLAS midden op plas 1/5/27 <2 KRALINGSE PLAS midden op plas 7/5/27 <2 Zwemontradingen en verboden In de periode zijn diverse waarschuwingen afgegeven voor de zwemlocatie aan de Kralingse Plas in verband met blauwalg, namelijk: : Negatief zwemadvies blauwalg : Intrekken negatief zwemadvies blauwalg : Waarschuwing blauwalg : Intrekken waarschuwing blauwalg : Waarschuwing blauwalg : Intrekken waarschuwing blauwalg : Waarschuwing blauwalg 14

16 In 28 zijn er geen zwemverboden ingesteld of waarschuwingen afgegeven in verband met blauwalgen. Blauwalgentellingen Tijdens het zwemseizoen (mei t/m september) zijn in 21 en 211 op het meetpunt bij het strand iedere twee weken of maandelijks monsters genomen waarmee tellingen van potentieel toxische blauwalgengenera zijn uitgevoerd. Indien nodig (bijv. na overschrijding) is enkele dagen later een extra bemonstering uitgevoerd. De resultaten van 21 en 211 zijn gepresenteerd in figuren 4.1 en 4.2. Vanaf 5. cellen/ml en hoger is sprake van een matig tot hoog risico (verhoging) waarna mogelijk een waarschuwing volgt. Voor meetjaar 29 geldt een maximumnorm van 2. cellen/ml, in 21 is het blauwalgenprotocol aangepast en is de maximumnorm verhoogd naar 3. cellen/ml. Bij het bereiken van deze norm wordt veelal een negatief zwemadvies gegeven of een zwemverbod ingesteld (zwemverbod alleen na goedkeuring Gedeputeerde Staten). Uit deze figuren komt naar voren dat de concentratie van potentieel toxische blauwalgen viermaal de grenswaarde van 5. cellen/ml heeft overschreden maar de maximumnorm van 29, die strenger is dan die van 21, wordt niet overschreden. In het water bij het zwemstrand zijn vooral soorten van de geslachten Aphanizomenon en, in mindere mate, Anabaena aangetroffen. Op 5 juli 211 overschreed de concentratie van Aphanizomenon-soorten de grens waarboven er een kans is op proliferatie van blauwalgen, namelijk 1. cellen per milliliter. Figuur 4.1 Verloop van potentieel toxische blauwalgen gedurende de zwemwaterseizoenen in de Kralingse Plas. 15

17 Figuur 4.2 Verloop van het totale aantal potentieel toxische blauwalgen gedurende de zwemwaterseizoenen in de Kralingse Plas. Fysisch-chemische waterkwaliteit Het oppervlaktewater Kralingse Plas is een KRW-waterlichaam van het watertype M14: ondiepe, matig grote, gebufferde plassen. Bij de onderstaande grafieken voor zuurgraad, doorzicht en temperatuur zijn de klassen(grenzen) uit de KRW-maatlat voor de algemene fysisch-chemische kwaliteitselementen van het watertype M14 weergegeven. Daarbij is de onderstaande officiële kleurcodering gehanteerd: Maximaal Ecologisch Potentieel (MEP) Goed Ecologisch Potentieel (GEP) Matig Ontoereikend Slecht In de Kralingse Plas zijn twee meetpunten aanwezig voor de waterkwaliteit: één midden op de plas en één bij het zwemstrand. In de onderstaande analyse van de fysisch-chemische waterkwaliteit worden alleen de grafieken met gegevens van het meetpunt in het midden van de plas, omdat deze een beter beeld geeft van het ecologisch functioneren van het watersysteem. De fysisch-chemische waterkwaliteit op het meetpunt in de zwemzone is wel in ogenschouw genomen. Het optreden van blauwalgen bloeien is gekoppeld aan het ecologisch functioneren van het watersysteem. De zwemzone staat weliswaar in open verbinding met de rest van de plas maar als gevolg van onder andere de geringe waterdiepte is de zwemzone niet representatief voor de rest van de plas. Doorzicht op de zwemwaterlocatie In figuur 4.3 is het verloop van het doorzicht weergegeven. Uit figuur 4.3 komt naar voren dat het doorzicht gedurende het jaar sterk kan fluctueren. 16

