Ontwikkelingsperspectief

Transcriptie

1 Ontwikkelingsperspectief Arjan Clijsen, Johanneke Jongbloed, Corine Vos & Noëlle Pameijer Bijeenkomst voor intern begeleiders uur t Visnet Huizen

2 Programma u Inloop en ontvangst u Welkom - De essentie van het Ontwikkelingsperspectief in het Basisonderwijs - HGW MDO Groeidocument - Ontwikkelingsdeel en de OPP-trap - Planningsdeel: doelen, inhoud, organisatie - Evaluatiedeel OPP u Afsluiting 2

3 Doel bijeenkomst Wet- en regelgeving OPP opfrissen Relatie met groeidocument Unita, HGW-cyclus, samenwerking school, ouders, leerling Stimulerende en belemmerende factoren en het bepalen van het uitstroomniveau De OPP-trap Beredeneerd onderwijsaanbod: doelen stellen en plannen aanbod Bespreken eigen OPP-casus 3

4 Visie School biedt leerlingen perspectief op ontwikkeling, dat geldt voor alle leerlingen Doelgericht werken op niveau van de school, de groep en de individuele leerling: cyclisch handelingsgericht - opbrengstgericht werken 4

5 Waarom een OPP? Wat zijn onze ervaringen? Wat is volgens jou de meerwaarde van een OPP? Wat heeft het kind eraan? Wat heeft leerkracht eraan? Wat hebben ouders eraan? Wat heeft de intern begeleider eraan? 5

6 een OPP? Maken beredeneerde keuzes in doelen en aanbod vanuit een lange termijn perspectief Ouders weten tijdig wat realistisch perspectief is Leerling actief betrekken bij zijn ontwikkeling Goede voorbereiding op en overgang naar VO Leerkracht en intern begeleider werken doelgericht (plannen i.p.v. volgen), ze hebben zicht op ontwikkeling leerling 6

7 Uitgangspunten OPP Niet ontwikkeling volgen, maar doelgericht plannen Samen met de leerling en samen met de ouders Systematisch ontwikkeling monitoren en evalueren Vast ingebed in de cyclus HGW-OGW OPP is werkdocument: praktisch uitvoerbaar zijn, beknopt waar het kan 7

8 Voor welke leerling een OPP? In het verleden (Inspectie): Voor leerlingen die op één of meerdere vakgebieden een eigen leerlijn hebben. Vanaf : Voor leerlingen die extra ondersteuning ontvangen. Richtpunt voor samenwerkingsverband: Wat wordt in het ondersteuningsplan benoemd als basisondersteuning en extra ondersteuning? Wanneer is er dan sprake van een verplicht OPP? Bij Unita: MDO-traject. 8

9 Voor welke leerling een OPP? Voorbeeld Emma heeft ernstige gedragsproblemen haar lees-, spelling- en rekenontwikkeling is goed school krijgt extra ondersteuning vanuit SWV: SOT school is daarom verplicht een OPP op te stellen School stelt beknopt OPP op 9

10 Voor welke leerling een OPP? Voorbeeld Dylan heeft ernstige rekenproblemen extra instructie en leertijd onvoldoende resultaat aanpassen reguliere rekenprogramma voor Dylan school vraagt géén extra ondersteuning aan SWV maar besluit toch OPP op te stellen voor rekenen 10

11 Wat moet en wat mag? Wat moet: uitgebreid indien nodig, beknopt waar het kan Wat mag: Is het in deze situatie zinvol voor leerling en leerkracht? 11

12 Wanneer stel je een OPP op? Aanbeveling Houd de leerling zo lang mogelijk bij de groep, door verlengde instructie, extra leertijd en extra oefening (zie groepsplan). Pas als dit herhaald onvoldoende resultaat heeft, leerling aanmelden voor leerlingenbespreking (interne deskundigen) en/of MDO (externe deskundigen, groeidocument). Als je extra ondersteuning aan Unita vraagt en krijgt (zoals AB, HGD, begeleiding), dan verplicht OPP opstellen. 12

13 waarnemen HGW- cyclus op groepsniveau 6. Uitvoeren groepsplan realiseren 5. Opstellen groepsplan Leerlingen 1. Groepsoverzicht bijstellen & Groepsplan evalueren 2a. Doelen komende periode 2b. Signaleren leerlingen die extra begeleiding nodig hebben begrijpen 3. Benoemen van hun Unita OPP schoolniveau groepsbespreking + groepsobservatie Leerlingbespreking 4. Clusteren leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften plannen onderwijsbehoeft en: wat heeft OPP-leerling nodig om doelen te halen? LOKET Trajectbegeleider Multidisciplinair ZAT PO Overleg op school: leerkracht, IB-er, ouders en één of meer deskundigen uit de pool Bovenschoolse pool deskundigen onderwijs en jeugdhulp AB-ers (SBO en SO), schoolpsychologen/orthopedagogen, (school) maatschappelijk werk, jeugdartsen + jeugdverpleegkundigen, procesregisseurs CJG, hulpverleners uit MEE/VTO, JGGZ, OC Trompendaal, RBL, Sherpa, Vangnet Jeugd, Versa, Youké 13

14 3. Externe ondersteuning (+/- 5%): HGD/HGA (TB-er) 2. Interne ondersteuning (10-15%): HGW leerlingbespreking (IB-er) 1. Basis (boot): goed onderwijs voor alle leerlingen (80 85%): HGW in de klas (leerkracht) 14

15 De groep in een Micky Mouse Zeer intensief: OPP Subgroep: leerlingen die meer instructie/oefening nodig hebben om doelen te halen Subgroep : leerlingen die minder instructie/oefening en meer verrijking/verdieping nodig hebben Zeer verdiept HELE GROEP Basisaanbod: doelen en aanpak groep 15

16 OPP en uitgangspunten HGW (2015)? 1. Doelgericht werken: doelen formuleren & evalueren 2. Onderwijs/opvoedbehoeften: wat heeft leerling nodig om (doel te behalen) 3. Wisselwerking: afstemming behoeften zodat 4. Leerkracht doet ertoe: wat heeft hij/zij nodig om (ondersteuningsbehoeften)? 5. Positieve kind, leerkracht en ouders benutten om 6. Samenwerken kind, leraar & ouders zodat 7. Systematiek & transparantie zodat 16

17 Basiselementen OPP (blauw = verplicht, p PO-brochure) 1. Ontwikkelingsdeel Beginsituatie/instroomprofiel Factoren die ontwikkeling belemmeren en stimuleren (in groeidocument: A t/m G) Gerealiseerde leerontwikkeling 2. Planningsdeel Uitstroombestemming (in OPP-format) + uitstroomniveaus per vakgebied Geplande vaardigheidsgroei TL, BL, SP, R&W Tussendoelen: vakinhoudelijk en/of vakoverstijgend Aanbod: expliciteren afwijkingen regulier programma (in OPP-format) 3. Evaluatiedeel Geplande vaardigheidsgroei behaald? Doelen bereikt (leerlingbespreking of MDO)? Hoe verder? Afspraken met leerling en ouders (verslag leerlingbespreking of in GD) 17

18 OPP in SWV Unita - Extra ondersteuning SWV: Groeidocument - Bevorderende en belemmerende factoren leerling, onderwijs en opvoeding (A t/m G) - In MDO: is OPP al te formuleren? Ja doen! Nee wat nog nodig om dat te kunnen? Onderzoek? - Is OPP nodig/zinvol? - Nee Beknopt: vul OPP - trap in, omcirkel uitstroom, formuleer geplande vaardigheidsgroei en verwijs naar groepsplan (subgroep) - Ja Uitgebreid: keuze doelen en beredeneerd aanbod, alleen beschrijven wat anders/extra is, als bijlage bij groepsplan 18

19 Beknopt OPP (verplichte onderdelen) In OPP-format van Unita Op vakgebieden waar leerling zich goed/normaal ontwikkelt: verwijs naar groepsplan (subgroep) Als er alléén gedrags- en/of werkhoudingsproblemen zijn: enkel doelen en aanpak voor gedrag, sociale competentie en werkhouding in het OPP beschrijven. Voor de vakgebieden verwijzen naar groepsplan. Beperk administratieve belasting, alleen als noodzaak 19