18 ZICHT 35 verloop van ZICHT in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.3 Doorzicht (dm) op meetpunt in het midden van de Kralingse Plas In de periode juni-augustus ligt het doorzicht rond 1 meter, de norm uit de handreiking blauwalgen (DHV,28). Het doorzicht valt gemiddeld bezien in de klasse goed. In de periode april-begin juni en vanaf eind augustus kan het doorzicht soms meer dan 3 meter zijn. Het verloop van het doorzicht is gezien die van chlorofyl deels te verklaren door de ontwikkeling van algen. Wat opvalt is dat het doorzicht in 21 en 211 in het algemeen hoger is dan in de voorgaande jaren. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de ecologische herstelmaatregelen. Het verloop van het doorzicht in de zwemzone is vergelijkbaar met het verloop in het midden van de plas. Temperatuur op de zwemwaterlocatie In figuur 4.4 is het verloop van de watertemperatuur weergegeven. De watertemperatuur op de meetlocatie varieert gedurende het zwemwaterseizoen gemiddeld tussen de 13 C in het voorjaar tot 24 C in de (na)zomer. De KRW-norm van 25 C is niet overschreden. Als gevolg van de geringe diepte is de watertemperatuur in de zwemzone in het voorjaar enkele graden hoger. Hoge temperaturen kunnen in combinatie met andere factoren de groei van blauwalgen bevorderen. 17

19 T verloop van T in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.4 Temperatuur (graden Celsius) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. Zuurgraad (ph) op de zwemwaterlocatie In figuur 4.5 is het verloop van de zuurgraad weergegeven. Uit dit figuur komt naar voren dat de zuurgraad overwegend binnen de klasse goed valt. Vooral in de perioden juni-augustus en januarifebruari zijn veelal de hoogste ph-waarden gemeten. Voor beide perioden geldt dat de hogere phwaarden een gevolg zijn van de ontwikkeling van algen, zoals ook terug te zien is in figuur 4.6. Daardoor is het eenmaal gebeurt dat de zuurgraad hoger is dan een ph van 9, de norm uit de handreiking blauwalgen. De ph-waarden die gemeten zijn in de zwemzone zijn vergelijkbaar met de waarden die gemeten zijn in het midden van de plas. 18

20 ph 9.5 verloop van ph in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.5 Zuurgraad (ph) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. Chlorofyl-a in het oppervlaktewater In figuur 4.6 is het verloop van chlorofyl-a weergegeven. Uit figuur 4.6 komt naar voren dat soms concentraties hoger dan 5 µg/l. Boven deze grenswaarde is er een verhoogde kans op blauwalgen. Gemiddeld bezien is de concentratie van chlorofyl-a volgens de KRW-normering matig tot ontoereikend. De chlorofylconcentraties in de zwemzone zijn vergelijkbaar met die in het midden van de plas. CHLFa 9 verloop van CHLFa in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.6 Chlorofylconcentratie (µg/l) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. 19