20 Deel 1: Ontwikkelingsdeel, stimulerende & belemmerende factoren (A t/m G groeidocument) Factoren in de leerling - Gerealiseerde leerontwikkeling (behaalde toetsresultaten en oordeel leerkracht) - Cognitieve ontwikkeling, werkhouding, sociaalemotionele ontwikkeling en gedrag, lichamelijke/motorische ontwikkeling Kwaliteit van het onderwijs: zoals klassenmanagement, instructie, differentiëren, pedagogisch/didactische aanpak, omgaan met overeenkomsten en verschillen in groep Opvoeding: onderwijsondersteunend gedrag van ouders 20

21 Verwachte uitstroombestemming (deel 2) Gewogen besluit op basis van: - Uitstroomniveaus per vakgebied (profiel leerling) - Factoren die het onderwijs en leren belemmeren én stimuleren 21

22 Uitstroomniveaus per vakgebied: uitstroombestemming Vakgebied PrO VMBO B/K VMBO-T > Technisch lezen X Begrijpend lezen Spelling X X X Rekenen X Verwachte uitstroombestemming (gewogen besluit) VMBO B/K 22

23 En de kleuter? Zoveel smaken zijn er niet! Individuele leerling in Foto van de school 10% 60% 25% 5% 23

24 Opdracht 1 Casus Bespreek in groepjes a.d.h.v. de kijkwijzer OPP: - Deel 1: Ontwikkelingsdeel - Deel 2: Uitstroomperspectief en onderbouwing 24

25 Hoe bepaal je doelen? Verwachte uitstroombestemming is bepaald Doelen per vak bepalen Waar wil je naar toe (uitstroomniveau vakgebied)? Ambitieus & haalbaar Geplande vaardigheidsgroei OPP-trap als hulpmiddel 25

26 Geplande vaardigheidsgroei Technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen Vanaf 3 toets-momenten 2 toetsmomenten (midden & eind) vooruit plannen (Cito): Gepland functioneringsniveau, bijvoorbeeld M5 of M5/E5 Geplande vaardigheidsscores (bandbreedte, met marges), bijvoorbeeld VS

27 OPP-trap als hulpmiddel in bepalen geplande vaardigheidsgroei 27

28 Hoe werkt de OPP-trap? In principe gebruik je automatische OPP-trap: OPP 2 trap versie 2.5 regulier automatisch.xlsx Bij leerlingen met 3.0 toetsen handmatige OPP-trap: Reden: nog niet alle functioneringsniveaus bekend voor 3.0 toetsen Geen automatische OPP-trap mogelijk OPP 3 trap versie 2.5 regulier handmatig.xlsx 28

29 Aandachtspunten bij OPP-trap Verantwoording en toelichting bij OPP-trap lezen Is bedoeld als communicatiemiddel Is een GLOBALE weergave Geeft alleen de leerontwikkeling tot nu toe weer 29

30 Voorbeeld: Tim 30

31 Voorbeeld: Tim Op basis van inhoud: uitstroombestemming: VMBO Basis Uitstroomniveau AVI: VMBO-T Uitstroomniveau andere vakken: VMBO-Basis 31

32 Doelen AVI AVI Huidig niveau E5 Doelen: M6 en E6 32

33 Doelen Spelling Spelling Huidig niveau M4 Willen naar M6 bij DL 60 (inhoudelijke overweging) Doelen worden: Bij DL 35 FN E4 Bij DL 40 FN E4M5 Wederom: inhoudelijke afweging (o.a. niet lineaire vaardigheidsgroei) M6 E4 E4M5 33

34 Doelen Spelling 34

35 35

36 Doelen Rekenen Rekenen Huidig niveau E4M5 Willen naar E6 bij DL 60 (inhoudelijke overweging) Doelen worden: Bij DL 35 FN M5 Bij DL 40 FN E5 Wederom: inhoudelijke afweging (o.a. niet lineaire vaardigheidsgroei) E5 M5 E6 36

37 Doelen Rekenen 37

38 38

39 Hulpmiddelen geplande vaardigheidsgroei? Tabblad in OPP trap: vaardigheidsscores & functioneringsniveaus Flyer Geplande vaardigheidsgroei op basis van vaardigheidsscores ( Toetsen voor Speciale leerlingen: tussentoetsen, zie Update normen voor toetsen speciale leerlingen (dec 2013) 39