21 Uit figuur 4.6 komt een algemeen jaarverloop naar voren. In de eerste maanden van het jaar is er een piek als gevolg van de ontwikkeling en sterfte van kiezelwieren. Door de aanwezigheid van water filterend zoöplankton blijft de concentratie van chlorofyl in de maanden maart-mei laag. Als gevolg van predatie door juveniele vis op zoöplankton neemt de algenconcentratie toe. In het algemeen ontwikkelen zich allereerst de groenalgen en in de nazomer komen de blauwalgen tot bloei maar dat is enigszins afhankelijk van de soort. Gezien de tellingen in figuur 4.1 en 4.2 komen in de Kralingse Plas blauwalgen al vroeg in de zomer tot ontwikkeling. De mate waarin de verschillende algensoorten zich ontwikkelen verschilt wel van jaar tot jaar. Overzicht fysisch-chemische waterkwaliteit De fysisch-chemische waterkwaliteit is alarmerend. Er worden soms chlorofylconcentraties gemeten die hoger zijn dan 5 µg/l, de norm uit de handreiking blauwalgen. Boven deze grenswaarde is er een verhoogde kans op blauwalgen. En gezien de resultaten van de blauwalgentellingen zijn deze ook in normoverschrijdende dichtheden aanwezig. De groei van de algen heeft tot gevolg dat het doorzicht beperkt is. Hoge ph-waarden in de eerste maanden van het jaar zijn in het algemeen een gevolg van kiezelwieren. Blauwalgen zijn dan niet of nauwelijks aanwezig. 4.2 Beoordeling: kans op proliferatie van toxische blauwalgen Na analyse van beschikbare gegevens is geconcludeerd dat er een risico bestaat op toxische bloei van blauwalgen. Deze beoordeling is gebaseerd op: - De aanwezigheid van een algendrijflaag in het midden van de plas op 14 juni 211; - De op 25 april 27 gemeten microcystineconcentratie van 33 µg/l, wat een overschrijding van de norm (2 µg/l) betekent; - Het negatieve zwemadvies en de verschillende zwemwaarschuwingen die in verband met blauwalgen in de periode zijn gegeven. - De overschrijding van de grenswaarde van 1. cellen per milliliter, waarboven er een kans is op proliferatie van blauwalgen, door Aphanizomenon-soorten op 5 juli 211; - De overschrijding van de grenswaarde van 5 µg/l voor chlorofyl. Omdat er een risico is op een toxische bloei van blauwalgen is een nadere beschrijving noodzakelijk. 4.3 Nadere beschrijving Om inzicht te krijgen in de oorzaken (bronnen) die proliferatie van blauwalgen teweegbrengen en versterken worden hieronder de factoren genoemd die invloed hebben op de levenscyclus en groeikansen van blauwalgen in de Kralingse Plas. Hydromorfologie De gemiddelde diepte van de Kralingse Plas bedraagt 2,5 meter. Het optreden van thermische stratificatie, wat in het voordeel kan zijn van verschillende blauwalgensoorten, lijkt gezien de geringe diepte niet op te treden. Jaarlijks wordt ongeveer 3% van het totale volume ververst, wat resulteert in een verblijftijd van circa drie jaar. Dit betekent dat interne processen van grote invloed zijn op de waterkwaliteit en optreden van blauwalgenbloeien. In het kader van het ecologische herstel is een laag zand op de bodem aangebracht. Daardoor wordt onder andere de nalevering van fosfaat uit de bodem en opwerveling van bodemmateriaal beperkt. Tevens wordt het inkomende water gedefosfateerd. Dit gebeurt echter niet bij het water dat via de sluis vanuit de boezem de plas inkomt. De sluis is vanwege de pleziervaart vooral in de zomer in bedrijf. In de huidige situatie lopen de oevers steil af en zijn er weinig ondiepe vlaktes waarop waterplanten, die concurrenten zijn van de algen, kunnnen ontwikkelen. In het kader van het ecologische herstel worden deze ondiepe zones wel aangelegd. 2

22 Nutriënten Evenals voor chlorofyl-a zijn nutriëntengegevens tot en met 211 voorhanden. In de onderstaande grafieken zijn deze beschikbare waterkwaliteitsgegevens gepresenteerd voor de periode 27 t/m 211 voor het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas; dit meetpunt geeft een goed beeld van het ecologisch functioneren van de plas en daarmee in het optreden van blauwalgenbloeien. Op het meetpunt bij de zwemlocatie worden nutriëntenconcentraties overigens ook niet bepaald. De gekleurde balk aan de rechterzijde van de grafiek voor totaal-fosfaat, totaal-stikstof en chloride geven de klassen(grenzen) weer zoals opgenomen in de KRW-maatlat voor de algemene fysischchemische kwaliteitselementen van watertype M14. Nutriënten: fosfaat In de figuren 4.8 en 4.9 zijn respectievelijk het verloop van totaal-fosfaat en ortho-fosfaat weergegeven. Deze figuren laten een opvallende verandering in het jaarverloop zien, welke een gevolg is van de ecologische herstelmaatregelen. In nam de concentratie van totaalfosfaat vanaf juni veelal sterk toe. In 21 en 211 is dit effect, afgezien van een uitschieter, minder sterk. Bij ortho-fosfaat zijn dezelfde veranderingen te zien. Een toename van totaal-fosfaat betekent dat fosfaat wordt aangevoerd. Gezien hetzelfde jaarlijkse verloop en veranderingen daarin bij orthofosfaat, lijkt dit vooral in de vorm van ortho-fosfaat te zijn. Het desfosfateren van het inlaatwater en het reduceren van de bodemflux door afzanden heeft geresulteerd in een verminderde aanvoer van orthofosfaat en daarmee van totaal-fosfaat, wat ten goede komt aan de KRW-beoordeling. Ortho-fosfaat is de direct opneembare vorm van fosfaat. Bij een ortho-fosfaatconcentratie lager dan.1 mg P/l is dit element limiterend (Verspagen, 26). Dit betekent dat de groei van blauwalgen wordt gereduceerd. In 21 en 211 zijn in de periode vanaf juni in het algemeen ook vaker concentraties van ortho-fosfaat gemeten die gelijk zijn of in de buurt liggen van deze waarde. In de voorgaande jaren was fosfaat in de periode vanaf juni geen beperkende factor voor de groei van algen. P verloop van P in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.8 Totaal fosfaatconcentraties (mg/l) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. 21

23 PO4.35 verloop van PO4 in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.9 Orthofosfaatconcentraties (mg/l) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. Nutriënten: stikstof In de figuren 4.1 en 4.11 zijn respectievelijk het verloop van totaal-stikstof en anorganisch stikstof weergegeven. Ook in het verloop van totaal-n en anorganisch stikstof wijken 21 en 211 af van de voorgaande jaren, alleen zijn de verschillen minder duidelijk, vooral bij totaal-stikstof. N verloop van N in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.1 Totaal stikstofconcentraties (mg/l) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. 22

24 NH4-NO2-NO3 2.5 verloop van NH4-NO2-NO3 in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.11 Kralingse Plas Anorganisch stikstofconcentraties (mg/l) op het meetpunt in het midden van de Het verloop van totaal-stikstof en anorganisch stikstof komt sterk met elkaar overeen. Het verloop van de concentratie van totaal-stikstof en anorganisch stikstof kent een duidelijke seizoensvariatie, die een samenhang vertoont met de watertemperatuur. Deze seizoensvariatie heeft te maken met het denitrificatieproces. Bij denitrificatie zetten bacteriën nitraat om tot stikstofgas dat naar de atmosfeer verdwijnt. De activiteit van de bacteriën in het denitrificatieproces is positief gecorreleerd aan de watertemperatuur. Als gevolg van denitrificatie neemt de hoeveelheid voor algen opneembare stikstof gedurende het seizoen af. Als gevolg van het denitrificatieproces komt de concentratie in de zomer in de klasse goed maar een groot deel van het jaar ligt de concentratie in de klasse matig. De concentratie van opneembaar stikstof blijft echter nog ruim boven de waarde waaronder algen geen stikstof meer kunnen opnemen, namelijk,8 mg N/l. Overige chemie: chloride In figuur 4.12 is het verloop van chloride weergegeven. Uit dit figuur komt naar voren dat per jaar de concentratie sterk kan verschillen maar dat, met uitzondering van 29, het verloop gedurende het jaar niet sterk varieert. De sterke toename in september 29 en de hoge maar afnemende concentratie in 21 heeft te maken het aanbrengen van het zand. In 211 viel de chlorideconcentratie weer in de klasse goed maar was nog wel hoger dan in de periode voor de bezanding. De blauwalgen Microcystis en Anabaena hebben in zoete wateren een voordeel ten opzichte van overig fytoplankton als de chlorideconcentratie verhoogd is. Microcystis en Anabaena tolereren namelijk licht brak water. Soorten behorende tot het geslacht Anabaena waren in 21 en 211 wel in redelijke dichtheden aanwezig maar Microcystis-soorten zijn nauwelijks aangetroffen (zie figuur 4.1). De chlorideconcentraties zijn bovendien laag, zodat de groei van blauwalgen niet geremd wordt. 23