40 Toetsen speciale leerlingen Andere opbouw Opgaven van eenzelfde type geclusterd Instructie steeds vooraf aan nieuw opgavetype Andere samenstelling Minder opgaven in één taak Bepaalde opgavetypen niet of pas later Wat is behaald functioneringsniveau? Opeenvolgende toetsen beslaan kleinere leerstappen: tussentoetsen Resultaten vergelijkbaar met reguliere toetsen 40

41 OPP en Kleuters Werkgroep Kleuter OPP Veel uitgezocht op theoretisch niveau Komende tijd praktische uitwerking Kleuter OPP-trap lijkt niet wenselijk en haalbaar 41

42 Planningsdeel: beredeneerd aanbod Beredeneerde keuzes maken in doelen en aanbod op basis van een lange termijn perspectief Welke vakinhoudelijke doelen streef ik na? Welke leergebied-overstijgende doelen streef ik na? Wat bied ik aan om deze doelen te bereiken? Hoe ga ik dat organiseren in school en in de klas? 42

43 Wanneer een beredeneerd aanbod? Alléén als je afwijkt van het reguliere programma, zoals dat in het groepsplan beschreven staat. Als de tussendoelen en aanbod in groepsplan staan, verwijs dan in het OPP naar het groepsplan Als er aanvullend een individueel aanbod nodig is, beargumenteer dan welke doelen je nastreeft met welk aanbod. 43

44 Keuzes maken: vakspecifiek Op basis van het nagestreefde uitstroomniveau: Leertijd uitbreiden Compenseren Dispenseren 44

45 Keuzes maken: op basis van goede analyse huidig niveau versus gepland uitstroomniveau welke factoren stimuleren en belemmeren het leren? hoe die benutten dan wel verminderen? op welke taal- en rekenonderdelen doet de leerling het goed? welke onderdelen vergen extra aandacht? 45

46 Eind- en tussendoelen Uitstroomniveau vakgebied (bijv. VMBO-BK) Einddoelen die nagestreefd worden Tussendoelen per (half) leerjaar Aanbod om deze tussendoelen te bereiken 46

47 Einddoelen referentieniveaus ijkpunt Referentieniveaus Taal en Rekenen 1F 1S beschrijft wat leerlingen minimaal moeten kennen en kunnen eind basisschool (fundamenteel) beschrijft het streefniveau einde basisschool (streef) 1S = vmbo-t en hoger 1F = vmbo-bb/kb < 1F = praktijkonderwijs of vso-arbeid (per taal- en rekendomein) Eindtoets PO

48 Tussendoelen: bronnen vakinhoudelijke en vakoverstijgende doelen Passende perspectieven (SLO) Marielle van der Stap Van kerndoel naar leerlijn + Van kerndoel tot referentieniveau 48

49 49

50 CED- Leerlijnen 50

51 Passende perspectieven Taal en Rekenen Drie leerroutes 1. Uitstroom naar vmbo-t/hoger: 1F, streven 1S 2. Uitstroom naar vmbo bb/kb: 1F 3. Uitstroom naar PrO of VSO arbeid Per leerroute: doelenlijsten + additionele leermiddelen 51

52 Passende perspectieven Overzichten en doelenlijsten Combinatie van overzichten van leerroutes en doelenlijsten maakt het maken van verantwoorde keuzes makkelijker. 52

53 Passende Perspectieven in Alles Telt Pluspunt Rekenrijk Rekenzeker Wereld in Getallen Wizwijs Maatwerk Rekenen rekenmethodes Wanneer en hoe gebruiken we PP in onze rekenmethode? 53

54 Leergebiedoverstijgende doelen Sociaal-emotionele ontwikkeling en gedrag Leren leren: werkhouding, taakaanpak, motivatie Redzaamheid Van grote invloed op: leerresultaten succes in het voortgezet onderwijs 54

55 SMART(I/O) Specifiek Meetbaar Ambitieus Be SMARTI!! Realistisch Tijdgebonden Inspirerend Onderwijsbaar Samen met de leerling doelen stellen en evalueren 55