25 Cl 4 verloop van Cl in KRALINGSE PLAS midden op plas KRALINGSE PLAS midden op plas January February March April May June July August September October November December Figuur 4.12 Chlorideconcentraties (mg/l) op het meetpunt in het midden van de Kralingse Plas. Vegetatie en visstand De vegetatie en de visstand in de Kralingse Plas hebben of zullen als gevolg van het ecologisch herstel een sterke verandering ondergaan. In de periode vóór het ecologisch herstel domineerde brasem de visstand en waren nauwelijks waterplanten aanwezig. Dat laatste is in de huidige situatie nog steeds het geval maar begin 212 is het verondiepen van delen van de plas afgerond en zullen naar verwachting waterplanten zich op de ondiepe delen gaan ontwikkelen. Waterplanten zijn een concurrent van algen waar het gaat om voedingsstoffen en licht. De ontwikkeling van waterplanten zal de algengroei verminderen. Daarnaast beperken de waterplanten de opwerveling van bodemmateriaal en vormen een schuilplaats voor jonge snoek. Brasem staat als gevolg van zijn foerageergedrag op verschillende wijzen het ontstaan van een helder watersysteem in de weg. Daarom is in 21 een deel van de aanwezige hoeveelheid brasem weggevangen. Tevens is een vispaaiplaats ingericht die er mede voor moet zorgen dat voldoende snoek opgroeit die de brasem onderdrukt. Deze en andere maatregelen zullen naar verwachting resulteren in een helder, waterplanten gedomineerd watersysteem waarin algengroei beperkt is. Maatregelen In verband met ecologisch herstel zijn in en rondom de Kralingse Plas verschillende maatregelen genomen. In het bovenstaande zijn deze deels ter sprake gekomen maar hieronder alle maatregelen op een rij: De inlaat is verplaatst en het ingelaten water wordt vanaf september 211 gedefosfateerd De noord-, oost- en zuidoever zijn op verschillende plaatsen verondiept om plantengroei stimuleren De (veen-)bodem is bedekt met een laag zand om nalevering van fosfaat tegen te gaan. Er is actief biologisch beheer uitgevoerd. De brasemstand is teruggebracht tot minder dan 15 kg/ha Er is een vistrap aangelegd naar een paaigebied (heemtuin en wolvenvallei) Er is vlakbij het zwemstrand (aan de zuidkant, bij de uitkijktoren) een pomp geplaatst om doorstroming van de vistrap te garanderen. 24

26 5 ANALYSE VAN HISTORISCHE DATA FECALE VERONTREINIGING De analyse van de historische data is opgebouwd uit twee delen. Ten eerste is gekeken naar de Escherichia coli en intestinale enterococcen in de jaren 28 tot en met 211. Hierna is beoordeeld of het zinvol is om een nadere analyse van de historische data uit te voeren. In het tweede deel is (indien nodig) een data-analyse uitgevoerd met de bacteriologische data, in vergelijking met de klimatologische gegevens in die periode. De concentraties van deze indicator organismen zijn bepaald met respectievelijk NEN 657, NEN 6562, ISO en ISO In onderstaande analyses is een overschrijding gedefinieerd als een concentratie die hoger is dan de norm. Onder de norm wordt hier de klassegrens voor goed uit de beoordeling volgens de nieuwe Europese Zwemwaterrichtlijn verstaan. Deze bedraagt 1 kve/1 ml voor E. coli en 4 kve/1 ml voor intestinale enterococcen. Een concentratie die meer dan 1,5 maal deze norm is wordt geclassificeerd als extreem. Een concentratie die meer dan,5 maal deze norm is, wordt geclassificeerd als verhoging. In de grafieken wordt met een lijn klasse (goed) aangegeven. 5.1 Normoverschrijdingen Op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn wordt de zwemwaterkwaliteit van de Kralingse Plas voor de periode beoordeeld als uitstekend voor wat betreft Escherichia coli en intestinale enterococcen, ondanks de verhogingen en overschrijdingen die uit de onderstaande figuren naar voren komen. In de figuren 5.1 tot en met 5.4 zijn de jaartrends van Escherichia coli en intestinale enterococcen weergegeven. Uit deze figuren komt naar voren dat in alle jaren van de periode verhogingen zijn opgetreden. In 21 en 211 zijn er ook overschrijdingen van de norm geweest maar niet in extreme mate. Escherichia coli en Intestinale enterococcen 28 Escherichia coli Extremen Escherichia coli Escherichia coli - klasse (goed) Intestinale enterococcen - klasse (goed) Intestinale enterococcen Extremen Intestinale enterococcen Escherichia coli [kve/1 ml] KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand - zoet Apr May Jun Jul Aug Sep Intestinale enterococcen [kve/1 ml] Figuur 5.1 Jaartrend van de E. coli en intestinale enterococcen in

27 Escherichia coli en Intestinale enterococcen 29 Escherichia coli Extremen Escherichia coli Escherichia coli - klasse (goed) Intestinale enterococcen - klasse (goed) Intestinale enterococcen Extremen Intestinale enterococcen Escherichia coli [kve/1 ml] KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand - zoet Apr May Jun Jul Aug Sep Intestinale enterococcen [kve/1 ml] Figuur 5.2 Jaartrend van de E. coli en intestinale enterococcen in 29. Escherichia coli en Intestinale enterococcen 21 Escherichia coli Extremen Escherichia coli Escherichia coli - klasse (goed) Intestinale enterococcen - klasse (goed) Intestinale enterococcen Extremen Intestinale enterococcen Escherichia coli [kve/1 ml] KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand - zoet Apr May Jun Jul Aug Sep Intestinale enterococcen [kve/1 ml] Figuur 5.3 Jaartrend van de E. coli en intestinale enterococcen in

28 Escherichia coli en Intestinale enterococcen 211 Escherichia coli Extremen Escherichia coli Escherichia coli - klasse (goed) Intestinale enterococcen - klasse (goed) Intestinale enterococcen Extremen Intestinale enterococcen Escherichia coli [kve/1 ml] KRALINGSE PLAS westzijde plas thv strand - zoet Apr May Jun Jul Aug Sep Intestinale enterococcen [kve/1 ml] Figuur 5.4 Jaartrend van de E. coli en intestinale enterococcen in 211. Op basis van de nieuwe zwemwaterrichtlijn wordt de zwemwaterkwaliteit van Kralingse voor de periode beoordeeld als uitstekend voor wat betreft Escherichia coli en intestinale enterococcen. Verwezen wordt naar tabel 5.1. Tabel 5.1 Zwemwaterklasse op basis van Logpercentielen Kwaliteitsklasse bepaling zwemwater , Kralingse Plas ZWEMBAD KRALINGSE PLAS westzijde plas t.h.v. strand aantal waarnemingen LOG9- percentiel LOG95- percentiel oordeel Escherichia coli goed Intestinale enterococcen Uitstekend In 24 is voor de Kralingse Plas een zwemwaterprofiel opgesteld (Grontmij, 24). Het betrof één van de pilots, waarin geen beoordeling van de zwemwaterkwaliteit was opgenomen. De concentraties van thermotolerante bacteriën van de coligroep en totaal bacteriën van de coligroep bleven in de periode onder de huidige norm voor E.coli. Verhogingen waren er ook vrijwel niet. Er zijn in de zwemseizoenen 28 tot en met 211 meerdere malen verhogingen en overschrijdingen gesignaleerd: een analyse van de data in relatie met weersomstandigheden is op zijn plaats. 5.2 Historisch data-analyse in relatie tot weersomstandigheden Om een beeld te krijgen van mogelijke verontreinigingsbronnen en routes op deze locatie is een historische data-analyse uitgevoerd voor de periode Om de weersinvloed te bepalen zijn microbiologische gegevens van het zwemwater vergeleken met de weergegevens van het KNMI weerstation Rotterdam. Daarnaast is gekeken of een jaarlijks terugkerende gebeurtenis in een bepaald gedeelte van het seizoen invloed heeft op de waterkwaliteit, door alle metingen per jaar met elkaar te vergelijken. 27