56 Aanbod Beschrijf de onderwijsbehoeften van de leerling Wat heeft deze leerling (aanvullend op het groepsplan) nodig om de gestelde doelen te bereiken? 56

57 Hoe organiseren in school en in de klas? Drie maal W: wie, wat, wanneer? Afstemming met duo-leerkracht Hoe en wanneer maak ik ruimte voor instructie, begeleiding en feedback aan de leerling? Hoe groepsgenoten actief betrekken? Samen leren.... Hoe laat ik het OPP zoveel mogelijk aansluiten bij het groepsplan? Niet naast het groepsplan maar binnen het groepsplan 57

58 Intern begeleider Nadat het OPP opgesteld is, begint het pas..... Verken in gesprek met de leerkracht(en): Op welke wijze organiseer je op een haalbare en effectieve manier de ondersteuning aan de leerling? Waar heeft leerkracht ondersteuning/coaching bij nodig? Maak van het OPP een werkdocument 58

59 Opdracht 2 Casus Bespreek in groepjes a.d.h.v. de kijkwijzer OPP: Deel 2 Planningsdeel: doelen en beredeneerd aanbod 59

60 Deel 3: Evaluatie OPP Doelen bereikt? Met wie? Wanneer? Hoe verder? Bijstellen? Afspraken? 60

61 Systematisch evalueren: 2 x per jaar Is geplande vaardigheidsgroei/fn gerealiseerd? Zijn vakoverstijgende doelen bereikt? Is ontwikkeling conform planning? Zitten WE nog op koers? Heeft aanbod gewerkt? Is aanpassing nodig? In leerlingbespeking of MDO In gesprek met leerling en ouders Zo nodig OPP op één of meer leergebieden bijstellen als op 2 achtereenvolgende toetsen de resultaten betekenisvol afwijken van geplande groei 61

62 In gesprek met de leerling Effectieve feedback (Hattie, 2013): 3 vragen 1. Feed up: Waar wil ik heen? Wat zijn mijn doelen? 2. Feed back: Hoe ver ben ik al? Wat heb ik al bereikt? 3. Feed forward: Hoe verder om doel te behalen? Leerling actief betrokken bij formuleren doelen Grip op leerontwikkeling Meer gemotiveerd 62

63 In gesprek met de ouders Aan welke uitstroom V(S)O denken jullie? Als school plannen we Daarvoor gaan wij. Jullie kunnen het onderwijs ondersteunen door. Onderwijs ondersteunend - gedrag Kunnen/willen jullie dat? Wat nodig om? Hoe gaan we samenwerken? Met de trap: zitten we nog op koers? 63

64 Onderwijsondersteunend gedrag (Marzano, 2009) 1. Opvoedgedrag van ouders - Op tijd naar bed/op school, gezond eten, aanwezig - Beleid TV/computer, lezen, bibliotheek, musea - Achter schoolbeleid staan, leerkracht ondersteunen 2. Betrokkenheid bij school - Belangstelling tonen, leervorderingen volgen, goed gedrag op school waarderen, inzet voor school waarderen, compliment - Thuis extra oefenen, huiswerk, bespreken wat op school geleerd is, betekenisvol maken ( Op ouders kun je rekenen ; PO raad) - Meedenken bij aanpak kind, kennis delen, samen aan de slag 3. Verwachtingen (OPP): hoog maar realistisch 64

65 Opdracht 3 Casus Bespreek in groepjes a.d.h.v. de kijkwijzer OPP: - Deel 3, evaluatiedeel met leerkracht, ouders en leerling: wanneer en waar? 65

66 Tot slot: valkuilen? Te vroeg gaan dispenseren in het aanbod Niet de ontwikkeling monitoren en bijstellen Leerling in een eigen leerlijn 'isoleren' Te grote administratieve last: houd het beknopt! 'Over het hoofd van de leerling Weinig ouderbetrokkenheid Geen werkdocument, leeft/helpt niet Niet haalbaar 66

67 Ter afronding: discussie Wat is mijn rol als intern begeleider bij het opstellen, uitvoeren en evalueren van een OPP? Morgen ga ik 67

68 Meer informatie: versies: automatisch en handmatig 68